Xem mã nguồn của Sulfide

{{Chembox
| ImageFile = Sulfidion.svg
| ImageFile_Ref = {{chemboximage|correct|??}}
| ImageSize = 121
| ImageName = Công thức của sulfide
| SystematicName = Sulfanediide<ref name = "sulfide(2-) (CHEBI:15138)">{{chú thích web|url = https://www.ebi.ac.uk/chebi/searchId.do?chebiId=15138|title = sulfide(2−) (CHEBI:15138)|work = Chemical Entities of Biological Interest (ChEBI)|location = UK|publisher = European Bioinformatics Institute}}</ref> (substitutive)<br />
Sulfide(2−)<ref name = "sulfide(2-) (CHEBI:15138)" /> (additive)
|Section1={{Chembox Identifiers
| CASNo = 18496-25-8
| CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| PubChem = 29109
| ChemSpiderID = 27079
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| ChEBI = 15138
| SMILES = [S--]
| StdInChI = 1S/S/q-2
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChIKey = UCKMPCXJQFINFW-UHFFFAOYSA-N
| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
}}
|Section2={{Chembox Properties
| Formula = {{Chem|S|2-}}
| S=1
| ConjugateAcid = [[Bisulfide]]
}}
|Section3={{Chembox Related
| OtherAnions = [[telluride]]
}}
|ImageFile2=Sulfide ion.svg}}
'''Sulfide''' (tên hệ thống '''sulfanedide''' và '''sulfide(2−)''') là một [[anion]] [[Hóa vô cơ|vô cơ]] của [[lưu huỳnh]] với công thức hóa học là S<sup>2−</sup> hoặc một hợp chất chứa một hoặc nhiều ion S<sup>2−</sup>. Nó góp phần làm cho muối sulfide không có màu. Nó được phân loại là một [[base]] mạnh, thậm chí dung dịch pha loãng muối như [[natri sulfide]] (Na<sub>2</sub>S) là chất có tính ăn mòn và có thể làm tổn thương da. Sulfide là anion lưu huỳnh dơn giản nhất.

== Danh pháp ==

== Tính chất hóa học ==
Nó đã được xác nhận rằng ion sulfide, S<sup>2− </sup>không tồn tại ngay cả trong dung dịch kiềm-nước đậm đặc của Na<sub>2</sub>S.<ref>{{chú thích tạp chí|last1=May|first1=P.M.|last2=Batka|first2=D.|last3=Hefter|first3=G.|last4=Könignberger|first4=E.|last5=Rowland|first5=D.|title=Goodbye to S2-|journal=Chem. Comm.|date=2018|doi=10.1039/c8cc00187a}}</ref> Do đó, phản ứng phân ly

: SH<sup>−</sup> (nước) → S<sup>2−</sup> + H<sup>+</sup>

không xảy ra trong [[dung dịch nước]] ở bất kỳ nồng độ sulfide nào. Các ion sulfide, S<sup>2−</sup> được báo cáo là không phát hiện được ở nồng độ lên tới 5 M [[Natri hiđroxit|NaOH]].<ref>{{chú thích tạp chí | last1 = Meyer | first1 = B | last2 = Ward | first2 = K | last3 = Koshlap | first3 = K | last4 = Peter | first4 = L | year = 1983 | title = Second dissociation constant of hydrogen sulfide | url = | journal = Inorganic Chemistry | volume = 22 | issue = | page = 2345 | doi = 10.1021/ic00158a027 }}</ref> Tuy nhiên, ion sulfide có thể được tạo ra khi một chất rắn được hình thành. Ví dụ [[cadmi sulfide]] kết tủa trong nhóm 2 của phân tích định tính.

: H<sub>2</sub>S (g) + Cd<sup>2+</sup> (aq) + 2OH<sup>−</sup> → CdS↓ (s) + 2H<sub>2</sub>O

=== Phản ứng hóa học ===
Khi xử lý với một acid tiêu chuẩn, sulfide chuyển đổi thành [[hydro sulfide]] (H<sub>2</sub>S) và một muối kim loại. [[oxy hóa khử|Quá trình oxy hóa]] sulfide tạo ra lưu huỳnh hoặc [[sunfat|sulfat]]. Sulfide kim loại phản ứng với [[phi kim]] bao gồm [[Iod]], [[brom]], và [[clo]] tạo thành [[lưu huỳnh]] và muối kim loại.

