Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Gio Linh”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
n fix link Đa Krông --> Đakrông (via JWB)
Thẻ: Đã bị lùi lại Thêm thẻ nowiki Liên kết định hướng
Dòng 1: Dòng 1:
{{Thông tin đơn vị hành chính Việt Nam|huyện
{{Thông tin đơn vị hành chính Việt Nam | huyện
| tên = Gio Linh
| tên = A Lưới
| hình = Tượng đài Giao bưu.JPG
| hình =
| ghi chú hình = Tượng đài Giao bưu ở xã Phong Bình
| ghi chú hình =
| vị trí lấy tọa độ =
| vị trí lấy tọa độ =
| vĩ độ = 16
| vĩ độ = 16
| vĩ phút = 55
| vĩ giây = 29
| kinh độ = 107
| kinh độ = 107
| kinh phút = 4
| vĩ phút = 17
| kinh giây = 39
| vĩ giây = 23
| kinh phút = 13
| kinh giây = 52
| bản đồ 1 = {{maplink|frame=yes|plain=yes|type=shape|frame-width=280|frame-align=center|stroke-width=3}}
| bản đồ 1 = {{maplink|frame=yes|plain=yes|type=shape|frame-width=280|frame-align=center|stroke-width=3}}
| diện tích = 473 km²
| diện tích = 1.232,7 km²
| dân số = 75.276 người
| dân số = 56.370 người
| thời điểm dân số = 2019
| thời điểm dân số = 2019
| dân số thành thị = 13.666 người
| dân số thành thị =
| dân số nông thôn = 61.610 người
| dân số nông thôn =
| mật độ dân số = 159 người/km²
| mật độ dân số = 46 người/km²
| dân tộc = [[người Tà Ôi|Tà Ôi]], [[người Cơ Tu|Cơ Tu]], [[Người Bru - Vân Kiều|Vân Kiều]], <br>[[người Pa Kô|Pa Kô]], [[người Kinh|Kinh]]
| dân tộc =
| vùng = [[Bắc Trung Bộ]]
| vùng = [[Bắc Trung Bộ]]
| tỉnh = [[Quảng Trị]]
| tỉnh = [[Thừa Thiên Huế]]
| chủ tịch UBND = Nguyễn Mạnh Hùng
| huyện lỵ = Thị trấn [[Gio Linh (thị trấn)|Gio Linh]]
| chủ tịch HĐND = Hồ Đàm Giang
| thành lập = [[1990]]
| chủ tịch UBND = Trần Văn Quảng
|bí thư = Huỳnh Công Quảng
| huyện lỵ = thị trấn [[A Lưới (thị trấn)|A Lưới]]
| chủ tịch HĐND = Trương Chí Trung
| thành lập = 1976
|bí thư = Trương Chí Trung
| phân chia hành chính = 1 thị trấn, 17 xã
| chánh án TAND = Ngô Ngọc Tính
| trụ sở UBND = 195 Hồ Chí Minh, thị trấn A Lưới
| viện trưởng VKSND = Lê Thanh Tùng
| mã hành chính = 481<ref>[https://danhmuchanhchinh.gso.gov.vn/ Tổng cục Thống kê]</ref>
| chủ tịch UBMTTQ = Nguyễn Thiên Bình
| web = {{url|http://aluoi.thuathienhue.gov.vn/ }}
| phân chia hành chính = 2 thị trấn, 15 xã
|biển số xe=75-L1}}
| trụ sở UBND = Khu phố 8, thị trấn Gio Linh
| biển số xe = 74-C1
| web = {{url|http://giolinh.quangtri.gov.vn/ }}
}}


'''Gio Linh''' là một huyện thuộc tỉnh [[Quảng Trị]], [[Việt Nam]].
'''A Lưới''' là một [[huyện]] miền núi biên giới thuộc tỉnh [[Thừa Thiên Huế]], [[Việt Nam]].


==Địa lý==
== Địa lý ==
Địa giới huyện A Lưới được giới hạn trong tọa độ địa lý từ 16<sup>0</sup> 00<nowiki>'57''</nowiki> đến 16<sup>0</sup>27’ 30<nowiki>''</nowiki> vĩ độ Bắc và từ 107<sup>0</sup> 0' 3’ đến 107<sup>0</sup> 30<nowiki>' 30''</nowiki> kinh độ Đông, có vị trí địa lý:
Huyện Gio Linh nằm ở phía đông bắc tỉnh Quảng Trị, có vị trí địa lý:
*Phía bắc giáp huyện [[Đakrông]], tỉnh [[Quảng Trị]] và huyện [[Phong Điền, Thừa Thiên Huế|Phong Điền]]
*Phía đông giáp [[Biển Đông]]
*Phía tây giáp huyện [[Hướng Hóa]] và huyện [[Đakrông]]
*Phía nam giáp huyện [[Tây Giang]], tỉnh [[Quảng Nam]]
*Phía nam giáp các huyện [[Triệu Phong]], [[Cam Lộ]] và thành phố [[Đông Hà]]
*Phía đông giáp huyện [[Nam Đông]] và các thị xã [[Hương Trà]], [[Hương Thủy]]
*Phía bắc giáp huyện [[Vĩnh Linh]].
*Phía tây giáp nước [[CHDCND Lào]].


Huyện A Lưới nằm trên trục đường Hồ Chí Minh chạy qua địa phận 14 xã, thị trấn trong huyện đã phá thế ngõ cụt, nối liền A Lưới thông suốt với hai miền Bắc-Nam đất nước; cách không xa quốc lộ 9- trục đường xuyên Á, có thể thông thương thuận lợi với các nước trong khu vực qua cửa khẩu Lao Bảo-Quảng Trị; đồng thời, Quốc lộ 49 nối đường Hồ Chí Minh với quốc lộ 1A, đây là trục giao thông Đông-Tây quan trọng kết nối A Lưới với quốc lộ 1A, thành phố Huế và các huyện đồng bằng. Có 85&nbsp;km đường biên giới giáp với nước CHDCND Lào và là huyện duy nhất trong tỉnh có 2 khẩu quốc tế A Đớt-Tà Vàng (tỉnh Sê Kông) và cửa khẩu Hồng Vân-Kutai (tỉnh SaLavan) liên thông với CHDCND Lào, đây là các cửa ngõ phía Tây quan trọng, là lợi thế để huyện mở rộng hợp tác kinh tế, văn hóa với nước bạn Lào và các nước trong Khu vực.
Nơi đây từng là bờ Nam của [[vĩ tuyến 17 Bắc|vĩ tuyến 17]], chia đôi đất nước thành hai miền Bắc - Nam với nhiều trận đánh khốc liệt.


Huyện A Lưới tiếp giáp với [[Lào]] ở phía tây, cách thành phố Huế 70&nbsp;km về phía đông.
Huyện Gio Linh có diện tích là 473&nbsp;km², dân số năm 2019 là 75.276 người.


