Xem mã nguồn của Thành phố (Việt Nam)

Ở [[Việt Nam]], thể chế '''thành phố''' được xác định theo nghị quyết của [[Ủy ban Thường vụ Quốc hội]] hoặc [[Quốc hội Việt Nam|Quốc hội]] dựa trên một số tiêu chí nhất định như [[diện tích]], [[dân số]], tình trạng [[công trình hạ tầng xã hội]] hay mức độ quan trọng về [[kinh tế]], [[chính trị]].
{{Bản đồ vị trí các thành phố Việt Nam}}
Về cơ bản, các [[đô thị Việt Nam|đô thị từ loại III]] trở lên là những [[thành phố]]. Một số [[thành phố]] ở [[Việt Nam]] là [[Tỉnh thành Việt Nam|đơn vị hành chính cấp tỉnh]] (cấp 1), gọi là các ''[[Thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|thành phố trực thuộc trung ương]]''. Các thành phố còn lại là [[Đơn vị hành chính cấp huyện (Việt Nam)|đơn vị hành chính cấp huyện]] (cấp 2), gọi là [[Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|''thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương'']] và [[Thành phố thuộc tỉnh (Việt Nam)|''thành phố thuộc tỉnh'']].

==Thành phố trực thuộc trung ương==
{{chính|Thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)}}
'''Thành phố trực thuộc trung ương''' được xếp vào hạng các [[Đô thị Việt Nam#Đô thị Đặc biệt|đô thị Đặc biệt]] hoặc [[Đô thị Việt Nam#Đô thị loại I|đô thị loại I]]. Đây là các [[thành phố]] lớn, có nền [[kinh tế]] phát triển, là [[Vùng|khu vực]] quan trọng về [[quân sự]], [[chính trị]], [[văn hóa]], [[kinh tế]], [[xã hội]], là động lực [[phát triển]] cho cả [[quốc gia]], một vùng hoặc liên vùng chứ không còn nằm bó hẹp trong phạm vi một [[tỉnh]]. Các thành phố này có [[Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng|cơ sở hạ tầng]] và [[Khoa học, công nghệ và xã hội|khoa học công nghệ]] phát triển, có nhiều cơ sở [[Giáo dục Việt Nam|giáo dục]] bậc cao, [[Dân số|dân cư]] đông, thuận lợi về [[vận tải]].

[[Hà Nội]], [[Thành phố Hồ Chí Minh]] và [[Hải Phòng]] là các thành phố trực thuộc trung ương vào năm [[1976]], ngay sau khi đất nước thống nhất. Năm [[1997]], [[Đà Nẵng]] chính thức trở thành [[Thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|thành phố trực thuộc trung ương]] và được công nhận là [[Đô thị Việt Nam|đô thị loại I]] vào năm [[2003]]. Năm [[2004]], [[Cần Thơ]] chính thức trở thành [[Thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|thành phố trực thuộc trung ương]] và được công nhận là [[Đô thị Việt Nam|đô thị loại I]] vào năm [[2009]].

{|class= "wikitable sortable" style="text-align:center"
|-
! Tên !! Vùng !! Diện tích (km²) !! Dân số !! Mật độ dân số !! Đơn vị hành chính !! Đô thị loại !! Biểu tượng !! Hình ảnh 
|-
| [[Hà Nội]]<br>''1976'' || rowspan="2" | [[Đồng bằng sông Hồng]] || align=right | 3.358,90 || align=right | 8.053.663 || align=right | 2.398 || [[Hà Nội#Tổ chức hành chính|Danh sách]] || Đặc biệt || [[Tập tin:Emblem of Hanoi.svg|110x110px]] || [[Tập tin:Hanoi skyline at night.jpg|120x120px]]
|-
| [[Hải Phòng]]<br>''1976'' || align=right | 1.563,70 || align=right | 2.028.514 || align=right | 1.289 || [[Hải Phòng#Hành chính|Danh sách]] || {{rn|I}} || [[Tập tin:Logo thành phố Hải Phòng.png|110x110px|thế=]] || [[Tập tin:Khu phố Pháp xưa cũ Hải Phòng tháng 12 năm 2023.jpg|120x120px]]
|-
| [[Đà Nẵng]]<br>''1997'' || [[Duyên hải Nam Trung Bộ]] || align=right | 1.284,90 || align=right | 1.231.000 || align=right | 828 || [[Đà Nẵng|Danh sách]] || {{rn|I}} ||[[Tập tin:Emblem of Danang City.svg|110x110px|thế=]] || [[Tập tin:Danang-6 (42633403882).jpg|120x120px]]
|-
| [[Thành phố Hồ Chí Minh]]<br>''1976'' || [[Đông Nam Bộ]] || align=right | 2.061,04 || align=right | 8.992.688  || align=right | 4.362 || [[Thành phố Hồ Chí Minh#Tổ chức hành chính|Danh sách]] || Đặc biệt || [[Tập tin:Biểu trưng của TP HCM.svg|thế=|110x110px]] || [[Tập tin:Ho Chi Minh City Skyline (night).jpg|110x110px]]
|-
| [[Cần Thơ]]<br>''2004'' || [[Đồng bằng sông Cửu Long]]  || align=right | 1.439,20 || align=right | 1.235.171 || align=right | 864 || [[Cần Thơ#Hành chính|Danh sách]] || {{rn|I}} || [[Tập tin:Emblem of Can Tho City.png|110x110px|thế=]] || [[Tập tin:Can Tho (32203060045).jpg|120x120px]]
|-
| [[Huế]]<br>''2025'' || [[Bắc Trung Bộ]] || align=right | 265,99 || align=right | 652.572 || align=right | 2.453 || Danh sách || {{rn|I}}|| [[Tập tin:Logo thành phố Huế.svg|120x120px]] || [[Tập tin:Ngọ Môn Huế - NKS.jpg|120x120px]]
|}

== Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương ==
{{chính|Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)}}
'''Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương''' là một [[Đơn vị hành chính cấp huyện (Việt Nam)|đơn vị hành chính cấp hai]] tương đương với [[Huyện (Việt Nam)|huyện]], [[Quận (Việt Nam)|quận]], [[Thị xã (Việt Nam)|thị xã]] và [[Thành phố thuộc tỉnh (Việt Nam)|thành phố thuộc tỉnh]]. Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương là một [[đô thị]] của một [[Thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|thành phố trực thuộc trung ương]].

Đây là loại hình [[Phân cấp hành chính Việt Nam|đơn vị hành chính]] mới có từ năm [[2013]]. Trước đó, theo Hiến pháp năm 1992<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Hien-phap-1992-cong-hoa-xa-hoi-chu-nghia-Viet-nam-38238.aspx|tựa đề=Hiến pháp số 68/LCT/HĐNN8 của Quốc hội: Hiến pháp năm 1992|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>, thành phố thuộc trung ương chỉ gồm ba loại hình đơn vị hành chính cấp huyện là quận, huyện và thị xã. [[Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013|Hiến pháp 2013]]<ref>{{chú thích web|url=http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/NuocCHXHCNVietNam/ThongTinTongHop?categoryId=920&articleId=10052986|title=Hiến pháp 2013, Chương IX: Chính quyền địa phương|website=Cổng thông tin điện tử Chính phủ|ngày truy cập=2021-01-18|archive-date=2021-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20210501104312/http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/NuocCHXHCNVietNam/ThongTinTongHop?categoryId=920&articleId=10052986|url-status=dead}}</ref> đã bổ sung đơn vị hành chính tương đương cấp huyện này nhằm tạo điều kiện tổ chức các mô hình cơ quan quản lý tại các đô thị có mức độ [[đô thị hóa]] cao ở Việt Nam. Cụ thể, [[Thành phố Hồ Chí Minh]] lúc bấy giờ đang xúc tiến thí điểm ''Đề án chính quyền đô thị'' mà trong cấu trúc có đơn vị hành chính thành phố thuộc Thành phố Hồ Chí Minh.<ref name=":0">{{Chú thích web|url=http://lapphap.vn/Pages/tintuc/tinchitiet.aspx?tintucid=207859|tựa đề=Đổi mới tổ chức đơn vị hành chính theo Hiến pháp năm 2013|tác giả=|họ=|tên=|ngày=2014-03-01|website=Tạp chí nghiên cứu lập pháp|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>

[[Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015]]<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Luat-to-chuc-chinh-quyen-dia-phuong-2015-282380.aspx|tựa đề=Luật số 77/2015/QH13 của Quốc hội: Luật tổ chức chính quyền địa phương|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> đã quy định tên của loại hình đơn vị hành chính mới là "thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương".