: 8&nbsp;MgS + 8&nbsp;I<sub>2</sub> → S<sub>8</sub> + 8&nbsp;MgI<sub>2</sub>

Lưu huỳnh cũng có thể được điều chế từ sulfide và một chất oxy hóa thích hợp.

== Dẫn xuất kim loại ==
Các dung dịch nước của các [[cation]] [[kim loại chuyển tiếp]] phản ứng với các nguồn sulfide (H<sub>2</sub>S, NaHS, Na<sub>2</sub>S) tạo thành các kết tủa sulfide rắn. Các sulfide [[Hợp chất vô cơ|vô cơ]] này thường có độ tan rất thấp trong nước và nhiều loại có liên quan đến các khoáng chất có cùng thành phần (xem bên dưới). Một số ví dụ thường gặp là màu vàng sáng loại CdS hay "cadmi vàng". Màu xỉn đen hình thành trên bạc là Ag<sub>2</sub>S. Các loại này đôi khi được gọi là muối. Trong thực tế, liên kết trong các sulfide kim loại chuyển tiếp có tính cộng hóa trị cao, điều này làm tăng tính [[chất bán dẫn]] của chúng, do đó nó liên quan đến các màu đậm. Một số có ứng dụng thực tế như sắc tố, trong các tế bào năng lượng mặt trời, và như chất xúc tác. Nấm ''Aspergillus niger'' đóng một vai trò trong việc hòa tan các sulfide kim loại nặng.<ref>{{citebook|url=https://books.google.com/books?id=WY3YvfNoouMC&pg=PA533&source=gbs_toc_r&cad=4#v=onepage&q&f=false|title=Mycoremediation: Fungal Bioremediation|author=Harbhajan Singh|page=509}}</ref>

== Địa chất ==
Nhiều [[quặng]] [[kim loại]] quan trọng là sulfide.<ref>Vaughan, D. J.; Craig, J. R. "Mineral chemistry of metal sulfides" Cambridge University Press, Cambridge: 1978. {{ISBN|0-521-21489-0}}.</ref> Các ví dụ phổ biến là: argentite ([[bạc]] sulfide), [[chu sa]] ([[thủy ngân]]), [[Galen (khoáng vật)|galen]] ([[chì]] sulfide), [[molypdenit]] ([[molypden]] sulfide), [[pentlandit]] ([[niken]] sulfide), realgar ([[asen]] sulfide), và [[stibnite]] ([[antimon]]), [[sphalerit]] ([[kẽm]] sulfide), và [[pyrit]] ([[sắt]](II) disulfide), và [[chalcopyrit]] ([[sắt]]-[[đồng]] sulfide).

== Ăn mòn gây ra bởi sulfide ==

Sulfide tự do hòa tan (H<sub>2</sub>S, HS<sup>−</sup> và S<sup>2−</sup>) là những chất ăn mòn mạnh với nhiều kim loại như thép, thép không gỉ và đồng. Sulfide có trong dung dịch nước gây sự ăn mòn dưới ứng suất (SCC) của thép. Ăn mòn là một mối quan tâm lớn trong nhiều ngành công nghiệp chế biến sulfide: các nhà máy mỏ sulfide, [[giếng dầu]] sâu, đường ống vận chuyển [[dầu]], nhà máy giấy Kraft.

Ăn mòn bởi vi sinh vật (MIC) hay ăn mòn sulfide sinh học cũng được gây ra bởi vi khuẩn khử sulfat, chúng tạo ra sulfide thoát ra trong không khí và bị oxy hóa trong acid sulfuric bởi vi khuẩn oxy hóa lưu huỳnh. Acid sulfuric sinh học phản ứng với các vật liệu trong hệ thống thoát nước và thường gây ra tổn thất hàng loạt, nứt các ống thoát nước và cuối cùng là sự phá vỡ về cấu trúc. Loại suy thoái này là một quá trình nghiêm trọng ảnh hưởng đến hệ thống thoát nước trên toàn thế giới và dẫn đến chi phí phục hồi rất cao.

Quá trình oxy hóa sulfide cũng có thể tạo thành thiosulfat -  một chất trung gian chịu trách nhiệm cho các vấn đề nghiêm trọng của rỗ ăn mòn thép và thép không gỉ trong khi môi trường cũng được acid hóa bởi việc tạo ra acid sulfuric khi quá trình oxy hóa được tăng cường.

