Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Duy Tiên”
→Danh nhân: thêm một số danh nhân |
→Địa lý: sửa các thông tin |
||
| Dòng 33: | Dòng 33: | ||
}} |
}} |
||
'''Duy Tiên''' là một [[huyện]] nằm ở phía bắc của tỉnh [[Hà Nam]]. |
'''Duy Tiên''' là một [[huyện]] nằm ở phía bắc của tỉnh [[Hà Nam]], là cửa ngõ phía Nam thủ đô Hà Nội. Duy Tiên là vùng trọng điểm phát triển công nghiệp dịch vụ của tỉnh Hà Nam. |
||
==Điều kiện tự nhiên== |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
*Phía nam giáp huyện [[Bình Lục]] và thành phố [[Phủ Lý]] |
|||
*Phía |
*Phía bắc giáp huyện [[Phú Xuyên]], thành phố [[Hà Nội]]. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
*Phía tây giáp thành phố [[Hà Nội]] và huyện [[Kim Bảng]]. |
|||
Diện tích của huyện chủ yếu là [[đồng bằng]]. Huyện Duy Tiên nằm cạnh [[sông Hồng]] và trên địa bàn huyện còn có [[sông Châu Giang]] chảy qua. |
Diện tích của huyện chủ yếu là [[đồng bằng]]. Huyện Duy Tiên nằm cạnh [[sông Hồng]] và trên địa bàn huyện còn có [[sông Châu Giang]] chảy qua. |
||
Huyện có địa hình đặc trưng của vùng đồng bằng thuộc khu vực châu thổ Sông Hồng. Nhìn chung địa hình của huyện khá thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa và cây vụ đông. Địa hình của huyện được chia thành 2 tiểu địa hình. |
|||
| ⚫ | |||
Vùng ven đê sông Hồng và sông Châu Giang bao gồm các xã Mộc Bắc, Mộc Nam, Châu Giang, Chuyên Ngoại, Trác Văn, Yên Nam, Đọi Sơn...có địa hình cao hơn, đặc biệt là khu vực núi Đọi, núi Điệp thuộc các xã Đọi Sơn và Yên Nam. |
|||
Vùng có địa hình thấp bao gồm các xã nội đồng như Tiên Nội, Tiên Ngoại, Yên Bắc chiếm phần lớn diện tích tự nhiên của huyện cao độ phổ biến từ 1,8 - 2,5 m, địa hình bằng phẳng, xen kẽ là các gò nhỏ, ao, hồ, đầm. |
|||
=== Khí hậu === |
|||
Duy Tiên nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm, mưa nhiều, thuộc tiểu khí hậu vùng đồng bằng Bắc Bộ, chịu ảnh hưởng sâu sắc của gió mùa đông bắc và gió mùa đông nam. Với các đặc điểm nhiệt đới gió mùa, nắng và bức xạ mặt trời lớn, thuận lợi cho phát triểnmột nền nông nghiệp đa dạng với nhiều loại cây trồng, vật nuôi và tạo điều kiện tốt cho thâm canh tăng vụ. Tuy nhiên, sự biến động mạnh mẽ với nhiều hiện tượng thời tiết như bão, dông, lượng mưa tập trung theo mùa ... kết hợp với địa hình thấp gây ra ngập úng cục bộ, một số vùng đòi hỏi phải có biện pháp phòng tránh kịp thời. |
|||
=== Diện tích tự nhiên === |
|||
| ⚫ | |||
=== Dân số === |
|||
Dân số huyện Duy Tiên vào khoảng 150.000 người. |
|||
==Hành chính== |
==Hành chính== |
||
Huyện Duy Tiên có 18 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 2 thị trấn: [[Hòa Mạc, Duy Tiên|Hòa Mạc]] (huyện lị), [[Đồng Văn (thị trấn Hà Nam)|Đồng Văn]] và 16 xã: [[Bạch Thượng]], [[Châu Giang, Duy Tiên|Châu Giang]], [[Châu Sơn, Duy Tiên|Châu Sơn]], [[Chuyên Ngoại]], [[Đọi Sơn]], [[Duy Hải, Duy Tiên|Duy Hải]], [[Duy Minh]], [[Hoàng Đông]], [[Mộc Bắc]], [[Mộc Nam]], [[Tiên Ngoại]], [[Tiên Nội]], [[Tiền Phong, Duy Tiên| |