Ngày [[9 tháng 12]] năm [[2020]], [[Ủy ban Thường vụ Quốc hội]] ban hành Nghị quyết 1111/NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã và thành lập thành phố [[Thủ Đức]] thuộc Thành phố Hồ Chí Minh (nghị quyết có hiệu lực từ ngày [[1 tháng 1]] năm [[2021]])<ref name=NQ1111>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Nghi-quyet-1111-NQ-UBTVQH14-2020-sap-xep-don-vi-hanh-chinh-cap-huyen-cap-xa-Ho-Chi-Minh-460049.aspx|tựa đề=Nghị quyết số 1111/NQ-UBTVQH14 năm 2020 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã và thành lập thành phố Thủ Đức thuộc Thành phố Hồ Chí Minh|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>. Theo đó, thành lập thành phố [[Thủ Đức]] thuộc [[Thành phố Hồ Chí Minh]] trên cơ sở sáp nhập toàn bộ [[diện tích]] và [[dân số]] của [[Quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh|Quận 2]], [[Quận 9, Thành phố Hồ Chí Minh|Quận 9]] và quận [[Thủ Đức (quận)|Thủ Đức]].

Sau khi thành lập, thành phố Thủ Đức có diện tích 211,56km² và quy mô dân số 1.013.795 người, có 34 [[Phường (Việt Nam)|phường]] trực thuộc. Như vậy, hiện nay Thủ Đức là thành phố đầu tiên và duy nhất thuộc loại hình đơn vị hành chính thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương.

==Thành phố thuộc tỉnh==
{{chính|Thành phố thuộc tỉnh (Việt Nam)}}
'''Thành phố thuộc tỉnh''' là 1 đơn vị hành chính tương đương với cấp [[quận]], [[Huyện (Việt Nam)|huyện]], [[thị xã (Việt Nam)|thị xã]]; chịu sự quản lý trực tiếp của [[Ủy ban nhân dân]] tỉnh đó. Thường đó cũng là [[Thủ phủ|trung tâm hành chính]], [[kinh tế]], [[văn hóa]], [[giáo dục]],... của một tỉnh ([[Tỉnh lỵ (Việt Nam)|tỉnh lỵ]]). Một số thành phố lớn thuộc tỉnh còn giữ vai trò làm trung tâm [[kinh tế]], [[văn hóa]], [[chính trị]],... của cả 1 vùng (liên tỉnh). Hiện nay, có 18 tỉnh có hơn 1 thành phố trực thuộc là: [[Thái Nguyên]], [[Vĩnh Phúc]], [[Bắc Ninh]], [[Hải Dương]], [[Quảng Ninh]], [[Ninh Bình]], [[Thanh Hóa]], [[Quảng Nam]], [[Khánh Hòa]], [[Lâm Đồng]], [[Đồng Nai]], [[Bình Dương]], [[Bà Rịa – Vũng Tàu]], [[Tiền Giang]], [[Đồng Tháp]], [[An Giang]], [[Kiên Giang]], [[Hậu Giang]]. Các thành phố: [[Sông Công (thành phố)|Sông Công]], [[Phổ Yên]], [[Phúc Yên]], [[Từ Sơn]], [[Chí Linh]], [[Đông Triều]],  [[Uông Bí]], [[Cẩm Phả]], [[Móng Cái]], [[Tam Điệp]], [[Sầm Sơn]], [[Hội An]], [[Cam Ranh]], [[Bảo Lộc]], [[Long Khánh]], [[Tân Uyên (thành phố)|Tân Uyên]], [[Bến Cát]], [[Thuận An]], [[Dĩ An]], [[Vũng Tàu]], [[Gò Công]], [[Sa Đéc]], [[Hồng Ngự (thành phố)|Hồng Ngự]], [[Châu Đốc]], [[Hà Tiên]], [[Phú Quốc]], [[Ngã Bảy]] không phải là [[Tỉnh lỵ (Việt Nam)|tỉnh lỵ]] của các tỉnh trên nhưng giữ vai trò là trung tâm kinh tế, văn hóa của 1 khu vực trong tỉnh hoặc là các trung tâm [[du lịch]], [[công nghiệp]], [[Cửa khẩu Việt Nam|cửa khẩu quốc tế]],...

Hiện nay, [[Việt Nam]] có 7 thành phố thuộc tỉnh có mức độ đô thị hóa cao, chỉ có [[Phường (Việt Nam)|phường]] mà không có [[Xã (Việt Nam)|xã]] trực thuộc là: [[Bắc Ninh (thành phố)|Bắc Ninh]], [[Dĩ An]], [[Đông Hà]], [[Sóc Trăng (thành phố)|Sóc Trăng]], [[Thủ Dầu Một]], [[Từ Sơn]] và [[Vĩnh Long (thành phố)|Vĩnh Long]].

Thành phố thuộc tỉnh có dân số đông nhất là [[Biên Hòa]] với 1.055.414 nhân khẩu. Đây cũng là đơn vị hành chính cấp huyện có dân số đông nhất cả nước, tương đương với dân số 2 đô thị loại I trực thuộc Trung ương là thành phố [[Đà Nẵng]], [[Cần Thơ]] và cao gấp hơn 3 lần tỉnh có dân số ít nhất là [[Bắc Kạn]] với 301.000 nhân khẩu. Thành phố trực thuộc tỉnh có dân số ít nhất là [[Lai Châu (thành phố)|Lai Châu]] với 42.973 người, chỉ tương đương với thị trấn [[Phan Rí Cửa]] ([[Tuy Phong]], [[Bình Thuận]]) với dân số 45.805 người.

Thành phố thuộc tỉnh có diện tích lớn nhất là [[Hạ Long]] với 1.119,12 km², còn thành phố thuộc tỉnh có diện tích nhỏ nhất là [[Sầm Sơn]] với 44,94 km².

==Lịch sử phát triển==
===Thành phố thời thuộc Pháp===
[[Pháp thuộc|Thời thuộc Pháp]], có 3 loại thành phố:

1/ Thành phố cấp 1 (municipalité de première classe) hay thành phố lớn (grande municipalité), thành lập theo Sắc lệnh của [[Tổng thống Pháp]], gồm 3 thành phố: 
*[[Thành phố Hồ Chí Minh|Sài Gòn]] (thành lập theo Sắc lệnh [[8 tháng 1|8/1]]/[[1877]], ban hành ngày [[16 tháng 5|16/5]]/[[1877]]<ref>{{Chú thích web |url=http://www.constructiondpt.hochiminhcity.gov.vn/?ID1=99&CHANNEL_ID=37&NEWS_ID=&NEWSID=2206&CAP_ID=2&VIEW=1&NHOM= |ngày truy cập=2010-06-19 |tựa đề=Tìm hiểu lịch sử Sài Gòn |archive-date = ngày 13 tháng 10 năm 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091013234604/http://www.constructiondpt.hochiminhcity.gov.vn/?ID1=99&CHANNEL_ID=37&NEWS_ID=&NEWSID=2206&CAP_ID=2&VIEW=1&NHOM= |url-status=dead }}</ref>. Một số tài liệu cho rằng thành phố Sài Gòn được thành lập theo sắc lệnh của [[Tổng thống Pháp|Tổng thống Cộng hoà Pháp]] ngày [[15 tháng 3|15/3]]/[[1874]])<ref>[http://vobivietnam.com/index.php?option=com_content&view=article&id=88:hinh-nh-sai-gon-theo-dong-lch-s Hình ảnh Sài Gòn theo dòng lịch sử]{{Liên kết hỏng|date=2023-03-14 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>.
*[[Hà Nội]] (thành lập ngày [[18 tháng 7|18/7]]/[[1888]])<ref name="papin">{{Chú thích sách
 |last= Papin
 |first= Philippe
 |title= Histoire de Hanoi
 |publisher= Fayard
 |year= 2001
 |isbn= 2213606714
 |pages= 381-386}}</ref>.
*[[Hải Phòng]] (thành lập ngày [[19 tháng 7|19/7]]/[[1888]])<ref>{{Chú thích web |url=http://hoaphuongdo.vn/news/doi-net-ve-thanh-pho/1190-oi-net-v-lch-s-hi-phong.html |ngày truy cập=2010-06-19 |tựa đề=Đôi nét về lịch sử Hải Phòng |archive-date=2010-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100924011346/http://hoaphuongdo.vn/news/doi-net-ve-thanh-pho/1190-oi-net-v-lch-s-hi-phong.html |url-status=dead }}</ref>.

