Mang Yang

Mang Yang
Huyện
Huyện Mang Yang
Ngã ba thị trấn Kon Dơng
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Tây Nguyên
Tỉnh	Gia Lai
Huyện lỵ	thị trấn Kon Dơng
Trụ sở UBND	Số 04, đường Trần Phú, thị trấn Kon Dơng
Phân chia hành chính	1 thị trấn, 11 xã
Thành lập	2000
Địa lý
Tọa độ: 14°2′41″B 108°15′21″Đ
Mang Yang Vị trí huyện Mang Yang trên bản đồ Việt Nam
Diện tích	1.127,8 km2
Dân số (2019)
Tổng cộng	77.750 người
Mật độ	70 người/km2
Khác
Website	mangyang.gialai.gov.vn

Mang Yang là một huyện nằm ở trung tâm tỉnh Gia Lai, Việt Nam.

Huyện Mang Yang hiện nay vốn là một phần của huyện Mang Yang cũ đã tách ra thành huyện Đắk Đoa và Mang Yang mới vào năm 2000. Huyện lỵ của Mang Yang mới là thị trấn Kon Dơng nằm trên quốc lộ 19 (Pleiku - Quy Nhơn). Trước 1975, huyện Mang Yang hiện nay là một phần của quận Lệ Trung, tỉnh Pleiku.

Địa lý

Huyện Mang Yang nằm ở trung tâm tỉnh Gia Lai, có vị trí địa lý:

• Phía Tây giáp huyện Đak Đoa
• Phía Đông Bắc giáp huyện Kbang
• Phía Đông giáp các huyện Đak Pơ và Kông Chro
• Phía Tây Nam giáp huyện Ia Pa
• Phía Tây Nam giáp huyện Chư Sê.

Huyện rộng 1.127,8 km² và có 77.750 người trong đó hơn 50% là các dân tộc người Ba Na.

Trên địa bàn huyện Mang Yang có một số danh thắng như đèo Mang Yang, thác Ðăk Trôi, v.v... Vườn quốc gia Kon Ka Kinh có một phần nằm trên địa bàn của Mang Yang.

Khí hậu

• Mang Yang do bị ảnh hưởng của khu vực nhiệt đới gió mùa cao nguyên nên có 2 mùa rõ rệt:
  • Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10
  • Mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau.
• Lượng mưa trung bình hàng năm là 2.213mm, tập trung vào các tháng 7, 8, 9
• Số ngày mưa trung bình trong năm là 154 ngày
• Nhiệt độ trung bình là 21,6°C
• Độ ẩm trung bình là 82%.

Sông ngòi

Mang Yang có hệ thống sông suối mật độ tương đối dày, phân bổ đều trên khắp địa bàn.

Hành chính

Huyện Mang Yang có 12 đơn vị hành chính cấp xã gồm trực thuộc, bao gồm thị trấn Kon Dơng (huyện lỵ) và 11 xã: Ayun, Ðắk Drjăng, Ðắk Jơ Ta, Đắk Ta Ley, Ðắk Trôi, Ðắk Ya, Đê Ar, Hra, Kon Chiêng, Kon Thụp, Lơ Pang.

Lịch sử

Sau năm 1975, huyện Mang Yang có thị trấn Mang Yang và 25 xã: Al Bá, Ayun, Bờ Ngoong, Chư Á, Chư Jôr, Đắk Đoa, Đắk Trôi, Đê Ar, Dun, Glar, Hà Đông, Hà Bầu, Hà Tây, Hbông, H'neng, Hra, Ia Băng, Ia Tiêm, Ia Pết, Kdang, Kon Chiêng, Kon Dơng, Lơ Pang, Nam Yang, Trang.

Ngày 17 tháng 8 năm 1981, chia xã Lơ Pang thành 2 xã lấy tên là xã Lơ Pang và xã Kon Thụp; chuyển xã Tân Bình thuộc thị xã Pleiku (nay là thành phố Pleiku) về huyện Mang Yang quản lý; chuyển 2 xã Chư Á và Chư Jôr về thị xã Pleiku quản lý (hiện nay xã Chư Á thuộc thành phố Pleiku và xã Chư Jôr đã sáp nhập vào xã Chư Đang Ya thuộc huyện Chư Păh); cùng thời điểm này, 5 xã: Ia Tiêm, Bờ Ngoong, Al Bá, Hbông, Dun chuyển sang trực thuộc huyện Chư Sê. Huyện Mang Yang còn lại thị trấn Mang Yang và 20 xã: Ayun, Đắk Đoa, Đắk Trôi, Đê Ar, Glar, Hà Đông, Hà Bầu, Hà Tây, H'neng, Hra, Ia Băng, Ia Pết, Kdang, Kon Chiêng, Kon Dơng, Kon Thụp, Lơ Pang, Nam Yang, Tân Bình, Trang.