== Hóa học hữu cơ ==
Trong [[Hóa hữu cơ|hóa học hữu cơ]], "sulfide" thường được đề cập đến liên kết C–S–C, mặc dù thuật ngữ [[Thiôête|thioete]] ít mơ hồ hơn. Ví dụ, thioete dimetyl sulfide là CH<sub>3</sub>–S–CH<sub>3</sub>. Polyphenylene sulfide (xem bên dưới) có công thức đơn giản nhất (công thức thực nghiệm) là C<sub>6</sub>H<sub>4</sub>S.Thỉnh thoảng, thuật ngữ sulfide đề cập đến các phân tử chứ [[nhóm chức]] –SH. Ví dụ, metyl sulfide có thể có nghĩa là CH<sub>3</sub>–SH. Mô tả ưu tiên cho các hợp chất chứa SH là [[thiol]] hoặc mercaptan, ví dụ, metanthiol, or metyl mercaptan.

== Disulfide ==
Sự nhầm lẫn phát sinh từ các ý nghĩa khác nhau của thuật ngữ "disulfide". [[Molypden disulfide]] (MoS<sub>2</sub>) bao gồm các gốc sulfide khác biệt, kết hợp với molypden ở [[trạng thái oxy hóa]] chính thức +4 (tức là, Mo<sup>4+ </sup>và hai S<sup>2−</sup>). Sắt disulfide ([[pyrit]], FeS<sub>2</sub>) mặt khác bao gồm S<span style="display:inline-block;margin-bottom:-0.3em;vertical-align:-0.4em;line-height:1em;font-size:80%;text-align:left"><sup style="font-size:inherit;line-height:inherit;vertical-align:baseline">2−</sup><br /><sub style="font-size:inherit;line-height:inherit;vertical-align:baseline">2</sub></span>,hoặc dianion <sup>−</sup>S–S<sup>−</sup>, kết hợp với sắt hóa trị II ở trạng thái oxy hóa chính thức +2 (ion sắt: Fe<sup>2+</sup>). Dimetyldisulfide có liên kết hóa học CH<sub>3</sub>–S–S–CH<sub>3</sub>, trong khi [[cacbon disulfide]] không có liên kết S–S, mà là S=C=S (phân tử luyến tính tương tự như CO<sub>2</sub>). Thông thường trong hóa học lưu huỳnh và hóa sinh, thuật ngữ disulfide thường được gán tương tự lưu huỳnh của liên kết [[peroxide]] –O–O–. Liên kết disulfide (–S–S–) đóng một vai trò quan trọng trong cấu tạo của [[protein]] và trong hoạt động xúc tác của các [[enzym]].

