Móng Cái

Đối với các định nghĩa khác, xem Móng Cái (định hướng).

Móng Cái là một thành phố trực thuộc tỉnh Quảng Ninh (Việt Nam), nằm trong vùng duyên hải Bắc Bộ, bên bờ sông Ka Long, cách thành phố Hạ Long 178 km. Móng Cái giáp với Trung Quốc, có đường biên giới trên biển và đất liền dài hơn 70 km.

Từ nguyên

Tên gọi Móng Cái bắt nguồn từ tiếng Quảng Đông "mong gâi" (âm đọc được ghi bằng Việt bính). "Mong gâi" là tên do người Trung Quốc đặt cho nơi này, viết bằng chữ Hán là 芒街. Hai chữ Hán này có âm Hán Việt là "Mang Nhai". "Nhai" 街 có nghĩa là phố, "mang" 芒 là phiên âm của từ "mường" trong tiếng Tày Nùng, "Mường Nhai" 芒街 dịch sát nghĩa từng chữ là "phố mường", tức con phố nằm trên đất của một mường của người Tày Nùng.

Vị trí địa lý

Mũi Sa Vĩ - Cột mốc địa đầu Tổ quốc

Thành phố Móng Cái nằm ở phía đông bắc tỉnh Quảng Ninh, với toạ độ địa lý từ 21⁰02' đến 21⁰38' vĩ độ bắc; từ 107⁰09' đến 108⁰7' kinh độ đông. Phía đông và đông nam của Móng Cái giáp với huyện Cô Tô và vịnh Bắc Bộ, ở phía tây và tây bắc giáp huyện Hải Hà, phía đông bắc giáp thành phố Đông Hưng thuộc địa cấp thị Phòng Thành Cảng, tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc.

Điều kiện tự nhiên

Địa hình thành phố Móng Cái ở phía bắc là đồi núi, địa hình thoải dần ra biển với có 50 km đường bờ biển. Địa hình có dạng đồi núi, trung du và ven biển, bị chia cắt khá phức tạp, hình thành 3 vùng rõ rệt là vùng núi cao phía Bắc, vùng trung du ven biển và vùng hải đảo. Móng Cái có khí hậu nhiệt đới gió mùa, chịu ảnh hưởng của biển nên nóng ẩm và mưa nhiều. Móng Cái có ba con sông chính là Sông Ka Long, Sông Tràng Vinh và sông Pạt Cạp. Trong đó, Sông Ka Long bắt nguồn từ Trung Quốc ở độc cao 700 mét, có dộ dài 700 km đổ ra Biển Đông. Sông Tràng Vinh dài trên 20 km, chảy qua Hồ Tràng Vinh rồi đổ ra biển.

Móng Cái là thành phố cửa khẩu nằm dọc theo bờ biển, hầu hết dân cư sinh sống dọc theo đới bờ, trên hạ lưu các con sông. Đất đai ở đây được chia thành 10 nhóm đất chính gồm có đất cát, đất mặn, đất phèn, đất phù sa, đất có tầng sét, đất xám, đất nâu tím, đất vàng đỏ, đất tầng mỏng, đất nhân tác.

Hành chính

Thành phố Móng Cái có 17 đơn vị hành chính trực thuộc, trong đó bao gồm 8 phường: Bình Ngọc, Hải Hòa, Hải Yên, Hòa Lạc, Ka Long, Ninh Dương, Trà Cổ, Trần Phú và 9 xã: Bắc Sơn, Hải Đông, Hải Sơn, Hải Tiến, Hải Xuân, Quảng Nghĩa, Vạn Ninh, Vĩnh Thực, Vĩnh Trung.