Huyện Duy Tiên có 18 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 2 thị trấn: [[Hòa Mạc, Duy Tiên|Hòa Mạc]] (huyện lị), [[Đồng Văn (thị trấn Hà Nam)|Đồng Văn]] và 16 xã: [[Bạch Thượng]], [[Châu Giang, Duy Tiên|Châu Giang]], [[Châu Sơn, Duy Tiên|Châu Sơn]], [[Chuyên Ngoại]], [[Đọi Sơn]], [[Duy Hải, Duy Tiên|Duy Hải]], [[Duy Minh]], [[Hoàng Đông]], [[Mộc Bắc]], [[Mộc Nam]], [[Tiên Ngoại]], [[Tiên Nội]], [[Tiền Phong, Duy Tiên|Tiên Phong]], [[Trác Văn]], [[Yên Bắc]], [[Yên Nam]]. |
||
== Lịch sử == |
== Lịch sử == |
||
| Dòng 86: | Dòng 102: | ||
*[[Lê Quý Đôn]] |
*[[Lê Quý Đôn]] |
||
== |
== Điểm đến văn hóa == |
||
| ⚫ | |||
=== [[Chùa Long Đọi]] === |
|||
Chùa Long Đọi Sơn (xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, Hà Nam) có tên chữ là Diên Linh tự. Chùa do Lý Thánh Tông và Vương phi Ỷ Lan chủ trì xây dựng từ năm 1054 (do tể tướng Dương Đại Gia và mời thiên sư Đàm Cứu Chỉ đến trụ trì và tham gia xây dựng). Đến đời Lý Nhân Tông, nhà vua này tiếp tục xây dựng phát triển và xây tháp Sùng Thiện Diên Linh từ năm 1118 đến năm 1121. Ngôi chùa được xây dựng trên đỉnh núi, trong khuôn viên 2 hec-ta vườn rừng. Chùa quay về hướng nam, đúng như câu tục ngữ: "Đầu gối núi Đọi, chân dọi Tuần Vường, phát tích đế vương lưu truyền vạn đại". Ngay cổng chính, trước tòa tam bảo là nhà bia để tấm bia Sùng Thiện Diên Linh nổi tiếng. Khi xây xong chùa và tháp, nhà vua sai Thượng thư bộ Hình Nguyễn Công Bật soạn văn bia. Văn bia nguyên có tên là Đại Việt quốc dương gia đệ tứ Sùng Thiện Diên Linh tháp bi, được viết xong ngày 6 tháng 7 năm Tân Sửu (1121). Nội dung bài văn bia chủ yếu ca ngợi công lao tài trí của Lý Nhân Tông trong việc xây dựng, kiến thiết và đánh giặc giữ nước. Đầu thế kỷ XV, khi giặc Minh xâm lược nước ta, chùa và tháp đã bị phá hủy hoàn toàn. Riêng bia Sùng Thiện Diên Linh vì không phá nổi, chúng đã lật đổ xuống bên cạnh núi. |
|||
Mãi tới cuối thế kỷ XVI, vào năm 1591 đời Mạc Mậu Hợp, tức là gần 170 năm sau khi bị giặc Minh tàn phá, ngôi chùa bị bỏ phế hoàn toàn, nhân dân địa phương mới "dựng lại bia đổ, bắc lại xà nhà và những chỗ tường hư hỏng, làm cửa xây tường khiến cho sau hơn 500 năm, một nơi thắng cảnh trong chốn tùng lâm lại được mới mẻ". |
|||
Vào năm Tự Đức thứ 13 (1860), chùa Đọi Sơn có sửa sang thượng điện, tiền đường, nhà tổ, siêu hương, gác chuông, nghi môn. Đến năm 1864, chùa lại tiếp tục sửa hành lang, đúc tượng Di Lặc, đúc khánh đồng và đúc khánh đá do sư tổ đời thứ 5 là Thích Chiếu Trường chủ trì xây dựng hoàn chỉnh 125 gian, từ đó trở thành trường Bắc Kỳ Phật giáo. Ngôi chùa lúc này được dựng theo kiểu nội công ngoại quốc. |
|||