Về mặt [[giao thông]], nó được nối với [[huế|thành phố Huế]] bằng [[quốc lộ 49]], là một [[quốc lộ]] rất hiểm trở có ba [[đèo]] cao và [[vực]] sâu, trong đó [[đèo A Co]] dài 16 [[kilômét|km]].
[[Tập tin:Cá tràu Gio Linh.jpg|200px|nhỏ|phải|Cá tràu Gio Linh, một đặc sản của vùng đất Gio Linh]]


A Lưới là vùng đất có nhiều người [[dân tộc Việt Nam|dân tộc thiểu số]] sinh sống như: [[người Tà Ôi|Tà Ôi]], [[người Cơ Tu|Cơ Tu]], [[Người Bru - Vân Kiều|Vân Kiều]],...
==Hành chính==

Huyện Gio Linh có 17 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm 2 thị trấn: [[Gio Linh (thị trấn)|Gio Linh]] (huyện lỵ), [[Cửa Việt (thị trấn)|Cửa Việt]] và 15 xã: [[Gio An]], [[Gio Châu]], [[Gio Hải]], [[Gio Mai]], [[Gio Mỹ]], [[Gio Quang]], [[Gio Sơn]], [[Gio Việt]], [[Hải Thái]], [[Linh Hải]], [[Linh Trường]], [[Phong Bình, Gio Linh|Phong Bình]], [[Trung Giang, Gio Linh|Trung Giang]], [[Trung Hải]], [[Trung Sơn, Gio Linh|Trung Sơn]].
Các địa danh được biết đến ở A Lưới trong [[Chiến tranh Việt Nam]] gồm: đèo Mẹ Ơi, suối Máu, đồi A Bia (người Mỹ gọi là Hamburger Hill - đồi Thịt Băm, nơi xảy ra [[trận Đồi Thịt Băm]]),...

==== Địa hình ====
A Lưới là huyện miền núi, nằm trong khu vực địa hình phía Tây của dãy Trường Sơn Bắc, có độ cao trung bình 600–800 m so với mặt nước biển, độ dốc trung bình 20-25<sup>0</sup>.

Địa hình A Lưới gồm hai phần:
*Phần phía Đông Trường Sơn, địa hình hiểm trở, độ dốc lớn, có các đỉnh cao là Động Ngai 1.774 m ở giáp giới huyện Phong Điền, đỉnh Cô Pung 1.615 m, Re Lao 1.487 m, Tam Voi 1.224 m v.v. Đây là vùng thượng nguồn của ba con sông lớn là sông Đakrông, sông Bồ và sông Tả Trạch đổ về vùng đồng bằng của hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
*Phần phía Tây Trường Sơn, địa hình có độ cao trung bình 600 m so mặt nước biển, bao gồm các đỉnh núi thấp hơn và một vùng thung lũng với diện tích khoảng 78.300 ha. Thung lũng A Lưới có địa hình tương đối bằng phẳng với chiều dài trên 30&nbsp;km, đây là địa bàn tập trung đông dân cư của huyện.

==== Khí hậu ====
A Lưới nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, chịu ảnh hưởng của khí hậu chuyển tiếp giữa miền Bắc và miền Nam.

Nhiệt độ trung bình trong năm khoảng 22&nbsp;°C- 25&nbsp;°C. Nhiệt độ cao nhất khoảng 34&nbsp;°C- 36&nbsp;°C, nhiệt độ thấp nhất trong khoảng 7&nbsp;°C- 12&nbsp;°C.

Lượng mưa các tháng trong năm từ 2900– 5800&nbsp;mm.

Độ ẩm tương đối trung bình các tháng trong năm 86-88%.

Khí hậu chia làm 2 mùa rõ rệt:
*Mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 12, trong đó lượng mưa lớn tập trung vào 10 đến tháng 12, thường gây lũ lụt, ngập úng.
*Mùa khô kéo dài từ tháng 5 đến tháng 8, mưa ít, chịu ảnh hưởng gió Tây khô nóng, lượng bốc hơi lớn gây ra khô hạn kéo dài.

==== Thủy văn ====
A Lưới là khu vực thượng nguồn của năm con sông lớn, trong đó có 2 sông chảy sang Lào là sông A Sáp và sông A Lin; 3 sông chảy sang phía Việt Nam là sông Đakrông, sông Bồ và sông Tả Trạch (nhánh tả của sông Hương).  Ngoài ra A Lưới còn có mạng lưới các suối phân bố hầu khắp trên địa bàn huyện. Phần lớn sông suối có độ dốc lớn, nhiều thác ghềnh, lòng sông hẹp, thường bị sạt lở vào mùa mưa, gây khó khăn cho xây dựng cầu, đường và đi lại.

=== Các nguồn tài nguyên ===

==== Tài nguyên đất ====
''Hiện trạng đất đang sử dụng'': Tổng diện tích tự nhiên toàn huyện A Lưới là 1.224,63&nbsp;km², trong đó:
*Đất nông nghiệp: Diện tích 114.052,58 ha, chiếm 93,1% tổng diện tích tự nhiên, được sử dụng vào sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản.
*Đất phi nông nghiệp: Diện tích 4.997,99 ha, bao gồm đất ở, đất chuyên dùng, đất tôn giáo-tín ngưỡng, đất nghĩa trang-nghĩa địa và sông suối, mặt nước chuyên dùng.
*Đất chưa sử dụng: Toàn huyện còn 3.413,03 ha đất chưa sử dụng, chiếm 2,78% diện tích tự nhiên, chủ yếu là đất đồi núi chưa sử dụng phân bố ở những vùng ít có điều kiện thuận lợi về tưới và giao thông đi lại khó khăn.

''Đặc điểm thổ nhưỡng:'' Đất đai, thổ nhưỡng trên địa bàn A Lưới khá đa dạng, một số nhóm đất chiếm diện tích lớn bao gồm: 1) Nhóm đất feralit đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs), chiếm 63% diện tích của huyện; 2) Nhóm đất feralit vàng trên đá cát (Fc), chiếm 28%; 3) Các nhóm đất khác, chiếm diện tích 9%.

==== Tài nguyên nước ====
''Nguồn nước mặt:'' Nguồn cung cấp nước chủ yếu cho sản xuất và sinh hoạt dân cư trên địa bàn huyện A Lưới là hệ thống các sông và mạng lưới các khe suối. Trong phạm vi huyện A Lưới có các sông chính là sông A Sáp, A Lin, Tà Rình, Đakrông, sông Bồ.

''Nguồn nước ngầm:'' Mực nước ngầm của các khu vực trong huyện khá cao. Qua khảo sát thực tế cho thấy các giếng đào của dân cho thấy mực nước ngầm có ở độ sâu từ 4 m trở lên.

==== Tài nguyên rừng ====
A Lưới có diện tích đất lâm nghiệp lớn 107.849,63 ha, trong đó diện tích đất rừng sản xuất có 45.903,28 ha, đất rừng phòng hộ 46.322,34 ha, rừng đặc dụng 15.489,10 ha; đất rừng tự nhiên là 86.647,16 ha, đất rừng trồng là 15.858,79 ha. Tỷ lệ che phủ rừng năm 2010 đạt 75%. Trữ lượng gỗ khoảng 6-7 triệu m<sup>3</sup>, với nhiều loại gỗ quí như lim, gõ, sến, mun, vàng tâm, dổi, kiền, tùng v.v. và nhiều loại lâm sản khác như tre, nứa, luồng, lồ ô, mây... Động vật rừng đa dạng và có một số loài như sao la, chồn hương, mang, nai...thuộc nhóm động vật quý hiếm cần được bảo vệ.

==== Tài nguyên khoáng sản ====
Trên địa bàn huyện A Lưới tài nguyên khoáng sản khá phong phú, trữ lượng lớn có thể khai thác theo quy mô công nghiệp, trong đó đáng kể nhất là các mỏ cao lanh, đá xây dựng, vàng, nước khoáng nóng v.v.

==== Tài nguyên du lịch ====
A Lưới là vùng núi cao mang trong mình nhiều cảnh đẹp thiên nhiên hoang sơ nhưng kỳ vỹ. Thác A Nô là một thắng cảnh nổi tiếng nằm trên địa phận xã Hồng Kim. Cách trung tâm huyện 30&nbsp;km là những cánh rừng nguyên sinh và suối nước nóng rất cuốn hút và độc đáo thuộc địa phận xã A Roàng. Đây là khu rừng nguyên sinh còn khá nguyên vẹn, với diện tích khoảng 3.000 ha kéo dài từ A Lưới đến tận Quảng Nam với nhiều thác cao, vực sâu, rất hấp dẫn đối với loại hình du lịch sinh thái và dành cho những người yêu thích phiêu lưu, mạo hiểm. A Lưới còn có nhiều tiềm năng phát triển du lịch khác như động Tiến Công, núi Ta Lơng Ai, sông Tà Rình v.v.  