Tuy nhiên có ý kiến cho rằng Sắc lệnh ngày [[19 tháng 7|19/7]]/[[1888]] là Sắc lệnh thành lập các Hội đồng thành phố Hà Nội và Hải Phòng, chứ không phải là thành lập các thành phố ấy)<ref>[http://haiphong.net.vn/viewthread.php?tid=6616 Thành phố Hải Phòng thành lập năm 1874 hay 1888]{{Liên kết hỏng|date = ngày 5 tháng 7 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>.

2/ Thành phố cấp 2 (municipalité de deuxième classe) ngang cấp tỉnh, thành lập theo Nghị định của [[Toàn quyền Đông Dương]] (thời kỳ đầu thì của [[Thống đốc Nam Kỳ]]), gồm 3 thành phố: 
*[[Chợ Lớn]] (Municipalité de Cholon), thành lập theo Nghị định của [[Thống đốc Nam Kỳ]] [[Charles Le Myre de Vilers]] ngày [[20 tháng 10|20/10]]/[[1879]].
*[[Đà Nẵng]] (Tourane) (thành lập theo Nghị định của [[Toàn quyền Đông Dương]] ngày [[20 tháng 5|20/5]]/[[1889]]).
*[[Nam Định (thành phố)|Nam Định]] (thành lập theo Nghị định của Toàn quyền Đông Dương ngày [[17 tháng 10|17/10]]/[[1921]])<ref>{{Chú thích web |url=http://baonamdinh.com.vn/channel/5093/201111/Thien-Truong-Nam-dinh-thoi-ky-Phap-thuoc-2135215 |ngày truy cập=2011-12-04 |tựa đề=Thiên Trường - Nam Định thời kỳ Pháp thuộc |archive-date=2012-02-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120210234601/http://baonamdinh.com.vn/channel/5093/201111/Thien-Truong-Nam-dinh-thoi-ky-Phap-thuoc-2135215/ |url-status=dead }}</ref>.
3/ Thành phố cấp 3 (commune), thành lập theo Nghị định của Toàn quyền Đông Dương và trực thuộc tỉnh, do viên [[công sứ]] đầu tỉnh kiêm nhiệm chức đốc lý (tức thị trưởng), gồm:
*[[Đà Lạt]] (thành lập ngày [[31 tháng 10|31/10]]/[[1920]]).<ref>[http://www.baodanang.vn/vn/print/19262/index.html 120 năm đô thị hóa miền Trung - Phần 3: Nâng cấp đô thị (1919-1929)]</ref>
*[[Thái Nguyên]] (Dưới thời Pháp thuộc, từ năm [[1884]] đến đầu [[Thế kỷ 20|thế kỷ XX]], cùng với việc tăng cường bộ máy đàn áp, mở rộng các cơ sở dịch vụ, thành phố Thái Nguyên được thực dân Pháp mở rộng và phát triển dân về phía [[Hướng Tây Nam|tây nam]], bao gồm phần đất có diện tích tương ứng với phường [[Trưng Vương, thành phố Thái Nguyên|Trưng Vương]], một phần các phường [[Túc Duyên]], [[Hoàng Văn Thụ, thành phố Thái Nguyên|Hoàng Văn Thụ]] và [[Phan Đình Phùng, thành phố Thái Nguyên|Phan Đình Phùng]] ngày nay (thành lập ngày [[23 tháng 12|23/12]]/[[1923]])<ref name="haiduongdost.gov.vn">{{Chú thích web |url=http://www.haiduongdost.gov.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=1772:hi-dng-k-nim-205-nm-khi-lp-thanh-ong-55-nm-gii-phong-thanh-ph-va-cong-b-quyt-nh-c&Itemid=75 |ngày truy cập=2009-11-27 |tựa đề=Hải Dương: công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ là đô thị loại II |archive-date=2015-04-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150429190151/http://www.haiduongdost.gov.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=1772:hi-dng-k-nim-205-nm-khi-lp-thanh-ong-55-nm-gii-phong-thanh-ph-va-cong-b-quyt-nh-c&Itemid=75 |url-status=dead }}</ref>.
*[[Hải Dương (thành phố)|Hải Dương]] (thành lập ngày [[23 tháng 12|23/12]]/[[1923]])<ref name="haiduongdost.gov.vn"/>.
*[[Vinh|Vinh - Bến Thủy]] (thành lập ngày [[10 tháng 12|10/12]]/[[1927]]<ref>{{Chú thích web |url=http://www.vinhcity.gov.vn/news/?id=447&language=1&url=detail |ngày truy cập=2010-06-19 |tựa đề=Khái quát về lịch sử thành phố Vinh |archive-date=2009-02-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090217123351/http://vinhcity.gov.vn/news/?url=detail&id=447&language=1 |url-status=dead }}</ref> trên cơ sở sáp nhập 3 đơn vị hành chính: thị xã Vinh, thị xã Bến Thủy và thị xã Trường Thi).
*[[Bạc Liêu (thành phố)|Bạc Liêu]] (thành lập ngày [[18 tháng 12|18/12]]/[[1928]]){{fact|date=7-2014}}. 1 tài liệu cho biết thị xã Bạc Liêu được thành lập ngày [[18 tháng 12|18/12]]/[[1929]] do Quyết định của Toàn quyền Đông Dương, là thị xã hỗn hợp của tỉnh Bạc Liêu.
*[[Cần Thơ (thành phố thuộc tỉnh)|Cần Thơ]] (thành lập ngày [[18 tháng 12|18/12]]/[[1928]]).{{fact|date=7-2014}}
*[[Mỹ Tho]] (thành lập ngày [[18 tháng 12|18/12]]/[[1928]] và công nhận là thị xã hỗn hợp ngày [[16 tháng 12|16/12]]/[[1938]]).{{fact|date=7-2014}}
*[[Rạch Giá]] (thành lập ngày [[30 tháng 4|30/4]]/[[1934]]).
*[[Thái Bình (thành phố)|Thái Bình]] (Ngày [[4 tháng 2|4/2]][[1895|/1895]], Kinh lược sứ [[Bắc Kỳ]] ra quyết định sáp nhập các làng Kỳ Bá, Bồ Xuyên vào [[Kiến Xương|phủ lỵ Kiến Xương]] để lập Thị xã Thái Bình)<ref>{{Chú thích web |url=http://thaibinh.gov.vn/ct/introduction/Lists/lshc/View_Detail.aspx?ItemId=10 |ngày truy cập=2014-05-09 |tựa đề=Cổng thông tin điện tử tỉnh Thái Bình<!-- Bot generated title --> |archive-date=2014-05-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140512220134/http://thaibinh.gov.vn/ct/introduction/Lists/lshc/View_Detail.aspx?ItemId=10 |url-status=dead }}</ref>.
*[[Thanh Hóa]] (thành lập ngày [[31 tháng 5|31/5]]/[[1929]]).<ref>{{Chú thích web |url=http://thanhhoacity.gov.vn/ |ngày truy cập=2010-06-19 |tựa đề=Khái quát chung về lịch sử hình thành - phát triển thành phố Thanh Hóa |archive-date = ngày 14 tháng 2 năm 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190214003006/http://thanhhoacity.gov.vn/ |url-status=dead }}</ref>
*[[Huế]] (thành lập ngày [[12 tháng 12|12/12]]/[[1929]]).
*[[Quy Nhơn]] (thành lập ngày [[30 tháng 4|30/4]]/[[1930]]).{{fact|date=7-2014}}
*[[Phan Thiết]] (thành lập ngày [[28 tháng 11|28/11]]/[[1933]]).<ref>[http://www.baobinhthuan.com.vn/doi-song/nhung-vong-xoay-phan-thiet%E2%80%A6-bai-2-122574.html Những vòng xoay Phan Thiết]</ref><ref>[https://thuvienphapluat.vn/van-ban/xay-dung-do-thi/Quyet-dinh-2344-QD-UBND-nam-2012-Ngan-hang-ten-duong-va-cong-trinh-cong-cong-152910.aspx Quyết định Ban hành kèm theo Quyết định này Ngân hàng tên đường và công trình công cộng trên địa bàn tỉnh Bình Thuận]</ref>
*Cáp Xanh Giắc (Cap Saint Jacques, nay là [[Vũng Tàu]]) (thành lập ngày [[28 tháng 12|28/12]]/[[1934]]). Trước đó từ [[11 tháng 11|11/11]]/[[1899]]-[[1 tháng 4|1/4]]/[[1905]], Cap Xanh Giắc là thành phố tự trị (commune autonome). Có tài liệu cho biết ngày [[1 tháng 5|1/5]]/[[1895]], chính quyền thuộc địa ban hành nghị định chính thức thành lập thành phố Vũng Tàu.
*[[Long Xuyên]] (thành lập ngày [[31 tháng 1|31/1]]/[[1935]] và [[16 tháng 12|16/12]]/[[1938]]).{{fact|date=7-2014}}
*[[Bắc Ninh (thành phố)|Bắc Ninh]] (thành lập ngày [[19 tháng 10|19/10]]/[[1938]]).
*[[Đồng Hới]] thành lập năm [[1939]]<ref>{{Chú thích web | url = http://baoquangbinh.vn/dat-va-nguoi-quang-binh/201408/tu-xom-cau-dong-hai-den-thanh-pho-dong-hoi-2117837/ | tiêu đề = Từ xóm Câu-Động Hải đến thành phố Đồng Hới | tác giả 1 = | ngày = | ngày truy cập = 25 tháng 9 năm 2015 | nơi xuất bản = BaoQuangBinh | ngôn ngữ = }}</ref>.

===Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945===
Ngay sau khi [[Cách mạng Tháng Tám]] thành công, Chủ tịch Chính phủ lâm thời [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]] trong Sắc lệnh số 77 ngày 21 tháng 12 năm 1945<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Sac-lenh-77-to-chuc-chinh-quyen-nhan-dan-thi-xa-thanh-pho-35926.aspx|tựa đề=Sắc lệnh 77 tổ chức chính quyền nhân dân thị xã thành phố|website=thuvienphapluat.vn|ngày truy cập=2022-08-13}}</ref> quy định có các thành phố sau đây: [[Hà Nội]], [[Hải Phòng]], [[Lịch sử Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh|Sài Gòn '''–''' Chợ Lớn]], [[Nam Định]], [[Vinh|Vinh '''–''' Bến Thủy]], [[Huế]], [[Đà Nẵng]], [[Đà Lạt]]. Hà Nội được đặt trực tiếp dưới quyền Chính phủ Trung ương, còn các thành phố khác thuộc quyền cấp kỳ (bộ).

Ngày [[24 tháng 1]] năm [[1946]], Chủ tịch Chính phủ lâm thời lại quy định tạm coi các thành phố [[Nam Định]], Vinh - Bến Thủy, Huế, Đà Nẵng như thị xã, tức là tỉnh sẽ thay kỳ trong việc quản lý.

=== Giai đoạn 1954'''–'''1975 ===
Sau [[Hiệp định Genève, 1954]], Việt Nam bị chia làm 2 miền. Mỗi miền lại có quy chế đô thị riêng.

====Miền Bắc====
Từ [[1945]]–[[1957]], [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa|miền Bắc]] có 3 thành phố trực thuộc Trung ương là [[Hà Nội]], [[Hải Phòng]], [[Nam Định]].

Ngày [[3 tháng 9]] năm [[1957]], thành phố [[Nam Định (thành phố)|Nam Định]] sáp nhập vào tỉnh [[Nam Định]] và trở thành [[Tỉnh lỵ (Việt Nam)|tỉnh lỵ]] của tỉnh này. Trước đó, tỉnh lỵ tỉnh Nam Định đặt ở Hành Thiện, [[Xuân Trường]]. Trước đó một thời gian, Nam Định còn là 3 đơn vị hành chính cấp tỉnh; gồm tỉnh Nam Định, tỉnh Bùi Chu và thành phố Nam Định trực thuộc trung ương.

Ngày [[4 tháng 6]] năm [[1962]], thành phố [[Việt Trì]] được thành lập trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của thị xã Việt Trì (trước đó, ngày [[7 tháng 6]] năm [[1957]], thị xã Việt Trì được thành lập trên cơ sở sát nhập thị trấn Việt Trì thuộc huyện [[Hạc Trì]], tỉnh [[Phú Thọ]] và thị trấn [[Bạch Hạc]] thuộc huyện [[Vĩnh Tường]], tỉnh [[Vĩnh Phúc]]).

Ngày [[19 tháng 10]] năm [[1962]], thành phố [[Thái Nguyên (thành phố)|Thái Nguyên]] được thành lập trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của thị xã Thái Nguyên.

Ngày [[10 tháng 10]] năm [[1963]], thành phố [[Vinh]] được thành lập trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của thị xã Vinh.

Tính đến trước năm [[1975]], [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa|miền Bắc]] có 2 thành phố trực thuộc trung ương là [[Hà Nội]], [[Hải Phòng]] cùng 4 thành phố trực thuộc tỉnh là [[Thái Nguyên (thành phố)|Thái Nguyên]], [[Việt Trì]], [[Nam Định (thành phố)|Nam Định]], [[Vinh]].

====Miền Nam====
Tại Miền Nam đến trước [[1975]] chính quyền [[Việt Nam Cộng hòa]] không xây dựng quy chế thành phố mà thành lập 2 cấp tương đương là Đô thành [[Thành phố Hồ Chí Minh|Sài Gòn]] và 10 thị xã tự trị trong đó có [[Huế]], [[Đà Nẵng]], [[Quy Nhơn]], [[Nha Trang]], [[Cam Ranh]], [[Đà Lạt]], [[Vũng Tàu]], [[Mỹ Tho]], [[Cần Thơ (thành phố thuộc tỉnh)|Cần Thơ]] và [[Rạch Giá]]<ref>[http://74.125.153.132/search?q=cache:a_Vftqk5on4J:nguoi-viet.com/absolutenm/anmviewer.asp%3Fa%3D82263%26z%3D135+%2244+T%E1%BB%89nh%22+,+%22Th%E1%BB%8B+X%C3%A3%22+%22vi%E1%BB%87t+nam+c%E1%BB%99ng+h%C3%B2a%27%22&cd=5&hl=vi&ct=clnk&gl=vn&client=firefox-a Bản cache: Thư độc giả về bài "Giáo dục Thời Việt Nam Cộng Hòa"]{{Liên kết hỏng|date = ngày 24 tháng 5 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>.

Về phân cấp hành chính các thị xã tự trị được tổ chức không giống nhau tùy theo ý nghĩa về quân sự và văn hóa.
 
*Các thị xã là những đô thị trực thuộc trung ương gồm [[Đà Nẵng]], [[Cam Ranh]] và [[Vũng Tàu]].
*Các thị xã vừa là đô thị trực thuộc trung ương đồng thời là tỉnh lỵ 1 tỉnh gồm [[Huế]] (tỉnh lỵ tỉnh [[Thừa Thiên]]) và [[Đà Lạt]] (tỉnh lỵ tỉnh [[Tuyên Đức]] đến [[7 tháng 9|7/9]]/[[1967]], sau đó tỉnh lỵ Tuyên Đức chuyển cơ quan về xã [[Liên Nghĩa (thị trấn)|Tùng Nghĩa]], quận lỵ quận [[Đức Trọng]]).
*Các thị xã là đô thị trực thuộc tỉnh nhưng hưởng quy chế tự trị cao tương đương các đô thị trực thuộc trung ương gồm [[Nha Trang]] (tỉnh [[Khánh Hòa]]), [[Quy Nhơn]] (tỉnh [[Bình Định]]), [[Mỹ Tho]] (tỉnh [[Định Tường]]), [[Cần Thơ (thành phố thuộc tỉnh)|Cần Thơ]] (tỉnh [[Phong Dinh]]) và [[Rạch Giá]] (tỉnh [[Kiên Giang]]).
Về phân chia hành chính trong các thị xã: Các thị xã được chia thành các quận, có thị xã được chia thành vài quận trong một đơn vị hành chính độc lập trực thuộc trung ương, cũng có thị xã bao gồm vài quận trực thuộc một tỉnh nhưng các quận này ngoài trực thuộc tỉnh đó còn trực thuộc Thị xã tự trị quản lý nó. Cũng có thị xã không chia quận (Chỉ có 1 quận là chính thị xã đó). Các quận lại được chia thành các phường như ngày nay.