==Ví dụ==
{| class="wikitable sortable"
|-
! Công thức !! !! Độ nóng chảy (°C) !! Điểm sôi (°C) !! Số CAS
|-
| H<sub>2</sub>S || [[Hydro sulfide]] là một loại khí rất độc và ăn mòn được đặc trưng bởi mùi của "trứng thối". || −85,7 || −60,2 || {{CAS|7783-06-4}}
|-
| CdS || [[Cadmi sulfide]] có thể được sử dụng trong các tế bào ánh sáng điện tử. || 1750 || || {{CAS|1306-23-6}}
|-
| || [[Calci]] polysulfide ("vôi lưu huỳnh") là một [[thuốc diệt nấm]] truyền thống trong [[làm vườn]]. || || ||
|-
| CS<sub>2</sub> ||[[Carbon disulfide]] đôi khi được sử dụng như một [[dung môi]] trong hóa học công nghiệp. || −111,6 || 46 || {{CAS|75-15-0}}
|-
| PbS || [[Chì sulfide]] được sử dụng trong các cảm biến [[tia hồng ngoại|hồng ngoại]]. || 1114 || || {{CAS|1314-87-0}}
|-
| MoS<sub>2</sub> || [[Molypden disulfide]], khoáng vật [[molypdenit]], được sử dụng làm chất xúc tác để loại bỏ lưu huỳnh khỏi nhiên liệu hóa thạch; cũng như chất bôi trơn cho các yêu cầu nhiệt độ cao và áp suất cao. || || || {{CAS|1317-33-5}}
|-
| {{nowrap|Cl–CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>–S–CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>–Cl}} || [[Lưu huỳnh mù tạt]] (khí mù tạt) là một sulfide hữu cơ (thioete) đã được sử dụng như một vũ khí hóa học trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, chloride trên phân tử hoạt động như một nhóm rời khi có sự hiện diện của nước và tạo thành một thioete-alcohol và HCl. || 13–14 || 217 || {{CAS|505-60-2}}
|-
| Ag<sub>2</sub>S || [[Bạc sulfide]] được hình thành trên tiếp điểm điện [[bạc]] hoạt động trong bầu không khí nhiều [[hydro sulfide]]. || || || {{CAS|21548-73-2}}
|-
| Na<sub>2</sub>S || [[Natri sulfide]] là một hóa chất công nghiệp quan trọng, được sử dụng trong sản xuất [[giấy]] Kraft, [[thuốc nhuộm]], [[thuộc da]], [[dầu mỏ]], xử lý [[ô nhiễm môi trường|ô nhiễm]] [[kim loại nặng]] và các loại khác. || 920 || 1180 || {{CAS|1313-82-2}}
|-
| ZnS || [[Kẽm sulfide]] được sử dụng cho [[thấu kính]] và các thiết bị [[quang học]] khác trong thành phần [[tia hồng ngoại|hồng ngoại]] của [[phổ điện từ]]. Kẽm sulfide pha tạp với bạc được sử dụng trong máy dò hạt alpha trong khi kẽm sulfide với đồng có ứng dụng trong phát quang dải cho chiếu sáng khẩn cấp và mặt đồng hồ sáng. || || 1185 || {{CAS|1314-98-3}}
|-
| MeS || Một số sulfide kim loại được sử dụng làm [[chất màu]] trong nghệ thuật, mặc dù việc sử dụng chúng đã giảm một phần do độc tính của chúng. Chất màu sulfide bao gồm cadmi, thủy ngân và asen. || || ||
|-
| C<sub>6</sub>H<sub>4</sub>S || Polyphenylen sulfide là một loại polymer thường được gọi là "Sulfar". Các đơn phân lặp lại của nó được liên kết với nhau bằng liên kết sulfide (thioether). || || || {{CAS|26125-40-6}} <br />{{CAS|25212-74-2}}
|-
| SeS<sub>2</sub> || [[Seleni disulfide]] là một [[thuốc kháng nấm]] được sử dụng trong các chế phẩm chống gàu, chẳng hạn như Selsun Blue. Sự hiện diện của selen có độc tính cao trong các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và mỹ phẩm thể hiện mối quan tâm về sức khỏe và môi trường nói chung. || <100 || || {{CAS|7488-56-4}}
|-
| FeS<sub>2</sub> || Mạng tinh thể [[pyrit]] được tạo thành từ [[pyrit|sắt disulfide]], trong đó sắt có hóa trị hai và có ion sắt là (Fe<sup>2+</sup>). || 600 || || {{CAS|1317-66-4}}
|-
|}

== Điều chế ==
Các hợp chất sulfide có thể được điều chế theo nhiều cách khác nhau:<ref>{{chú thích sách|last1=Atkins |last2=Shriver |title=Inorganic Chemistry |edition=5th |publisher=W. H. Freeman & Co. |location=New York |date=2010 |page=413}}</ref>

# Hóa hợp trực tiếp các nguyên tố:
#: Ví dụ: Fe<sub>(r)</sub> + S<sub>(r)</sub> → FeS<sub>(r)</sub>
# Khử sulfat:
#: Ví dụ: MgSO<sub>4(r)</sub> + 4C<sub>(r)</sub> → MgS<sub>(r)</sub> + 4CO<sub>(k)</sub>
# Tạo kết tủa một sulfide không tan:
#: Ví dụ: M<sup>2+</sup> + H<sub>2</sub>S<sub>(k)</sub> → MS<sub>(r)</sub> + 2H<sup>+</sup><sub>(l)</sub>

== An toàn ==
Nhiều sulfide kim loại không hòa tan trong nước nên chúng có thể không độc hại lắm. Một số sulfide kim loại, khi tiếp xúc với một [[axit|acid]] khoáng mạnh, bao gồm acid [[dịch vị]], sẽ giải phóng [[hydro sulfide]] độc hại.

Sulfide hữu cơ rất dễ cháy. Khi một sulfide cháy nó tạo ra khí [[lưu huỳnh dioxide]] (SO<sub>2</sub>).

[[Hydro sulfide]], một số muối của nó, và hầu như tất cả các sulfide hữu cơ có mùi hôi mạnh và thối; [[sinh khối]] thối rữa giải phóng chúng.

== Tài liệu tham khảo ==
{{tham khảo}}
{{Sulfide}}

[[Thể loại:Nhóm chức]]
[[Thể loại:Sulfide]]