Bên cạnh những tiềm năng du lịch thiên nhiên sinh thái hấp dẫn, A Lưới còn có nhiều di tích lịch sử cách mạng ghi dấu các chiến công anh dũng của dân và quân A Lưới cùng cả nước. Toàn huyện có 72 di tích lịch sử, trong đó có 7 điểm di tích cấp quốc gia với những cái tên quen thuộc như sân bay A So, địa đạo A Đon, địa đạo Động So, đồi A Biah, đường Hồ Chí Minh huyền thoại v.v.

A Lưới được nhắc đến như là một vùng đất còn lưu trữ nhiều giá trị văn hoá truyền thống đặc sắc. Đặc biệt là các lễ hội truyền thống văn hóa dân tộc, trong đó đậm nét nhất là lễ hội A Riêu Ping của người Pa Cô và lễ Aza. Các điệu múa, hát cha Chấp, dân ca cổ, cồng chiêng, khèn và cùng các món ăn đặc sản truyền thống như cơm nếp nương, bánh nếp A Coác, rượu đoác, rượu cần, cá suối v.v. tạo nên sự đa dạng, phong phú của văn hóa dân tộc đặc sắc nơi đây; làm cho A Lưới càng trở nên hấp dẫn để có thể khai thác phát triển du lịch văn hóa, lịch sử và du lịch cộng đồng v.v.                    

== Hành chính ==
Huyện A Lưới có 18 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm thị trấn [[A Lưới (thị trấn)|A Lưới]] (huyện lỵ) và 17 xã: [[A Ngo, A Lưới|A Ngo]], [[A Roàng]], [[Đông Sơn, A Lưới|Đông Sơn]], [[Hồng Bắc]], [[Hồng Hạ]], [[Hồng Kim]], [[Hồng Thái, A Lưới|Hồng Thái]], [[Hồng Thượng]], [[Hồng Thủy, A Lưới|Hồng Thủy]], [[Hồng Vân, A Lưới|Hồng Vân]], [[Hương Nguyên]], [[Hương Phong, A Lưới|Hương Phong]], [[Lâm Đớt]], [[Phú Vinh, A Lưới|Phú Vinh]], [[Quảng Nhâm]], [[Sơn Thủy, A Lưới|Sơn Thủy]], [[Trung Sơn, A Lưới|Trung Sơn]].


==Lịch sử==
==Lịch sử==
Sau năm [[1975]], huyện Gio Linh thuộc tỉnh [[Bình Trị Thiên]], gồm 20 xã: Gio An, Gio Châu, Gio Hải, Gio Mai, Gio Mỹ, Gio Phong, Gio Quang, Gio Sơn, Gio Thành, Gio Việt, Hải Thái, Hướng Hiệp, Linh Thượng, Mò Ó, Trung Giang, Trung Hải, Trung Sơn, Trung Tân, Vĩnh Thường và Vĩnh Trường.


=== Hình thành và phát triển ===
Ngày [[11 tháng 3]] năm [[1977]], hợp nhất ba huyện [[Vĩnh Linh]], [[Gio Linh]] và [[Cam Lộ]] thành huyện [[Bến Hải (huyện)|Bến Hải]].<ref>[https://m.thuvienphapluat.vn/van-ban/bo-may-hanh-chinh/Quyet-dinh-62-CP-hop-nhat-dieu-chinh-dia-gioi-huyen-thuoc-tinh-Binh-Tri-Thien-57969.aspx Quyết định số 62-CP năm 1977]</ref>
A Lưới là căn cứ địa cách mạng của cả tỉnh, cả nước trong hai cuộc [[Chiến tranh Đông Dương|kháng chiến chống Pháp]] và Mỹ. Qua hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, đồng bào các dân tộc A Lưới đã có nhiều tấm gương tiêu biểu như: Anh hùng liệt sỹ A Vầu, xã Hồng Kim; Anh hùng liệt sỹ Cu Lối, xã Hồng Nam; Anh hùng Cu Trip, Anh hùng Hồ Vai, Kăn Lịch, Kăn Đơm, Bùi Hồ Dục, Hồ A Nun và nhiều tấm gương tiêu biểu khác; đồng thời, đã đóng góp 33.837 tấn lương thực, thực phẩm, 4.560 lượt dân công hỏa tuyến, 7.850 lượt công dân lên đường nhập ngũ, 1,5 triệu ngày công phục vụ chiến đấu; 577 liệt sỹ, 1.086 thương binh, hàng ngàn gia đình có công, gần 10 nghìn người và 5.000 hộ gia đình tham gia cách mạng. Nhờ những đóng góp to lớn cho cách mạng mà đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương, phong tặng huyện A Lưới danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 16 xã, thị trấn được phong tặng anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 8 cá nhân được phong tặng danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, 12 bà mẹ Việt Nam anh hùng, 19 tập thể anh hùng lực lượng vũ trang.


Đồng thời, huyện A Lưới là địa bàn sinh sống, tụ cư lâu đời của đồng bào các dân tộc thiểu số anh em: Pa Kô, Tà Ôi, Ka Tu, Pa Hy trong các thung lũng dọc Trường Sơn, sát với nước bạn Lào anh em, đến năm [[1976]], huyện A Lưới được thành lập và có thêm 3 xã kinh tế mới Sơn Thủy, Phú Vinh, Hương Phong là đồng bào kinh lên xây dựng quê hương mới tại A Lưới.
Ngày [[13 tháng 3]] năm [[1979]], giải thể xã Trung Tân để sáp nhập vào 2 xã Trung Hải và Gio Mỹ.<ref name="102CP">[https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Quyet-dinh-102-CP-phan-vach-dia-gioi-xa-phuong-Tinh-Binh-Tri-Thien/57685/noi-dung.aspx Quyết định 102-CP phân vạch địa giới xã, phường thuộc tỉnh Bình Trị Thiên]</ref>


Đến nay, sau 38 năm (1976- 2014) trưởng thành và phát triển, huyện A Lưới hôm nay đã thay da đổi thịt, bộ mặt nông thôn miền núi đã có nhiều khởi sắc, kinh tế - xã hội đã có những bước phát triển và đã đạt được những kết quả quan trọng: Thu nhập bình quân đầu người 14 triệu đồng/người/năm; tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất đạt 15%; tỷ lệ hộ nghèo còn 13,64%; cơ sở hạ tầng được quan tâm đầu tư, xây dựng, như: Điện, đường, trường, trạm, thủy lợi, nước sinh hoạt,… nhờ vậy, đã có 100% thôn, bản có đường giao thông, 90% hộ gia đình sử dụng nước hợp vệ sinh, 100% xã, thị trấn có điểm bưu điện văn hóa xã (số liệu năm 2013).
Ngày [[18 tháng 5]] năm [[1981]], sáp nhập xã Quảng Tân thuộc thị xã Đông Hà vừa giải thể vào xã Gio Quang thuộc huyện Bến Hải.<ref name="187CP">[https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Quyet-dinh-187-CP-dieu-chinh-dia-gioi-xa-thi-tran-thuoc-tinh-Binh-Tri-Thien/43075/noi-dung.aspx Quyết định 187-CP điều chỉnh địa giới xã, thị trấn thuộc tỉnh Bình Trị Thiên]</ref>


=== Lịch sử hành chính ===
Ngày [[17 tháng 9]] năm [[1981]], chuyển 2 xã Mò Ó và Hướng Hiệp về huyện Hướng Hóa quản lý (nay 2 xã này thuộc huyện [[Đa Krông]]).<ref name="73HDBT">[https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Quyet-dinh-73-HDBT-phan-vach-dia-gioi-xa-thuoc-tinh-Binh-Tri-Thien/43134/noi-dung.aspx Quyết định 73-HĐBT phân vạch địa giới xã thuộc tỉnh Bình Trị Thiên]</ref>
Sau năm [[1975]], huyện A Lưới thuộc tỉnh Bình Trị Thiên, gồm 20 xã: A Đớt, A Ngo, A Roàng, Bắc Sơn, Đông Sơn, Hồng Bắc, Hồng Hạ, Hồng Kim, Hồng Nam, Hồng Quảng, Hồng Thái, Hồng Thượng, Hồng Thủy, Hồng Tiến, Hồng Trung, Hồng Vân, Hương Lâm, Hương Nguyên, Hương Phong và Nhâm.


