Xem mã nguồn của Họ Cầy lỏn

{{Bảng phân loại
| name = Họ Cầy lỏn
| image = Mongoose_collection.png
| image_caption = Góc trái trên: [[Meerkat]]<br />Góc phải trên: [[Cầy mangut vàng]]<br />Góc trái dưới: [[Cầy mangut thon]]<br />Góc phải dưới: [[Cầy mangut xám Ấn Độ]]
| regnum = [[Động vật|Animalia]]
| phylum = [[Động vật có dây sống|Chordata]]
| classis = [[Lớp Thú|Mammalia]]
| ordo = [[Bộ Ăn thịt|Carnivora]]
| subordo = [[Phân bộ dạng Mèo|Feliformia]]
| familia = '''Herpestidae'''
| familia_authority = [[Charles Lucien Bonaparte|Bonaparte]], 1845
| synonyms =
*Cynictidae {{small|Cope, 1882}}
*Herpestoidei {{small|Winge, 1895}}
*Mongotidae {{small|Pocock, 1920}}
*Rhinogalidae {{small|Gray, 1869}}
*Suricatidae {{small|Cope, 1882}}
*Suricatinae {{small|Thomas, 1882}}
| range_map = Herpestidae.png
| range_map_caption = Khu vực phân bố các loài Họ Cầy lỏn
| fossil_range = [[Thế Oligocen]] - Gần đây, 21.8-0 [[Ma]]
| subdivision =
{{Collapsible list
|1=''[[Atilax]]''
|2=''[[Bdeogale]]''
|3=''[[Cynictis]]''
|4=''[[Galerella]]''
|5=''[[Herpestes]]''
|6=''[[Ichneumia]]''
|7=''[[Paracynictis]]''
|8=''[[Rhynchogale]]''
|9=''[[Crossarchus]]''
|10=''[[Dologale]]''
|11=''[[Helogale]]''
|12=''[[Liberiictus]]''
|13=''[[Mungos]]''
|14=''[[Suricata]]''}}
| subdivision_ranks = Các chi
| type_species = ''[[Herpestes]]''
| type_species_authority = [[Johann Karl Wilhelm Illiger]], 1811
}}
'''Họ Cầy lỏn''' hay '''họ Cầy mangut''' ('''Herpestidae''')<ref>{{chú thích thông cáo báo chí|url=http://www.customs.gov.vn/Lists/VanBanPhapLuat/ViewDetails.aspx?List=b83d2062-3090-4797-af61-7498eff47f51&ID=5745|title=59/2010/TT-BNNPTNT, BAN HÀNH DANH MỤC CÁC LOÀI ĐỘNG VẬT, THỰC VẬT HOANG DÃ THUỘC QUẢN LÝ CỦA CÔNG ƯỚC VỀ BUÔN BÁN QUỐC TẾ CÁC LOÀI ĐỘNG VẬT, THỰC VẬT HOANG DÃ NGUY CẤP|access-date=ngày 3 tháng 9 năm 2013|archive-date=2015-04-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20150425132732/http://www.customs.gov.vn/Lists/VanBanPhapLuat/ViewDetails.aspx?List=b83d2062-3090-4797-af61-7498eff47f51&ID=5745|url-status=dead}}</ref> là một họ [[Lớp Thú|động vật có vú]] nhỏ [[Động vật trên cạn|trên cạn]] thuộc [[Bộ Ăn thịt]], [[Phân bộ Dạng mèo]]. Nó gồm 34 loài cầy lỏn (cầy mangut), chia thành hai phân họ: Herpestinae và Mungotinae. Phân họ Herpestinae bao gồm 23 loài sinh sống ở miền nam [[châu Âu]], [[châu Phi]] và [[châu Á]], trong khi phân họ Mungotinae bao gồm 11 loài sinh sống ở châu Phi. Họ này có nguồn gốc từ khoảng 21,8 ± 3,6 triệu năm trước vào đầu [[thế Miocen]], và được chuyển hóa [[gen]] thành hai dòng [[Di truyền học|di truyền]] chính trong khoảng thời gian từ 19,1 đến 18,5 ± 3,5 triệu năm trước.

== Từ nguyên ==
Từ "mangut" có nguồn gốc từ tên [[tiếng Marathi|Marathi]] ''{{lang|mr-Latn|mangus}}'' ({{lang|mr|मंगूस}}) (phát âm là {{IPA|[məŋɡuːs]}}), cõ lẽ về cơ bản từ Dravidia (cf. [[tiếng Telugu|Telugu]] ''{{lang|te-Latn|mungeesa}}'' ({{lang|te|ముంగిస}}), [[Tiếng Kannada|Kannada]] ''{{lang|kn-Latn|mungisi}}'' ({{lang|kn|ಮುಂಗಿಸಿ}}). Hình thức tên [[tiếng Anh]] (từ năm 1698) cũng đã được đổi thành đuôi ''-[[:wikt:goose|goose]]'' bởi từ nguyên dân gian. Nó không có kết nối từ nguyên liên hệ nào với từ ''goose''. Dạng số nhiều trong tiếng Anh là ''mongooses'',<ref>{{Chú thích web | url=http://dictionary.reference.com/browse/Mongoose | tiêu đề=Dictionary.com: mongoose | ngày truy cập = ngày 22 tháng 8 năm 2008}}''</ref> hay hiếm dùng, ''mongeese''.<ref>{{Chú thích web | url=http://www.m-w.com/dictionary/mongoose | tiêu đề=Merriam-Webster: mongoose | ngày truy cập = ngày 12 tháng 4 năm 2006}}</ref> nó cũng được phát âm là ''mungoose''.<ref>Lydekker, R. 1894. A hand-book to the Carnivora. Part 1, Cats, civets, and mungooses. London: Allen.</ref>

