Xem mã nguồn của Tiếng Guaraní

{{Infobox language
|name = Tiếng Guaraní
|altname=Paraguayan Guarani
|nativename= ''Avañe'ẽ''
|pronunciation = {{IPA-gn|ʔãʋ̃ãɲẽˈʔẽ|}}
|state = [[Paraguay]]
|speakers = {{sigfig|4,85|2}} triệu 
|date=1995
|ref=e18
|speakers2=2,5 triệu đơn ngữ (ước tính 2002)<ref name=e18>{{chú thích web |url=http://www.ethnologue.com/18/language/grn/ |title=Tiếng Guaraní|access-date =ngày 5 tháng 9 năm 2016 |publisher=[[Ethnologue]]}}</ref> 
|familycolor=American
|fam1 = [[Hệ ngôn ngữ Tupi|Tupi]]
|fam2 = [[Nhóm ngôn ngữ Tupí–Guaraní|Tupí–Guaraní]]
|fam3 = [[Nhóm ngôn ngữ Guaraní|Guaraní (I)]]
|fam4 = [[Phương ngữ Guaraní|Guaraní]]
|script = [[Bảng chữ cái Guaraní]] (hệ [[chữ Latinh]])
|nation = {{flag|Paraguay}}, {{flag|Mercosur}}
|dia1=[[Jopará]]
|iso1=gn
|iso2=grn
|iso3=grn
|glotto=para1311
|glottorefname=Paraguayan Guaraní
|lingua=88-AAI-f
|notice=IPA
|map=Map-Guaraniphone World.svg
|mapcaption=Vùng nói tiếng Guaraní
}}
[[Tập tin:Libros en guarani.JPG|thumb|Những cuốn sách tiếng Guaraní]]
'''Tiếng Guarani''', chính xác hơn là '''tiếng Guaraní Paraguay''' (''avañe'ẽ'' {{IPA-gn|aʋãɲẽˈʔẽ|}} 'ngôn ngữ của con người'), là một [[ngôn ngữ bản địa châu Mỹ|ngôn ngữ bản địa]] tại [[Nam Mỹ]] thuộc về [[Nhóm ngôn ngữ Tupí–Guaraní|nhóm Tupí–Guaraní]]<ref>[[A. Scott Britton|Britton, A. Scott]] (2004). ''Guaraní-English/English-Guaraní Concise Dictionary''. New York: [[Hippocrene Books]].</ref> của [[hệ ngôn ngữ Tupi]]. Đây là một trong hai [[ngôn ngữ chính thức]] tại [[Paraguay]] (cùng với [[tiếng Tây Ban Nha]]), nơi phần lớn dân số có thể nói tiếng Guaraní và một nửa dân số vùng nông thôn chỉ biết nói tiếng Guaraní.<ref>Mortimer, K 2006 "Guaraní Académico or Jopará? Educator Perspectives and Ideological Debate in Paraguayan Bilingual Education" ''Working Papers in Educational Linguistics'' 21/2: 45-71, 2006</ref><ref>{{Chú thích web | url = http://www.nytimes.com/2012/03/12/world/americas/in-paraguay-indigenous-language-with-unique-staying-power.html?ref=global-home&pagewanted=all | tiêu đề = Log In | tác giả 1 = | ngày = | ngày truy cập = 30 tháng 9 năm 2015 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref> Thứ tiếng này còn được nói tại nhiều khu vực của các quốc gia láng giềng, bao gồm một số nơi ở đông bắc [[Argentina]], đông nam [[Bolivia]] và tây nam [[Brasil]] và đây cũng là ngôn ngữ chính thức thứ hai tại một [[tỉnh (Argentina)|tỉnh của Argentina]], là [[corrientes (tỉnh)|tỉnh Corrientes]] từ năm 2004<ref>{{Chú thích web |url=http://www.mapuche.info/indgen/indgen00.html |ngày truy cập=2012-07-21 |tiêu đề=Website of Indigenous Peoples' Affairs which contains this information {{es icon}} |archive-date=2005-10-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20051027052405/http://www.mapuche.info/indgen/indgen00.html |url-status=dead }}</ref>; nó cũng là ngôn ngữ chính thức tại [[Mercosur]].<ref>[http://www.mercosur.int/buscarenmarco.jsp?url=http%3A//200.40.51.218/SAM/GestDoc/PubWeb.nsf/Busqueda%3FOpenAgent%26TextoBusqueda%3Dguarani%26modulo%3DNormativa%26ModuloBusqueda%3DNormativa%26lang%3DESP%20 ''Incorporación del Guaraní como Idioma del Mercosur''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131225063003/http://www.mercosur.int/buscarenmarco.jsp?url=http%3A%2F%2F200.40.51.218%2FSAM%2FGestDoc%2FPubWeb.nsf%2FBusqueda%3FOpenAgent&TextoBusqueda=guarani&modulo=Normativa&ModuloBusqueda=Normativa&lang=ESP%20 |date = ngày 25 tháng 12 năm 2013}} MERCOSUR official page {{es}}</ref>

Tiếng Guaraní là một trong những [[ngôn ngữ bản địa châu Mỹ|ngôn ngữ bản địa]] phổ biến nhất và là ngôn ngữ duy nhất tại châu Mỹ có tỷ lệ lớn người nói không phải dân bản địa. Điều này là bất bình thường ở [[châu Mỹ]], nơi mà các ngôn ngữ bản địa bị mai một dần và bị thay thế bằng ngôn ngữ của [[thực dân châu Âu tại châu Mỹ|thực dân châu Âu]] (trong trường hợp này, một [[ngôn ngữ chính thức]] nữa của Paraguay là [[tiếng Tây Ban Nha]]). Quá trình này đã diễn ra gần như đồng thời với quá trình hình thành người [[Mestizo]] (những người có tổ tiên lai giữa người Tây Ban Nha và [[thổ dân châu Mỹ]]), cũng là những [[thổ dân châu Mỹ]] cấp tiến bị [[đồng hóa văn hóa]].

