Xem mã nguồn của Aleksandr Myasnikyan

{{Thông tin viên chức
| native_name=Ալեքսանդր Մյասնիկյան
| native_name_lang=hy
| tên = Aleksandr Myasnikyan
| hình = File:Myasnikyan.jpg
| cỡ hình = 175px
| chức vụ = Chủ tịch Hội đồng Dân ủy [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia|Armenia]]
| bắt đầu = 23 tháng 3 1921
| kết thúc = 30 tháng 1 1922
| tiền nhiệm = [[Sargis Kasyan]] (Chủ tịch Ủy ban Cách mạng Armenia)
| kế nhiệm = [[Sargis Lukashin]]
| chức vụ 2 = Bí thư thứ nhất [[Đảng Cộng sản Belorussia]]
| bắt đầu 2 = 1918
| kết thúc 2 = 1919
| tiền nhiệm 2 = ''chức vụ mới lập''
| kế nhiệm 2 = [[Vincas Mickevičius-Kapsukas]]
| chức vụ 3 = [[Bộ Quốc phòng Armenia|Ủy viên quân sự nhân dân]] [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia|Armenia]]
| bắt đầu 3 = 1921
| kết thúc 3 = 1922
| tiền nhiệm 3 = [[Avis Nowriǰanyan]]
| kế nhiệm 3 = [[Hayk Bžškyan]]
| quốc tịch = [[Người Armenia|Armenia]]
| ngày sinh = {{Birth date|1886|02|09|df=yes}}
| nơi sinh = [[Nor Naxiĵevan]], [[oblast Vojska Donskogo]], [[Đế quốc Nga]]
| ngày mất = {{death date and age|mf=yes|1925|3|22|1886|2|9|df=yes}}
| nơi mất = gần [[Tbilisi]], [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia|Gruzia]], [[Liên Xô]]
| đảng = [[Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga|RSDRP]] ([[Bolshevik]]) (1904–1918) <br>[[Đảng Cộng sản Liên Xô|Đảng Cộng sản Nga]] (1918–1925)
}}

'''Aleksandr Fyodori Myasnikyan''' ({{Lang-hy|Ալեքսանդր Ֆյոդորի Մյասնիկյան}}, {{Lang-ru|Алекса́ндр Фёдорович Мяснико́в}}, {{Lang-be|Аляксандр Фёдаравіч Мяснікоў}}) hay '''Myasnikov''' (28 tháng 1 [9 tháng 2] 1886 – 22 tháng 3 năm 1925), còn được biết đến với [[Biệt hiệu|bí danh]] '''Martuni''' là nhà cách mạng, chỉ huy quân sự và chính khách [[Bolshevik]] [[người Armenia]]. Trong [[Nội chiến Nga]], ông giữ chức Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia|Byelorussia]] năm 1918-1919. Là Chủ tịch Hội đồng Dân ủy [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia|Armenia]] năm 1921-1922, ông được ghi nhận là người đã xây dựng lại nước cộng hòa Armenia vào thời điểm bắt đầu [[Chính sách kinh tế mới (Liên Xô)|Chính sách kinh tế mới]] (NEP) của [[Vladimir Ilyich Lenin|Lenin]].{{sfn|Saparov|2012|pp=281–323}}

==Tiểu sử==
Myasnikyan ra đời tại [[Nor Naxiĵevan]] có cộng đồng người Armenia (nay thuộc [[Rostov trên sông Đông]]) trong một gia đình thương nhân. Năm 1911, ông tốt nghiệp khoa luật [[Đại học Moskva]]. Từ năm 1901, thời còn sinh viên, Myasnikyan tham gia hoạt động ngầm ở cả Nor Naxiĵevan lẫn Moskva sau đó. Ông tham gia [[Cách mạng Nga (1905)|Cách mạng Nga năm 1905]] và gia nhập [[Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga]] năm 1906. Cùng năm, Myasnikyan bị bắt và bị đày tới [[Baku]].<ref name="r1">{{Chú thích|chapter=Мясников Александр Федорович|chapter-url=http://bse.sci-lib.com/article079536.html|title=[[Đại bách khoa toàn thư Xô Viết|Большая советская энциклопедия]]|language=ru|year=1981|publisher=Советская энциклопедия|access-date=2024-05-24|archive-date=2023-04-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20230425210417/http://bse.sci-lib.com/article079536.html}}</ref>