Lễ hội chùa Long Đọi Sơn được tổ chức hàng năm vào ngày 21 tháng 3 âm lịch đã trở thành một nét văn hoá tín ngưỡng lâu đời của người dân xã Đọi Sơn nói riêng và huyện Duy Tiên nói chung. Với mục đích nhằm quảng bá các công trình kiến trúc tại di tích lịch sử chùa Long Đọi Sơn, đồng thời khơi dậy truyền thống văn hoá dân tộc, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân và du khách thập phương. |
|||
=== Đền Lảnh Giang === |
|||
| ⚫ | Đền Lảnh Giang (thuộc xã Mộc Nam, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam) thờ Tam vị danh thần đời [[Hùng Vương]] thứ 18 có công giúp vua [[Hùng Vương thứ XVIII|Hùng Duệ Vương]] chống lại [[An Dương Vương|Thục Phán]]. Ðền Lảnh Giang tọa lạc trong khuôn viên có diện tích gần 3.000 m², bao quanh là không gian xanh của vườn nhãn, đầm sen, bến nước. Cửa đền hướng ra dòng sông Hồng mênh mông sóng nước. |
||
Sau nhiều lần tu sửa, kiến trúc đền hiện nay gồm các công trình: hồ bán nguyệt, tam quan và đền chính. Hồ bán nguyệt được trồng hoa súng đỏ, giữa hồ là ngọn bảo tháp 2 tầng và cây cầu cong tạc hình “lưỡi long hướng địa” nối bảo tháp với tam quan. Tam quan đền xây theo kiểu chồng diêm tám mái với các đầu đao cong vút đắp nổi hình đầu rồng, đan xen là mặt nguyệt, lá lật cách điệu mềm mại. Ðền chính có kiến trúc theo kiểu nội công, ngoại quốc bao gồm 3 tòa với 14 gian lớn, nhỏ. Trong đó, nổi bật nhất là tòa Trung đường được dựng theo kiểu chồng diêm hai tầng tám mái cong. |
|||
Ngoài kiến trúc bề thế, đền Lảnh Giang lưu giữ nhiều đồ thờ giá trị như: khám long đình, khám đặt tượng 3 vị tướng thời Hùng Vương thứ 18, kiệu bát cống long đình, sập thờ và nhiều hoành phi câu đối, nhang án… |
|||
Hàng năm, đền Lảnh Giang tổ chức hai kỳ Lễ hội, từ ngày 2 – 5/6 âm lịch và 20/8 âm lịch. Bên cạnh các nghi thức tế lễ, rước thánh, còn có phần hội gồm nhiều hoạt động hấp dẫn như: chọi gà, đánh gậy, đấu cờ người, tổ tôm điếm, múa sư tử, thi thổi cơm trên quang gánh, diễn tập trận giả, hát chầu văn, thi bơi chải trên sông Hồng... |
|||
| ⚫ | |||
* Đền Huê Sen - Nằm dọc đê sông Hồng thuộc địa phận thôn Dỹ Phố - Mộc bắc - Duy tiên - Hà nam |
* Đền Huê Sen - Nằm dọc đê sông Hồng thuộc địa phận thôn Dỹ Phố - Mộc bắc - Duy tiên - Hà nam |
||
* Chùa Linh Quy Tự - Là một ngôi chùa cổ được xây dựng hàng trăm năm nay. Thuộc địa phận Thôn Dỹ Phố |
* Chùa Linh Quy Tự - Là một ngôi chùa cổ được xây dựng hàng trăm năm nay. Thuộc địa phận Thôn Dỹ Phố |
||
| ⚫ | |||
* [[Chùa Long Đọi Sơn]] nằm trên [[Núi Đọi]] tại xã Đọi Sơn gắn liền với vị vua [[Lê Đại Hành]] và lễ Tịch Điền mới được phục hồi từ 2009 |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
*[[Đình Động Linh]] (xã [[Duy Minh]]): Là đình chính thờ Phạm Phúc tướng công thời [[Hùng Vương]], đến năm 2010 Đình Động Linh mới tìm lại được sắc phong sau nhiều năm bị thất lạc. |
*[[Đình Động Linh]] (xã [[Duy Minh]]): Là đình chính thờ Phạm Phúc tướng công thời [[Hùng Vương]], đến năm 2010 Đình Động Linh mới tìm lại được sắc phong sau nhiều năm bị thất lạc. |
