Xem mã nguồn của Sao Thiên Tân

{{Starbox begin |
 name=Sao Thiên Tân<ref>{{Chú thích web |url=http://www.heavens-above.com/hipentry.asp?hip=102098 |ngày truy cập=2009-05-06 |tựa đề=Hipparcos star catalog entry |archive-date = ngày 27 tháng 9 năm 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927203733/http://www.heavens-above.com/hipentry.asp?hip=102098 }}</ref> }}
{{Starbox image |
 image=[[Tập tin:Cygnus constellation map.png|250px]] |
 caption=Vị trí của '''Deneb''' trong chòm sao [[Thiên Nga (chòm sao)|Thiên Nga]] }}
{{Starbox observe |
 epoch=J2000 |
 constell=[[Thiên Nga (chòm sao)|Thiên Nga]] |
 ra=20h 41m 25.9s |
 dec=+45° 16' 49" |
 appmag_v=1.25 }}
{{Starbox character |
 class=A2 Ia |
 b-v=+0.09 |
 u-b=−0.24 |
 variable=Alpha Cyg }}
{{Starbox astrometry |
 radial_v=−4.5 |
 prop_mo_ra=1.99 |
 prop_mo_dec=1.95 |
 parallax=2.29 |
 p_error=0.32 |
 absmag_v= −6.95 }}
{{Starbox detail|
 | mass=~20 |
 | radius=108 đến 114 <ref name="kaler">{{chú thích web | url = http://stars.astro.illinois.edu/sow/deneb.html| title = DENEB| access-date = | accessmonthday = | accessyear = | author = Jim Kaler| last = | first = | authorlink = | date = ngày 19 tháng 6 năm 1998 | year = | format = | work = | publisher = | pages = | language = | archiveurl = | archive-date = }}</ref>|
 | luminosity=~54,000 |
 | temperature=8,525 |
 | rotational_velocity = -4.5 |
}}
{{Starbox catalog |
 names=α Cygni, Alpha Cyg, 50 Cyg, Arided, Aridif, Gallina, Arrioph, [[Harvard Revised catalogue|HR]] 7924, [[Bonner Durchmusterung|BD]] +44°3541, [[Henry Draper catalogue|HD]] 197345, [[Smithsonian Astrophysical Observatory Star Catalog|SAO]] 49941, FK5: 777, [[Hipparcos catalogue|HIP]] 102098. }}
{{Starbox end}}
'''Deneb''', tên [[Từ Hán-Việt|Hán Việt]]: '''sao Thiên Tân''' (α Cyg / α Cygni / Alpha Cygni) là ngôi sao sáng nhất trong [[chòm sao]] [[Thiên Nga (chòm sao)|Thiên Nga]] và là một đỉnh của [[Tam Giác Mùa Hè|Tam giác mùa hè]]. Đứng thứ 19 trong số [[danh sách sao sáng nhất|các ngôi sao sáng nhất trên bầu trời]] với [[cấp sao biểu kiến]] là 1,25. Là một [[sao siêu khổng lồ]] trắng, sao Thiên Tân cũng là một trong số những ngôi sao sáng nhất được biết đến. Nó đã từng được gọi bởi rất nhiều cái tên như '''Arided''' hay '''Aridif''', nhưng đến ngày nay hầu hết những cái tên này đã bị lãng quên.

== Khoảng cách và những đặc trưng vật lý ==
[[Tập tin:Deneb.png|trái|nhỏ|Ấn tượng nghệ sĩ về sao Thiên Tân]]
{| align="right" cellspacing="0" cellpadding="0"
|[[Tập tin:Deneb Sun comparison.svg|trái|nhỏ|170px|Phạm vi bán kính của sao Thiên Tân lớn gấp hơn 100 lần [[Mặt Trời]]. Bức ảnh trên so sánh kích thước tương đối của [[Mặt Trời]] (bên phải) với sao Thiên Tân.]]
|}
[[Cấp sao tuyệt đối]] của sao Thiên Tân là -8,5. Và sao Thiên Tân là một trong số những ngôi sao sáng nhất được biết tới.

Khoảng cách từ sao Thiên Tân tới [[Trái Đất]] là không chắc chắn, với khoảng cách có thể nhất là vào khoảng 3.200 [[năm ánh sáng]]. Nhưng độ thiếu chắc chắn của [[thị sai]] khiến khoảng cách này có lúc dịch vào khoảng 2.100 [[năm ánh sáng]] hay ra xa khoảng 7.400 [[năm ánh sáng]]. Sự không chắc chắn về khoảng cách này khiến việc xác định nhiều thuộc tính của sao Thiên Tân trở nên không chính xác. Sao Thiên Tân có màu trắng xanh.

Độ sáng của sao Thiên Tân gấp khoảng từ 60.000 lần [[Mặt Trời]] của chúng ta (nếu sao Thiên Tân cách xa 1.600 [[năm ánh sáng]]) đến 250.000 lần (nếu sao Thiên Tân cách xa 3.200 [[năm ánh sáng]])<ref name="space.com">{{Chú thích web |url=http://www.space.com/spacewatch/summer_triangle_020705.html |ngày truy cập=2002-08-06 |tựa đề=Spacewatch Friday: Summer Triangle: Easy-to-Find Guide to the Milky |archive-date = ngày 6 tháng 8 năm 2002 |archive-url=https://web.archive.org/web/20020806224322/http://www.space.com/spacewatch/summer_triangle_020705.html |url-status=dead }}</ref>.