Năm 1912-1914, Myasnikyan làm trợ lý luật sư ở Moskva bên cạnh hoạt động chính trị. Khi [[Chiến tranh thế giới thứ nhất|Thế chiến I]] bùng nổ năm 1914, ông được sung vào quân đội Nga. Ông là thành viên chi bộ đảng ngầm để tuyên truyền tư tưởng cách mạng trong quân đội.{{sfn|Hambardzumyan|1981|pp=[[s:hy:Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 7.djvu/646|646–647]]}}

Sau [[Cách mạng Tháng Hai]] năm 1917, Myasnikyan trở thành thành viên quân ủy [[Mặt trận phía Tây (Đế quốc Nga)|Mặt trận phía Tây]], cùng với [[Mikhail Vasilyevich Frunze|Mikhail Frunze]] lãnh đạo phe [[bolshevik]]. Ông cũng từng là biên tập viên tờ báo bolshevik ''[[Zvyazda]]'' ở [[Minsk]]. Myasnikyan được bầu làm đại biểu đi dự [[Đại hội Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (Bolshevik) lần thứ VI|Đại hội VI Đảng Bolshevik]] tháng 8 năm 1917. Tháng 9 năm 1917, ông được bầu làm Chủ tịch Khu ủy Tây Bắc của Đảng Bolshevik (tiền thân đảng Bolshevik ở Byelorussia). Sau [[Cách mạng Tháng Mười]], ông được bầu làm Chủ tịch Quân ủy Cách mạng Mặt trận Tây Bắc. Myasnikyan sau đó được bầu làm chỉ huy Phương diện quân Tây.{{sfn|Hambardzumyan|1981|pp=[[s:hy:Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 7.djvu/646|646–647]]}}

Năm 1918, dù phản đối Byelorussia tự trị,<ref>{{Chú thích web|url=http://jivebelarus.net/history/new-history/fathers-bssr.html|tựa đề="Айцы" БССР і іхны лёс |trans-title=Những "quốc phụ" Byelorussia Xô viết và số phận|họ=Калубовіч|tên=Аўген|năm=1985|location=Cleveland|ngôn ngữ=be|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20071229111500/http://jivebelarus.net/history/new-history/fathers-bssr.html|archive-date=2007-12-29}}</ref> Myasnikyan vẫn được bổ nhiệm làm Bí thư thứ nhất [[Đảng Cộng sản Belorussia]]. Ngày 4-27 tháng 2 năm 1919, Myasnikyan là Chủ tịch Ban chấp hành trung ương [[Cộng hòa Xô viết Xã hội chủ nghĩa Byelorussia]] chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Sau đó ông tiếp tục là thành viên Ủy ban Trung ương Đảng Bolshevik [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Litva–Byelorussia]]. Khi [[Nikolaj Vasilʹevič Krylenko]] làm Tổng tư lệnh tối cao [[Hồng quân]] đã đưa Myasnikyan làm phó.{{sfn|Bonch-Bruevich|1966|p=232}}

Tháng 3 năm 1921, sau [[Cuộc nổi dậy tháng Hai]], [[Liên đoàn Cách mạng Armenia]] lật đổ chính quyền Xô viết trong một thời gian ngắn, Moskva quyết định bổ nhiệm Myasnikya đứng đầu [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia]]. Trên đường đến Armenia, ông chuyển bức thư "Gửi các đồng chí Cộng sản Azerbaijan, Guzia, Armenia, Dagestan và Cộng hòa miền núi" của Lenin cho ban lãnh đạo Bolshevik Kavkaz ở [[Tbilisi]], kêu gọi họ tiết chế và chuyển đổi sang chủ nghĩa xã hội chậm lại.{{sfn|Saparov|2012|pp=281–323}}{{sfn|Saparov|2014|pp=[https://books.google.com/books?id=vW9eBAAAQBAJ&pg=PT103 103–104]}}

