Xem mã nguồn của Tiếng Na Uy

{{Tóm tắt về ngôn ngữ
|name= Tiếng Na Uy
|nativename= norsk
|pronunciation= /nɔrsk/
|states= [[Na Uy]] và những vùng dân Na Uy định cư tại [[Hoa Kỳ]]<ref>{{chú thích sách|last=Kristoffersen|first=Gjert|title=The Phonology of Norwegian|publisher=Oxford University Press|date=2000|page=1|url=http://www.oup.com/uk/catalogue/?ci=9780198237655|id=ISBN 978-0-19-823765-5}}; http://www.usenglish.org/foundation/research/lia/languages/norwegian.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080216050016/http://www.usenglish.org/foundation/research/lia/languages/norwegian.pdf |date=2008-02-16 }}</ref>
|speakers= 5,32 triệu (2020)
|rank= 111
|familycolor= Ấn-Âu
|fam1=[[Hệ ngôn ngữ Ấn-Âu|Hệ Ấn-Âu]]
|fam2=[[Nhóm ngôn ngữ German|Nhóm German]]
|fam3=[[Nhóm ngôn ngữ German Bắc|Nhánh miền Bắc]]
|fam4=Nhóm Tây Scandinavian
|script=[[Bảng chữ cái Latinh|Ký tự Latin]] ([[chữ cái Na Uy]])
|nation=[[Tập tin:Flag of Norway.svg|22px]] [[Na Uy]] <br /> [[Hội đồng Bắc Âu]]
|agency=[[Hội đồng Ngôn ngữ Na Uy]] (''Språkrådet'')
| iso1 = no</tt> – Tiếng Na Uy <br /><kbd>nb</kbd> – [[Bokmål]] <br /><kbd>nn</kbd> – [[Nynorsk]]
| iso2 = nor</tt> – Tiếng Na Uy <br /><kbd>nob</kbd> – [[Bokmål]]<br /><kbd>nno</kbd> – [[Nynorsk]]
|lc1=nor|ld1=Tiếng Na Uy|ll1=none
|lc2=nob|ld2=Bokmål
|lc3=nno|ld3=Nynorsk
}}
{{Văn hóa Na Uy}}
'''Tiếng Na Uy''' (''norsk'') là một ngôn ngữ thuộc [[Nhóm ngôn ngữ German Bắc|nhánh phía Bắc]] của [[nhóm ngôn ngữ German]] trong [[hệ ngôn ngữ Ấn-Âu]]. Đây là ngôn ngữ của người dân [[Na Uy]], là ngôn ngữ của khoảng 4,7 triệu người ở Na Uy và ở các khu vực có người Na Uy sinh sống như tại [[Hoa Kỳ]].

Giống như các ngôn ngữ của vùng [[Scandinavia]] khác, tiếng Na Uy phát triển từ một ngôn ngữ Scandinavia cổ chung. Do có nhiều thay đổi lớn về phương ngữ trong [[thời đại Viking|thời Viking]] (khoảng năm 800-1050), [[tiếng Bắc Âu cổ]], một ngôn ngữ mà dựa vào đó tiếng Na Uy hiện đại phát triển ra đã ra đời và được người di cư Na Uy mang vào [[Iceland]] và nhiều khu vực Bắc [[Đại Tây Dương]] khác. Chữ cái Latin đã được du nhập để thay cho chữ viết cổ và chữ viết Na Uy riêng biệt đã phát triển trong thế kỷ 11. Trong các thế kỷ sau, tiếng Na Uy chịu ảnh hưởng của [[tiếng Đan Mạch]], [[tiếng Hạ Đức]] và [[tiếng Thụy Điển]]. Ảnh hưởng của tiếng Đan Mạch lên tiếng Na Uy lớn nhất là vào khoảng thời gian từ 1380-1914, khi Na Uy được thống nhất với [[Đan Mạch]] dưới triều vua Đan Mạch.

Tiếng Đan Mạch, ngôn ngữ chính thức của Na Uy từ năm 1397, cũng đã trở thành ngôn ngữ viết của Na Uy thế kỷ 16. Tiếng Đan Mạch được giới có học thức sử dụng, đặc biệt ở các thành phố còn phương ngữ Na Uy tiếp tục được sử dụng ở nông thôn trong giới lao động và trung lưu. Trong thế kỷ 19, ngôn ngữ nói Đan Mạch đã phát triển thành một thứ tiếng gọi là tiếng Đan Mạch-Na Uy chịu ảnh hưởng nặng cấu trúc và từ vựng của tiếng Đan Mạch nhưng lại theo cách phát âm và ảnh hưởng ngữ pháp của tiếng Na Uy. Sau này, ngôn ngữ này gọi là Riksmål và đã trở thành ngôn ngữ của Na Uy. Do dân chúng mong muốn một ngôn ngữ riêng, vào giữa thế kỷ 19, nhà ngôn ngữ học [[Ivar Aasen]] đã tạo một ngôn ngữ viết quốc gia, gọi là ''Landsmål'' (ngôn ngữ đất nước), dựa trên các phương ngữ Na Uy và không bị ảnh hưởng của tiếng Đan Mạch. Nỗ lực này của Ivar đã được công chúng ủng hộ và ''Landsmål'' đã được phát triển thêm, thành một ngôn ngữ thứ cấp.