Ngày [[12 tháng 1]] năm [[1984]], sáp nhập xã Vĩnh Thường vào xã Vĩnh Trường.'<ref name="7HDBT">[https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Quyet-dinh-7-HDBT-phan-vach-dia-gioi-xa-thi-tran-tinh-Binh-Tri-Thien/43392/noi-dung.aspx Quyết định 7-HĐBT phân vạch địa giới xã, thị trấn thuộc tỉnh Bình Trị Thiên]</ref>
Ngày [[13 tháng 3]] năm [[1979]], thành lập 2 xã Phú Vinh và Sơn Thủy thuộc vùng kinh tế mới.<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Quyet-dinh-102-CP-phan-vach-dia-gioi-xa-phuong-Tinh-Binh-Tri-Thien/57685/noi-dung.aspx|tựa đề=Quyết định 102-CP năm 1979 về việc phân vạch địa giới một số xã và phường thuộc tỉnh Bình Trị Thiên|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>


Ngày [[18 tháng 5]] năm [[1981]], chuyển xã [[Hồng Tiến]] về huyện Hương Trà quản lý (nay là thị xã [[Hương Trà]])<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/bo-may-hanh-chinh/quyet-dinh-187-cp-dieu-chinh-dia-gioi-xa-thi-tran-thuoc-tinh-binh-tri-thien-43075.aspx|tựa đề=Quyết định 187-CP năm 1981 về việc điều chỉnh địa giới một số xã và thị trấn thuộc tỉnh Bình Trị Thiên|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>. Huyện A Lưới có 21 xã: A Đớt, A Ngo, A Roàng, Bắc Sơn, Đông Sơn, Hồng Bắc, Hồng Hạ, Hồng Kim, Hồng Nam, Hồng Quảng, Hồng Thái, Hồng Thượng, Hồng Thủy, Hồng Trung, Hồng Vân, Hương Lâm, Hương Nguyên, Hương Phong, Nhâm, Phú Vinh, Sơn Thủy.
Ngày [[30 tháng 6]] năm [[1989]], huyện [[Bến Hải (huyện)|Bến Hải]] thuộc tỉnh [[Quảng Trị]] vừa được tái lập.<ref>[https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Nghi-quyet-phan-vach-dai-gioi-hanh-chinh-cua-cac-tinh-Nghia-Binh-Phu-Khanh-va-Binh-Tri-Thien-42792.aspx Nghị quyết phân vạch địa giới hành chính của các tỉnh Nghĩa Bình, Phú Khánh và Bình Trị Thiên]</ref>


Ngày [[23 tháng 3]] năm [[1990]], huyện [[Gio Linh]] được tái lập từ huyện Bến Hải.<ref name="91HDBT">[https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Quyet-dinh-91-HDBT-chia-cac-huyen-Ben-Hai-va-Trieu-Hai-tinh-Quang-Tri/37931/noi-dung.aspx Quyết định 91-HĐBT chia các huyện Bến Hải và Triệu Hải, tỉnh Quảng Trị]</ref>
Ngày [[30 tháng 6]] năm [[1989]], tỉnh [[Thừa Thiên Huế]] được tái lập từ tỉnh [[Bình Trị Thiên]], huyện A Lưới thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế.<ref>[https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Nghi-quyet-phan-vach-dai-gioi-hanh-chinh-cua-cac-tinh-Nghia-Binh-Phu-Khanh-va-Binh-Tri-Thien-42792.aspx Nghị quyết phân vạch địa giới hành chính của các tỉnh Nghĩa Bình, Phú Khánh và Bình Trị Thiên]</ref>
Ngày [[22 tháng 11]] năm [[1995]], thành lập thị trấn A Lưới (thị trấn huyện lỵ huyện A Lưới) trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của xã Hồng Nam.<ref>Nghị định 80-CP về việc thành lập thị trấn huyện lỵ các huyện Phong Điền, A Lưới và phân chia các phường thuộc thành phố Huế.</ref>


Ngày [[1 tháng 1]] năm [[2020]], sáp nhập xã A Đớt và xã Hương Lâm thành xã Lâm Đớt, sáp nhập xã Hồng Quảng và xã Nhâm thành xã Quảng Nhâm, sáp nhập xã Bắc Sơn và Hồng Trung thành xã Trung Sơn.<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/bo-may-hanh-chinh/Nghi-quyet-834-NQ-UBTVQH14-2019-sap-xep-don-vi-hanh-chinh-cap-xa-thuoc-tinh-Thua-Thien-Hue-432104.aspx|tựa đề=Nghị quyết số 834/NQ-UBTVQH14 năm 2019 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
Ngày [[1 tháng 5]] năm [[1992]], chia xã Gio An thành 2 xã: Gio An và Gio Bình; chia xã Gio Sơn thành 2 xã: Gio Sơn và Gio Hòa; chia xã Hải Thái thành 2 xã: Hải Thái và Linh Hải.<ref>Quyết định 117-TCCP thành lập một số xã thuộc huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.</ref>


Huyện A Lưới có 1 thị trấn và 17 xã như hiện nay.
Ngày [[1 tháng 8]] năm [[1994]], thành lập thị trấn Gio Linh.<ref>Quyết định 79-CP thành lập và đổi tên một số xã, thị trấn thuộc các huyện Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ, Triệu Phong, Hải Lăng, Hướng Hóa.</ref>


==Giáo dục==
Ngày [[9 tháng 8]] năm [[2005]], thành lập thị trấn Cửa Việt.'<ref name="103NDCP">[https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bat-dong-san/Nghi-dinh-103-2005-ND-CP-dieu-chinh-dia-gioi-hanh-chinh-thanh-lap-thi-tran-Cua-Viet-thuoc-huyen-Gio-Linh-tinh-Quang-Tri-3467.aspx Nghị định 103/2005/NĐ-CP điều chỉnh địa giới hành chính thành lập thị trấn Cửa Việt thuộc huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị]</ref>


Trên địa bàn huyện có 3 trường THPT công lập là:
Ngày [[17 tháng 12]] năm [[2019]], Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 832/NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Quảng Trị (nghị quyết có hiệu lực từ ngày [[1 tháng 1]] năm [[2020]])<ref name=NQ832>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Nghi-quyet-832-NQ-UBTVQH14-2019-sap-xep-don-vi-hanh-chinh-cap-xa-thuoc-tinh-Quang-Tri-432102.aspx|tựa đề=Nghị quyết số 832/NQ-UBTVQH14 năm 2019 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Quảng Trị|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>. Theo đó:
*Sáp nhập xã Vĩnh Trường và xã Linh Thượng thành xã Linh Trường
*Sáp nhập xã Gio Hòa vào xã Gio Sơn
*Sáp nhập hai xã Gio Phong và Gio Bình thành xã Phong Bình
*Giải thể xã Gio Thành, địa bàn sáp nhập vào các xã Gio Mai và Gio Hải.