Sau khi đến Armenia Xô viết nắm quyền tháng 5 năm 1921, Myasnikya phải đối mặt với hai vấn đề cấp bách: cuộc nổi dậy chống Bolshevik ở phía nam [[Cộng hòa Miền núi Armenia|Zangezur]], [[Nagorno-Karabakh|vùng núi Karabakh]] đông dân cư Armenia đang bị Armenia Xô viết và Azerbaijan Xô viết tranh chấp. Myasnikya đàm phán với quân nổi dậy ở Zangezur, đồng ý một số nhượng bộ để họ chấp nhận chính quyền xô viết. Nhưng ngày 3 tháng 6 năm 1921, cơ quan [[Kavbiuro]] ({{Lang-ru|Кавказское бюро ЦК РКП(б)}}) có thẩm quyền quyết định tại Kavkaz đã quyết tâm đàn áp. Tháng 7, quân nổi dậy bị đánh bại, phải chạy sang Ba Tư.{{sfn|Saparov|2012|pp=281–323}}

Ngày 3 tháng 6, Myasnikya tham gia cuộc họp Kavbiuro ra nghị quyết tuyên bố [[Nagorno-Karabakh|vùng núi Karabakh]] thuộc Armenia. Ngày 12 tháng 6, Myasnikya ký sắc lệnh được chính phủ Armenia Xô viết thông qua rằng [[Ủy ban cách mạng (Liên Xô)|Ủy ban cách mạng Revkoms]] của Armenia và Azerbaijan đã nhất trí rằng vùng núi Karabakh là một phần không thể tách rời của Armenia. Tuy nhiên, Azerbaijan không chấp nhận hoàn toàn và đề nghị giải pháp cuối cùng trong các cuộc họp Kavbiuro về sau. Tại cuộc họp Kavbiuro ngày 4 tháng 7 năm 1921, Myasnikya cùng đa số thành viên bỏ phiếu vùng núi Karabakh thuộc Armenia. Chỉ ngày hôm sau, Kavbiuro sửa lại quyết định để thông qua việc vùng núi Karabakh sẽ trở thành khu tự trị trong [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan|Azerbaijan Xô viết]].{{sfn|Saparov|2012|pp=281–323}} Ủy ban Trung ương [[Đảng Cộng sản Armenia (Liên Xô)|Đảng Cộng sản Armenia]] phản đối nhưng bất thành. Sáu tháng sau, Myasnikya phát biểu tại Đại hội I Đảng Cộng sản Armenia rằng Azerbaijan đe dọa cắt nguồn cung cấp dầu hỏa cho Armenia nếu cứ muốn có Karabakh.{{sfn|Suny|1989|pp=481–506}}

Myasnikya đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các thể chế nhà nước và kinh tế nước cộng hòa. Myasnikya cũng khởi xướng quá trình xóa nạn mù chữ và phát triển sản xuất địa phương ở Armenia. Tháng 1 năm 1922, [[Sargis Lukashin]] lên thay Myasnikya làm người đứng đầu chính phủ Armenia. Tháng 3 năm 1922, Myasnikya giữ một số vị trí lãnh đạo của [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Ngoại Kavkaz]] mới thành lập và công tác tại [[Tbilisi]].

