Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nghiêu”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Cheers!-bot (thảo luận | đóng góp)
5.681.853 sửa đổi
n →‎Liên kết ngoài: clean up, replaced: {{Commonscat → {{thể loại Commons using AWB
Derf45 (thảo luận | đóng góp)
454 sửa đổi
Dòng 36: Dòng 36:
Trong thư tịch cổ, Đường Nghiêu thường được ca tụng là một vị vua tài giỏi và đạo đức, lòng nhân từ và sự cần cù của ông được coi là kiểu mẫu cho mọi bậc Đế vương khác của [[Trung Quốc]]. Buổi ban đầu [[lịch sử Trung Quốc|lịch sử Trung Hoa]], ba gương mặt sáng suốt, Nghiêu, [[Thuấn]] và [[Hạ Vũ|Vũ]] rất thường được đề cập tới, và những nhà sử học thời sau tin rằng có thể họ đại diện cho những lãnh tụ của các bộ tộc liên minh đã thành lập nên một hệ thống trật tự chính phủ thống nhất trong một giai đoạn chuyển tiếp sang một xã hội [[phong kiến]] gia trưởng.
Trong thư tịch cổ, Đường Nghiêu thường được ca tụng là một vị vua tài giỏi và đạo đức, lòng nhân từ và sự cần cù của ông được coi là kiểu mẫu cho mọi bậc Đế vương khác của [[Trung Quốc]]. Buổi ban đầu [[lịch sử Trung Quốc|lịch sử Trung Hoa]], ba gương mặt sáng suốt, Nghiêu, [[Thuấn]] và [[Hạ Vũ|Vũ]] rất thường được đề cập tới, và những nhà sử học thời sau tin rằng có thể họ đại diện cho những lãnh tụ của các bộ tộc liên minh đã thành lập nên một hệ thống trật tự chính phủ thống nhất trong một giai đoạn chuyển tiếp sang một xã hội [[phong kiến]] gia trưởng.


Theo [[truyền thuyết]], Nghiêu lên ngôi khi 20 tuổi, [[chết|qua đời]] ở tuổi 79 và ông truyền ngôi cho vua Thuấn, người được ông gả cho hai cô con gái từ trước. Trong nhiều cống hiến của mình, vua Nghiêu được cho là đã phát minh ra [[cờ vây]].
Theo [[truyền thuyết]], Nghiêu lên ngôi khi 20 tuổi, [[chết|qua đời]] ở tuổi 79 và ông truyền ngôi cho vua Thuấn, người được ông gả cho hai cô con gái từ trước. Trong nhiều cống hiến của mình, vua Nghiêu được cho là đã phát minh ra [[cờ vây]]. Truyền thuyết "[[Sào Phủ Hứa Do]]" là một chuyện đời vua Nghiêu. Nhân vật [[Bành Tổ]] cũng được cho là một nhân vật của thời vua Nghiêu.


Trong thiên Thái Bá sách Luận ngữ, Khổng Tử ca ngợi vua Nghiêu "''Làm vua như vua Nghiêu thật là vĩ đại thay! Thật là cao quý thay! Chỉ có trời là cao lớn nhất, cũng chỉ có vua Nghiêu là người biết dựa vào đạo trời. Công đức của vua Nghiêu to lớn không cùng, dân chúng không thể ca ngợi cho xiết. Công lao của vua Nghiêu vô cùng vĩ đại. Chế độ lễ nhạc do vua Nghiêu đặt ra vô cùng sáng tỏ, chiếu tỏa hào quang khắp mọi nơi.<ref>Tứ thư, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội, 2003, trang 276</ref>''".
Truyền thuyết "[[Sào Phủ Hứa Do]]" là một chuyện đời vua Nghiêu. Nhân vật [[Bành Tổ]] cũng được cho là một nhân vật của thời vua Nghiêu.


=== Theo Trúc thư kỉ niên ===
=== Theo Trúc thư kỉ niên ===

Phiên bản lúc 09:20, ngày 15 tháng 8 năm 2015

Đường Nghiêu
唐堯
Vua huyền thoại Trung Quốc
Đế Nghiêu, tranh lụa do họa sĩ Mã Lân thời nhà Tống thực hiện. Hiện còn lưu giữ ở Bảo tàng Cố cung Quốc lập, Đài Bắc.
Ngũ Đế
Tiền nhiệmĐế Chí
Kế nhiệmĐế Thuấn
Thông tin chung
Sinh2337 TCN
Nhân Phóng Huân,
hay Nhân Kỳ[cần dẫn nguồn]
Mất2258 TCN
Trung Quốc
Hậu duệĐan Chu
Nga Hoàng
Nữ Anh
Các tên khác
Giao Đường Thị
Phóng Huân
Đường Nghiêu
Bộ lạcĐào Đường
Thân phụĐế Khốc
Thân mẫuKhánh Đô

Đế Nghiêu (tiếng Trung Quốc: 堯, giản thể: 尧) (2337 TCN–2258 TCN) là một vị vua huyền thoại của Trung Quốc cổ đại, một trong Ngũ Đế. Ông, cùng với các vua Thuấn và Vũ sau này, được Khổng giáo xem là các vị vua kiểu mẫu và các tấm gương đạo đức. Đạo giáo tôn ông là Thiên Quan Đại Đế, thần đản là ngày tiết Thượng Nguyên.