Huyện Gio Linh có 2 thị trấn và 15 xã trực thuộc.
* Trường THPT A Lưới (đóng tại thị trấn A Lưới).
* Trường THCS & THPT Trường Sơn (trên cơ sở hợp nhất trường THCS Hương Lâm và trường THPT Hương Lâm từ ngày 01/12/2021) (đóng tại xã Lâm Đớt).
* Trường THCS và THPT Hồng Vân (đóng tại xã Hồng Vân).


Ngoài ra, còn có Trung tâm GDNN-GDTX huyện A Lưới.
==Giao thông==
Tuyến [[quốc lộ 1A]] chạy qua huyện Gio Linh. [[Sân bay Quảng Trị|Dự án sân bay Quảng Trị]] dự kiến sẽ được xây ở xã [[Gio Quang]], nằm ở phía nam của huyện.


Ở các xã, thị trấn đều có các trường THCS, Tiểu học, Mầm non.
Đây cũng là địa phương có dự án [[Đường cao tốc Quảng Bình – Quảng Trị]] đi qua đang được xây dựng.
==Kinh tế==
=== Công nghiệp ===
====Điện mặt trời====
Năm 2019 hiện có 2 dự án [[điện mặt trời]] với 3 nhà máy, tổng công suất lắp máy 150 MWp:
* '''[[Điện mặt trời Gio Thành]]''' là cụm 2 nhà máy [[điện mặt trời]] xây dựng trên vùng đất xã và [[Gio Hải]], có công suất lắp máy 100 MWp, khởi công tháng 6/2019, dự kiến hoàn thành tháng 12/2019.<ref name =DmtGtha-nlvn >[http://nangluongvietnam.vn/news/vn/dien-hat-nhan-nang-luong-tai-tao/nang-luong-tai-tao/khoi-cong-nha-may-dien-mat-troi-gio-thanh-1-va-2.html Khởi công Nhà máy điện mặt trời Gio Thành 1 và 2]. Năng lượng Việt Nam, 27/06/2019. Truy cập 22/09/2019.</ref> Toạ độ tại {{coord| 16.925143| 107.139577| type:landmark| format= dms| name= Dmt Gio Thành}}
* '''[[Điện mặt trời LIG Quảng Trị]]''' là nhà máy [[điện mặt trời]] xây dựng trên vùng đất xã [[Gio Hải]], có công suất lắp máy 49,5 MW, khởi công tháng 08/2018, khánh thành tháng 6/2019.<ref>[https://www.vietnamplus.vn/khanh-thanh-nha-may-dien-mat-troi-ligquang-tri-voi-cong-suat-495mwp/579672.vnp Khánh thành Nhà máy điện mặt trời LIG-Quảng Trị với công suất 49,5 MWp]. Vietnam plus, 30/06/2019. Truy cập 22/09/2019.</ref> Toạ độ tại {{coord| 16.917421| 107.152300| type:landmark| format= dms| name= Dmt LIG Quảng Trị}}


==Văn hóa==
== Dân số ==
Theo số liệu thống kê năm 2013, dân số toàn huyện có 46.417 nghìn người, mật độ dân số 38 người/km², trong đó trên 80% là dân tộc thiểu số, bao gồm chủ yếu là các dân tộc [[Pa Kô]], [[Người Tà Ôi|Tà Ôi]], Ka Tu, Pa Hy và [[Người Việt|dân tộc Kinh]]. Chính vì thế, nơi đây hội tụ đa dạng những truyền thống văn hóa dân tộc rất đặc sắc, giá trị.
===Âm nhạc===
Địa danh Gio Linh được biết tới nhiều qua bài hát ''[[Bà mẹ Gio Linh]]'' do [[Phạm Duy]] sáng tác năm [[1948]]. Một vài ca khúc khác cũng nhắc tới địa danh này như ''Trên bốn vùng chiến thuật'' của nhạc sĩ Trúc Phương, ''Thương về vùng hỏa tuyến'' của nhạc sĩ Lê Minh Bằng.


== Thủy điện ==
===Di tích Căn cứ Cồn Tiên – Dốc Miếu ===
Dốc Miếu – nằm ở quốc lộ 1A thuộc địa phận Gio Linh. Năm 1947. Dốc Miếu là nơi Pháp đã đóng chốt quân sự để án ngữ [[quốc lộ 1A]], và được gọi là Ba Dốc. Cồn Tiên (xã Gio An) – Dốc Miếu (xã Gio Phong) là hai đầu của hàng rào điện tử Macnamara, nên thường được đi cùng với nhau khi nói đến trong chiến tranh Việt Nam
Dốc Miếu là căn cứ đầu tiên của Mỹ, gần [[khu phi quân sự|vùng phi quân sự]] nhất, được xem là "con mắt thần" của [[Hàng rào điện tử McNamara]]. {{fact|date = ngày 7 tháng 1 năm 2013}}


* '''[[Thủy điện A Lưới]]''' có công suất 170 MW với 2 tổ máy, xây dựng với hồ nước ở thượng nguồn dòng [[Sekong|sông A Sáp]] (hay [[Sekong|Sê A Sáp]]) <ref name=Asap group="note">Các văn liệu thủy điện gọi là "sông A Sáp". Theo Bản đồ tỷ lệ 1:50.000 tờ E-48-95C, Cục Đo đạc và Bản đồ (2004), tên đoạn sông này bên Lào là Sê Asap.</ref> chuyển nước về nhà máy điện xả nước ra [[sông Bồ]] <ref name=pecc1Aluoi>[http://www.pecc1.com.vn/Thuy-dien_33/Thuy-dien-A-Luoi_103.aspx Thủy điện A Lưới] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161127220112/http://www.pecc1.com.vn/Thuy-dien_33/Thuy-dien-A-Luoi_103.aspx |date = ngày 27 tháng 11 năm 2016}}. Cty Pecc1, 2011. Truy cập 30/11/2017.</ref>, khởi công tháng 06/2007 hoàn thành tháng 6/2012 <ref>[http://dhd.com.vn/d4/news/Hai-to-may-Nha-may-Thuy-dien-A-Luoi-chinh-thuc-hoa-luoi-dien-Quoc-gia-1-107.aspx Hai tổ máy Nhà máy Thuỷ điện A Lưới chính thức hòa lưới điện Quốc gia]. Công ty cổ phần thuỷ điện Đa Nhim-Hàm Thuận Đa Mi, 14/06/2012. Truy cập 30/11/2017.</ref><ref>[https://www.cpc.vn/home/Ttuc_Detail.aspx?pm=ttuc&sj=HD&id=6484#.WDq07U-RllY Thuỷ điện A Lưới: Thẳng tiến về đích]. Cty Điện lực miền Trung, 06/01/2012. Truy cập 30/11/2017.</ref>. Tên ban đầu của công trình là '''thủy điện A Sáp'''. {{coord| 16| 13| 36| N| 107| 16| 15| E| type:waterbody_region:VN| name = Thủy điện A Lưới}}.
Sau năm 1954, chính quyền Miền Nam và Mỹ xây dựng Dốc Miếu thành một cứ điểm quân sự lớn nhất Gio Linh với kinh phí lên đến 800 triệu USD, biến Dốc Miếu trở thành một căn cứ quân sự quan trọng về pháo binh để đánh vào các mục tiêu của miền Bắc Việt Nam. {{fact|date = ngày 7 tháng 1 năm 2013}}.
* '''[[Thủy điện A Roàng]]''' có công suất 7,2 MW với 2 tổ máy, xây dựng trên thượng nguồn [[sông Bồ]] tại vùng đất xã [[A Roàng]], khánh thành tháng 01/2016 <ref name=cpc16322>[https://www.cpc.vn/home/Ttuc_Detail.aspx?pm=ttuc&sj=TDIEM&id=16322#.WDp6IE-RllY Khánh thành Nhà máy thủy điện A Roàng]. Tổng Cty điện lực miền trung, 20/01/2016. Truy cập 30/11/2017.</ref> {{coord| 16| 7| 59| N| 107| 23| 40| E| type:waterbody_region:VN| name = Thủy điện A Roàng}}.