===Danh sách các thị xã tự trị của chính quyền Việt Nam Cộng hòa===
{|class= "wikitable"
|-
!width= "1%" |STT
!width= "14%" |Tên đô thành/thị xã
!width= "24%" |Chức năng hành chính
!width= "30%" |Số quận trực thuộc
!width= "12%" |Dân số (người) (năm 1970)
|-
|
| [[Sài Gòn|Đô thành Sài Gòn]]
| Thủ đô
|11 quận: quận 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 và 11
| align=right | 1.825.297
|-
| 1
| [[Cam Ranh]]<ref>Về mặt quân sự, thị xã Cam Ranh còn là một Đặc khu.</ref> 
| Trung tâm Đặc khu Cam Ranh 
|2 quận: quận Bắc và Nam
| align=right | 118.111
|-
| 2
| [[Cần Thơ (thành phố thuộc tỉnh)|Cần Thơ]] 
| Tỉnh lỵ tỉnh [[Phong Dinh]] 
|2 quận: quận Nhứt và Nhì
| align=right | 182.424
|-
| 3
| [[Đà Nẵng]]<ref>Về mặt quân sự, thị xã Đà Nẵng còn là một Đặc khu.</ref> 
| Trung tâm Đặc khu Đà Nẵng 
|3 quận: quận 1, 2 và 3
| align=right | 472.194
|-
| 4
| [[Đà Lạt]] 
| Tỉnh lỵ tỉnh [[Tuyên Đức]] 
|Duy nhất 1 quận 
| align=right | 105.072
|-
| 5
| [[Huế]] 
| Tỉnh lỵ tỉnh [[Thừa Thiên]] 
|Ba quận: quận Thành Nội, Hữu Ngạn và Tả Ngạn
| align=right | 209.043
|-
| 6
| [[Nha Trang]] 
| Tỉnh lỵ tỉnh [[Khánh Hòa]] 
|Hai quận: quận 1 và 2
| align=right | 216.227
|- 
| 7
| [[Mỹ Tho]] 
| Tỉnh lỵ tỉnh [[Định Tường]] 
|Duy nhất 1 quận
| align=right | 119.892
|- 
| 8
| [[Quy Nhơn]] 
| Tỉnh lỵ tỉnh [[Bình Định]] 
|Ba quận: quận Nhơn Bình, Nhơn Định và Nguyễn Huệ
| align=right | 213.727
|- 
| 9
| [[Rạch Giá]] 
| Tỉnh lỵ tỉnh [[Kiên Giang]] 
|Duy nhất 1 quận
| align=right | 99.933 
|-
| 10
| [[Vũng Tàu]] 
| Trung tâm Đặc khu Vũng Tàu 
|Duy nhất 1 quận
| align=right | 108.436
|- 
|}

=== Giai đoạn 1975–1986 ===
Sau khi thống nhất đất nước, hệ thống quản lý các thành phố ở miền Bắc được giữ nguyên. Tại [[Miền Nam (Việt Nam)|miền Nam]], Đô thành [[Thành phố Hồ Chí Minh|Sài Gòn]] - Chợ Lớn hợp nhất với tỉnh [[Gia Định (tỉnh)|Gia Định]] thành [[Thành phố Hồ Chí Minh]] trực thuộc trung ương. Tất cả các thị xã tự trị bị giải thể.
*6 thị xã tự trị được chuyển thành thành phố thuộc tỉnh: [[Huế]] (tỉnh [[Bình Trị Thiên]]), [[Đà Nẵng]] (tỉnh [[Quảng Nam – Đà Nẵng|Quảng Nam - Đà Nẵng]]), [[Nha Trang]] (tỉnh [[Phú Khánh (tỉnh)|Phú Khánh]]), [[Đà Lạt]] (tỉnh [[Lâm Đồng]]), [[Cần Thơ (thành phố thuộc tỉnh)|Cần Thơ]] (tỉnh [[Hậu Giang (tỉnh cũ)|Hậu Giang]]) và [[Mỹ Tho]] (tỉnh [[Tiền Giang]]).
*[[Quy Nhơn]] và [[Rạch Giá]] trở thành các thị xã thuộc tỉnh [[Nghĩa Bình (tỉnh)|Nghĩa Bình]] và [[Kiên Giang]].
*[[Vũng Tàu]] hợp nhất với [[Côn Đảo]] trở thành [[Vũng Tàu – Côn Đảo|đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo]] ngang cấp tỉnh và tương đương thành phố trực thuộc trung ương<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Quyet-dinh-438-CP-to-chuc-co-quan-quan-ly-hanh-chinh-Nha-nuoc-dac-khu-Vung-Tau-Con-Dao/17254/noi-dung.aspx|tựa đề=Quyết định 438-CP tổ chức cơ quan quản lý hành chính Nhà nước đặc khu Vũng Tầu Côn Đảo|website=thuvienphapluat.vn|ngày truy cập=2022-10-02}}</ref> với 3 cấp gồm đặc khu (Đặc khu Vũng Tàu – Côn Đảo), cấp quận (1 quận hải đảo là Côn Đảo), cấp xã với 5 phường và 1 xã tại đất liền (không phân chia quận tại thị xã Vũng Tàu cũ, các đơn vị cấp xã do đặc khu trực tiếp quản lý).
*[[Cam Ranh]] hợp nhất với huyện [[Cam Lâm]] tỉnh [[Khánh Hòa]] trở thành [[Cam Ranh|huyện Cam Ranh]] thuộc tỉnh [[Phú Khánh (tỉnh)|Phú Khánh]].
*Thành lập thành phố [[Biên Hòa]] thuộc tỉnh [[Đồng Nai]] vào năm [[1976]].
Như vậy đến trước năm [[1986]], [[Việt Nam]] có 3 thành phố trực thuộc trung ương: [[Hà Nội]], [[Hải Phòng]], [[Thành phố Hồ Chí Minh]], 1 đặc khu tương đương thành phố trực thuộc trung ương: [[Vũng Tàu – Côn Đảo]] và 11 thành phố thuộc tỉnh: [[Đà Nẵng]], [[Đà Lạt]], [[Nam Định (thành phố)|Nam Định]], [[Huế]], [[Việt Trì]], [[Thái Nguyên (thành phố)|Thái Nguyên]], [[Vinh]], [[Mỹ Tho]], [[Cần Thơ]], [[Biên Hòa]] và [[Nha Trang]].