Dưới sức ép của phong trào ''Landsmål'', ''Riksmål'' đã trải qua một loạt cải cách lớn vào các năm 1907, 1917, 1938, nhấn mạnh vào cách nói và chính tả Na Uy. Tên gọi của hai ngôn ngữ đã chính thức thay đổi: ''Riksmål'' thành ''Bokmål'' (ngôn ngữ sách vở) còn ''Landsmål'' thành ''Nynorsk'' (tiếng Na Uy mới). Hai ngôn ngữ này có giá trị pháp lý ngang nhau theo luật và phải được dạy ở trường học. ''Bokmål'' vẫn là ngôn ngữ hàng đầu và được dùng mạnh mẽ nhất ở đông Na Uy còn ''Nynorsk'' được dùng ở tây Na Uy.

== Tham khảo ==
{{tham khảo|30em}}

== Thư mục ==
{{refbegin|2|indent=yes}}
*{{Chú thích sách |last=Aa |first=Leiv Inge |title=Norwegian Verb Particles |trans-title=Các động tiểu từ tiếng Na Uy |date=2020 |publisher=John Benjamins Publishing Company |isbn=9027260834 |location=Hà Lan |lang=en}}
*{{Chú thích sách |last1=De Smedt |first1=Koenraad |last2=Lyse |first2=Gunn Inger |last3=Gjesdal |first3=Anje Müller |last4=Losnegaard |first4=Gyri S. |title=The Norwegian Language in the Digital Age |trans-title=Tiếng Na Uy trong thời đại số |date=2012 |publisher=Springer Berlin Heidelberg |isbn=9783642313882 |series=White Paper Series |location=Đức}}
*{{Chú thích sách |last1=Enger |first1=‎Hans-Olav |last2=Holmes |first2=Philip |title=Norwegian: A Comprehensive Grammar |trans-title=Tiếng Na Uy: Một ngữ pháp toàn diện |date=2018 |publisher=Taylor & Francis |isbn=1351059815 |location=Anh |lang=en}}
*{{Chú thích sách |last=Husby |first=Olaf A. |title=An Introduction to Norwegian Dialects |trans-title=Một dẫn nhập vào các phương ngữ Na Uy |date=2008 |publisher=Tapir Academic Press |isbn=8251923409 |location=Na Uy |lang=en}}
*{{Chú thích sách |last=Jahr |first=Ernst Håkon |title=Language Planning as a Sociolinguistic Experiment: The Case of Modern Norwegian |trans-title=Hoạch định ngôn ngữ trong vai trò một thí nghiệm ngôn ngữ học xã hội: Trường hợp tiếng Na Uy hiện đại |date=2014 |publisher=Nhà xuất bản Đại học Edinburgh |isbn=0748678344 |location=Anh |lang=en}}
*{{Chú thích sách |last=Kerswill |first=Paul |title=Dialects Converging: Rural Speech in Urban Norway |url=https://archive.org/details/dialectsconvergi0000kers |trans-title=Hội tụ phương ngữ: Giọng nhà quê ở đô thị Na Uy |date=1994 |publisher=Clarendon Press |isbn=0198248261 |location=Anh |lang=en}}
*{{Chú thích sách |last=Kristoffersen |first=Gjert |title=The Phonology of Norwegian |trans-title=Âm vị học tiếng Na Uy |date=2007 |publisher=Nhà xuất bản Đại học Oxford |isbn=0199229325 |location=Anh |lang=en}}
*{{Chú thích sách |last=Sanders |first=Ruth H. |title=The Languages of Scandinavia: Seven Sisters of the North |trans-title=Các ngôn ngữ Scandinavia: Bảy chị em phương Bắc |date=2017 |publisher=Nhà xuất bản Đại học Chicago |isbn=022649392X |location=Hà Lan |lang=en}}
*{{Chú thích sách |last1=Strandskogen |first1=Åse-Berit |last2=Strandskogen |first2=Rolf |title=Norwegian: An Essential Grammar |url=https://archive.org/details/norwegianessenti0000stra |trans-title=Tiếng Na Uy: Một ngữ pháp cốt yếu |date=1995 |publisher=Routledge |isbn=0415109795 |location=Anh |lang=en}}
*{{Chú thích sách |last=Vikør |first=Lars S. |title=The Nordic Languages: Their Status and Interrelations |trans-title=Các ngôn ngữ Bắc Âu: Vị thế và liên hệ giữa chúng |date=1993 |publisher=Nhà xuất bản Đại học Michigan |isbn=8270992038 |location=Hoa Kỳ |lang=en}}
*{{Chú thích sách |author=Nhiều tác giả |title=The Nordic Languages. Volume 1 |trans-title=Các ngôn ngữ Bắc Âu, tập 1 |date=2008a |publisher=De Gruyter |isbn=3110197057 |location=Đức |lang=en}}
*{{Chú thích sách |author=Nhiều tác giả |title=The Nordic Languages. Volume 2 |trans-title=Các ngôn ngữ Bắc Âu, tập 2 |date=2008b |publisher=De Gruyter |isbn=3110197065 |location=Đức |lang=en}}
{{refend}}

== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|Tiếng Na Uy}}

{{DEFAULTSORT:Na Uy}}
[[Thể loại:Tiếng Na Uy| ]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Na Uy]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ Tây Scandinavia]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ hòa kết]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ V2]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ có thanh điệu]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ chủ-động-tân]]
[[Thể loại:Văn hóa Scandinavia]]