== Chỉ dẫn ==
Ngày nay, khi đi qua Dốc Miếu, chúng ta có thể thấy những ngọn đồi xanh ngắt [[Cao su (cây)|cao su]], [[Trà|chè]], [[hồ tiêu]]. Vẻ thanh bình đã trở lại sau những năm dài chiến tranh ác liệt. {{fact|date = ngày 7 tháng 1 năm 2013}}.
{{tham khảo |group =note}}


==Chú thích==
==Chú thích==
{{tham khảo|30em}}
{{tham khảo |25em}}
==Liên kết ngoài==
==Tham khảo==
{{sơ khai Thừa Thiên Huế}}
*[http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=242464&ChannelID=10 Về thăm Bà mẹ Gio Linh] của nhà văn [[Hoàng Phủ Ngọc Tường]] đăng trên Tuổi Trẻ Online.

*[http://vietnameseportal.com/lyric/B/Ba-Me-Gio-Linh_302003.php Lời bài hát Bà mẹ Gio Linh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100920001733/http://vietnameseportal.com/lyric/B/Ba-Me-Gio-Linh_302003.php |date = ngày 20 tháng 9 năm 2010}}
{{Huyện thị Thừa Thiên Huế}}


== Liên kết ngoài ==
{{sơ khai Quảng Trị}}
* [https://www.thuathienhue.gov.vn/portal_ge/Views/LevDetail.aspx?OneID=14&TwoID=78&ThreeID=735 Dư địa chí Thừa Thiên Huế - Huyện A Lưới]{{Liên kết hỏng|date = ngày 2 tháng 2 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }}
{{Huyện thị Quảng Trị}}
* [http://qhhdthuathienhue.gov.vn/?mod=view&cid=1&pid=61&id=4996&pdiv=0 Thừa Thiên Huế lịch sử hình thành và phát triển.]{{Liên kết hỏng|date = ngày 2 tháng 2 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }}
{{Đơn vị hành chính thuộc huyện Gio Linh}}


[[Thể loại:Huyện duyên hải Việt Nam]]
[[Thể loại:Huyện biên giới Việt Nam với Lào]]

Phiên bản lúc 17:56, ngày 23 tháng 3 năm 2022

A Lưới
Huyện
Huyện A Lưới
Hành chính
Quốc gia Việt Nam
VùngBắc Trung Bộ
TỉnhThừa Thiên Huế
Huyện lỵthị trấn A Lưới
Trụ sở UBND195 Hồ Chí Minh, thị trấn A Lưới
Phân chia hành chính1 thị trấn, 17 xã
Thành lập1976
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBNDNguyễn Mạnh Hùng
Chủ tịch HĐNDHồ Đàm Giang
Bí thư Huyện ủyHuỳnh Công Quảng
Địa lý
Tọa độ: 16°17′23″B 107°13′52″Đ / 16,28972°B 107,23111°Đ / 16.28972; 107.23111
MapBản đồ huyện A Lưới
A Lưới trên bản đồ Việt Nam
A Lưới
A Lưới
Vị trí huyện A Lưới trên bản đồ Việt Nam
Diện tích1.232,7 km²
Dân số (2019)
Tổng cộng56.370 người
Mật độ46 người/km²
Dân tộcTà Ôi, Cơ Tu, Vân Kiều,
Pa Kô, Kinh
Khác
Mã hành chính481[1]
Biển số xe75-L1
Websitealuoi.thuathienhue.gov.vn

A Lưới là một huyện miền núi biên giới thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam.

Địa lý

Địa giới huyện A Lưới được giới hạn trong tọa độ địa lý từ 160 00'57'' đến 16027’ 30'' vĩ độ Bắc và từ 1070 0' 3’ đến 1070 30' 30'' kinh độ Đông, có vị trí địa lý:

Huyện A Lưới nằm trên trục đường Hồ Chí Minh chạy qua địa phận 14 xã, thị trấn trong huyện đã phá thế ngõ cụt, nối liền A Lưới thông suốt với hai miền Bắc-Nam đất nước; cách không xa quốc lộ 9- trục đường xuyên Á, có thể thông thương thuận lợi với các nước trong khu vực qua cửa khẩu Lao Bảo-Quảng Trị; đồng thời, Quốc lộ 49 nối đường Hồ Chí Minh với quốc lộ 1A, đây là trục giao thông Đông-Tây quan trọng kết nối A Lưới với quốc lộ 1A, thành phố Huế và các huyện đồng bằng. Có 85 km đường biên giới giáp với nước CHDCND Lào và là huyện duy nhất trong tỉnh có 2 khẩu quốc tế A Đớt-Tà Vàng (tỉnh Sê Kông) và cửa khẩu Hồng Vân-Kutai (tỉnh SaLavan) liên thông với CHDCND Lào, đây là các cửa ngõ phía Tây quan trọng, là lợi thế để huyện mở rộng hợp tác kinh tế, văn hóa với nước bạn Lào và các nước trong Khu vực.

Huyện A Lưới tiếp giáp với Lào ở phía tây, cách thành phố Huế 70 km về phía đông.

Về mặt giao thông, nó được nối với thành phố Huế bằng quốc lộ 49, là một quốc lộ rất hiểm trở có ba đèo cao và vực sâu, trong đó đèo A Co dài 16 km.

A Lưới là vùng đất có nhiều người dân tộc thiểu số sinh sống như: Tà Ôi, Cơ Tu, Vân Kiều,...

Các địa danh được biết đến ở A Lưới trong Chiến tranh Việt Nam gồm: đèo Mẹ Ơi, suối Máu, đồi A Bia (người Mỹ gọi là Hamburger Hill - đồi Thịt Băm, nơi xảy ra trận Đồi Thịt Băm),...

Địa hình

A Lưới là huyện miền núi, nằm trong khu vực địa hình phía Tây của dãy Trường Sơn Bắc, có độ cao trung bình 600–800 m so với mặt nước biển, độ dốc trung bình 20-250.

Địa hình A Lưới gồm hai phần:

  • Phần phía Đông Trường Sơn, địa hình hiểm trở, độ dốc lớn, có các đỉnh cao là Động Ngai 1.774 m ở giáp giới huyện Phong Điền, đỉnh Cô Pung 1.615 m, Re Lao 1.487 m, Tam Voi 1.224 m v.v. Đây là vùng thượng nguồn của ba con sông lớn là sông Đakrông, sông Bồ và sông Tả Trạch đổ về vùng đồng bằng của hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
  • Phần phía Tây Trường Sơn, địa hình có độ cao trung bình 600 m so mặt nước biển, bao gồm các đỉnh núi thấp hơn và một vùng thung lũng với diện tích khoảng 78.300 ha. Thung lũng A Lưới có địa hình tương đối bằng phẳng với chiều dài trên 30 km, đây là địa bàn tập trung đông dân cư của huyện.

Khí hậu

A Lưới nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, chịu ảnh hưởng của khí hậu chuyển tiếp giữa miền Bắc và miền Nam.

