Tiếng Salar

Tiếng Salar
Salırça 撒拉语
Sử dụng tại	Trung Quốc
Khu vực	Thanh Hải, Cam Túc, Tân Cương
Tổng số người nói	70.000
Phân loại	Turk Turk Thường Oghuz Tiếng Salar
Phương ngữ	Ili Salar Gaizi (Jiezi) Mengda
Hệ chữ viết	chữ Latinh dựa trên chữ Turk và chữ Hán
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại	Trung Quốc Tuần Hóa Tích Thạch Sơn
Mã ngôn ngữ
ISO 639-3	slr
Glottolog	sala1264
ELP	Salar

Tiếng Salar (hay tiếng Tát Lạp) là một ngôn ngữ Turk được nói bởi người Salar, một dân tộc chủ yếu sống ở các tỉnh Thanh Hải và Cam Túc ở Trung Quốc; một số cũng sống ở Ili, Tân Cương. Đây là một ngoại lệ phía đông của nhóm Oghuz: các ngôn ngữ Oghuz khác (tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, tiếng Azerbaijan, tiếng Turkmen) được sử dụng chủ yếu ở Tây-Trung Á. Số người Salar là khoảng 105.000 người, khoảng 70.000 người (2002) nói tiếng Salar; trong đó, dưới 20.000 người đơn ngữ.

Tình trạng

Tiếng Salar là ngôn ngữ chính thức ở hầu khắp các khu vực tự trị của Salar. Các khu vực tự trị như vậy là huyện tự trị Tát Lạp Tuần Hóa và huyện tự trị Bảo An, Đông Hương và Tát Lạp Tích Thạch Sơn.

Ili Salar

Tiếng Ili Salar
Xinjiang Salar Western Salar
Salar sözin
Sử dụng tại	Trung Quốc
Khu vực	Ili, Tân Cương
Tổng số người nói	4,000
Phân loại	Turk Turk Thường Oghuz Salar Tiếng Ili Salar
Mã ngôn ngữ
ISO 639-3	Không
Glottolog	Không có
ELP	Salar

Người Salar di chuyển về phía tây đến Tân Cương từ Thanh Hải vào đầu thế kỷ 18 do tranh chấp tôn giáo.

Âm vị học

Âm vị học tiếng Salar chịu ảnh hưởng bởi tiếng Tạng và tiếng Trung Quốc. Ngoài ra, /k, q/ và /ɡ, ɢ/ đã trở thành các âm vị riêng biệt do vay mượn, giống như trong các ngôn ngữ Turk khác.

Nguyên âm tiếng Salar giống như trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, với các nguyên âm sau /a, ɯ, o, u/ và các nguyên âm trước tương ứng /e, i, ø, y/.

Mặc dù tiếng Salar là một ngôn ngữ Oghuz, nhưng nó cũng chịu ảnh hưởng từ các ngôn ngữ phi Oghuz khác như Chagatai, Turk Tây Bắc và Turk Đông Nam.

Ảnh hưởng từ tiếng Trung Quốc và tiếng Tạng

Ở Thanh Hải (Amdo), tiếng Salar chịu ảnh hưởng đáng kể từ tiếng Trung và tiếng Tây Tạng. Mặc dù có nguồn gốc Turk, các cấu trúc ngôn ngữ chính đã được hấp thụ từ tiếng Trung Quốc. Khoảng 20% từ vựng có nguồn gốc từ tiếng Trung Quốc và 10% cũng có nguồn gốc từ tiếng Tạng. Tuy nhiên, chính sách của chính phủ Cộng sản Trung Quốc đã cố tình che đậy những ảnh hưởng này trong các nghiên cứu ngôn ngữ học, cố gắng nhấn mạnh yếu tố Turk và hoàn toàn bỏ qua yếu tố tiếng Trung Quốc trong ngôn ngữ Salar. Tiếng Salar vay mượn và chịu ảnh hưởng từ các phương ngữ tiếng Trung Quốc gần kề. Ngược lại, các phương ngữ tiếng Trung Quốc cũng hấp thụ các từ vay mượn từ tiếng Salar.

Ở Thanh Hải, nhiều người Salar nói cả hai phương ngữ của tiếng Trung Quốc và tiếng Salar. Người Salar nông thôn có thể nói tiếng Salar trôi chảy trong khi người ở thành thị thường đồng hóa với cư dân Hồi nói tiếng Trung Quốc.

Hệ thống chữ viết

Người Salar chủ yếu sử dụng tiếng Trung cho mục đích viết trong khi sử dụng tiếng Salar để nói.

Tiếng Salar không có chữ viết chính thức, nhưng đôi khi nó được viết bằng chữ Ả Rập. Một số người Salar dùng chữ Latinh và một số người Salar khác không dùng chữ Latinh mà sử dụng chữ Hán để thay thế. Việc thiếu chữ viết chính thức đã khiến hầu hết người Salar sử dụng hệ thống chữ viết tiếng Trung Quốc.

Nguồn

• Hahn, R. F. 1988. Notes on the Origin and Development of the Salar Language, Acta Orientalia Hungarica XLII (2–3), 235–237.
• Dwyer, A. 1996. Salar Phonology. Unpublished dissertation University of Washington.
• Dwyer, A. M. 1998. The Turkic strata of Salar: An Oghuz in Chaghatay clothes? Turkic Languages 2, 49–83.
• Dwyer, Arienne M (2007). Salar: A Study in Inner Asian Language Contact Processes; Part 1: Phonology. Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-04091-4.

Liên kết ngoài

• Abstract of Article on Salar, includes some phrases (The Salar is written in Chinese Pinyin, not the Salar alphabet)
• REMARKS ON THE SALAR LANGUAGE
• Salar grammatical sketch
• Salar Language Materials