Ngày 29 tháng 10 năm 1983, chia xã Ia Pết thành 2 xã lấy tên là xã Ia Pết và xã A Dơk; chia xã Kdang thành 2 xã lấy tên là xã Kdang và xã Kon Gang.

Ngày 30 tháng 5 năm 1988, chia xã Kon Dơng thành 2 xã lấy tên là xã Kon Dơng và xã Hải Yang.

Ngày 11 tháng 11 năm 1996, thành lập xã Đắk Tơ Ver trên cơ sở 3.700 ha diện tích tự nhiên và 967 nhân khẩu của xã Đắk Đoa; thành lập xã Chư Đang Ya trên cơ sở 4.200 ha diện tích tự nhiên và 854 nhân khẩu của xã Hà Bầu; chuyển 3 xã: Hà Tây, Đắk Tơ Ver, Chư Đang Ya về huyện Chư Păh quản lý.

Ngày 11 tháng 8 năm 1999, chia xã Kon Dơng thành thị trấn Kon Dơng và xã Đắk Yă.

Cuối năm 1999, huyện Mang Yang có 2 thị trấn: Mang Yang, Kon Dơng và 22 xã: A Dơk, Ayun, Đắk Đoa, Đắk Trôi, Đắk Yă, Đê Ar, Glar, Hà Bầu, Hà Đông, Hải Yang, H'neng, Hra, Ia Băng, Ia Pết, Kdang, Kon Chiêng, Kon Gang, Kon Thụp, Lơ Pang, Nam Yang, Tân Bình, Trang.

Ngày 21 tháng 8 năm 2000, đổi tên xã Đắk Đoa thành xã Đắk Sơ Mei; đổi tên thị trấn Mang Yang thành thị trấn Đắk Đoa; thành lập xã Đắk Djrăng trên cơ sở 1.564 ha diện tích tự nhiên và 1.083 nhân khẩu của xã KDang; 3.158,7 ha diện tích tự nhiên và 1.824 nhân khẩu của xã Đăk Yă; tách thị trấn Đắk Đoa và 14 xã: A Dơk, Đắk Sơ Mei, Glar, Hà Bầu, Hà Đông, Hải Yang, H'neng, Ia Băng, Ia Pết, Kdang, Kon Gang, Nam Yang, Tân Bình, Trang để thành lập huyện Đắk Đoa.

Huyện Mang Yang còn lại thị trấn Kon Dơng và 9 xã: Ayun, Đắk Djrăng, Đắk Trôi, Đắk Yă, Đê Ar, Hra, Kon Chiêng, Kon Thụp, Lơ Pang.

Ngày 15 tháng 9 năm 2006, thành lập xã Đắk Jơ Ta trên cơ sở 11.587,76 ha diện tích tự nhiên và 2.237 nhân khẩu của xã Ayun; thành lập xã Đắk Ta Ley trên cơ sở 4.688,36 ha diện tích tự nhiên và 2.515 nhân khẩu của xã Hra.

Huyện Mang Yang có 1 thị trấn và 11 xã như hiện nay.

Kinh tế - xã hội

Kinh tế

Huyện có xuất phát điểm về kinh tế thấp, xa các trung tâm kinh tế lớn của tỉnh, trình độ dân trí thấp, tập quán sản xuất có nơi còn lạc hậu, đời sống đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa đặc biệt khó khăn.

Năm 2018, huyện Mang Yang đã có 20/25 chỉ tiêu đạt và vượt cao hơn nhiều so với năm trước. Ấn tượng như:

• Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất đạt trên 11%
• Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản đạt trên 3.153 tỉ đồng, tăng gần 4%.
• Toàn huyện gieo trồng gần 13.000 ha cây trồng các loại vượt 3% kế hoạch, trồng tái canh hơn 171 ha cà phê, vượt 128% kế hoạch
• Tổng sản lượng lương thực có hạt hơn 19.000 tấn, vượt 13% kế hoạch
• Giá trị sản xuất công nghiệp - xây dựng 1.685 tỉ đồng, tăng 17,7%
• Giá trị sản xuất thương mại – dịch vụ đạt 1.711 tỉ đồng, tăng 22,4%
• Có 100% hộ gia đình chính sách thoát nghèo
• Tỷ lệ hộ nghèo đến cuối năm 2018 còn 18,7%
• Triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, làng nông thôn mới đạt chỉ tiêu đề ra. Đến nay, huyện Mang Yang:
  • Có 2 xã đạt chuẩn nông thôn mới là Đak Yă và Đak Djrăng
  • có 3 xã đạt 10 - 14 tiêu chí
  • Có 6 xã đạt 5 - 9 tiêu chí
  • Có 1 làng nông thôn mới kiểu mẫu vùng đồng bào dân tộc thiểu số
• Cải cách hành chính tăng 3 bậc.