===Giai đoạn 1986 đến nay===
Sau khi [[Việt Nam]] bước vào [[Đổi Mới|thời kỳ đổi mới]]; [[kinh tế]] phát triển nhanh chóng, tốc độ [[Đô thị hóa|đô thị hóa]] cũng tăng nhanh dẫn đến sự ra đời và phát triển của rất nhiều thành phố mới. Qua các năm, những thành phố mới được thành lập bao gồm:
*[[Quy Nhơn]] ([[1986]])
*[[Vũng Tàu]] ([[1991]])
*[[Hạ Long]] ([[1993]])
*[[Thanh Hóa (thành phố)|Thanh Hóa]] ([[1994]])
*[[Buôn Ma Thuột]] ([[1995]])
*[[Hải Dương (thành phố)|Hải Dương]] ([[1997]])
*[[Long Xuyên]], [[Cà Mau (thành phố)|Cà Mau]], [[Pleiku]], [[Phan Thiết]] ([[1999]])
*[[Yên Bái (thành phố)|Yên Bái]], [[Lạng Sơn (thành phố)|Lạng Sơn]] ([[2002]])
*[[Điện Biên Phủ]] ([[2003]])
*[[Thái Bình (thành phố)|Thái Bình]], [[Đồng Hới]], [[Lào Cai (thành phố)|Lào Cai]] ([[2004]])
*[[Tuy Hòa]], [[Bắc Giang (thành phố)|Bắc Giang]], [[Rạch Giá]], [[Quảng Ngãi (thành phố)|Quảng Ngãi]] ([[2005]])
*[[Bắc Ninh (thành phố)|Bắc Ninh]], [[Tam Kỳ]], [[Hòa Bình (thành phố)|Hòa Bình]], [[Vĩnh Yên]], [[Hà Đông]]* ([[2006]])
*[[Cao Lãnh (thành phố)|Cao Lãnh]], [[Ninh Bình (thành phố)|Ninh Bình]], [[Phan Rang – Tháp Chàm]], [[Sóc Trăng (thành phố)|Sóc Trăng]], [[Hà Tĩnh (thành phố)|Hà Tĩnh]], [[Sơn Tây (thị xã)|Sơn Tây]]* ([[2007]])
*[[Hội An]], [[Phủ Lý]], [[Sơn La (thành phố)|Sơn La]], [[Móng Cái]] ([[2008]])
*[[Hưng Yên (thành phố)|Hưng Yên]], [[Vĩnh Long (thành phố)|Vĩnh Long]], [[Đông Hà]], [[Bến Tre (thành phố)|Bến Tre]], [[Tân An]], [[Kon Tum (thành phố)|Kon Tum]] ([[2009]])
*[[Trà Vinh (thành phố)|Trà Vinh]], [[Bảo Lộc]], [[Tuyên Quang (thành phố)|Tuyên Quang]], [[Bạc Liêu (thành phố)|Bạc Liêu]], [[Vị Thanh]], [[Hà Giang (thành phố)|Hà Giang]], [[Cam Ranh]] ([[2010]])
*[[Uông Bí]] ([[2011]])
*[[Cẩm Phả]], [[Thủ Dầu Một]], [[Bà Rịa]], [[Cao Bằng (thành phố)|Cao Bằng]] ([[2012]])
*[[Châu Đốc]], [[Sa Đéc]], [[Lai Châu (thành phố)|Lai Châu]], [[Tây Ninh (thành phố)|Tây Ninh]] ([[2013]])
*[[Bắc Kạn (thành phố)|Bắc Kạn]], [[Tam Điệp]], [[Sông Công (thành phố)|Sông Công]] ([[2015]])
*[[Sầm Sơn]] ([[2017]])
*[[Phúc Yên]], [[Hà Tiên]], [[Đồng Xoài]] ([[2018]])
*[[Chí Linh]], [[Long Khánh]] ([[2019]])
*[[Gia Nghĩa]], [[Dĩ An]], [[Ngã Bảy]], [[Thuận An]], [[Hồng Ngự (thành phố)|Hồng Ngự]] ([[2020]])
*[[Phú Quốc]]<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Nghi-quyet-1109-NQ-UBTVQH14-2020-thanh-lap-thanh-pho-Phu-Quoc-tinh-Kien-Giang-459970.aspx|tựa đề=Nghị quyết 1109/NQ-UBTVQH14 2020 thành lập thành phố Phú Quốc tỉnh Kiên Giang|website=thuvienphapluat.vn|ngày truy cập=2022-08-13}}</ref>, [[Thủ Đức]]<ref>{{Chú thích web|url=https://luatvietnam.vn/hanh-chinh/nghi-quyet-1111-nq-ubtvqh14-thanh-lap-thanh-pho-thu-duc-tphcm-195853-d1.html|tựa đề=Nghị quyết 1111/NQ-UBTVQH14 thành lập Thành phố Thủ Đức, TPHCM|họ=LuatVietnam|website=LuatVietnam|ngôn ngữ=vi|ngày truy cập=2022-08-13}}</ref>, [[Từ Sơn]] ([[2021]])
*[[Phổ Yên]]<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Nghi-quyet-469-NQ-UBTVQH15-2022-thanh-lap-phuong-thuoc-thi-xa-Pho-Yen-Thai-Nguyen-504359.aspx|tựa đề=Nghị quyết 469/NQ-UBTVQH15 2022 thành lập phường thuộc thị xã Phổ Yên Thái Nguyên|website=thuvienphapluat.vn|ngày truy cập=2022-08-13}}</ref> ([[2022]])
*[[Tân Uyên (thành phố)|Tân Uyên]] ([[2023]])
*[[Bến Cát]], [[Gò Công]], [[Đông Triều]] ([[2024]])

Ngày [[1 tháng 8]] năm [[2008]], cùng với toàn bộ tỉnh [[Hà Tây (tỉnh)|Hà Tây]], thành phố Hà Đông và thành phố Sơn Tây được sáp nhập vào [[Hà Nội|Thành phố Hà Nội]]. Ngày [[8 tháng 5]] năm [[2009]], theo nghị quyết của Chính phủ, [[Hà Đông]] trở thành một quận thuộc Hà Nội, còn [[Sơn Tây (thị xã)|Sơn Tây]] được chuyển trở lại thành thị xã để phù hợp với các quy định pháp luật về đơn vị hành chính của thành phố trực thuộc trung ương lúc bấy giờ (*).

Cùng với sự gia tăng về số lượng [[Thành phố thuộc tỉnh (Việt Nam)|thành phố thuộc tỉnh]]; một số [[Thành phố thuộc tỉnh (Việt Nam)|thành phố thuộc tỉnh]] khác phát triển nhanh chóng, trở thành các trung tâm kinh tế lớn và được nâng cấp lên [[Thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|thành phố trực thuộc trung ương]] như [[Đà Nẵng]] ([[1997]]) và [[Cần Thơ]] ([[2004]]). Như vậy, hiện nay [[Việt Nam]] có 5 [[thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|thành phố trực thuộc trung ương]]: [[Hà Nội]], [[Hải Phòng]], [[Đà Nẵng]], [[Thành phố Hồ Chí Minh]], [[Cần Thơ]]; 1 [[Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương]]: [[Thủ Đức]] và 84 [[Thành phố thuộc tỉnh (Việt Nam)|thành phố thuộc tỉnh]].

==Phân loại đô thị==
{{Bài chi tiết|Đô thị Việt Nam}}
{| class="wikitable"
|+<center>Có 2 thành phố là đô thị loại đặc biệt</center>
|-
!width= "1%" |Stt
!width= "14%" |Tên thành phố
!width= "14%" |Trực thuộc
!width= "12%" |Hình ảnh
!width= "1%" |Stt
!width= "14%" |Tên thành phố
!width= "14%" |Trực thuộc
!width= "12%" |Hình ảnh
|-
| 1
| [[Hà Nội]]
| Trung ương
| [[Tập tin:Thap rua.jpg|100px]]
| 2
| [[Thành phố Hồ Chí Minh]]
| Trung ương
| [[Tập tin:People's Committee.jpg|100px]]
|}