Nhiệt độ trung bình trong năm khoảng 22 °C- 25 °C. Nhiệt độ cao nhất khoảng 34 °C- 36 °C, nhiệt độ thấp nhất trong khoảng 7 °C- 12 °C.

Lượng mưa các tháng trong năm từ 2900– 5800 mm.

Độ ẩm tương đối trung bình các tháng trong năm 86-88%.

Khí hậu chia làm 2 mùa rõ rệt:

  • Mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 12, trong đó lượng mưa lớn tập trung vào 10 đến tháng 12, thường gây lũ lụt, ngập úng.
  • Mùa khô kéo dài từ tháng 5 đến tháng 8, mưa ít, chịu ảnh hưởng gió Tây khô nóng, lượng bốc hơi lớn gây ra khô hạn kéo dài.

Thủy văn

A Lưới là khu vực thượng nguồn của năm con sông lớn, trong đó có 2 sông chảy sang Lào là sông A Sáp và sông A Lin; 3 sông chảy sang phía Việt Nam là sông Đakrông, sông Bồ và sông Tả Trạch (nhánh tả của sông Hương).  Ngoài ra A Lưới còn có mạng lưới các suối phân bố hầu khắp trên địa bàn huyện. Phần lớn sông suối có độ dốc lớn, nhiều thác ghềnh, lòng sông hẹp, thường bị sạt lở vào mùa mưa, gây khó khăn cho xây dựng cầu, đường và đi lại.

Các nguồn tài nguyên

Tài nguyên đất

Hiện trạng đất đang sử dụng: Tổng diện tích tự nhiên toàn huyện A Lưới là 1.224,63 km², trong đó:

  • Đất nông nghiệp: Diện tích 114.052,58 ha, chiếm 93,1% tổng diện tích tự nhiên, được sử dụng vào sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản.
  • Đất phi nông nghiệp: Diện tích 4.997,99 ha, bao gồm đất ở, đất chuyên dùng, đất tôn giáo-tín ngưỡng, đất nghĩa trang-nghĩa địa và sông suối, mặt nước chuyên dùng.
  • Đất chưa sử dụng: Toàn huyện còn 3.413,03 ha đất chưa sử dụng, chiếm 2,78% diện tích tự nhiên, chủ yếu là đất đồi núi chưa sử dụng phân bố ở những vùng ít có điều kiện thuận lợi về tưới và giao thông đi lại khó khăn.

Đặc điểm thổ nhưỡng: Đất đai, thổ nhưỡng trên địa bàn A Lưới khá đa dạng, một số nhóm đất chiếm diện tích lớn bao gồm: 1) Nhóm đất feralit đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs), chiếm 63% diện tích của huyện; 2) Nhóm đất feralit vàng trên đá cát (Fc), chiếm 28%; 3) Các nhóm đất khác, chiếm diện tích 9%.

Tài nguyên nước

Nguồn nước mặt: Nguồn cung cấp nước chủ yếu cho sản xuất và sinh hoạt dân cư trên địa bàn huyện A Lưới là hệ thống các sông và mạng lưới các khe suối. Trong phạm vi huyện A Lưới có các sông chính là sông A Sáp, A Lin, Tà Rình, Đakrông, sông Bồ.

Nguồn nước ngầm: Mực nước ngầm của các khu vực trong huyện khá cao. Qua khảo sát thực tế cho thấy các giếng đào của dân cho thấy mực nước ngầm có ở độ sâu từ 4 m trở lên.

Tài nguyên rừng

A Lưới có diện tích đất lâm nghiệp lớn 107.849,63 ha, trong đó diện tích đất rừng sản xuất có 45.903,28 ha, đất rừng phòng hộ 46.322,34 ha, rừng đặc dụng 15.489,10 ha; đất rừng tự nhiên là 86.647,16 ha, đất rừng trồng là 15.858,79 ha. Tỷ lệ che phủ rừng năm 2010 đạt 75%. Trữ lượng gỗ khoảng 6-7 triệu m3, với nhiều loại gỗ quí như lim, gõ, sến, mun, vàng tâm, dổi, kiền, tùng v.v. và nhiều loại lâm sản khác như tre, nứa, luồng, lồ ô, mây... Động vật rừng đa dạng và có một số loài như sao la, chồn hương, mang, nai...thuộc nhóm động vật quý hiếm cần được bảo vệ.

Tài nguyên khoáng sản

Trên địa bàn huyện A Lưới tài nguyên khoáng sản khá phong phú, trữ lượng lớn có thể khai thác theo quy mô công nghiệp, trong đó đáng kể nhất là các mỏ cao lanh, đá xây dựng, vàng, nước khoáng nóng v.v.

Tài nguyên du lịch

A Lưới là vùng núi cao mang trong mình nhiều cảnh đẹp thiên nhiên hoang sơ nhưng kỳ vỹ. Thác A Nô là một thắng cảnh nổi tiếng nằm trên địa phận xã Hồng Kim. Cách trung tâm huyện 30 km là những cánh rừng nguyên sinh và suối nước nóng rất cuốn hút và độc đáo thuộc địa phận xã A Roàng. Đây là khu rừng nguyên sinh còn khá nguyên vẹn, với diện tích khoảng 3.000 ha kéo dài từ A Lưới đến tận Quảng Nam với nhiều thác cao, vực sâu, rất hấp dẫn đối với loại hình du lịch sinh thái và dành cho những người yêu thích phiêu lưu, mạo hiểm. A Lưới còn có nhiều tiềm năng phát triển du lịch khác như động Tiến Công, núi Ta Lơng Ai, sông Tà Rình v.v.  

Bên cạnh những tiềm năng du lịch thiên nhiên sinh thái hấp dẫn, A Lưới còn có nhiều di tích lịch sử cách mạng ghi dấu các chiến công anh dũng của dân và quân A Lưới cùng cả nước. Toàn huyện có 72 di tích lịch sử, trong đó có 7 điểm di tích cấp quốc gia với những cái tên quen thuộc như sân bay A So, địa đạo A Đon, địa đạo Động So, đồi A Biah, đường Hồ Chí Minh huyền thoại v.v.

A Lưới được nhắc đến như là một vùng đất còn lưu trữ nhiều giá trị văn hoá truyền thống đặc sắc. Đặc biệt là các lễ hội truyền thống văn hóa dân tộc, trong đó đậm nét nhất là lễ hội A Riêu Ping của người Pa Cô và lễ Aza. Các điệu múa, hát cha Chấp, dân ca cổ, cồng chiêng, khèn và cùng các món ăn đặc sản truyền thống như cơm nếp nương, bánh nếp A Coác, rượu đoác, rượu cần, cá suối v.v. tạo nên sự đa dạng, phong phú của văn hóa dân tộc đặc sắc nơi đây; làm cho A Lưới càng trở nên hấp dẫn để có thể khai thác phát triển du lịch văn hóa, lịch sử và du lịch cộng đồng v.v.                    

Hành chính

Huyện A Lưới có 18 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm thị trấn A Lưới (huyện lỵ) và 17 xã: A Ngo, A Roàng, Đông Sơn, Hồng Bắc, Hồng Hạ, Hồng Kim, Hồng Thái, Hồng Thượng, Hồng Thủy, Hồng Vân, Hương Nguyên, Hương Phong, Lâm Đớt, Phú Vinh, Quảng Nhâm, Sơn Thủy, Trung Sơn.