Danh sách các đơn vị hành chính trực thuộc thành phố Móng Cái
Tên Diện tích (km²) Dân số (người) Các Phường (8) Phường Bình Ngọc 11,1 10.250 Phường Hải Hòa 39 13.720 Phường Hải Yên 4,4 11.830 Phường Hòa Lạc 1 9.740 Phường Ka Long 1,53 10.480 Phường Ninh Dương 12,3 9.860 Phường Trà Cổ 14 8.820 Phường Trần Phú 1 9.530		Tên Diện tích (km²) Dân số (người) Các Xã (9) Xã Bắc Sơn 49,773 2.760 Xã Hải Đông 43,961 7.850 Xã Hải Sơn 82,869 2.220 Xã Hải Tiến 34,281 6.720 Xã Hải Xuân 14,32 2.940 Xã Quảng Nghĩa 62,74 3.850 Xã Vạn Ninh 60,13 7.160 Xã Vĩnh Thực 211,201 3.770 Xã Vĩnh Trung 27,814 3.520

Lịch sử

Đầu thế kỷ XIX, là tổng Vạn Ninh, tổng Bát Tràng và một phần tổng Hà Môn thuộc châu Vạn Ninh, phủ Hải Đông, trấn An Quảng. Từ năm 1906, Móng Cái là tỉnh lỵ của tỉnh Hải Ninh cũ. Vào cuối thời Pháp thuộc, Móng Cái là thủ phủ của Xứ Nùng tự trị từ năm 1947 đến 1954. Ngày 2 tháng 8 năm 1954, Móng Cái hoàn toàn được giải phóng. Ngày 1 tháng 2 năm 1955, thị xã Móng Cái được tái lập và trở thành tỉnh lị của tỉnh Hải Ninh. Nhưng từ ngày 30 tháng 10 năm 1963, sau khi tỉnh Hải Ninh hợp nhất với khu Hồng Quảng thành tỉnh Quảng Ninh, thị xã Móng Cái chuyển thành huyện Móng Cái, với huyện lỵ là thị trấn Móng Cái. Huyện Móng Cái gồm thị trấn Móng Cái và 19 xã: Bình Ngọc, Dân Tiến, Đoan Tinh, Lục Lầm, Lục Phủ, Ninh Dương, Pò Hèn, Quất Động, Thán Phún, Trà Cổ, Tràng Vinh, Vạn Ninh, Vạn Xuân, Vĩnh Thực, Vĩnh Trung, Xuân Hải, Xuân Hòa, Xuân Lan, Xuân Ninh.

Tháng 2 năm 1979, quân Trung Quốc tấn công ồ ạt qua biên giới, Móng Cái bị thiệt hại nặng.

Lịch sử hành chính

Ngày 16 tháng 1 năm 1979, Chính phủ ban hành Quyết định 17-CP hợp nhất các xã thuộc huyện Móng Cái: hợp nhất 4 xã Pò Hèn, Thán Phún, Lục Phủ và Tràng Vinh thuộc huyện Hải Ninh thành thị trấn nông trường Hải Sơn; hợp nhất 3 xã Xuân Hòa, Xuân Hải, Lục Lầm thuộc huyện Hải Ninh thành xã Hải Hòa; hợp nhất 3 xã Xuân Lan, Xuân Ninh, Vạn Xuân thành xã Hải Xuân; đổi tên các xã: Dân Tiến thành Hải Tiến, Quất Động thành Hải Đông, Đoan Tinh thành Hải Yên và đổi tên thị trấn Móng Cái thành thị trấn Hải Ninh.

Ngày 18 tháng 1 năm 1979, huyện Móng Cái đổi tên thành huyện Hải Ninh.

Ngày 10 tháng 9 năm 1981, xã Quảng Nghĩa của huyện Quảng Hà (nay là 2 huyện Đầm Hà và Hải Hà) được sáp nhập vào huyện Hải Ninh. Từ đó, huyện Hải Ninh có 14 đơn vị hành chính gồm thị trấn Hải Ninh, thị trấn Nông trường Hải Sơn và 12 xã: Bình Ngọc, Hải Đông, Hải Hòa, Hải Tiến, Hải Xuân, Hải Yên, Ninh Dương, Quảng Nghĩa, Trà Cổ, Vạn Ninh, Vĩnh Thực, Vĩnh Trung.

Từ năm 1991, sau khi quan hệ hai nước Việt - Trung trở lại bình thường thì sự trao đổi buôn bán qua cửa khẩu Bắc Luân ngày càng tăng lên.

Ngày 28 tháng 5 năm 1991, đổi lại tên thị trấn Hải Ninh thành thị trấn Móng Cái.

