Xem mã nguồn của Vô thường

{{otheruses|Vô thường (định hướng)}}
[[Tập tin:056 Teaching Impermanence (9014223736).jpg|alt=impermanence|thumb|Một bức tranh Phật giáo miêu tả Vô thường]]
'''Vô thường''', còn gọi là vấn đề triết học về sự '''thay đổi''', là một khái niệm triết học được đề cập trong nhiều tôn giáo và triết học.

==Các tôn giáo Ấn Độ==
=== Ấn Độ giáo===
Thuật ngữ '''''anitya''''' (अनित्य), theo nghĩa về tính không cố định của đối tượng và sự sống, xuất hiện trong đoạn 1.2.10 của ''[[Áo nghĩa thư Katha]]'', một trong [[Các Áo nghĩa thư Căn bản]] của Ấn Độ giáo.<ref>[https://sa.wikisource.org/wiki/कठोपनिषदत्/प्रथमोध्यायः/द्वितीयवल्ली Katha Upanishad 1.2.10], Wikisource; Quote: जानाम्यहं शेवधिरित्यनित्यं न ह्यध्रुवैः प्राप्यते हि ध्रुवं तत् । ततो मया नाचिकेतश्चितोऽग्निः '''अनित्यै'''र्द्रव्यैः प्राप्तवानस्मि नित्यम् ॥ १०॥</ref><ref name=Deussen283>Paul Deussen, Sixty Upanishads of the Veda, Volume 1, Motilal Banarsidass, {{ISBN|978-8120814684}}, page 283 with footnote 1</ref>

[[Phật giáo]] và [[Ấn Độ giáo]] chia sẻ học thuyết Vô thường (zh. 無常; sa. ''anitya''; pi. ''anicca''), nghĩa là "không có gì tồn tại mãi mãi, mọi thứ đều ở trong trạng thái thay đổi liên tục"; tuy nhiên, họ không đồng ý với giáo lý về [[Vô ngã]], đó là liệu linh hồn có tồn tại hay không.<ref name="Billington2002p56">{{chú thích sách|author=Ray Billington|title=Understanding Eastern Philosophy|url=https://books.google.com/books?id=dACFAgAAQBAJ&pg=PA56|year=2002|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-79348-8|pages=56–59}}</ref> Theo Frank Hoffman và Deegalle Mahinda, ngay cả trong các chi tiết về lý thuyết vô thường của họ, cũng khác nhau.<ref name="HoffmanMahinda2013p162"/> Phật giáo khẳng định sự thay đổi liên quan đến Vô thường và các chấp trước liên quan tạo ra nỗi buồn hoặc khổ đế (Dukkha) và do đó cần phải bị loại bỏ để giải phóng (nibbana: niết bàn), trong khi Hindu giáo khẳng định rằng không phải tất cả sự thay đổi và chấp trước dẫn đến Dukkha và một số thay đổi - tinh thần hoặc thể chất hoặc tự-tri kiến dẫn đến hạnh phúc và do đó cần phải được tìm kiếm để giải phóng (moksha).<ref name="HoffmanMahinda2013p162">{{chú thích sách|author1=Frank Hoffman |author2=Deegalle Mahinda |title=Pali Buddhism |url=https://books.google.com/books?id=pSNeAgAAQBAJ |year=2013|publisher=Routledge |isbn=978-1-136-78553-5 |pages=162–165 }}</ref> Nicca (vĩnh cửu) trong Phật giáo là anatta (không phải linh hồn), Nitya trong Ấn Độ giáo là atman (linh hồn).<ref name="GombrichScherrer2008p209">{{chú thích sách|author1=Richard Francis Gombrich|author2=Cristina Anna Scherrer-Schaub|title=Buddhist Studies|url=https://books.google.com/books?id=U7_Rea05eAMC|year=2008|publisher=Motilal Banarsidass|isbn=978-81-208-3248-0|pages=209–210}}</ref>