||
*Đình đá Tiên Phong: thờ Nguyệt Nga công chúa, nữ tướng của Hai Bà Trưng. |
|||
== Giao thông == |
|||
== Trường học == |
|||
* Cụm trường Công an nhân dân tại xã Hoàng Đông |
|||
* Dự án Khu Đại học Nam Cao tỉnh Hà Nam |
|||
* Trường THPT A Duy Tiên |
|||
* Trường THPT B Duy Tiên |
|||
* Trường THPT Nguyễn Hữu Tiến |
|||
* Trường THCS Nguyễn Hữu Tiến: trường trọng điểm chất lượng cao của huyện ở bậc học THCS, là nơi đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ học sinh giỏi của huyện. |
|||
Duy Tiên là đơn vị dẫn dầu trong xây dựng trường chuẩn quốc gia của tỉnh, có số lượng trường Tiểu học đạt chuẩn Quốc gia cao nhất tỉnh. Các năm gần đây, huyện tiếp tục giữ vững kết quả phổ cập tiểu học đúng độ tuổi, chất lượng phổ cập giáo dục THCS ngày càng được nâng lên, 100% xã, thị trấn đạt phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi. |
|||
== Hình ảnh == |
== Hình ảnh == |
||
Phiên bản lúc 08:24, ngày 14 tháng 2 năm 2019
|
Duy Tiên
|
||
|---|---|---|
| Huyện | ||
| Huyện Duy Tiên | ||
 Khánh thành cầu Yên Lệnh nối huyện Duy Tiên với thành phố Hưng Yên | ||
| Hành chính | ||
| Quốc gia |  Việt Nam | |
| Vùng | Đồng bằng sông Hồng | |
| Tỉnh | Hà Nam | |
| Huyện lỵ | thị trấn Hòa Mạc | |
| Phân chia hành chính | 2 thị trấn, 16 xã | |
| Tổ chức lãnh đạo | ||
| Chủ tịch UBND | Phạm Hồng Thanh | |
| Chủ tịch HĐND | Nguyễn Đức Vượng | |
| Chủ tịch UBMTTQ | Chu Hồng Cử | |
| Địa lý | ||
| Tọa độ: 20°39′B 106°00′Đ / 20,65°B 106°Đ | ||
|
| ||
| Diện tích | 121km2 | |
| Dân số | ||
| Tổng cộng | 150.000 người | |
| Dân tộc | Kinh... | |
| Khác | ||
| Website | duytien.hanam.gov.vn | |
Duy Tiên là một huyện nằm ở phía bắc của tỉnh Hà Nam, là cửa ngõ phía Nam thủ đô Hà Nội. Duy Tiên là vùng trọng điểm phát triển công nghiệp dịch vụ của tỉnh Hà Nam.
Điều kiện tự nhiên
Địa lý
Địa giới hành chính huyện Duy Tiên:
- Phía bắc giáp huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội.
- Phía đông giáp thành phố Hưng Yên và huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên qua sông Hồng và huyện Lý Nhân.
- Phía nam giáp huyện Bình Lục và thành phố Phủ Lý.
- Phía tây giáp thành phố Hà Nội và huyện Kim Bảng.
Diện tích của huyện chủ yếu là đồng bằng. Huyện Duy Tiên nằm cạnh sông Hồng và trên địa bàn huyện còn có sông Châu Giang chảy qua.
Huyện có địa hình đặc trưng của vùng đồng bằng thuộc khu vực châu thổ Sông Hồng. Nhìn chung địa hình của huyện khá thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa và cây vụ đông. Địa hình của huyện được chia thành 2 tiểu địa hình.
Vùng ven đê sông Hồng và sông Châu Giang bao gồm các xã Mộc Bắc, Mộc Nam, Châu Giang, Chuyên Ngoại, Trác Văn, Yên Nam, Đọi Sơn...có địa hình cao hơn, đặc biệt là khu vực núi Đọi, núi Điệp thuộc các xã Đọi Sơn và Yên Nam.