{| class="wikitable"
|+<center>Có 21 thành phố là đô thị loại I</center>
|-
!width= "1%" |Stt
!width= "14%" |Tên thành phố
!width= "14%" |Trực thuộc
!width= "12%" |Hình ảnh
!width= "1%" |Stt
!width= "14%" |Tên thành phố
!width= "14%" |Trực thuộc
!width= "12%" |Hình ảnh
|-
| 1
| [[Cần Thơ]]
| rowspan="3" | Trung ương
| [[Tập tin:Cau-can-tho-tuonglamphotos.jpg|100px]]
| 12
| [[Mỹ Tho]]
| [[Tiền Giang]]
| [[Tập tin:Mỹ Tho Giếng Nước.jpg|100px]]
|-
| 2
| [[Đà Nẵng]]
| [[Tập tin:Han River Bridge in Vietnam Night View.jpg|100px]]
| 13
| [[Nha Trang]]
| [[Khánh Hòa]]
| [[Tập tin:Hanging cabins to Vinpearland.jpg|100px]]
|-
| 3
| [[Hải Phòng]]
| [[Tập tin:Statue of Madam Lê-Chân in Haiphong City (1).jpg|100px]]
| 14
| [[Pleiku]]
| [[Gia Lai]]
| [[Tập tin:Quảng trường Đại đoàn kết (17-3).jpg|100px]]
|-
| 4
| [[Bắc Ninh (thành phố)|Bắc Ninh]]
| [[Bắc Ninh]]
| [[Tập tin:Thành Phố Bắc Ninh 3.jpg|100px]]
| 15
| [[Quy Nhơn]]
| [[Bình Định]]
| [[Tập tin:Tuong-Phat-Doi-Nhon-Ly-Quy-Nhon.jpg|100px]]
|-
| 5
| [[Biên Hòa]]
| [[Đồng Nai]]
| [[Tập tin:Cau Ghenh Bien Hoa vao nam 2010.jpg|100px]]
| 16
| [[Thái Nguyên (thành phố)|Thái Nguyên]]
| [[Thái Nguyên]]
| [[Tập tin:Hồ Núi Cốc 02.JPG|100px]]
|-
| 6
| [[Buôn Ma Thuột]]
| [[Đắk Lắk]]
| [[Tập tin:Không ảnh chụp Sân Vận - Động Buôn Ma Thuột năm 2016.jpg|100px]]
| 17
| [[Thanh Hóa (thành phố)|Thanh Hóa]]
| [[Thanh Hóa]]
| [[Tập tin:Ga Thanh Hoa.jpg|100px]]
|-
| 7
| [[Đà Lạt]]
| [[Lâm Đồng]]
| [[Tập tin:Truc Lam Zen Monastery 11.JPG|100px]]
| 18
| [[Thủ Dầu Một]]
| [[Bình Dương]]
| [[Tập tin:Hoi Khanh Pagoda in Binh Duong.jpg|100px]]
|-
| 8
| [[Hạ Long]]
| [[Quảng Ninh]]
| [[Tập tin:Bai Chai Bridge, Ha Long Bay, Vietnam2.jpg|100px]]
| 19
| [[Việt Trì]]
| [[Phú Thọ]]
| [[Tập tin:Viet tri cua toi.jpg|100px]]
|-
| 9
| [[Hải Dương (thành phố)|Hải Dương]]
| [[Hải Dương]]
|  [[Tập tin:Hải Dương.jpg|100px]]
| 20
| [[Vinh]]
| [[Nghệ An]]
| [[Tập tin:Lenin Avenue in Vinh city.jpg|100px]]
|-
| 10
| [[Huế]]
| [[Thừa Thiên Huế]]
| [[Tập tin:Hue, le pont Trang Tien.jpg|100px]]
| 21
| [[Vũng Tàu]]
| [[Bà Rịa – Vũng Tàu]]
| [[Tập tin:Một phần Vũng Tàu 2.JPG|100px]]
|-
| 11
| [[Long Xuyên]]
| [[An Giang]]
| [[Tập tin:Trung tâm Long Xuyên.jpg|100px]]
|}

{| class="wikitable"
|+<center>'''Có 39 thành phố là đô thị loại II'''</center>
|-
!width= "1%" |Stt
!width= "14%" |Tên thành phố
!width= "14%" |Trực thuộc
!width= "12%" |Hình ảnh
!width= "1%" |Stt
!width= "14%" |Tên thành phố
!width= "14%" |Trực thuộc
!width= "12%" |Hình ảnh
|-
| 1
| [[Bà Rịa]]
| [[Bà Rịa – Vũng Tàu]]
| [[Tập tin:Nhà tròn, đường cách mạng Tháng tám, thị xã bà rịa-Vũng tàu, việt nam - panoramio.jpg|100px]]
| 21
| [[Phú Quốc]]
| [[Kiên Giang]]
| [[Tập tin:Star Beach (Bãi Sao).jpg|100px]]
|-
|2
| [[Bạc Liêu (thành phố)|Bạc Liêu]]
| [[Bạc Liêu]]
| [[Tập tin:Ngã tư cầu quay.jpg|100px]]
| 22
| [[Phủ Lý]]
| [[Hà Nam]]
| [[Tập tin:Trung tâm TP.Phủ Lý, Hà Nam.JPG|100px]]
|-
| 3
| [[Bắc Giang (thành phố)|Bắc Giang]]
| [[Bắc Giang]]
| [[Tập tin:BacGiang City.JPG|100px]]
| 23
| [[Quảng Ngãi (thành phố)|Quảng Ngãi]]
| [[Quảng Ngãi]]
| [[Tập tin:Quảng Ngãi Railway Station.JPG|100px]]
|-
| 4 
| [[Bến Tre (thành phố)|Bến Tre]] 
| [[Bến Tre]]
| [[Tập tin:Ben Tre city.jpg|100px]]
| 24
| [[Rạch Giá]]
| [[Kiên Giang]]
| [[Tập tin:Một góc TP.Rạch Giá, Kiên Giang.jpg|100px]]
|-
| 5
| [[Cà Mau (thành phố)|Cà Mau]]
| [[Cà Mau]]
| [[Tập tin:Camaucitycentral.jpg|100px]]
| 25
| [[Sa Đéc]]
| [[Đồng Tháp]]
| [[Tập tin:Sông Sa Đéc.jpg|100px]]
|-
| 6
| [[Cao Lãnh (thành phố)|Cao Lãnh]]
| [[Đồng Tháp]]
| [[Tập tin:Ở TP Cao Lãnh.jpg|100px]]
| 26
| [[Sóc Trăng (thành phố)|Sóc Trăng]]
| [[Sóc Trăng]]
| [[Tập tin:Một góc TP.Sóc Trăng.jpg|100px]]
|-
| 7
| [[Cẩm Phả]]
| [[Quảng Ninh]]
| [[Tập tin:Trung tâm thành phố Cẩm Phả.jpg|100px]]
| 27
| [[Sông Công (thành phố)|Sông Công]]
| [[Thái Nguyên]]
| 
|-
| 8
| [[Châu Đốc]]
| [[An Giang]]
| [[Tập tin:Cổng chào Châu Đốc.jpg|100px]]
| 28
| [[Sơn La (thành phố)|Sơn La]]
| [[Sơn La]]
| [[Tập tin:Trung tam TM Son La - panoramio.jpg|100px]]
|-
| 9
| [[Dĩ An]]
| [[Bình Dương]]
| [[Tập tin:Giao thông tại Dĩ An.JPG|100px]]
| 29
| [[Tam Kỳ]]
| [[Quảng Nam]]
| [[Tập tin:Đường phố ở Tam Kỳ, Quảng Nam.JPG|100px]]
|-
| 10
| [[Đông Hà]]
| [[Quảng Trị]]
| [[Tập tin:Một góc Đông Hà, Quảng Trị.JPG|100px]]
| 30
| [[Tân An]]
| [[Long An]]
| [[Tập tin:Một góc TP.Tân An bên sông Vàm Cỏ Tây.jpg|100px]]
|-
| 11
| [[Đồng Hới]]
| [[Quảng Bình]]
| [[Tập tin:Đồng Hới 123.jpg|100px]]
| 31
| [[Thái Bình (thành phố)|Thái Bình]]
| [[Thái Bình]]
| [[Tập tin:Nha Van Hoa Lao Dong Thai Binh.jpg|100px]]
|-
| 12
| [[Hà Tĩnh (thành phố)|Hà Tĩnh]]
| [[Hà Tĩnh]]
| [[Tập tin:Thành phố Hà Tĩnh.jpg|100px]]
| 32
| [[Trà Vinh (thành phố)|Trà Vinh]]
| [[Trà Vinh]]
| [[Tập tin:Chợ Trà Vinh.jpg|100px]]
|-
| 13
| [[Kon Tum (thành phố)|Kon Tum]]
| [[Kon Tum]]
| [[Tập tin:Kontum wooden catholic church.jpg|100px]]
| 33
| [[Tuy Hòa]]
| [[Phú Yên]]
| [[Tập tin:TuyHoaCT.jpg|100px]]
|-
| 14
| [[Lạng Sơn (thành phố)|Lạng Sơn]]
| [[Lạng Sơn]]
| [[Tập tin:Đêm Lạng Sơn.jpg|100px]]
| 34
| [[Tuyên Quang (thành phố)|Tuyên Quang]]
| [[Tuyên Quang]]
| [[Tập tin:Tuyen Quang city.jpg|100px]]
|-
| 15
| [[Lào Cai (thành phố)|Lào Cai]]
| [[Lào Cai]]
| [[Tập tin:Lào Cai bên sông Nậm Thi.jpg|100px]]
| 35
| [[Uông Bí]]
| [[Quảng Ninh]]
| [[Tập tin:Thượng Yên Công, tp. Uông Bí, Quảng Ninh, Vietnam - panoramio.jpg|100px]]
|-
| 16
| [[Móng Cái]]
| [[Quảng Ninh]]
| [[Tập tin:SaViCoDongChinh.jpg|100px]]
| 36
| [[Vị Thanh]]
| [[Hậu Giang]]
| [[Tập tin:Trung tâm TP Vị Thanh.jpg|100px]]
|-
| 17
| [[Nam Định (thành phố)|Nam Định]]
| [[Nam Định]]
| [[Tập tin:Cột cờ Nam Định (Flag Tower of Nam Dinh) (05).jpg|100px]]
| 37
| [[Vĩnh Long (thành phố)|Vĩnh Long]]
| [[Vĩnh Long]]
| [[Tập tin:Đường phố ở Tp.Vĩnh Long1.JPG|100px]]
|-
| 18
| [[Ninh Bình (thành phố)|Ninh Bình]]
| [[Ninh Bình]]
| [[Tập tin:Thanhphoninhbinhk-4.jpg|100px]]
| 38
| [[Vĩnh Yên]]
| [[Vĩnh Phúc]]
| [[Tập tin:Bưu điện tỉnh Vĩnh Phúc.jpg|100px]]
|-
| 19
| [[Phan Rang – Tháp Chàm]]
| [[Ninh Thuận]]
| [[Tập tin:Đường phố ở TP.Phan Rang, Ninh Thuận.JPG|100px]]
| 39
| [[Yên Bái (thành phố)|Yên Bái]]
| [[Yên Bái]]
| [[Tập tin:Một góc TP.Yên Bái.JPG|100px]]
|-
| 20
| [[Phan Thiết]]
| [[Bình Thuận]]
| [[Tập tin:Sông Cà Ty trong TP.Phan Thiết.JPG|100px]]
|}

