Xem mã nguồn của Jörmungandr

{{Infobox deity
| name       = Jǫrmungandr<br><small>Miðgarðsormr</small>
| image      = Jormungandr.jpg
| image_size = 292px
| caption    = Jörmungandr gets fished by an ox head, from the 17th century Icelandic manuscript AM 738 4to
| parents    = [[Loki]] (cha)<br>[[Angrboða]] (mẹ)
| siblings   = [[Fenrir]], [[Hel (thần thoại)|Hel]], [[Sleipnir]] 
| type       = norse
}} 
Trong [[Thần thoại Bắc Âu]], '''Jörmungandr''' ({{lang-non|Jǫrmungandr}}, phiên âm: ˈjɔrmunˌɡandr̥, tạm dịch là "con mãng khủng"<ref>[http://www.nordicnames.de/wiki/J%C7%ABrmungandr Rudolf Simek, ''Dictionary of Northern Mythology'' (1993)]</ref>) hoặc '''Miðgarðsormr''' (tạm dịch là ''Mãng xà trần gian''<ref>Sturluson, ''[[Gylfaginning]]'' ch. xxxiv, 2008:37.</ref>) là một con mãng khổng lồ chuyên sống ở nơi trũng sâu.

==Đặc điểm==
Trong [[thần thoại Bắc Âu]], Jǫrmungandr<ref>[[Jan de Vries]]: ''Altnordisches etymologisches Wörterbuch.'' 3. Auflage, photomechanischer Nachdruck der 2., verbesserten Auflage 1962. Brill, Leiden 1977.</ref> được cho là con thứ của khổng nhân [[Angrboða]] với thần [[Loki]], nhưng cũng có truyền thuyết dân gian [[Iceland]] cho là loài rết biển sống lâu mà thành tinh<ref>{{chú thích sách|title=Introduction to Mythology Fourth Edition|last=Thury, Eva M. 1|first=Devinney, Margaret K. 2|publisher=Oxford University Press|year=2017|isbn=978-0-19-026298-3|location=New York, USA|pages=302–303}}</ref>.

Trong các bài [[ca dao]] tối cổ, Jörmungandr xuất hiện trong lời kể lúc ngà say của thần [[Thor]] - nhân vật có thói quen phiêu lưu khắp hải dương để săn các quái vật. Sở dĩ trong chư thần, [[Thor]] nhớ rõ nó nhất vì ngài có ít nhất 8 lần chạm trán nó bằng cái lưới sắt, nhưng thường là thất bại vì con quái này rất hung hãn và da trơn láng<ref>Sturluson, ''Gylfaginning'' ch. xlviii, 2008:54-56.</ref>.

Jörmungandr có đặc điểm khá tương đồng con [[xi vẫn]] trong văn hóa [[Á Đông]], có lẽ là sự hình tượng hóa những vũng nước xoáy ở [[biển]]. Theo lời thần [[Thor]] trong một huyền ca, Jörmungandr có sống lưng thẳng và lắm gai nhọn, đầu hơi giống [[gấu]] rừng nhưng thân [[cá chình]], da và vảy tuy trơn láng nhưng cực sắc. Vì thế, [[Thor]] phải rèn một cái lưới sắt nung 999 ngày, lại dùng [[mỏ neo]] làm móc câu và cái đầu [[bò]] làm mồi, mới khả dĩ tóm được nó. Tuy nhiên, Jörmungandr là con vật khôn lanh nên không ít lần quẫy tung lưới mà thoát, và điều này khiến [[Thor]] rất bực mình<ref>{{chú thích sách|title=The Poetic Edda: Essays on Old Norse Mythology|last=Acker, Paul 1|first=Larrington, Carolyne 2|publisher=Routledge|year=2016|isbn=978-0-415-65385-5|location=New York, USA|pages=116–118}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|last=Ross|first=Margaret Clunies|date=1989|title=Two of Þórr's Great Fights according to Hymiskviða|url=http://tango.bol.ucla.edu/nord_myth/gods_giants-readings.pdf|journal=Leeds Studies in English|volume=20|pages=8–10|via=|access-date = ngày 22 tháng 11 năm 2020 |archive-date = ngày 28 tháng 4 năm 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428023010/http://tango.bol.ucla.edu/nord_myth/gods_giants-readings.pdf}}</ref>.

Ở các bản truyện hậu kỳ [[trung đại]], hình tượng Jörmungandr thường gắn với những chiến tích oai hùng của các nhân vật tráng sĩ ở thời kỳ [[Ragnarök]]<ref>{{chú thích sách|title=Introduction to Mythology Fourth Edition|last=Thury, Eva M. 1|first=Devinney, Margaret K. 2|publisher=Oxford University Press|year=2017|isbn=978-0-19-026298-3|location=New York, USA|pages=208}}</ref>.
==Lịch sử==
Theo như văn xuôi [[Edda]], [[Odin]] đã bắt ba đứa con của Loki là chó sói [[Fenrir]], Jörmungandr và nữ thần địa ngục [[Hel (thần thoại)|Hel]]. Jörmungandr bị ném xuống đại dương bao quanh [[Midgard]]. Con mãng xà lớn đến mức nó cuốn quanh cả thế giới và ngậm được cái đuôi nó. Khi nó trở mình thế giới sẽ lụi tàn. Kẻ thù lớn nhất của Mãng xà trần gian là thần [[Thor]].