Ngày 20 tháng 7 năm 1998, Thủ tướng Chính phủ ra Nghị định số 52/1998/NĐ-CP, tái lập thị xã Móng Cái trên cơ sở huyện Hải Ninh cũ trực thuộc tỉnh: giải thể thị trấn Móng Cái để thành lập 3 phường: Ka Long, Trần Phú, Hòa Lạc; chuyển 2 xã Ninh Dương và Trà Cổ thành 2 phường có tên tương ứng; chuyển thị trấn nông trường Hải Sơn thành xã Hải Sơn.

Ngày 1 tháng 10 năm 2003, chia xã Hải Sơn thành 2 xã: Hải Sơn và Bắc Sơn.

Ngày 6 tháng 4 năm 2007, chuyển 2 xã Hải Hòa và Hải Yên thành 2 phường có tên tương ứng.

Ngày 8 tháng 6 năm 2007, Bộ xây dựng ban hành Quyết định số 864/QĐ-BXD, công nhận thị xã Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh là đô thị loại III.

Ngày 24 tháng 9 năm 2008, Chính phủ ban hành Nghị định 03/NĐ-CP thành lập thành phố Móng Cái trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên, dân số và các đơn vị hành chính trực thuộc của thị xã Móng Cái.

Ngày 5 tháng 2 năm 2010, chuyển xã Bình Ngọc thành phường Bình Ngọc.

Ngày 19 tháng 9 năm 2018, thành phố Móng Cái được công nhận là đô thị loại II.

Du lịch

Móng Cái có nhiều địa điểm tham quan các di tích danh thắng như bán đảo Trà Cổ, Bình Ngọc, đảo Vĩnh Trung - Vĩnh Thực, các khu rừng ngập mặn như Tràng Vinh, Quất Đông...Ngoài ra, du khách còn có thể thăm cửa khẩu Quốc tế Móng Cái và nhiều di tích khác như đình Trà Cổ, Chùa Linh Khánh, chùa Xuân Lan, mũi Sa Vĩ,....

Danh sách các khách sạn đạt tiêu chuẩn phục vụ du lịch tại Móng Cái
Sao	Tên	Địa chỉ	Số phòng
$\bigstar \bigstar \bigstar \bigstar \bigstar$	Khách sạn Quốc tế Li Lai	Đường Tuệ Tĩnh, Ka Long	218
	Số khách sạn: 1 - Tổng số phòng: 218
$\bigstar \bigstar \bigstar \bigstar$	Khách sạn Biển Bắc	Trần Phú	134
	Số khách sạn: 1 - Tổng số phòng: 134
$\bigstar \bigstar \bigstar$	Khách sạn Grand Móng Cái Hotel	23 đường Hùng Vương, Trần Phú	52
	Số khách sạn: 1 - Tổng số phòng: 52
$\bigstar \bigstar$	Khách sạn Công đoàn Móng Cái	1 đường Hùng Vương, Trần Phú	33
	Khách sạn Central	Đường Hùng Vương, Hòa Lạc	31
	Khách sạn Hữu Nghị II	Đường Hữu Nghị, Hòa Lạc	54
	Khách sạn Vạn Xuân	Đại lộ Hòa Bình	68
	Khách sạn Đông Hải	Đại lộ Hòa Bình, Trần Phú	24
	Khách sạn Sa Chi	Hải Hòa	36
	Khách sạn Đức Tùng MC	2C đường Hùng Vương, Ka Long	40
	Khách sạn Việt Nhật I	93 Đại lộ Hòa Bình, Trần Phú	22
	Số khách sạn: 8 - Tổng số phòng: 308
$\bigstar$	Khách sạn Vĩnh Thịnh	8 đường Hữu Nghị, Trần Phú	17
	Khách sạn Trường Huy	64 Đại lộ Hòa Bình, Trần Phú	31
	Khách sạn Bright Star	27 phố Nguyễn Văn Trỗi, Trần Phú	18
	Khách sạn Đại Nam	12 đường Hùng Vương, Ka Long	54
	Khách sạn Việt Nhật	Hải Hòa	32
	Khách sạn Nam Phong	Đường Hùng Vương, Trần Phú	20
	Khách sạn Hoa Sơn	Trà Cổ	42
	Khách sạn Sakura	Trần Phú	29
	Khách sạn Promexco	8 Đại lộ Hòa Bình, Trần Phú	38
	Khách sạn Hòa Tiến	145B đường Hùng Vương, Ka Long	18
	Khách sạn Quảng An	20 phố Hoàng Quốc Việt, Trần Phú	42
	Số khách sạn: 11 - Tổng số phòng: 341
Tổng số khách sạn: 21 - Tổng cộng số phòng: 1001