Lịch sử

Hình thành và phát triển

A Lưới là căn cứ địa cách mạng của cả tỉnh, cả nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Qua hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, đồng bào các dân tộc A Lưới đã có nhiều tấm gương tiêu biểu như: Anh hùng liệt sỹ A Vầu, xã Hồng Kim; Anh hùng liệt sỹ Cu Lối, xã Hồng Nam; Anh hùng Cu Trip, Anh hùng Hồ Vai, Kăn Lịch, Kăn Đơm, Bùi Hồ Dục, Hồ A Nun và nhiều tấm gương tiêu biểu khác; đồng thời, đã đóng góp 33.837 tấn lương thực, thực phẩm, 4.560 lượt dân công hỏa tuyến, 7.850 lượt công dân lên đường nhập ngũ, 1,5 triệu ngày công phục vụ chiến đấu; 577 liệt sỹ, 1.086 thương binh, hàng ngàn gia đình có công, gần 10 nghìn người và 5.000 hộ gia đình tham gia cách mạng. Nhờ những đóng góp to lớn cho cách mạng mà đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương, phong tặng huyện A Lưới danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 16 xã, thị trấn được phong tặng anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 8 cá nhân được phong tặng danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, 12 bà mẹ Việt Nam anh hùng, 19 tập thể anh hùng lực lượng vũ trang.

Đồng thời, huyện A Lưới là địa bàn sinh sống, tụ cư lâu đời của đồng bào các dân tộc thiểu số anh em: Pa Kô, Tà Ôi, Ka Tu, Pa Hy trong các thung lũng dọc Trường Sơn, sát với nước bạn Lào anh em, đến năm 1976, huyện A Lưới được thành lập và có thêm 3 xã kinh tế mới Sơn Thủy, Phú Vinh, Hương Phong là đồng bào kinh lên xây dựng quê hương mới tại A Lưới.

Đến nay, sau 38 năm (1976- 2014) trưởng thành và phát triển, huyện A Lưới hôm nay đã thay da đổi thịt, bộ mặt nông thôn miền núi đã có nhiều khởi sắc, kinh tế - xã hội đã có những bước phát triển và đã đạt được những kết quả quan trọng: Thu nhập bình quân đầu người 14 triệu đồng/người/năm; tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất đạt 15%; tỷ lệ hộ nghèo còn 13,64%; cơ sở hạ tầng được quan tâm đầu tư, xây dựng, như: Điện, đường, trường, trạm, thủy lợi, nước sinh hoạt,… nhờ vậy, đã có 100% thôn, bản có đường giao thông, 90% hộ gia đình sử dụng nước hợp vệ sinh, 100% xã, thị trấn có điểm bưu điện văn hóa xã (số liệu năm 2013).

Lịch sử hành chính

Sau năm 1975, huyện A Lưới thuộc tỉnh Bình Trị Thiên, gồm 20 xã: A Đớt, A Ngo, A Roàng, Bắc Sơn, Đông Sơn, Hồng Bắc, Hồng Hạ, Hồng Kim, Hồng Nam, Hồng Quảng, Hồng Thái, Hồng Thượng, Hồng Thủy, Hồng Tiến, Hồng Trung, Hồng Vân, Hương Lâm, Hương Nguyên, Hương Phong và Nhâm.

Ngày 13 tháng 3 năm 1979, thành lập 2 xã Phú Vinh và Sơn Thủy thuộc vùng kinh tế mới.[2]

Ngày 18 tháng 5 năm 1981, chuyển xã Hồng Tiến về huyện Hương Trà quản lý (nay là thị xã Hương Trà)[3]. Huyện A Lưới có 21 xã: A Đớt, A Ngo, A Roàng, Bắc Sơn, Đông Sơn, Hồng Bắc, Hồng Hạ, Hồng Kim, Hồng Nam, Hồng Quảng, Hồng Thái, Hồng Thượng, Hồng Thủy, Hồng Trung, Hồng Vân, Hương Lâm, Hương Nguyên, Hương Phong, Nhâm, Phú Vinh, Sơn Thủy.

Ngày 30 tháng 6 năm 1989, tỉnh Thừa Thiên Huế được tái lập từ tỉnh Bình Trị Thiên, huyện A Lưới thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế.[4]

Ngày 22 tháng 11 năm 1995, thành lập thị trấn A Lưới (thị trấn huyện lỵ huyện A Lưới) trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của xã Hồng Nam.[5]

Ngày 1 tháng 1 năm 2020, sáp nhập xã A Đớt và xã Hương Lâm thành xã Lâm Đớt, sáp nhập xã Hồng Quảng và xã Nhâm thành xã Quảng Nhâm, sáp nhập xã Bắc Sơn và Hồng Trung thành xã Trung Sơn.[6]

Huyện A Lưới có 1 thị trấn và 17 xã như hiện nay.

Giáo dục

Trên địa bàn huyện có 3 trường THPT công lập là:

  • Trường THPT A Lưới (đóng tại thị trấn A Lưới).
  • Trường THCS & THPT Trường Sơn (trên cơ sở hợp nhất trường THCS Hương Lâm và trường THPT Hương Lâm từ ngày 01/12/2021) (đóng tại xã Lâm Đớt).
  • Trường THCS và THPT Hồng Vân (đóng tại xã Hồng Vân).

Ngoài ra, còn có Trung tâm GDNN-GDTX huyện A Lưới.

Ở các xã, thị trấn đều có các trường THCS, Tiểu học, Mầm non.

Dân số

Theo số liệu thống kê năm 2013, dân số toàn huyện có 46.417 nghìn người, mật độ dân số 38 người/km², trong đó trên 80% là dân tộc thiểu số, bao gồm chủ yếu là các dân tộc Pa Kô, Tà Ôi, Ka Tu, Pa Hy và dân tộc Kinh. Chính vì thế, nơi đây hội tụ đa dạng những truyền thống văn hóa dân tộc rất đặc sắc, giá trị.

Thủy điện

Chỉ dẫn

  1. ^ Các văn liệu thủy điện gọi là "sông A Sáp". Theo Bản đồ tỷ lệ 1:50.000 tờ E-48-95C, Cục Đo đạc và Bản đồ (2004), tên đoạn sông này bên Lào là Sê Asap.

Chú thích

  1. ^ Tổng cục Thống kê
  2. ^ “Quyết định 102-CP năm 1979 về việc phân vạch địa giới một số xã và phường thuộc tỉnh Bình Trị Thiên”.
  3. ^ “Quyết định 187-CP năm 1981 về việc điều chỉnh địa giới một số xã và thị trấn thuộc tỉnh Bình Trị Thiên”.
  4. ^ Nghị quyết phân vạch địa giới hành chính của các tỉnh Nghĩa Bình, Phú Khánh và Bình Trị Thiên
  5. ^ Nghị định 80-CP về việc thành lập thị trấn huyện lỵ các huyện Phong Điền, A Lưới và phân chia các phường thuộc thành phố Huế.
  6. ^ “Nghị quyết số 834/NQ-UBTVQH14 năm 2019 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế”.
  7. ^ Thủy điện A Lưới Lưu trữ 2016-11-27 tại Wayback Machine. Cty Pecc1, 2011. Truy cập 30/11/2017.
  8. ^ Hai tổ máy Nhà máy Thuỷ điện A Lưới chính thức hòa lưới điện Quốc gia. Công ty cổ phần thuỷ điện Đa Nhim-Hàm Thuận Đa Mi, 14/06/2012. Truy cập 30/11/2017.
  9. ^ Thuỷ điện A Lưới: Thẳng tiến về đích. Cty Điện lực miền Trung, 06/01/2012. Truy cập 30/11/2017.
  10. ^ Khánh thành Nhà máy thủy điện A Roàng. Tổng Cty điện lực miền trung, 20/01/2016. Truy cập 30/11/2017.

Tham khảo


Liên kết ngoài

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Gio_Linh&oldid=68341203”