Xem mã nguồn của Ada (ngôn ngữ lập trình)

{{infobox programming language
| name = Ada
| logo =
| paradigm = [[Multi-paradigm programming language]]
| year = 1980
| designer =
* MIL-STD-1815/Ada 83: [[Jean Ichbiah]]
* Ada 95: Tucker Taft
* Ada 2005: Tucker Taft
* Ada 2012: Tucker Taft
| developer   =
| latest_release_version = Ada 2012
| latest_release_date  = {{start date and age|2012|12|10}}
| latest_preview_version = Ada 2012<ref>{{chú thích web|url=http://www.ada-auth.org/standards/ada12.html |title=Ada 2012 Language Reference Manual |publisher=Ada-auth.org |date= |access-date = ngày 27 tháng 1 năm 2014}}</ref>
| latest_preview_date  = {{start date and age|2011|11}} <!-- Draft 14, see [http://www.ada-auth.org/amendment2.html] and [http://www.ada-auth.org/standards/12aarm/] -->
| turing-complete  = Yes
| typing   = [[Static typing]], [[Kiểu mạnh và kiểu yếu]], [[Type safety]], [[Nominal type system]]
| implementations  = AdaCore [[GNAT]], <br />
[[Green Hills Software]] Optimising Ada 95 compiler,<br /> 
Aonix ObjectAda,<ref>{{chú thích web |url=http://www.atego.com/products/aonix-objectada/ |title=Aonix ObjectAda |publisher=Atego.com |date= |access-date=ngày 27 tháng 1 năm 2014 |archive-date=2013-08-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806062035/http://www.atego.com/products/aonix-objectada/ |url-status=dead }}</ref><br /> 
[[DDC-I]] Score
| dialects = Ada 83, Ada 95, Ada 2005
| influenced_by   = [[ALGOL 68]], [[Pascal (ngôn ngữ lập trình)]], [[C++]] (Ada 95), [[Smalltalk]] (Ada 95), [[Java (ngôn ngữ lập trình)]] (Ada 2005), [[Eiffel (programming language)]] (Ada 2012)
| influenced   = [[C++]], [[Eiffel (programming language)]], [[PL/SQL]], [[VHDL]], [[Ruby (ngôn ngữ lập trình)]], [[Java (ngôn ngữ lập trình)]], [[Seed7]]
| operating_system  = [[Đa nền tảng]]
| license =
| website = http://www.adaic.org/
| file_ext =.adb.ads
| wikibooks   = Ada Programming
}}
'''Ada''' là [[ngôn ngữ lập trình]] xuất xứ từ [[Bộ quốc phòng Mỹ]] vào khoảng nửa đầu [[thập niên 80]] của [[thế kỷ 20]]. Ngôn ngữ này được đặt tên theo [[Ada Lovelace|Ada Augusta]] nữ bá tước xứ Lovelace (1815 – 1852), nhà toán học với ý tưởng tiên phong coi phần cứng và phần mềm là hai mặt khác nhau đã đi vào lịch sử như lập trình viên đầu tiên của loài người.<ref name=ISO_IEC_8652_2012>{{chú thích web|url=http://www.iso.org/iso/home/store/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=61507|title=ISO/IEC 8652:2012 ''Information technology -- Programming languages -- Ada''|publisher=ISO|access-date = ngày 23 tháng 12 năm 2012}}</ref>

Nhu cầu của [[Lầu Năm Góc]] lúc đó là một ngôn ngữ lập trình duy nhất thay thế cho khoảng 500 ngôn ngữ dùng cho các [[hệ thống nhúng]] (''embedded''). Đặc trưng của các hệ thống như thế là phần cứng đa dạng, [[phần cứng]] liền với [[phần mềm]], phần mềm hệ thống liền với phần mềm ứng dụng, thời gian sử dụng lâu dài, tính chất thời gian thực (''real-time'') và độ bền cao (''high-integrity'') thể hiện rõ, nhiều hệ thống nhúng là [[điện toán phân tán|hệ phân tán]] (''distributed'').

Ngôn ngữ lập trình đáp ứng những yêu cầu đó phải chặt chẽ, nhỏ gọn nhưng có sức biểu diễn lớn, viết mã nguồn dễ đọc, sinh mã đích hiệu quả.