Vùng có địa hình thấp bao gồm các xã nội đồng như Tiên Nội, Tiên Ngoại, Yên Bắc chiếm phần lớn diện tích tự nhiên của huyện cao độ phổ biến từ 1,8 - 2,5 m, địa hình bằng phẳng, xen kẽ là các gò nhỏ, ao, hồ, đầm.
Khí hậu
Duy Tiên nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm, mưa nhiều, thuộc tiểu khí hậu vùng đồng bằng Bắc Bộ, chịu ảnh hưởng sâu sắc của gió mùa đông bắc và gió mùa đông nam. Với các đặc điểm nhiệt đới gió mùa, nắng và bức xạ mặt trời lớn, thuận lợi cho phát triểnmột nền nông nghiệp đa dạng với nhiều loại cây trồng, vật nuôi và tạo điều kiện tốt cho thâm canh tăng vụ. Tuy nhiên, sự biến động mạnh mẽ với nhiều hiện tượng thời tiết như bão, dông, lượng mưa tập trung theo mùa ... kết hợp với địa hình thấp gây ra ngập úng cục bộ, một số vùng đòi hỏi phải có biện pháp phòng tránh kịp thời.
Diện tích tự nhiên
Huyện Duy Tiên có diện tích tự nhiên là 12.100,35 ha.
Dân số
Dân số huyện Duy Tiên vào khoảng 150.000 người.
Hành chính
Huyện Duy Tiên có 18 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 2 thị trấn: Hòa Mạc (huyện lị), Đồng Văn và 16 xã: Bạch Thượng, Châu Giang, Châu Sơn, Chuyên Ngoại, Đọi Sơn, Duy Hải, Duy Minh, Hoàng Đông, Mộc Bắc, Mộc Nam, Tiên Ngoại, Tiên Nội, Tiên Phong, Trác Văn, Yên Bắc, Yên Nam.
Lịch sử
Huyện Duy Tiên ban đầu vốn là huyện Duy Tân (維新縣), thành lập và đặt tên năm Quang Thuận thứ 10 (1469) đời Lê Thánh Tông. Đến đời Lê Trung hưng, đầu niên hiệu Hoằng Định (1601-1619) do kiêng tên huý Kính Tông Lê Duy Tân, đổi là huyện Duy Tiên (維先縣).
Sau năm 1954, huyện Duy Tiên có 27 xã: Bạch Thượng, Châu Sơn, Chuyên Mỹ, Chuyên Nội, Đọi Sơn, Duy Hải, Duy Minh, Mộc Bắc, Mộc Nam, Thắng Lợi, Thành Công, Tiên Hải, Tiên Hiệp, Tiên Hồng, Tiên Hòa, Tiên Hương, Tiên Lý, Tiên Minh, Tiên Ngoại, Tiên Nội, Tiền Phong, Tiên Tân, Tiên Thái, Tiên Thắng, Tiên Yên, Trác Bút, Yên Hà.
Ngày 25-4-1967, Bộ Nội vụ ban hành Quyết định 163-NV hợp nhất một số xã thuộc huyện Duy Tiên. Theo đó, hợp nhất hai xã Chuyên Mỹ và Yên Hà thành một xã lấy tên là xã Chuyên Ngoại; hợp nhất hai xã Thắng Lợi và Thành Công thành một xã lấy tên là xã Trác Văn; hợp nhất hai xã Tiên Hương và Tiên Minh thành một xã lấy tên là xã Yên Nam; hợp nhất hai xã Tiên Hồng và Tiên Hòa thành một xã lấy tên là xã Lam Hạ; hợp nhất hai xã Tiên Thái và Tiên Lý thành một xã lấy tên là xã Hoàng Đông.
Ngày 18-12-1976, Phủ Thủ tướng ban hành Quyết định 1507-TTCP hợp nhất một số xã thuộc huyện Duy Tiên. Theo đó, hợp nhất 2 xã Tiên Thắng và Tiên Yên thành một xã lấy tên là xã Yên Bắc; hợp nhất 2 xã Trác Bút, Chuyên Nội và thôn Duyên Giang (xã Tiên Yên) thành một xã lấy tên là xã Châu Giang.
Ngày 10-1-1984, thành lập thị trấn Đồng Văn trên cơ sở 15 ha diện tích tự nhiên của xã Duy Minh và 130 ha diện tích tự nhiên của xã Hoàng Đông.