{|class= "wikitable"
|+<center>Có 28 thành phố là đô thị loại III</center>
|-
!width= "1%" |Stt
!width= "14%" |Tên thành phố
!width= "14%" |Trực thuộc
!width= "12%" |Hình ảnh
!width= "1%" |Stt
!width= "14%" |Tên thành phố
!width= "14%" |Trực thuộc
!width= "12%" |Hình ảnh
|-
| 1
| [[Bảo Lộc]]
| [[Lâm Đồng]]
| [[Tập tin:Công viên Bảo Lộc.jpg|100px]]
| 15
| [[Hội An]]
| [[Quảng Nam]]
| [[Tập tin:Chùa Cầu, Hội An.jpg|100px]]
|-
| 2
| [[Bắc Kạn (thành phố)|Bắc Kạn]]
| [[Bắc Kạn]]
| [[Tập tin:Phùng Chí Kiên, tp. Bắc Kạn, Bắc Kạn, Vietnam - panoramio.jpg|100px]]
| 16
| [[Hồng Ngự (thành phố)|Hồng Ngự]]
| [[Đồng Tháp]]
| [[Tập tin:Thi xa hong ngu-quoc lo 841, dong thap - panoramio.jpg|100px]]
|-
| 3
| [[Bến Cát]]
| [[Bình Dương]]
| [[Tập tin:KDT My Phuoc 3.jpg|100px]]
| 17
| [[Hưng Yên (thành phố)|Hưng Yên]]
| [[Hưng Yên]]
| [[Tập tin:Thành Phố Hưng Yên.jpg|100px]]
|-
| 4
| [[Cam Ranh]]
| [[Khánh Hòa]]
| [[Tập tin:P1060926c ufficio postale di Cam Ranh.jpg|100px]]
| 18
| [[Lai Châu (thành phố)|Lai Châu]]
| [[Lai Châu]]
| [[Tập tin:Lai Châu City Lake.jpg|100px]]
|-
| 5
| [[Cao Bằng (thành phố)|Cao Bằng]]
| [[Cao Bằng]]
| [[Tập tin:Mot goc pho Kim Dong.jpg|100px]]
| 19
| [[Long Khánh]]
| [[Đồng Nai]]
| [[Tập tin:Một góc TX.Long Khánh.JPG|100px]]
|-
| 6
| [[Chí Linh]]
| [[Hải Dương]]
| [[Tập tin:TxChiLinh.JPG|100px]]
| 20
| [[Ngã Bảy]]
| [[Hậu Giang]]
| [[Tập tin:Nga-bay-1.jpg|100px]]
|-
| 7
| [[Điện Biên Phủ]]
| [[Điện Biên]]
| [[Tập tin:A route in Dien Bien Phu.jpg|100px]]
| 21
| [[Phổ Yên]]
| [[Thái Nguyên]]
| [[Tập tin:Khu công nghiệp Yên Bình.jpg|100px]]
|-
| 8
| [[Đông Triều]]
| [[Quảng Ninh]]
| [[Tập tin:Phuongmaokhe.jpg|100px]]
| 22
| [[Phúc Yên]]
| [[Vĩnh Phúc]]
| [[Tập tin:Bãi tắm hồ Đại Lải.jpg|100px]]
|-
| 9
| [[Đồng Xoài]]
| [[Bình Phước]]
| [[Tập tin:Ngã tư Đồng Xoài.jpg|100px]]
| 23
| [[Sầm Sơn]]
| [[Thanh Hóa]]
| [[Tập tin:Bãi biển Sầm Sơn 2.jpg|100px]]
|-
| 10
| [[Gia Nghĩa]]
| [[Đắk Nông]]
| [[Tập tin:Gia Nghĩa, Đăk Nông, Việt Nam.jpg|100px]]
| 24
| [[Tam Điệp]]
| [[Ninh Bình]]
| [[Tập tin:Tam Diep 1b.JPG|100px]]
|-
| 11
| [[Gò Công]]
| [[Tiền Giang]]
| [[Tập tin:Phường 2, tx. Gò Công, Tiền Giang, Vietnam - panoramio.jpg|100px]]
| 25
| [[Tân Uyên (thành phố)|Tân Uyên]]
| [[Bình Dương]]
| [[Tập tin:Thủ đồn sứ.jpg|100px]]
|-
| 12
| [[Hà Giang (thành phố)|Hà Giang]]
| [[Hà Giang]]
| [[Tập tin:Song Lo @Nam TpHaGiang'2005.jpg|100px]]
| 26
| [[Tây Ninh (thành phố)|Tây Ninh]]
| [[Tây Ninh]]
| [[Tập tin:Phuong 3, Thi Xa Tay Ninh.jpg|100px]]
|-
| 13
| [[Hà Tiên]]
| [[Kiên Giang]]
| [[Tập tin:Một gốc TRUNG TÂM THƯƠNG MẠI thành phố HÀ TIÊN.jpg|100px]]
| 27
| [[Thuận An]]
| [[Bình Dương]]
| [[Tập tin:Duong pho tai thuan an.jpg|100px]]
|-
| 14
| [[Hòa Bình (thành phố)|Hòa Bình]]
| [[Hòa Bình]]
| [[Tập tin:Hòa Bình.JPG|100px]]
| 28
| [[Từ Sơn]]
| [[Bắc Ninh]]
| [[Tập tin:Đền Đô 2013 - 12219072785.jpg|100px]]
|-
|}

==Xem thêm==
*[[Phân cấp hành chính Việt Nam]]

==Tham khảo==
{{Tham khảo|30em}}

==Liên kết ngoài==
{{Cổng thông tin|Thành phố }}
* {{thể loại Commons nội dòng|Cities in Vietnam}}
{{Các thành phố lớn của Việt Nam}}
{{Đơn vị hành chính hải đảo Việt Nam}}
{{Thành phố và thị xã tại Việt Nam}}
{{Thành phố Việt Nam}}

[[Thể loại:Thành phố của Việt Nam| ]]
[[Thể loại:Danh sách thành phố theo quốc gia|Việt Nam]]