Công (chim)

"Khổng tước" đổi hướng tới đây. Đối với các định nghĩa khác, xem Khổng tước (định hướng).

Bài này nói về công là các loài chim thuộc bộ Gà. Xin xem các mục từ khác có tên tương tự ở Công (định hướng).

Chim Công
Thời điểm hóa thạch: 3–0 triệu năm trước đây TiềnЄ Є O S D C P T J K Pg N Q Late Pliocene – Recent
Con đực
Tình trạng bảo tồn
Nguy cấp (IUCN 3.1)
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Ngành (phylum)	Chordata
Lớp (class)	Aves
Bộ (ordo)	Galliformes
Họ (familia)	Phasianidae
Chi (genus)	Pavo
Loài (species)	P. muticus
Danh pháp hai phần
Pavo muticus Linnaeus, 1766
Phân loài
P. m. muticus Linnaeus, 1766 P. m. spicifer Shaw, 1804 P. m. imperator Delacour, 1949

Một con công lục đang xòe đuôi

Công hay còn gọi cuông, nộc dung, khổng tước, công lục/xanh lá cây (Green peafowl) có danh pháp khoa học là Pavo muticus) là một loài chim thuộc họ Trĩ, chi Công được Linnaeus mô tả khoa học lần đầu năm 1766. Chim công sinh sống ở rừng nhiệt đới Đông Nam Á và phía nam Trung Quốc.. Nó có mối quan hệ gần gũi với Pavo cristatus ở lục địa Ấn Độ. Công đã từng phân bố rộng rãi ở Đông Nam Á từ phía đông và đông bắc Ấn Độ, Bắc Myanma và miền nam Trung Quốc, mở rộng thông qua Lào, và Thái Lan vào Việt Nam, Campuchia, bán đảo Mã Lai và các đảo Java. Loài này được tìm thấy trong một loạt các môi trường sống bao gồm cả rừng nguyên sinh và thứ cấp, cả hai vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, cũng như thường xanh và rụng lá. Họ cũng có thể được tìm thấy trong các khu vực có cây tre, đồng cỏ, thảo nguyên, cây bụi và cạnh đất nông nghiệp.

Đặc điểm chung

Hình dạng

• Con đực: Bộ lông có màu xanh lục óng ánh, đuôi rất dài, có màu lục ánh đồng, mỗi lông ở mút có sao màu lục xanh, đỏ đồng, vàng, nâu. Mào dài, hẹp thẳng đứng, phần mặt của nó có màu vàng và xanh, khi nó múa đuôi xòe ra hình nan quạt để thu hút chim cái.

• 

  Công xòe đuôi

• 

  Công trống

• 

  Công đang xòe lông tại một vườn hoa ở Hà Nội

• 

  Mỗi lông bao đuôi có 1 đồng tiền gồm các hình tròn đồng tâm có 4 màu sắc

• 
• 
• 

• Con cái: Gần giống con đực nhưng không có mào đầu, không có lông trang hoàng. Lông đuôi con cái thường ngắn và có viền nâu. Mắt nâu thẫm, mỏ xám sừng, chân xám.

• 
• 

Loài phụ

Loài công có 3 phân loài khác nhau, nhưng một số nhà nhân giống công lại cho rằng công có thể có nhiều phân loài hơn.

• Pavo muticus imperator: Công Đông Dương.
• Pavo muticus spificer: Công Miến Điện.
• Pavo muticus muticus: Công Java.

Hình ảnh

• 

  Một con công đực đang "ve vãn" công mái

• 

  Màn biểu diễn của công đực

• 

  Đầu công đực

• 

  Lúc bình thường, đuôi công trải dài trên đất và cản trở chuyển động của công

• 

  Mặt phía trước

• 

  Phía sau lưng

• 

  Lông đuôi công đực

• 

  Công trắng ở vườn Castle của Pardubice

• 

  Công ở vườn Castle của Pardubice

• 

  Công ở Thảo Cầm viên Sài Gòn

Văn học

Trong dân gian, có nhiều câu nói về công, xem công như là đại diện cho cái gì cao quý:

Con công ăn lẫn với gà

Rồng kia, rắn nọ, coi đà sao nên

Về hình ảnh con công xòe đuôi xòe cánh, ca dao có câu:

Con công hay múa

Nó múa làm sao

Nó rụt cổ vào

Nó xoè cánh ra

Nó đỗ cành đa

Nó kêu ríu rít

Nó đỗ cành mít

Nó kêu vịt chè

Nó đỗ cành tre

Nó kêu bè muống

Nó đỗ dưới ruộng

Nó kêu tầm vông

Về tiếng kêu của con công, vì nó giống với từ "tố hộ", nên trong dân gian có khá nhiều câu ca dao nói về đặc điểm này:

Con công tố hộ trên rừng

Đã có con chị, thì đừng con em

Lòng yêu vô giá quá chừng

Con công tố hộ trên rừng mặc công

hay

Con công tố hộ trên rừng

Mẹ ơi lạy mẹ xin đừng bỏ con

Tục ngữ cũng có câu "nem công chả phượng" để tả những món ăn đắt tiền, quý hiếm.

Liên kết ngoài

• Green peacock tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
• Công Pavo muticus tại Từ điển bách khoa Việt Nam
• Thông tin trên trang Sinh vật rừng Việt Nam
• Zoonomen - Zoological Nomenclature Resource — World Birds Taxonomic List vào 2006-09-26
• Peafowl Varieties Database Lưu trữ 2018-03-16 tại Wayback Machine
• "The Peacock Information Page: All About Peacocks!", an article by Lisa Johnson from Game Bird and Conservationists' Gazette Lưu trữ 2013-06-28 tại Wayback Machine — Aspects of the cultural role of peafowl and their place in aviculture
• United Peafowl Association Knowledge Base
• "Peacocks Swarm Couple's Florida Home" — Feral peafowls became pests for one Florida couple in 2005, a CBS Evening News story
• Peafowl in Arcadia, Living With Arcadia's Wild Birds, a pamphlet by City of Arcadia, California (pdf)
• "Behavioural Ecologists Elucidated How Peahens Choose Their Mates, And Why", an article at ScienceDaily.com
• Peafowl videos on the Internet Bird Collection
• Peacock — Etymology of the word