Tập thể lãnh đạo

Tập thể lãnh đạo được xem là một hình thức chính trị lý tưởng của một đảng cộng sản cầm quyền, cả trong và ngoài nhà nước xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ chủ nghĩa xã hội theo chủ nghĩa Marx-Lenin trên con đường xây dựng và phát triển xã hội cộng sản chủ nghĩa bên cạnh nguyên tắc tập trung dân chủ. Nhiệm vụ chính của nó là để phân phối quyền hạn và chức năng từ cá nhân đến một nhóm duy nhất.

Việt Nam

Tại Việt Nam nguyên tắc tập thể lãnh đạo còn được gọi là tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, là nguyên tắc lãnh đạo cao nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam, Việt Nam gần như không có 1 lãnh đạo tối cao bởi quyền lực được san sẻ tập trung cho bốn vị trí cao nhất trong chính quyền là Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch nước, Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội cùng với các tập thể Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban chấp hành Trung ương.

Trong Cách làm việc tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách (ngày 23 tháng 9 năm 1948) của chủ tịch Hồ Chí Minh có viết: "Tập thể lãnh đạo là dân chủ. Cá nhân phụ trách là tập trung. Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, tức là dân chủ tập trung." (Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5, tr.619 - 621).

Trong bài viết này chủ tịch Hồ Chí Minh giải thích rằng một người dù khôn ngoan đến đâu, cũng chỉ trông thấy một số mặt của vấn đề; vì vậy cần tổng hợp sự xem xét của nhiều người để xét rõ mọi mặt của vấn đề, cho nên mới cần lãnh đạo tập thể. Không lãnh đạo tập thể sẽ dẫn đến "bao biện, độc đoán, chủ quan". Sau khi định rõ kế hoạch rồi cần giao công việc cho một hoặc một số ít người thi hành theo kế hoạch đó, gọi là cá nhân phụ trách. Nếu không có cá nhân phụ trách thì người ta sẽ đùn đẩy lẫn nhau, không ai thi hành, như câu nói "nhiều sãi không ai đóng cửa chùa", sinh ra sự "bừa bãi, lộn xộn, vô chính phủ". Tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách phải đi kèm với nhau.

Nguyên tắc được áp dụng vào công việc tổ chức hành chính của Việt Nam, như Ủy ban Nhân dân, Hội đồng Nhân dân, các Ban ngành... Quyền lực tối cao của Nhà nước không tập trung về một người nhất định mà thông qua nhóm, Bộ Chính trị là cơ quan quyền lực tối cao của Việt Nam, Tổng Bí thư được coi là người phụ trách tập thể. Ví dụ ở Việt Nam, khi Lê Duẩn lãnh đạo đất nước, quyền hạn đã được phân phối từ văn phòng Tổng Bí thư của Đảng Cộng sản và chia sẻ với Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị trong khi vẫn giữ lại một người cai trị. Ngày nay, ở Việt Nam không có một lãnh đạo tối cao, và quyền lực được chia sẻ bởi Tổng bí thư đảng, Chủ tịch nước và Thủ tướng Chính phủ cùng với các cơ quan như Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ủy ban Trung ương đảng.

Liên Xô

Theo tài liệu của Liên Xô, Lênin được xem là một ví dụ hoàn hảo của việc ủng hộ sự lãnh đạo của tập thể. Stalin là đặc trưng bởi quyền thống trị được tập trung vào một người, và đó là một sự vi phạm sâu sắc của nguyên tắc tập thể lãnh đạo, điều này làm sự lãnh đạo của ông gây nhiều tranh cãi ở Liên Xô sau cái chết của ông vào năm 1953. Tại Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô lần thứ 20, triều đại Stalin đã bị chỉ trích là "sùng bái cá nhân". Nikita Khrushchev, người kế nhiệm của Stalin, hỗ trợ lý tưởng của tập thể lãnh đạo nhưng càng ngày càng cai trị một cách độc đoán. Năm 1964, Khrushchev bị lật đổ và thay thế bằng Leonid Brezhnev là Bí thư thứ nhất và Alexei Kosygin như Thủ tướng. Nguyên tắc tập thể lãnh đạo được củng cố trong thời Brezhnev và các triều đại sau này của Yuri Andropov và Konstantin Chernenko. Cải cách dưới thời Mikhail Gorbachev đã gây nhiều tranh luận trong giới lãnh đạo Liên Xô, và các thành viên của phe Gorbachev công khai không đồng ý với ông về nhiều vấn đề chính. Các phe phái thường không đồng ý về cách ít hoặc bao nhiêu cải cách là cần thiết để trẻ hóa hệ thống Xô Viết.

Trung Quốc

Lãnh đạo tập thể ở Trung Quốc thường được xem là đã bắt đầu với Đặng Tiểu Bình trong những năm 1970, những người đã cố gắng khuyến khích Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị thống trị bằng sự đồng thuận để ngăn chặn chủ nghĩa độc tài cai trị Maoist. Giang Trạch Dân chính thức coi chính mình như là "người đứng đầu tiên trong số các lãnh đạo ngang nhau". Thời đại lãnh đạo tập thể này được cho là kết thúc với Tập Cận Bình, sau khi bãi bỏ các giới hạn về nhiệm kỳ vào năm 2018 dưới quyền hạn của ông.

Hiện nay, chính quyền trung ương của chính phủ Trung Quốc tập trung tại Uỷ ban Thường vụ Bộ Chính trị, gồm 7 thành viên của Đảng Cộng sản Trung Quốc và do Tổng bí thư Trung ương Đảng đứng đầu.

Sách tham khảo

• Baylis, Thomas A. (1989). Governing by Committee: Collegial Leadership in Advanced Societies. State University of New York Press. ISBN 978-0-88706-944-4.
• Cocks, Paul; Daniels, Robert Vincent; Whittier Heer, Nancy (1976). The Dynamics of Soviet Politics. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-21881-9.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
• Christian, David (1997). Imperial and Soviet Russia: Power, Privilege, and the Challenge of Modernity. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-312-17352-4.
• Taras, Roy (1989). Leadership Change in Communist States. Routledge. ISBN 978-0-04-445277-5.
• Law, David A. (1975). Russian Civilization. Ardent Media. ISBN 978-0-8422-0529-0.