Từ "Guaraní" thường được dùng để chỉ tiếng Guaraní Paraguay. Tuy nhiên, nó là một phần của một [[nhóm phương ngữ Guaraní|dãy phương ngữ]], trong đó đa phần cũng được gọi là Guaraní.
== Ngữ âm ==
Mỗi âm tiết chỉ gồm một phụ âm cộng một nguyên âm hoặc chỉ nguyên âm; âm tiết không thể kết thúc bằng phụ âm và cũng không có cụm phụ âm.

Các nguyên âm {{IPA|/a/, /e/, /i/, /o/, /u/}} về cơ bản là tương đương với trong tiếng Tây Ban Nha, dù các [[tha âm]] {{IPA|[ɛ]}}, {{IPA|[ɔ]}} hay xuất hiện hơn; tự vị {{Ngoặc nhọn|y}} thể hiện nguyên âm {{IPAslink|ɨ}} (giống trong [[tiếng Ba Lan]]).

{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|+ Hệ thông nguyên âm
! !! Trước !! Giữa !! Sau
|-
! Đóng
| {{IPA|/i/, /ĩ/}} || {{IPA|/ɨ/, /ɨ̃/}} || {{IPA|/u/, /ũ/}}
|-
! Trung
| {{IPA|/e/, /ẽ/}} || || {{IPA|/o/, /õ/}}
|-
! Mở
| || {{IPA|/a/, /ã/}} ||
|}

===Phụ âm===
Hệ thống phụ âm như sau:<ref>Michael, Lev, Tammy Stark, Emily Clem, and Will Chang (compilers). 2015. [http://linguistics.berkeley.edu/~saphon/en/inv/GuaraniP.html Phonological inventory of Paraguayan Guarani]. In South American Phonological Inventory Database v1.1.4. Survey of California and Other Indian Languages Digital Resource. Berkeley: University of California.</ref>

{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|-
! colspan="2" |
! [[Âm môi|Môi]]
! [[Âm chân răng|Chân răng]]
! [[Âm chân răng-vòm|Chân răng-vòm]]
! [[Âm vòm|Vòm]]
! Vòm môi hóa
! [[Âm thanh hầu|Thanh hầu]]
|-
! rowspan=2| [[Âm tắc|Tắc]] || {{small|vô thanh}}
| {{IPA|p}}
| {{IPA|t}}
|
| {{IPA|k}}
| {{IPA|kʷ}}<br />{{Ngoặc nhọn|ku}}
| {{IPA|ʔ}}<br /> {{Ngoặc nhọn|'}}
|-
! {{small|hữu thanh}}
| {{IPA|b}}~{{IPA|m}}<br />{{Ngoặc nhọn|mb~m}}
| {{IPA|d}}~{{IPA|n}}<br />{{Ngoặc nhọn|nd~n}}
| {{IPA|dʒ}}~{{IPA|ɲ}}<br />{{Ngoặc nhọn|j~ñ}}
| {{IPA|ɡ}}~{{IPA|ŋ}}<br />{{Ngoặc nhọn|ng~g̃}}
| {{IPA|ɡʷ}}~{{IPA|ŋʷ}}<br />{{Ngoặc nhọn|ngu~g̃u}}
|
|-
! colspan="2" | [[Âm xát|Xát]]
|
| {{IPA|s}}
| {{IPA|ɕ}}<br />{{Ngoặc nhọn|ch}}
|
|
| {{IPA|h}}<br />{{Ngoặc nhọn|h}}
|-
! colspan="2" | [[Âm tiếp cận|Tiếp cận]]
| {{IPA|ʋ}}<br />{{Ngoặc nhọn|v}}
|
|
| {{IPA|ɰ ~ ɰ̃}}<br />{{Ngoặc nhọn|g}} ~ {{Ngoặc nhọn|g̃}}
| {{IPA|w ~ w̃}}<br />{{Ngoặc nhọn|gu}} ~ {{Ngoặc nhọn|g̃u}}
|
|-
! colspan="2" | [[Âm vỗ|Vỗ]]
|
| {{IPA|ɾ}}<br />{{Ngoặc nhọn|r}}
|
|
|
|
|}

Tự vị dùng khi viết nằm trong ngoặc nhọn nếu nó khác các viết với kí tự IPA.
==Tham khảo==
{{tham khảo|30em}}

== Liên kết ngoài ==
{{InterWiki|code=gn}}
{{Ngôn ngữ tại Paraguay}}

{{DEFAULTSORT:Guarani}}
[[Thể loại:Ngôn ngữ chắp dính]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Argentina]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Bolivia]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ chủ-động-tân]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ Guarani]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Paraguay]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ bản địa Nam Mỹ (Trung)]]