Ngày 1-4-1986, thành lập thị trấn Hòa Mạc - thị trấn huyện lị của huyện Duy Tiên - trên cơ sở 46,68 ha diện tích tự nhiên của xã Yên Bắc và 122,31 ha diện tích tự nhiên của xã Trác Văn.
Cuối năm 1999, huyện Duy Tiên có 2 thị trấn: Hòa Mạc, Đồng Văn và 20 xã: Bạch Thượng, Châu Giang, Châu Sơn, Chuyên Ngoại, Đọi Sơn, Duy Hải, Duy Minh, Hoàng Đông, Lam Hạ, Mộc Bắc, Mộc Nam, Tiên Hải, Tiên Hiệp, Tiên Ngoại, Tiên Nội, Tiền Phong, Tiên Tân, Trác Văn, Yên Bắc, Yên Nam.
Ngày 25-9-2000, xã Lam Hạ được sáp nhập vào thị xã Phủ Lý. Huyện còn lại 2 thị trấn: Hòa Mạc, Đồng Văn và 19 xã: Bạch Thượng, Châu Giang, Châu Sơn, Chuyên Ngoại, Đọi Sơn, Duy Hải, Duy Minh, Hoàng Đông, Mộc Bắc, Mộc Nam, Tiên Hải, Tiên Hiệp, Tiên Ngoại, Tiên Nội, Tiền Phong, Tiên Tân, Trác Văn, Yên Bắc, Yên Nam.
Ngày 23-7-2013, một phần diện tích và dân số của huyện Duy Tiên gồm 1.673,79 ha diện tích tự nhiên và 12.417 người (các xã Tiên Tân, Tiên Hiệp và Tiên Hải) được điều chỉnh về thành phố Phủ Lý.[1]. Huyện Duy Tiên còn lại 2 thị trấn và 16 xã, giữ ổn định cho đến nay.
Ngày 08/02/2018, huyện Duy Tiên được công nhận đạt chuẩn đô thị loại IV.
Dự kiến đến năm 2020, huyện Duy Tiên sẽ được nâng cấp thành thị xã Duy Tiên, gồm 9 phường: Hòa Mạc, Đồng Văn, Châu Giang, Yên Bắc, Bạch Thượng, Tiên Nội, Duy Minh, Duy Hải, Hoàng Đông và 9 xã: Châu Sơn, Chuyên Ngoại, Đọi Sơn, Mộc Bắc, Mộc Nam, Tiên Ngoại, Tiền Phong, Trác Văn, Yên Nam.
Đến giai đoạn sau năm 2020 sẽ thành lập thêm 3 phường: Đọi Sơn, Châu Sơn, Tiền Phong, nâng số phường lên thành 12 phường và còn lại 6 xã, định hướng phát triển thành đô thị loại III.
Giao thông
Duy Tiên có tuyến trục giao thông là quốc lộ 1A, đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình và đường sắt Thống Nhất chạy qua. Bên cạnh đó còn có tuyến Quốc lộ 38 từ Đồng Văn đi Hòa Mạc - cầu Yên Lệnh - Hưng Yên và quốc lộ 38B nối từ Hải Dương qua Hưng Yên, Hà Nam, Nam Định tới Ninh Bình. Về đường thuỷ, Duy Tiên có sông Nhuệ, sông Châu Giang.
Trên địa bàn huyện Duy Tiên đã và đang hình thành nhiều khu công nghiệp, cụm công nghiệp và làng nghề. Đặc biệt, tại xã Hoàng Đông có trường đại học dân lập (Đại học Hà Hoa Tiên).[2] Cũng tại đây, huyện đang triển khai đầu tư xây dựng khu đô thị TNR Star Đồng Văn nằm trên địa bàn thị trấn Đồng Văn.