Xã hội

Lĩnh vực xã hội có nhiều tiến bộ, chất lượng giáo dục, y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân được nâng cao; nhiều chính sách về an sinh xã hội được triển khai kịp thời đã góp phần cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Đến nay, trên địa bàn huyện có 17 trường học đạt trường chuẩn quốc gia, toàn huyện có có trên 75% khu dân cư đạt danh hiệu khu dân cư văn hóa; 12.224 hộ gia đình văn hóa hóa; 100% các thôn, làng, tổ dân phố có nhà sinh hoạt cộng đồng.

Văn hóa - Du lịch

Hoạt động đầu tư du lịch được chú trọng, năm 2018, huyện Mang Yang đã triển khai kế hoạch phát triển du lịch trên địa bàn huyện giai đoạn 2018 – 2020, để phát triển du lịch cộng đồng tại làng Vai Viêng, xã Ayun; Bên cạnh đó, một số khu, điểm du lịch như Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh, làng Đêktu(Kon Dơng) được đưa vào khai thác hoặc được nâng cấp, mở rộng, nên tổng lượt khách đến huyện tăng cao nhất từ trước đến nay.

An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo. Công tác đấu tranh giải quyết tà đạo “Hà Mòn” có nhiều chuyển biến tích cực, giảm 14 đối tượng lẩn trốn và đối tượng tin theo tà đạo. Tai nạn giao thông được kéo giảm trên cả 03 chỉ số.

Mang Yang đặc biệt chú trọng phát huy tiềm năng lợi thế về sản xuất nông nghiệp, trọng tâm là xây dựng các chuỗi liên kết giá trị, gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật nhất là công nghệ sinh học nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và an toàn thực phẩm. Đồng thời phát triển đàn chăn nuôi theo chủ trương của Bộ nông nghiệp cũng như là kế hoạch phát triển chăn nuôi của UBND tỉnh; phát huy Trung tâm dịch vụ nông nghiệp kết nối với các doanh nghiệp, các cơ sở SX – KD thông tin kịp thời giá cả thị trường và vật tư, đầu ra của nông sản, để nông dân bán với giá hợp lý, đem lại lợi nhuận cao nhất cho người nông dân; Đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới; tập trung quy hoạch phát triển các loại hình thương mại-dịch vụ; phát triển sản xuất, kinh doanh, tạo môi trường tốt thu hút đầu tư để tăng thu ngân sách; tiếp tục nâng cao năng lực hoạt động tín dụng, đáp ứng nhu cầu về vốn cho phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn; thực hiện có hiệu quả các chương trình hỗ trợ giảm nghèo, chính sách dân tộc trên địa bàn…

Giao thông

Mang Yang trong tiếng Bahnar nghĩa là cổng trời. Tên huyện được đặt theo tên một con đèo nổi tiếng, đèo Mang Yang, trên quốc lộ 19 trên địa phận của huyện.

Huyện Mang Yang có quốc lộ 19 chạy qua các xã, thị trấn: Hra, Đắk Ta Ley, Đắk Ya, Kon Dơng, Đắk Drjăng. Có tỉnh lộ DT670 nối thị trấn Kon Dơng tới quốc lộ 14 tại La Khươi, Chư Păh, Gia Lai. Quốc lộ 19 đi qua huyện Mang Yang đã được nâng cấp thành đường cấp 3. Các tuyến đường tỉnh lộ, huyện lộ đã xuống cấp, nhiều đoạn đường hư hỏng nghiêm trọng.

Hình ảnh

• 
  Dãy Trường Sơn Nam, Mang Yang, Gia Lai
• 
  Đèo Mang Yang, Gia Lai
• 
  Thị trấn Kon Dong, Mang Yang, Gia Lai
• 
  Mang Yang 1969
• 
  Đền tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ trung đoàn bộ binh 95
• 
  Phú Danh-H'ra-Mang Yang-Gia Lai
• 
  Xã H'ra
• 
  Thị trấn Kon Dong, Mang Yang, Gia Lai ( 2010 )