Công (chim)
| Chim Công | |
|---|---|
| Thời điểm hóa thạch: 3–0 triệu năm trước đây Late Pliocene – Recent | |
 Con đực | |
| Tình trạng bảo tồn | |
| Phân loại khoa học | |
| Giới (regnum) | Animalia |
| Ngành (phylum) | Chordata |
| Lớp (class) | Aves |
| Bộ (ordo) | Galliformes |
| Họ (familia) | Phasianidae |
| Chi (genus) | Pavo |
| Loài (species) | P. muticus |
| Danh pháp hai phần | |
| Pavo muticus Linnaeus, 1766 | |
| Phân loài | |
.jpg)
Công hay còn gọi cuông, nộc dung, khổng tước[2][3], công lục/xanh lá cây (Green peafowl) có danh pháp khoa học là Pavo muticus) là một loài chim thuộc họ Trĩ, chi Công được Linnaeus mô tả khoa học lần đầu năm 1766. Chim công sinh sống ở rừng nhiệt đới Đông Nam Á và phía nam Trung Quốc.[4]. Nó có mối quan hệ gần gũi với Pavo cristatus ở lục địa Ấn Độ. Công đã từng phân bố rộng rãi ở Đông Nam Á từ phía đông và đông bắc Ấn Độ, Bắc Myanma và miền nam Trung Quốc, mở rộng thông qua Lào, và Thái Lan vào Việt Nam, Campuchia, bán đảo Mã Lai và các đảo Java. Loài này được tìm thấy trong một loạt các môi trường sống bao gồm cả rừng nguyên sinh và thứ cấp, cả hai vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, cũng như thường xanh và rụng lá. Họ cũng có thể được tìm thấy trong các khu vực có cây tre, đồng cỏ, thảo nguyên, cây bụi và cạnh đất nông nghiệp.
Đặc điểm chung[sửa | sửa mã nguồn]
Hình dạng[sửa | sửa mã nguồn]
- Con đực: Bộ lông có màu xanh lục óng ánh, đuôi rất dài, có màu lục ánh đồng, mỗi lông ở mút có sao màu lục xanh, đỏ đồng, vàng, nâu. Mào dài, hẹp thẳng đứng, phần mặt của nó có màu vàng và xanh, khi nó múa đuôi xòe ra hình nan quạt để thu hút chim cái.
Công xòe đuôi
Công trống
Công đang xòe lông tại một vườn hoa ở Hà Nội
Mỗi lông bao đuôi có 1 đồng tiền gồm các hình tròn đồng tâm có 4 màu sắc
- Con cái: Gần giống con đực nhưng không có mào đầu, không có lông trang hoàng. Lông đuôi con cái thường ngắn và có viền nâu. Mắt nâu thẫm, mỏ xám sừng, chân xám.
Loài phụ[sửa | sửa mã nguồn]
Loài công có 3 phân loài khác nhau[5], nhưng một số nhà nhân giống công lại cho rằng công có thể có nhiều phân loài hơn[6][7].
- Pavo muticus imperator: Công Đông Dương.
- Pavo muticus spificer: Công Miến Điện.
- Pavo muticus muticus: Công Java.
Hình ảnh[sửa | sửa mã nguồn]
Một con công đực đang "ve vãn" công mái
Màn biểu diễn của công đực
Đầu công đực
Lúc bình thường, đuôi công trải dài trên đất và cản trở chuyển động của công
Mặt phía trước
Phía sau lưng
Lông đuôi công đực
Công trắng ở vườn Castle của Pardubice
Công ở vườn Castle của Pardubice
Công ở Thảo Cầm viên Sài Gòn
Văn học[sửa | sửa mã nguồn]
Trong dân gian, có nhiều câu nói về công, xem công như là đại diện cho cái gì cao quý:
Về hình ảnh con công xòe đuôi xòe cánh, ca dao có câu:
- Con công hay múa
- Nó múa làm sao
- Nó rụt cổ vào
- Nó xoè cánh ra
- Nó đỗ cành đa
- Nó kêu ríu rít
- Nó đỗ cành mít
- Nó kêu vịt chè
- Nó đỗ cành tre
- Nó kêu bè muống
- Nó đỗ dưới ruộng
- Nó kêu tầm vông
Về tiếng kêu của con công, vì nó giống với từ "tố hộ", nên trong dân gian có khá nhiều câu ca dao nói về đặc điểm này:
- Con công tố hộ trên rừng
- Đã có con chị, thì đừng con em
- Lòng yêu vô giá quá chừng
- Con công tố hộ trên rừng mặc công
hay
Tục ngữ cũng có câu "nem công chả phượng" để tả những món ăn đắt tiền, quý hiếm.
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ BirdLife International (2013). “Pavo muticus”. Sách Đỏ IUCN các loài bị đe dọa. Phiên bản 2013.2. Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế. Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2013.
- ^ Từ điển Hán-Việt
- ^ Các loài chim trong kinh điển Phật giáo. 1/7/2007
- ^ Rasmussen, P. C. & J. C. Anderton (2005) The Birds of South Asia. Smithsonian Institution & Lynx Edicions.
- ^ Madge S. và P. McGowan (2002) Pheasants, Partridges and Grouse ISBN 0-7136-3966-0
- ^ Pfauenzucht Mennig
- ^ PDF in German
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
 |
Tra công trong từ điển mở tiếng Việt Wiktionary |
 |
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Công (chim). |
- Green peacock tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
- Công Pavo muticus tại Từ điển bách khoa Việt Nam
- Thông tin trên trang Sinh vật rừng Việt Nam
- Zoonomen - Zoological Nomenclature Resource — World Birds Taxonomic List vào 2006-09-26
- Peafowl Varieties Database
- "The Peacock Information Page: All About Peacocks!", an article by Lisa Johnson from Game Bird and Conservationists' Gazette — Aspects of the cultural role of peafowl and their place in aviculture
- United Peafowl Association Knowledge Base
- "Peacocks Swarm Couple's Florida Home" — Feral peafowls became pests for one Florida couple in 2005, a CBS Evening News story
- Peafowl in Arcadia, Living With Arcadia's Wild Birds, a pamphlet by City of Arcadia, California (pdf)
- "Behavioural Ecologists Elucidated How Peahens Choose Their Mates, And Why", an article at ScienceDaily.com
- Peafowl videos on the Internet Bird Collection
- Peacock — Etymology of the word