Danh sách các điểm mua sắm đạt tiêu chuẩn phục vụ du lịch tại Móng Cái
STT	Tên	Địa chỉ
1	Móng Cái Plaza	Đường Hùng Vương, Trần Phú
2	Điểm mua sắm Gia Lợi	13 Đại lộ Hòa Bình, Trần Phú
3	Điểm mua sắm Quốc tế Kim Nguyên Plaza	72 phố Vân Đồn, Trần Phú
4	Điểm mua sắm Thương trường Phương Đông	35 Đại lộ Hòa Bình, Trần Phú
5	Điểm mua sắm Tinh hoa Việt	9 phố Đông Trì, Trần Phú

Danh sách các nhà hàng đạt tiêu chuẩn phục vụ du lịch tại Móng Cái
STT	Tên	Địa chỉ
1	Nhà hàng Nam Trung	70 Đại lộ Hòa Bình, Trần Phú
2	Nhà hàng Sen	23 đường Hùng Vương, Trần Phú

Danh sách các bãi tắm đạt tiêu chuẩn phục vụ du lịch tại Móng Cái
Tên	Địa chỉ
Bãi tắm Trà Cổ	Trà Cổ

Giao thông

Có quốc lộ 18 đi qua đến cửa khẩu quốc tế Móng Cái. Đây cũng là điểm cuối của dự án đường cao tốc Nội Bài - Hạ Long - Móng Cái.

Các địa danh, đường phố, công trình công cộng tại Móng Cái

Danh sách các tuyến đường tại Móng Cái
Tên đường	Vị trí	Dài (m)	Rộng (m)	Ý nghĩa tên gọi, thông tin thêm
Đoan Tĩnh	Từ phố Trần Nhật Duật đến Trường mầm non Hải Yên (Khu 4, phường Hải Yên)	2500	7	Tên địa danh quen thuộc đã ăn sâu vào tiềm thức của nhân dân, gắn với lịch sử địa lý hành chính của địa phương
Hùng Vương	Từ Vòng xuyến đường đi Trà Cổ (giáp đại lộ Hòa Bình) đến Ngã 3 đường đi xã Bắc Sơn	3968	13
Mạc Đĩnh Chi	Từ đường Tuệ Tĩnh đến đường Đoan Tĩnh	1727	7
Nguyễn Bỉnh Khiêm	Từ đường Tuệ Tĩnh đến đường Đoan Tĩnh	1687	7
Nguyễn Văn Cừ	Từ đường Nguyễn Bỉnh Khiêm đến phố Lý Công Uẩn	1012	7
Trần Nhân Tông	Từ Ngã 3 Trà Cổ - Bình Ngọc đến Vòng xuyến đường đi Trà Cổ (giáp đại lộ Hòa Bình)	6500	11,5
Trần Quang Khải	Từ đường Trần Quốc Tảng đến đường Trần Nhân Tông	2405,3	7
Trần Quốc Tảng	Từ Ngã 3 khu 6 phường Hải Hòa đến Ngã 3 gần Vòng xuyến đường đi Trà Cổ	2696	7
Tuệ Tĩnh	Từ Sông Ka Long đến Ngã 5 Ninh Dương	2100	10
Tổng số đường đã đặt tên: 9		Tổng chiều dài các đường đã biết: 24595,3 m