Trong [[Ragnarök]] (chương cuối của thần thoại Bắc Âu), trước ngày tận thế, Thor và Jörmungandr đã có trận tử chiến cuối cùng. Thor bị Jörmungandr cuốn chặt nhưng với chiếc đai lưng phép thuật, Thor lật ngược được tình thế và vung nhát búa chí mạng giết chết Jörmungandr. Tuy nhiên máu từ vết thương của Jörmungandr là chất kịch độc, Thor chỉ đi được 9 bước thì chết. Jörmungandr đại diện cho sự hỗn loạn còn Thor là hiện thân của trật tự. Trật tự và hỗn loạn luôn xung khắc và tự tiêu diệt lẫn nhau trong thời khắc tận thế là ý nghĩa của câu chuyện trong thần thoại Bắc Âu.
<center><gallery>
Hình:Gosforth fishing.jpg|Trận quyết đấu của Thor và Jǫrmungandr thời [[Ragnarök]]
Hình:TuseKirke Fresco (W2).jpg|Thor và Jǫrmungandr thời [[Ragnarök]]
Hình:Thor and Jörmungandr by Frølich.svg|Thor và Jǫrmungandr
Hình:Lokis Gezücht.jpg|Ba con của Loki: nữ thần chết Hel, chó sói Fenrir và mãng xà Jǫrmungandr
</gallery></center>

Nguồn tư liệu chính về Jörmungandr là văn xuôi [[Edda]], ''[[Húsdrápa]]'', ''[[Hymiskviða]]'', và ''[[Völuspá]]''. Những nguồn tư liệu kém quan trọng hơn bao gồm những [[hoán dụ]] trong thơ ca. Ví dụ trong [[Þórsdrápa]], "cha của sợi dây dưới biển" được dùng làm hoán dụ tả Loki. Ngoài ra còn có những hình khắc trên đá từ thời cổ xưa.

Trong một câu chuyện khác của thần thoại Bắc Âu, có một lần vua của người lùn [[Útgarða-Loki]] vốn ghen ghét với Thor và sắp đặt một kế hoạch sỉ nhục anh. Útgarða-Loki đã thách thức Thor thực hiện 3 thử thách bao gồm: ''uống cạn rượu trong 1 cái sừng trâu'', ''nhấc được chân của con mèo khổng lồ'' và ''đấu vật với một bà lão''. Thor đều thất bại trước ba thử thách và trở thành trò cười. Vua Útgarða-Loki sau đó giải thích rằng sừng trâu được gắn với biển cả, con mèo lớn chính là Mãng xà Jörmungandr và bà lão là hiện thân của tuổi già. Đương nhiên Thor không thể uống cạn đại dương, nhấc được rắn Jörmungandr và chống lại tuổi già được.
==Văn hóa==
Trong [[kiến trúc]] [[Âu châu]] cổ điển, huyền thoại Jǫrmungandr thường được chạm ở giao điểm trần và cột hoặc cột và sàn công thự để biểu thị vũ trụ. Hình tượng này về sau được tích hợp với [[Ouroboros]] trong văn hóa gốc từ [[Hi Lạp]] để biểu hiện cái vô cùng.
==Xem thêm==
{{Thể loại Commons|Jörmungandr}}
* [[Angrboða]]
* [[Loki]]
==Tham khảo==
{{tham khảo|4}}
===Tài liệu===
* Jan de Vries: ''Altgermanische Religionsgeschichte. Band 2: Die Götter – Vorstellungen über den Kosmos – Der Untergang des Heidentums.'' De Gruyter, Berlin/New York 2011, ISBN 978-3-11-002807-2.
* [[Rudolf Simek]]: ''Lexikon der germanischen Mythologie'' (= ''[[Kröners Taschenausgabe]].'' Band 368). 3., völlig überarbeitete Auflage. Kröner, Stuttgart 2006, ISBN 3-520-36803-X.
===Tư liệu===
* {{chú thích sách |last1=Fee |first1=Christopher R. |author-link=Christopher R. Fee |last2=Leeming |first2=David A. |author2-link= |title=Gods, Heroes, & Kings: The Battle for Mythic Britain |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2001 |location= |page=36 |url=https://books.google.com/books?id=sFlLHEIuVlgC |isbn=0-19-513479-6}}
* {{chú thích sách |last=Sørensen |first=Preben M. |others=Williams, Kirsten (trans.) |editor-last=Acker |editor-first=Paul |editor2-last=Larrington |editor2-first=Carolyne |contribution=Þorr's Fishing Expedition (Hymiskviða) |title=The Poetic Edda: Essays on Old Norse Mythology |publisher=Routledge |year=2002 |pages=119–138 |url=https://books.google.com/books?id=j4bufbA_UpQC&pg=PP1 |isbn=0-8153-1660-7}}
* {{chú thích sách |author1=Snorri Sturluson |authorlink1=Snorri Sturluson |last2=Brodeur |first2=Arthur Gilchrist (transl.) |authorlink2=Arthur Gilchrist Brodeur |title=Prose Edda |publisher=[[The American-Scandinavian Foundation]] |year=1916 |location= |url=https://archive.org/details/proseedda01brodgoog |isbn=}}

[[Thể loại:Thần thoại Bắc Âu]]
[[Thể loại:Rồng]]