===Phật giáo===
{{chính|Vô thường (Phật giáo)}}
Vô thường, còn gọi là '''anicca''' (Pāli) hay '''anitya''' (Phạn), xuất hiện rộng rãi trong [[Kinh điển Pali]]<ref name="DavidsStede1921p355"/> với tư cách là một trong những giáo lý căn bản của [[Phật giáo]].<ref name="DavidsStede1921p355" /><ref name="gombrich47">{{cite book|author=Richard Gombrich|title=Theravada Buddhism|url=https://books.google.com/books?id=jZyJAgAAQBAJ|year=2006|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-90352-8|page=47}}, '''Trích dẫn:''' "All phenomenal existence [in Buddhism] is said to have three interlocking characteristics: impermanence, suffering and lack of soul or essence." (Mọi hiện tượng tồn tại [trong Phật giáo] được cho là có ba đặc tính đan xen: vô thường, khổ và vô ngã.)</ref><ref name="buswelllopez42">{{cite book|author1=Robert E. Buswell Jr.|author2=Donald S. Lopez Jr.|title=The Princeton Dictionary of Buddhism|url=https://books.google.com/books?id=DXN2AAAAQBAJ|year=2013|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-4805-8|pages=42–43, 47, 581}}</ref> Các giáo lý nhấn mạnh rằng tất cả sự tồn tại có điều kiện, không có ngoại lệ nào, là "nhất thời, phù du, không cố định".<ref name="DavidsStede1921p355" /> Tất cả các pháp hữu vi, dù là vật chất hay tinh thần, đều là các đối tượng được kết hợp trong tình trạng thay đổi liên tục, có thể bị suy tàn và phá hủy.<ref name="DavidsStede1921p355">{{cite book|author1=Thomas William Rhys Davids |author2=William Stede |title=Pali-English Dictionary |url=https://books.google.com/books?id=0Guw2CnxiucC |year=1921 |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-1144-7 |pages=355, Article on '''Nicca''' }}</ref><ref name="buswelllopez47">{{cite book|author1=Robert E. Buswell Jr.|author2=Donald S. Lopez Jr.|title=The Princeton Dictionary of Buddhism|url=https://books.google.com/books?id=DXN2AAAAQBAJ|year=2013|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-4805-8|pages=47–48, Article on ''Anitya''}}</ref> Tất cả các sự kiện vật chất và tinh thần đều không có thật về mặt siêu hình. Chúng không thường hằng hay cố định; chúng hình thành và tan biến.<ref name="Billington2002p56"/>

==Triết học phương Tây==
{{Thanh bên triết học}}
Vô thường lần đầu tiên xuất hiện trong [[triết học Hy Lạp]] trong các tác phẩm của [[Heraclitus]] và học thuyết của ông về ''[[Heraclitus#Tư tưởng về sự vận động biến đổi của sự vật (dòng chảy phổ biến)|panta rhei]]'' (mọi thứ đều chảy). Heraclitus nổi tiếng vì nhấn mạnh sự thay đổi luôn luôn là bản chất cơ bản của vũ trụ, như trong câu nói nổi tiếng "Không ai tắm hai lần trên cùng một dòng sông."<ref>Đây là cách Plato diễn đạt học thuyết của Heraclitus. Xem ''[[Cratylus (đối thoại)|Cratylus]]'', 402a.</ref>

==Xem thêm==
*''[[Heike Monogatari]]''
*[[Tính Không]]
*[[Vanitas]]
*[[Vô ngã]]
*[[Wabi-sabi]]

==Chú thích==
{{tham khảo|30em}}

==Đọc thêm==
{{đầu tham khảo|30em}}
*''Fo Guang Ta-tz'u-tien'' 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz'u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-kuang ch'u-pan-she, 1988. (Phật Quang Đại Từ điển. Phật Quang Đại Từ điển biên tu uỷ viên hội. Đài Bắc: Phật Quang xuất bản xã, 1988.)
*''Das Lexikon der Östlichen Weisheitslehren'', Bern 1986.
{{cuối tham khảo}}

==Liên kết ngoài==
{{wiktionary|vô thường}}
* {{TĐBKVN|2733}}
*[http://www.thuvienhoasen.org/vothuong-ndc.htm Vô thường - Tuệ Minh Đạo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050424052935/http://www.thuvienhoasen.org/vothuong-ndc.htm |date = ngày 24 tháng 4 năm 2005}}
*[http://zencomp.com/greatwisdom/uni/u-cd_hp/cdhp04.htm Vô Thường]
*[http://zencomp.com/greatwisdom/uni/u-kinh-ahamtrung/trungaham120.htm Kinh Trung A Hàm - Dịch & Hiệu Chú: Tuệ Sỹ]
*[http://www.quangduc.com/coban/116vothuong-tth.html Vô thường - Thích Thông Huệ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050905232813/http://quangduc.com/coban/116vothuong-tth.html |date = ngày 5 tháng 9 năm 2005}}
* {{Britannica|25449|Anicca (Buddhism)}}
{{Đề tài Phật giáo}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}

[[Thể loại:Khái niệm triết học Phật giáo]]
[[Thể loại:Khái niệm triết lý Ấn Độ giáo]]
[[Thể loại:Khái niệm triết học tinh thần]]
[[Thể loại:Thay đổi]]