Vì thế Ada xuất phát từ [[Pascal (ngôn ngữ lập trình)|Pascal]], nhưng kiểm tra kiểu mạnh hơn. Mở rộng kiểu (''type extension''), kế thừa (''inheritance'') và đa kế thừa giao diện (''multiple interface inheritance'') hỗ trợ lập trình định hướng đối tượng. Ngoài các kết cấu điều khiển thông thường như rẽ nhánh, lặp, xử lý [[ngoại lệ (chương trình máy tính)|ngoại lệ]] (''exception''), và kết cấu đơn vị thông thường như [[thủ tục (chương trình máy tính)|thủ tục]] (''procedure''), [[hàm (chương trình máy tính)|hàm]] (''function''), Ada còn có kết cấu [[gói chương trình|gói]] (''package'') hỗ trợ lập trình theo thành phần (''modular''), kết cấu mẫu (''generic'') hỗ trợ [[lập trình mẫu]], kết cấu tác vụ (''task'') và kiểu có bảo vệ (''protected type'') hỗ trợ [[lập trình song song]] và [[tương tranh (lập trình)|tương tranh]].

== Cú pháp ==
Ada có cú pháp tương tự như [[pascal (ngôn ngữ lập trình)|ngôn ngữ lập trình Pascal]], thể hiện rõ nhất ở ký hiệu <code>:=</code> dùng trong [[lệnh gán]] và <code>begin</code>... <code>end</code> bao quanh mỗi khối lệnh.

Trong một file chương trình Ada, cần có một thủ tục (''procedure'') có tên trùng với tên chương trình, nó sẽ được kích hoạt khi chạy chương trình:

<syntaxhighlight lang="ada"  style="font-size:1.2em;" >
-- dòng chữ bắt đầu bằng hai dấu gạch ngang là dòng chú thích
-- ví dụ file chương trình có tên là hello.adb

with text_io; use text_io; --sử dụng thư viện nhập - xuất chuỗi ký tự

procedure hello is
begin
    put_line("Hello World");  -- in dòng chữ
end hello; -- nhắc lại tên thủ tục
</syntaxhighlight>

Một số đặc điểm cú pháp khác như sau:

<syntaxhighlight lang="ada"  style="font-size:1.2em;" >

--vòng lặp thoát bởi exit:
i: integer; -- khai báo i là biến số nguyên
i:= 10;
loop
    i:= i - 1;
    put_line("Hello World");
    exit when i = 0;
end loop;
</syntaxhighlight>

Một vòng lặp viết theo dạng <code>for</code>:
<syntaxhighlight lang="ada"  style="font-size:1.2em;" >
for i in 1..10 loop
    put_line("Hello World");
end loop;
</syntaxhighlight>

== Ứng dụng ==

Ngoài các ứng dụng truyền thống trong vũ khí, khí tài và các hệ thống liên lạc, tham mưu, chỉ huy, tác chiến, sau hơn 2 thập kỷ ngày nay Ada còn được dùng trong các ứng dụng của ngành [[thám hiểm không gian]], [[hàng không]], giao thông sắt & bộ, năng lượng hạt nhân, [[viễn thông]], và tài chính – ngân hàng.{{cần chú thích}}

Trên thế giới, tỉ lệ [[lập trình viên]] sử dụng ngôn ngữ Ada chiếm khoảng 5%. {{cần chú thích}}

Ada có [[bộ biên dịch]] [[phần mềm miễn phí|miễn phí]] GNAT và [[môi trường phát triển tích hợp|môi trường phát triển]] miễn phí GPS, sinh [[mã đích]] cho rất nhiều [[hệ điều hành|platform]] khác nhau.

== Tham khảo ==
{{tham khảo}}

{{Các ngôn ngữ lập trình chính}}
{{Hệ thống nhúng}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}

[[Thể loại:Ngôn ngữ lập trình.NET]]
[[Thể loại:Ada (ngôn ngữ lập trình)| ]]
[[Thể loại:Họ ngôn ngữ lập trình Algol]]
[[Thể loại:Chuẩn ANSI]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ lập trình đồng thời]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ lập trình mệnh lệnh]]
[[Thể loại:Chuẩn ISO]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ lập trình thủ tục]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ lập trình]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ lập trình hệ thống]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ lập trình bậc cao]]