Myasnikya viết một số tác phẩm về lý thuyết [[Chủ nghĩa Marx–Lenin|Marx-Lenin]], lịch sử phong trào cách mạng và văn học Armenia. Từ năm 1906, ông cũng viết bài phê bình sân khấu. Các tác phẩm về văn học Armenia gồm bài báo [[Mikayel Nalbandyan]], các tập sách nhỏ về thơ [[Hovhannes Hovhannisyan]] và [[Hovhannes Towmanyan]]. Myasnikya chỉ trích cách tiếp cận văn học phi chính trị đối với văn học và khái niệm "nghệ thuật vị nghệ thuật".<ref name="r1"/>

==Qua đời==
Ngày 22 tháng 3 năm 1925, vụ tai nạn máy bay bí ẩn đã cướp đi sinh mạng Myasnikya cùng [[Solomon Grigorʹevič Mogilevskij]], [[Geworg Atarbekyan]] khi trên đường tới [[Sukhumi]] tham dự hội nghị ở [[Chính phủ Cộng hòa Abkhazia|Abkhazia]]. Ngay sau khi cất cánh từ [[Tbilisi]], máy bay [[Junkers F 13]] bị cháy. Các nhân chứng báo cáo lại đã nhìn thấy nhiều người nhảy ra khỏi chiếc phi cơ bốc cháy và tử vong.<ref name="absurd">{{Chú thích báo|last=Yevgeny Zhirnov|date=2008-09-08|title="Нелепая и чудовищная катастрофа"|language=ru|trans-title=Thảm họa nực cười và kỳ dị|work=[[Kommersant|Коммерсантъ]]|url=https://www.kommersant.ru/doc/1020990|access-date=2024-05-24|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230930222351/https://www.kommersant.ru/doc/1020990|archive-date=2023-09-30}}</ref>

Nguyên nhân vụ cháy chưa bao giờ được xác định, dù các ủy ban điều tra riêng biệt đã tiến hành, lần thứ nhất do [[Lavrenty Pavlovich Beria]] đứng đầu, còn hai lần sau được(thứ nhất) và [[Karl Pauker|Karl Viktorovič Pauker]] chịu trách nhiệm. Theo đó, máy móc không gặp vấn đề gì.<ref name="absurd"/> [[Lev Davidovich Trotsky]] từ Sukhumi đến dự tang lễ ở Tbilisi đã tỏ ý nghi ngờ về nguyên nhân tai nạn.{{sfn|Kotkin|2014|pp=2615–2616}} Một số ý kiến cho rằng chính Beria đã đứng sau dàn dựng.<ref name="gov">{{Chú thích báo|title=Former Prime Ministers|publisher=The Government of the Republic of Armenia|url=https://www.gov.am/en/prime-ministers/info/79/|access-date=2024-05-24|language=en|trans-title=Cựu thủ tướng|archive-url=https://web.archive.org/web/20221024140124/https://www.gov.am/en/prime-ministers/info/79/|archive-date=2022-10-24|url-status=live}}</ref>

==Di sản==
Trong bài phát biểu tháng 3 năm 1954 tại [[Yerevan]], [[Anastas Ivanovich Mikoyan]] kêu gọi làm sống lại ký ức về Myasnikya bên cạnh các tác gia Armenia [[Raffi (nhà thơ)|Raffi]], [[Ṙapayēl Patkanean]] và [[Eġiše Čarenc]].<ref>{{Chú thích web|url=https://www.peripheralhistories.co.uk/post/yerevan-1954-anastas-mikoyan-and-nationality-reform-in-the-thaw-1954-1964|tựa đề=Yerevan 1954: Anastas Mikoyan and Nationality Reform in the Thaw, 1954–1964|họ=Shakarian|tên=Pietro A.|ngày=2021-11-21|website=Peripheral Histories|ngày truy cập=2024-05-24|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231207164738/https://www.peripheralhistories.co.uk/post/yerevan-1954-anastas-mikoyan-and-nationality-reform-in-the-thaw-1954-1964|archive-date=2023-12-07|language=en}}</ref>

Năm 1976, [[Frunze Dovlatyan]] đạo diễn phim ''Yerkunk'' về cuộc đời Myasnikya, [[Xoren Abrahamyan]] thủ vai chính.