Dựa trên nhiệt độ và độ sáng của nó cũng như từ các đo đạc trực tiếp về [[đường kính góc]] nhỏ xíu của nó (chỉ 0,002 giây cung), sao Thiên Tân có bán kính lớn gấp hơn 100<!--200 đến 300--> lần [[Mặt Trời]]; nếu đặt nó vào trung tâm của [[hệ Mặt Trời]], nó sẽ lớn vượt<!--tới tận--> [[quỹ đạo]] của [[Sao Thủy]]<ref name="kaler"/>. Đây là một trong số những ngôi sao lớn nhất và mạnh nhất trong số những [[Phân loại sao|sao lớp A]].

Là một ngôi sao thuộc [[Phân loại sao|loại quang phổ]] A2Ia, sao Thiên Tân có nhiệt độ ở bề mặt lên tới 8.400 [[Kelvin|K]]. Deneb là nguyên mẫu của một lớp các [[sao biến quang]] được biết tới như các [[sao biến quang Alpha Cygni]]. Bề mặt của nó chịu những [[dao động không xuyên tâm]], gây ra những biến đổi về độ sáng và quang phổ của sao Thiên Tân. Khối lượng của nó lớn gấp 20 đến 25 lần khối lượng của [[Mặt Trời]]<ref name="kaler" /><ref name="domeofthesky">{{Chú thích web |url=http://domeofthesky.com/clicks/deneb.html |ngày truy cập=2008-07-04 |tựa đề=Deneb tại domeofthesky.com |archive-date = ngày 5 tháng 12 năm 2012 |archive-url=https://archive.today/20121205051227/http://domeofthesky.com/clicks/deneb.html }}</ref>. Một [[sao siêu khổng lồ]] trắng với khối lượng và nhiệt độ cao có nghĩa là nó sẽ có tuổi thọ rất ngắn và sẽ trở thành một [[siêu tân tinh]] trong vài triệu năm nữa. Nó đã ngừng các phản ứng hợp hạch [[hiđrô|hydro]] trong lõi của mình.

[[Gió sao]] Thiên Tân làm cho nó mất khối lượng ở tốc độ 0,8 phần triệu khối lượng Mặt Trời mỗi năm, cao gấp hàng trăm nghìn lần so với tốc độ phun trào từ Mặt Trời.<ref name="kaler" />

== Tên gọi và ý nghĩa văn hóa ==
Cái tên ''Deneb'' bắt nguồn từ ''dhaneb'', có nghĩa là "cái đuôi" theo tiếng Ả Rập, trong câu thành ngữ ذنب الدجاجة ''Dhanab ad-Dajāja'', hay "cái đuôi của con gà mái"<ref name=allen/>. Những cái tên tương tự cũng được đặt cho ít nhất bảy ngôi sao khác, đáng chú ý nhất là [[Deneb Kaitos]], ngôi sao sáng nhất của chòm sao [[Kình Ngư]], và [[Denebola]], ngôi sao sáng thứ nhì trong chòm sao [[Sư Tử (chòm sao)|Sư Tử]]

Ngoài ra còn những cái tên ít được biết đến hơn như ''Deneb Adige'', ''Denebadigege'', và ''Denebedigege''. ''Arided'', đã được sử dụng trong [[bảng Alfonsine]]. Những cái tên này bắt nguồn từ ''Al Ridhādh'', tên của một chòm sao. [[Johann Bayer]] đã gọi nó là ''Arrioph'', bắt nguồn từ ''Aridf'' và ''Al Ridf'', 'sau cùng' hay ''Gallina''. [[Caesius]] gọi nó là ''Os rosae'', hoặc ''Rosemund'' trong [[tiếng Đức]], hay ''Uropygium'' - cái mũi của cha xứ.<ref name="allen">[[Richard Hinckley Allen]], ''[[Star Names: Their Lore and Meaning]]'' (1963), trang 195.</ref>

Nó được biết đến như 天津四 theo tiếng Trung Hoa. Trong câu chuyện tình [[Thất Tịch|Thất tịch]] của Trung Hoa, sao Thiên Tân đánh dấu chiếc cầu 'Ô kiều' bắc ngang qua [[Ngân Hà|sông Ngân]] để đôi vợ chồng [[Ngưu Lang]] ([[sao Ngưu Lang|sao Altair]]) và [[Chức Nữ]] ([[sao Chức Nữ|sao Vega]]) gặp nhau trong một đêm đặc biệt vào cuối mùa hè. Trong một dị bản khác, sao '''Thiên Tân''' là nàng tiên đi kèm khi đôi tình nhân gặp nhau trên cầu Ô Kiều.

== Ghi chú ==
{{Tham khảo}}
== Tham khảo ==
{{tham khảo|30em|refs=}}

{{Sky|20|41|25.9|+|45|16|49|1400}}
{{Chòm sao Thiên Nga}}

[[Thể loại:Thiên thể Bayer]]
[[Thể loại:Chòm sao Thiên Nga]]
[[Thể loại:Thiên thể HD]]
[[Thể loại:Sao siêu khổng lồ nhóm A]]
[[Thể loại:Từ ngữ Ả Rập]]
[[Thể loại:Sao biến quang Alpha Cygni]]
[[Thể loại:Thiên thể HR]]
[[Thể loại:Thiên thể Durchmusterung]]
[[Thể loại:Thiên thể Flamsteed]]