Liều gây chết trung bình

Trong độc chất học, liều gây chết trung bình (được viết tắt là LD₅₀, LC₅₀ hay LCt₅₀) của một chất độc, chất phóng xạ, hoặc tác nhân gây bệnh là một liều cần thiết để giết chết phân nửa số cá thể được dùng làm thí nghiệm trong một thời gian thí nghiệm cho trước. Chữ số LD₅₀ thường được dùng như một tiêu chí tổng quát cho các chất độc cấp tính. Thí nghiệm này được J.W. Trevan đưa ra năm 1927. Thuật ngữ semilethal dose (liều bán chết) thỉnh thoảng cũng được sử dụng với cùng một ý nghĩa, đặc biệt trong việc phiên dịch từ các văn bản không phải tiếng Anh, nhưng cũng có thể đề cập đến một liều gây chết phụ; do sự mơ hồ này, nó thường không được sử dụng. LD₅₀ thường được tiến hành thử nghiệm trên các động vật như chuột thí nghiệm. Năm 2011, cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã chấp thuận các phương pháp thay thế cho LD₅₀ để tiến hành thử nghiệm các mỹ phẩm BOTOX.

Ví dụ

Chú ý: việc so sánh các chất (đặc biệt là thuốc) với mỗi chất khác theo LD₅₀ có thể gây nhầm lẫn trong một số trường hợp (một phần) có sự khác biệt với liều có tác dụng (ED₅₀). Do vậy, sẽ có hiệu quả hơn khi so sánh các chất như thế bởi chỉ số điều trị, là tỉ số LD₅₀ t/ED₅₀.

Các ví dụ sau được liệt kê sao với các giá trị LD₅₀, xếp giảm dần, và cùng với các giá trị LC₅₀, trong dấu {xx}.

Chất	Động vật, cách tiếp cận	LD50 {LC50}	LD50: g/kg {LC50: g/L} tiêu chuẩn hóa	Reference
Nước	chuột cống, uống	&0000000000090000.00000090.000 mg/kg	90
Sucrose (đường)	chuột cống, uống	&0000000000029700.00000029.700 mg/kg	29,7
Monosodium glutamate (MSG)	chuột cống, uống	&0000000000016600.00000016.600 mg/kg	16.6
Vitamin C (ascorbic acid)	chuột cống, uống	&0000000000011900.00000011.900 mg/kg	11.9
Cyanuric acid	chuột cống, uống	&0000000000007700.0000007.700 mg/kg	7.7
cadmium sulfide	chuột cống, uống	&0000000000007080.0000007.080 mg/kg	7.08
Grain alcohol (ethanol)	chuột cống, uống	&0000000000007060.0000007.060 mg/kg	7.06
Melamine	chuột cống, uống	&0000000000006000.0000006.000 mg/kg	6
Melamine cyanurate	chuột cống, uống	&0000000000004100.0000004.100 mg/kg	4.1
Natri molybdate	chuột cống, uống	4.000 mg/kg	4
Muối ăn	chuột cống, uống	3.000 mg/kg	3
Paracetamol (acetaminophen)	chuột cống, uống	1.944 mg/kg	1.944
Delta-9-tetrahydrocannabinol (THC)	chuột cống, uống	1.270 mg/kg	1.270
Asen kim loại	chuột cống, uống	763 mg/kg	0,763
Alkyl dimethyl benzalkonium clorua (ADBAC)	chuột cống, uống cá, ngâm động vật không xương sống trong nước, ngâm	304,5 mg/kg {0.28 mg/L} {0.059 mg/L}	0.3045 {0.00028} {0.000059}
Coumarin (benzopyron, từ Cinnamomum aromaticum và các loài thực vật khác)	chuột cống, uống	293 mg/kg	0,293
Aspirin (acetylsalicylic acid)	chuột cống, uống	200 mg/kg	0,2
Caffein	chuột cống, uống	192 mg/kg	0,192
Asen trisulfua	chuột cống, uống	185–6,400 mg/kg	0,185
Natri nitrit	chuột cống, uống	180 mg/kg	0,18
Bisoprolol	Chuột nhà, uống	100 mg/kg	0,1
Cobalt(II) clorua	chuột cống, uống	80 mg/kg	0,08
Cadmi ôxít	chuột cống, uống	72 mg/kg	0,072
Natri fluorua	chuột cống, uống	52 mg/kg	0,052
Nicotin	chuột cống, uống chuột nhà, ống	50 mg/kg 3.3 mg/kg	0,05 0,0033
Pentaborane	người, uống	<50 mg/kg	<0,05
Capsaicin	chuột, uống	47,2 mg/kg	0,0472
Mercury(II) clorua	chuột cống, da	41 mg/kg	0,041
Lysergic acid diethylamide (LSD)	chuột cống, tĩnh mạch	16,5 mg/kg	0,0165
Arsen triôxít	chuột cống, uống	14 mg/kg	0,014
Arsen kim loại	chuột cống, màng bụng	13 mg/kg	0.013
Natri cyanua	chuột cống, uống	6,4 mg/kg	0,0064
Phốt pho trắng	chuột cống, uống	3,03 mg/kg	0,00303
Strychnine	người, uống	1–2 mg/kg(ước tính)	0,001
Cantharidin	người, uống	0,5 mg/kg	0,0005
Aflatoxin B1 (từ Aspergillus flavus)	chuột cống, uống	0,48 mg/kg	0,00048
Nọc của rắn Oxyuranus microlepidotus	chuột cống, dưới da	&-1000000000000000.02500025 µg/kg	0,000025
Ricin	chuột cống, màng bụng chuột cống, uống	&-1000000000000000.02200022 μg/kg 20–30 mg/kg	0,000022 0,02
Dioxin (TCDD)	chuột cống, uống	&-1000000000000000.02000020 µg/kg	0,00002
Sarin	chuột nhà, tiêm dưới da	&-1000000000000000.01723017.23 µg/kg (ước tính)	0,0000172
VX (nerve agent)	người, xông mũi, hấp thụ qua da/mắt	&-1-100000000000000.0023002.3 µg/kg (ước tính)	0,0000023
Batrachotoxin (từ chất độc của ếch)	người, tiên dưới da	&-1-100000000000000.0020002-7 µg/kg (ước tính)	0,000002
Nọc của rắn biển Hydrophis belcheri	chuột, phúc mạc	&-1-1-10000000000000.0002500.25 µg/kg	0,00000025
Maitotoxin	chuột nhà, phúc mạc	&-1-1-10000000000000.0001300.13 µg/kg	0,00000013
Poloni-210	người, hít	&-1-1-1-1000000000000.00001010 ng/kg (ước tính)	0,00000001
Botulinum toxin (Botox)	người, uống, tiêm, hít	&-1-1-1-1-100000000000.0000011 ng/kg (ước tính)	0,000000001
phóng xạ ion hóa	người, chiếu xạ	3-6 Gy

Độ chất độc

Thang đo logarit có thể giúp so sánh các LD₅₀ khác nhau dễ dàng hơn.

Liên kết ngoài

• Canadian Centre for Occupational Health and Safety
• Lipnick, RL; Cotruvo, JA; Hill, RN; Bruce, RD; Stitzel, KA; Walker, AP; Chu, I; Goddard, M; Segal, L (1995). “Comparison of the up-and-down, conventional LD50, and fixed-dose acute toxicity procedures”. Food and chemical toxicology 33 (3): 223–31. PMID 7896233. doi:10.1016/0278-6915(94)00136-C.