Liên Xô lấy tên thật và bí danh Martuni của ông để đặt cho một số nơi: tại Armeni có thành phố [[Martuni]], làng [[Martuni (làng)|Martuni ở Gegharkunik]] và [[Myasnikyan|làng Myasnikyan ở Armavir]]; [[Myasnikovsky (huyện)|huyện Myasnikovsky]] của [[Rostov (tỉnh)|tỉnh Rostov]]. Khi [[Cộng hòa Artsakh|Cộng hòa Nagorno-Karabakh]] tan rã, thành phố [[Khojavend (thị trấn)|Khojavend]] và [[Tỉnh Martuni|tỉnh]] xung quanh được gọi là Martuni.

==Chú thích==
{{Tham khảo|30em}}

==Thư mục==
* {{Chú thích|last=Bonch-Bruevich|title=From Tsarist General to Red Army Commander|first=Mikhail|translator=Vladimir Vezey|publisher=Progress Publishers|year=1966|language=en|trans-title=Từ tướng Sa hoàng đến tư lệnh Hồng quân}}
* {{Chú thích|year=1981|title=[[s:hy:Հայկական սովետական հանրագիտարան|Հայկական սովետական հանրագիտարան]]|location=Yerevan|editor-last=Hambardzumyan|editor-first=Viktor|volume=7|language=hy|trans-title=Bách khoa thư Armenia Xô viết}}
* {{Chú thích|last=Kotkin|first=Stephen|title=Stalin|volume=I|publisher=Penguin Press|year=2014|isbn=978-1594203794|edition=ePub|language=en|author-link=Stephen Kotkin}}
* {{Chú thích tập san học thuật|last=Saparov|first=Arsène|date=March 2012|title=Why Autonomy? The Making of Nagorno-Karabakh Autonomous Region 1918-1925|url=http://www.jstor.com/stable/41478346|journal=Europe-Asia Studies|volume=64|issue=2|language=en|doi=10.1080/09668136.2011.642583}}
* {{Chú thích|last=Saparov|first=Arsène|title=From Conflict to Autonomy in the Caucasus: the Soviet Union and the Making of Abkhazia, South Ossetia and Nagorno Karabakh|year=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-63783-7|location=London & New York|language=en|oclc=1124532887|trans-title=Từ xung đột đến tự trị ở vùng Kavkaz: Liên Xô và sự hình thành Abkhazia, Nam Ossetia và Nagorno Karabakh|author-mask=2}}
* {{Chú thích tập san học thuật|last=Suny|first=Ronald Grigor|year=1989|title=Nationalism and Democracy in Gorbachev's Soviet Union: The Case of Karabagh|journal=Michigan Quarterly Review|volume=XXVIII|issue=4|language=en|trans-title=Chủ nghĩa dân tộc và dân chủ ở Liên Xô của Gorbachyov: Trường hợp Karabagh}}

==Liên kết ngoài==
* [http://www.melkonchaltr.narod.ru/myasnikyan/myasnikyan.htm Александр Фёдорович МЯСНИКОВ]
* [http://ru.hayazg.info/%D0%9C%D1%8F%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 Энциклопедия фонда "Хайазг" - Мясников Александр Фёдорович]
* [http://slounik.org/122324.html Энцыкляпедыя Электронная]
{{Lãnh đạo Belarus từ năm 1918}}
{{Bí thư thứ nhất Ngoại Kavkaz Xô viết}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}
[[Thể loại:Quân nhân Nga Thế chiến thứ nhất]]
[[Thể loại:Mất năm 1925]]
[[Thể loại:Sinh năm 1886]]
[[Thể loại:Nạn nhân tai nạn và sự cố hàng không năm 1925]]
[[Thể loại:Người Cộng hòa Xô viết Xã hội chủ nghĩa Byelorussia]]
[[Thể loại:Nhà cách mạng Armenia]]
[[Thể loại:Người vô thần Armenia]]
[[Thể loại:Thành viên Ủy ban Chấp hành Trung ương Liên Xô]]