Danh nhân
Điểm đến văn hóa
Chùa Long Đọi
Chùa Long Đọi Sơn (xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, Hà Nam) có tên chữ là Diên Linh tự. Chùa do Lý Thánh Tông và Vương phi Ỷ Lan chủ trì xây dựng từ năm 1054 (do tể tướng Dương Đại Gia và mời thiên sư Đàm Cứu Chỉ đến trụ trì và tham gia xây dựng). Đến đời Lý Nhân Tông, nhà vua này tiếp tục xây dựng phát triển và xây tháp Sùng Thiện Diên Linh từ năm 1118 đến năm 1121. Ngôi chùa được xây dựng trên đỉnh núi, trong khuôn viên 2 hec-ta vườn rừng. Chùa quay về hướng nam, đúng như câu tục ngữ: "Đầu gối núi Đọi, chân dọi Tuần Vường, phát tích đế vương lưu truyền vạn đại". Ngay cổng chính, trước tòa tam bảo là nhà bia để tấm bia Sùng Thiện Diên Linh nổi tiếng. Khi xây xong chùa và tháp, nhà vua sai Thượng thư bộ Hình Nguyễn Công Bật soạn văn bia. Văn bia nguyên có tên là Đại Việt quốc dương gia đệ tứ Sùng Thiện Diên Linh tháp bi, được viết xong ngày 6 tháng 7 năm Tân Sửu (1121). Nội dung bài văn bia chủ yếu ca ngợi công lao tài trí của Lý Nhân Tông trong việc xây dựng, kiến thiết và đánh giặc giữ nước. Đầu thế kỷ XV, khi giặc Minh xâm lược nước ta, chùa và tháp đã bị phá hủy hoàn toàn. Riêng bia Sùng Thiện Diên Linh vì không phá nổi, chúng đã lật đổ xuống bên cạnh núi.
Mãi tới cuối thế kỷ XVI, vào năm 1591 đời Mạc Mậu Hợp, tức là gần 170 năm sau khi bị giặc Minh tàn phá, ngôi chùa bị bỏ phế hoàn toàn, nhân dân địa phương mới "dựng lại bia đổ, bắc lại xà nhà và những chỗ tường hư hỏng, làm cửa xây tường khiến cho sau hơn 500 năm, một nơi thắng cảnh trong chốn tùng lâm lại được mới mẻ".
Vào năm Tự Đức thứ 13 (1860), chùa Đọi Sơn có sửa sang thượng điện, tiền đường, nhà tổ, siêu hương, gác chuông, nghi môn. Đến năm 1864, chùa lại tiếp tục sửa hành lang, đúc tượng Di Lặc, đúc khánh đồng và đúc khánh đá do sư tổ đời thứ 5 là Thích Chiếu Trường chủ trì xây dựng hoàn chỉnh 125 gian, từ đó trở thành trường Bắc Kỳ Phật giáo. Ngôi chùa lúc này được dựng theo kiểu nội công ngoại quốc.
Lễ hội chùa Long Đọi Sơn được tổ chức hàng năm vào ngày 21 tháng 3 âm lịch đã trở thành một nét văn hoá tín ngưỡng lâu đời của người dân xã Đọi Sơn nói riêng và huyện Duy Tiên nói chung. Với mục đích nhằm quảng bá các công trình kiến trúc tại di tích lịch sử chùa Long Đọi Sơn, đồng thời khơi dậy truyền thống văn hoá dân tộc, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân và du khách thập phương.
Đền Lảnh Giang
Đền Lảnh Giang (thuộc xã Mộc Nam, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam) thờ Tam vị danh thần đời Hùng Vương thứ 18 có công giúp vua Hùng Duệ Vương chống lại Thục Phán. Ðền Lảnh Giang tọa lạc trong khuôn viên có diện tích gần 3.000 m², bao quanh là không gian xanh của vườn nhãn, đầm sen, bến nước. Cửa đền hướng ra dòng sông Hồng mênh mông sóng nước.
Sau nhiều lần tu sửa, kiến trúc đền hiện nay gồm các công trình: hồ bán nguyệt, tam quan và đền chính. Hồ bán nguyệt được trồng hoa súng đỏ, giữa hồ là ngọn bảo tháp 2 tầng và cây cầu cong tạc hình “lưỡi long hướng địa” nối bảo tháp với tam quan. Tam quan đền xây theo kiểu chồng diêm tám mái với các đầu đao cong vút đắp nổi hình đầu rồng, đan xen là mặt nguyệt, lá lật cách điệu mềm mại. Ðền chính có kiến trúc theo kiểu nội công, ngoại quốc bao gồm 3 tòa với 14 gian lớn, nhỏ. Trong đó, nổi bật nhất là tòa Trung đường được dựng theo kiểu chồng diêm hai tầng tám mái cong.