Thân thế

Nghiêu, cũng được gọi là Giao Đường Thị (陶唐氏). Theo Sử ký - Ngũ đế kỷ, ông có tên là Phóng Huân (放勳), là con trai của Đế Khốc, mẹ họ Trần Phong. Ông có người em khác mẹ là Đế Chí. Vì Nghiêu trước khi lên ngôi từng làm tù trưởng bộ lạc Đào, sau lại cải phong ở đất Đường nên có khi gọi kép là Đào Đường thị hoặc gọi là Đường Nghiêu (唐堯).

Cũng theo Sử ký, Đế Khốc mất, Đế Chí lên thay. Tuy nhiên, do Chí không có tài trị nước nên Phóng Huân thay ngôi, tức là Đế Nghiêu.

Theo thư tịch cổ

Trong thư tịch cổ, Đường Nghiêu thường được ca tụng là một vị vua tài giỏi và đạo đức, lòng nhân từ và sự cần cù của ông được coi là kiểu mẫu cho mọi bậc Đế vương khác của Trung Quốc. Buổi ban đầu lịch sử Trung Hoa, ba gương mặt sáng suốt, Nghiêu, Thuấn và Vũ rất thường được đề cập tới, và những nhà sử học thời sau tin rằng có thể họ đại diện cho những lãnh tụ của các bộ tộc liên minh đã thành lập nên một hệ thống trật tự chính phủ thống nhất trong một giai đoạn chuyển tiếp sang một xã hội phong kiến gia trưởng.

Theo truyền thuyết, Nghiêu lên ngôi khi 20 tuổi, qua đời ở tuổi 79 và ông truyền ngôi cho vua Thuấn, người được ông gả cho hai cô con gái từ trước. Trong nhiều cống hiến của mình, vua Nghiêu được cho là đã phát minh ra cờ vây. Truyền thuyết "Sào Phủ Hứa Do" là một chuyện đời vua Nghiêu. Nhân vật Bành Tổ cũng được cho là một nhân vật của thời vua Nghiêu.

Trong thiên Thái Bá sách Luận ngữ, Khổng Tử ca ngợi vua Nghiêu "Làm vua như vua Nghiêu thật là vĩ đại thay! Thật là cao quý thay! Chỉ có trời là cao lớn nhất, cũng chỉ có vua Nghiêu là người biết dựa vào đạo trời. Công đức của vua Nghiêu to lớn không cùng, dân chúng không thể ca ngợi cho xiết. Công lao của vua Nghiêu vô cùng vĩ đại. Chế độ lễ nhạc do vua Nghiêu đặt ra vô cùng sáng tỏ, chiếu tỏa hào quang khắp mọi nơi.[1]".

Theo Trúc thư kỉ niên

Việc Nghiêu truyền ngôi cho Thuấn chứ không truyền ngôi cho con là Đan Chu thường được sử sách đời sau xem là tấm gương mẫu mực của việc chọn người tài đức chứ không vì lợi ích riêng tư của dòng họ. Tuy nhiên, có ý kiến căn cứ vào Trúc thư kỉ niên, cuốn biên niên sử của nước Ngụy thời Chiến Quốc cho rằng:

Thuấn giam Nghiêu ở Bình Dương rồi cướp lấy ngôi vua.
Thuấn giam Nghiêu và không cho Đan Chu gặp cha.[2]

Trong văn học Việt Nam

Trong văn học Việt Nam, thời Nghiêu, Thuấn được dùng làm điển cố miêu tả thời thái bình, (ngoài) đường không lượm của rơi, (trong) nhà khỏi lo đóng cửa.

Điển cố này ảnh hưởng trong văn học cũng như các khía cạnh khác của đời sống người Việt Nam, kể cả tôn giáo. Bài "Cư Trần Lạc Đạo Phú" của vua Trần Nhân Tông (sư tổ Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử của Phật giáo) có câu:

Đức Bụt từ bi, mong nhiều kiếp nguyền cho thân cận;
Ơn Nghiêu khoáng cả, lọt toàn thân phô việc đã tha.

Các vua Việt Nam cũng dùng Nghiêu Thuấn là mẫu mực cho việc cai trị. Bên trong điện Thái Hòa (thành nội Huế), ngay trên ngai vua có bài thơ:

Văn hiến ngàn năm dựng
Núi sông vạn dặm xa
Hồng Bàng thuở lập quốc
Nghiêu Thuấn vững sơn hà.

Trong tôn hiệu thời Trần

Thời Trần, các vua nhường ngôi cho con về làm Thái Thượng Hoàng, thường được đặt tôn hiệu có tên của vua Nghiêu, với ngụ ý truyền thuyết vua Nghiêu nhường ngôi cho vua Thuấn là người tài. Cách đặt này ngoài ngụ ý so sánh Thái Thượng hoàng như vua Nghiêu, còn so sánh vua kế vị như vua Thuấn.

Xem thêm

Tham khảo

Chú thích

  1. ^ Tứ thư, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội, 2003, trang 276
  2. ^ Kỳ Ngạn Thần, sách đã dẫn, tr. 51-52

Liên kết ngoài

Tiền nhiệm:
Đế Chí 		Vua Trung Quốc (huyền thoại)
~2333 TCN - ~2297 TCN 		Kế nhiệm:
Đế Thuấn
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nghiêu&oldid=21385499”