Danh sách các tuyến phố tại Móng Cái
Phường	Tên phố	Vị trí	Dài (m)	Rộng (m)	Ý nghĩa tên gọi, thông tin thêm
Hải Hòa	Trần Bình Trọng	Từ đường Trần Quang Khải đến đường Trần Nhân Tông	220	7
	Trần Nguyên Hãn	Từ đường Trần Quang Khải đến đường Trần Nhân Tông	360	7
Hải Yên	Cao Thắng	Từ phố Lê Ngọc Hân đến Nhà văn hóa khu 7, phường Hải Yên	740	7
	Duy Tân	Từ phố Hàm Nghi đến đường Đoan Tĩnh	272	7
	Hàm Nghi	Từ phố Duy Tân đến phố Trần Nhật Duật	199	7
	Lê Ngọc Hân	Từ phố Cao Thắng đến phố Trần Nhật Duật	384	7
	Nguyễn Tri Phương	Từ phố Lê Ngọc Hân đến đường Đoan Tĩnh	168	7
	Phùng Hưng	Từ phố Lý Công Uẩn đến phố Trần Quý Cáp	277	7
	Trần Nhật Duật	Từ phố Trần Quý Cáp đến đường Đoan Tĩnh	489	7
	Trần Quý Cáp	Từ đường Hùng Vương đến phố Trần Nhật Duật	334	7
Hòa Lạc	Lý Thường Kiệt	Từ phố Tháng 8 đến đường Nguyễn Du	354	7
	Tháng 8	Từ phố Kim Liên đến đường Nguyễn Du	299	5
Ka Long	Mạc Đĩnh Chi	Từ KSQT Hồng Vận đến đường Đoan Tĩnh		7
	Hà Tiên	Từ Nhà máy nước đến phố Yết Kiêu	498	7
	Khúc Thừa Dụ	Từ Sông Ka Long đến đường Nguyễn Văn Cừ	530	7
	Lê Hữu Trác	Từ Sông Ka Long đến đường Hùng Vương	590	10,5
	Long Xuyên	Từ phố Nguyễn Khuyến đến phố Dã Tượng	573	7
	Nguyễn Bỉnh Khiêm	Từ đường Tuệ Tĩnh đến đường Đoan Tĩnh		7
	Bế Văn Đàn	Từ đường Nguyễn Văn Cừ đến đường Mạc Đĩnh Chi	200	5
	Ngô Thì Nhậm	Từ phố Lương Thế Vinh đến phố Phạm Ngũ Lão	300	7
	Nguyễn Khuyến	Từ phố Châu Đốc đến phố Độc Lập	258	7
	Nguyễn Viết Xuân	Từ đường Tuệ Tĩnh đến phố Trần Khát Chân	519	7
	Phạm Ngũ Lão	Từ đường Hùng Vương đến Mương Tràng Vinh	462	7
	Quang Trung	Từ đường Hùng Vương đến Mương Tràng Vinh	430	7
	Trần Khát Chân	Từ đường Hùng Vương đến Mương Tràng Vinh	300	7
	Yết Kiêu	Từ đường Tuệ Tĩnh đến đường Trần Khát Chân	652	10,5
Ninh Dương	Độc Lập	Từ phố Tràng Vinh đến phố Nguyễn Khuyến	422	5	Danh từ chung thể hiện mong muốn giữ gìn độc lập, tự chủ của nhân dân vùng biên giới
	Lý Công Uẩn	Từ đại lộ Hòa Bình đến đường Mạc Đĩnh Chi	361	10,5
	Tràng Vinh	Từ đường Hùng Vương đến đại lộ Hòa Bình	338	5	Tên địa danh quen thuộc đã ăn sâu vào tiềm thức của nhân dân địa phương
Tổng số phố đã đặt tên: 28			Tổng chiều dài các phố đã biết: 11217 m

Khu đô thị

Hiện nay trên địa bàn thành phố Móng Cái đã và đang hình thành một số khu đô thị mới khu đô thị Hồng Vận, khu đô thị Phượng Hoàng, khu đô thị Taseco Móng Cái, khu đô thị Hải Xuân, khu đô thị Hải Yên...

Hình ảnh

• 
  Thành phố Móng Cái nhìn từ một đầu cầu Ka Long.
• 
  Nhánh sông Ka Long, nhánh chảy trên biên giới Việt-Trung
• 
  Cầu Ka Long trên nhánh sông Ka Long chảy trên lãnh thổ Việt Nam
• 
  Một bến cảng của thành phố Móng Cái nằm bên sông Ka Long
• 
  Sông Ka Long, đoạn chảy qua thành phố Móng Cái
• 
  Một con đường ở chợ thành phố Móng Cái
• 
  Một đường phố ở trung tâm thành phố Móng Cái
• 
  Đường phố tại thành phố Móng Cái