Ngoài kiến trúc bề thế, đền Lảnh Giang lưu giữ nhiều đồ thờ giá trị như: khám long đình, khám đặt tượng 3 vị tướng thời Hùng Vương thứ 18, kiệu bát cống long đình, sập thờ và nhiều hoành phi câu đối, nhang án…
Hàng năm, đền Lảnh Giang tổ chức hai kỳ Lễ hội, từ ngày 2 – 5/6 âm lịch và 20/8 âm lịch. Bên cạnh các nghi thức tế lễ, rước thánh, còn có phần hội gồm nhiều hoạt động hấp dẫn như: chọi gà, đánh gậy, đấu cờ người, tổ tôm điếm, múa sư tử, thi thổi cơm trên quang gánh, diễn tập trận giả, hát chầu văn, thi bơi chải trên sông Hồng...
- Đình Ngọc Động (làng Ngọc Động, xã Hoàng Đông): Thờ Phạm Phúc tướng công thời Hùng Vương, làng có nghề mây giang đan tryền thống
- Đền Huê Sen - Nằm dọc đê sông Hồng thuộc địa phận thôn Dỹ Phố - Mộc bắc - Duy tiên - Hà nam
- Chùa Linh Quy Tự - Là một ngôi chùa cổ được xây dựng hàng trăm năm nay. Thuộc địa phận Thôn Dỹ Phố
- Đình Lũng Xuyên, nơi chí sĩ Nguyễn Hữu Tiến đã vẽ lên lá cờ Việt Nam
- Đền Thôn Câu Tử, xây dựng cách đây rất nhiều năm[cần dẫn nguồn], nay đã được sửa sang, nằm cạnh sông Châu Giang
- Đình Trung Gián Đông nằm trên Thôn Trung Gián Đông tại xã Châu Giang.
- Đình Động Linh (xã Duy Minh): Là đình chính thờ Phạm Phúc tướng công thời Hùng Vương, đến năm 2010 Đình Động Linh mới tìm lại được sắc phong sau nhiều năm bị thất lạc.
- Đình đá Tiên Phong: thờ Nguyệt Nga công chúa, nữ tướng của Hai Bà Trưng.
Giao thông
Trường học
- Cụm trường Công an nhân dân tại xã Hoàng Đông
- Dự án Khu Đại học Nam Cao tỉnh Hà Nam
- Trường THPT A Duy Tiên
- Trường THPT B Duy Tiên
- Trường THPT Nguyễn Hữu Tiến
- Trường THCS Nguyễn Hữu Tiến: trường trọng điểm chất lượng cao của huyện ở bậc học THCS, là nơi đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ học sinh giỏi của huyện.
Duy Tiên là đơn vị dẫn dầu trong xây dựng trường chuẩn quốc gia của tỉnh, có số lượng trường Tiểu học đạt chuẩn Quốc gia cao nhất tỉnh. Các năm gần đây, huyện tiếp tục giữ vững kết quả phổ cập tiểu học đúng độ tuổi, chất lượng phổ cập giáo dục THCS ngày càng được nâng lên, 100% xã, thị trấn đạt phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi.
Hình ảnh
-
Khu công nghiệp Đồng Văn, Duy Tiên, Hà Nam -
Quốc lộ 38, đoạn qua Đồng Văn, Duy Tiên, Hà Nam -
Thị trấn Đồng Văn, Hà Nam -
Cầu Hòa Mạc, Duy Tiên, Hà Nam
Tham khảo
- ^ Nghị quyết 89/NQ-CP ngày 23 tháng 07 năm 2013 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính các huyện Duy Tiên, Bình Lục, Thanh Liêm, Kim Bảng để mở rộng thành phố Phủ Lý và thành lập phường thuộc thành phố Phủ Lý tỉnh Hà Nam.
- ^ Trường Đại học Hà Hoa Tiên
Bản mẫu:Danh sách xã, thị trấn thuộc huyện Duy Tiên Bản mẫu:Các huyện thị thuộc tỉnh Hà Nam