==Mô tả ==
Mangut sống ở miền nam châu Á, châu Phi, và miền nam châu Âu, cũng như một số đảo [[Vùng Caribe|Caribe]] và [[quần đảo Hawaii|Hawaii]], hải đảo, nơi chúng là [[loài du nhập]]. Có hơn ba mươi loài khác nhau, kích thước dài từ {{convert|1|-|4|ft}}. Mangut có trọng lượng khác nhau, từ [[Cầy mangut lùn|cầy mangut lùn thông thường]], nặng {{convert|10|oz|g|abbr=on}}, đến loài [[cầy mangut đuôi trắng]] bằng con mèo nặng {{convert|9|lb|kg|abbr=on}}. Một số loài chủ yếu sống một cuộc sống đơn độc, tìm kiếm thức ăn chỉ cho chính mình, trong khi những loài khác đi theo nhóm, chia sẻ thức ăn giữa các thành viên trong nhóm.

Cầy mangut đôi khi cũng là loài vật hung hăng khi nguy cấp, từng có việc một con cầy đã dũng cảm đánh trả lại 04 con sư tử con bao vây một con cầy mangut vùng đầm lầy, để trốn thoát, bất chấp việc bị bốn con sư tử vây ráp, một con cầy mangut kiên cường vẫn tìm được cách đánh bại những kẻ thù săn mồi to xác và đông đảo hơn. Sau những giây phút đầu tiên đầy khiếp đảm, cầy mangut đơn độc đã trấn tĩnh lại và tìm được cách đối phó. Dù chỉ cao không đầy 60&nbsp;cm, nhưng cầy mangut đã tránh được các cuộc tấn công của bốn con sư tử bằng cách chạy lắt léo và gầm gừ đáp trả. Cầy mangut dũng cảm thậm chí còn cắn vào mũi của một trong số các con sư tử. Sau khi gây rối kẻ thù bằng chiến thuật ẩn nấp rồi nhảy xổ ra đối đầu, cầy mangut rốt cuộc tẩu thoát.<ref>{{Chú thích web | url = http://vietnamnet.vn/vn/khoa-hoc/195401/cay-mangut-don-doc-danh-bai-4-chua-son-lam.html | tiêu đề = Cầy mangut đơn độc đánh bại 4 chúa sơn lâm - VietNamNet | tác giả 1 = | ngày = | ngày truy cập = 7 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = [[VietNamNet]] | ngôn ngữ = }}</ref>

== Phân loại ==
*'''Họ Cầy lỏn'''
**Phân họ [[Herpestinae]]
***Chi ''[[Cầy mangut đầm lầy|Atilax]]''
****''[[Cầy mangut đầm lầy|Atilax paludinosus]]''
***Chi ''[[Cầy mangut đuôi rậm|Bdeogale]]''
****''[[Cầy mangut đuôi rậm|Bdeogale crassicauda]]''
**** ''[[Cầy mangut Jackson|Bdeogale jacksoni]]''
**** ''[[Cầy mangut chân đen|Bdeogale nigripes]]''
***Chi ''[[Crossarchus]]''
**** ''[[Crossarchus alexandri]]''
**** ''[[Crossarchus ansorgei]]''
**** ''[[Crossarchus obscurus]]''
***Chi ''[[Cầy mangut vàng|Cynictis]]''
****''[[Cầy mangut vàng|Cynictis penicillata]]''
***Chi ''[[Cầy mangut Pousargues|Dologale]]''
****''[[Cầy mangut Pousargues|Dologale dybowskii]]''
***Chi ''[[Helogale]]''
****''[[Cầy mangut lùn Ethiopia|Helogale hirtula]]''
****''[[Cầy mangut lùn|Helogale parvula]]''
***Chi ''[[Herpestes]]''
****''[[Cầy mangut đuôi ngắn|Herpestes brachyurus]]''
**** ''[[Cầy mangut xám Ấn Độ|Herpestes edwardsii]]''
****''[[Cầy mangut Ai Cập|Herpestes ichneumon]]''
****''[[Cầy lỏn|Herpestes javanicus]]''
**** ''[[Cầy mangut mũi dài|Herpestes naso]]''
**** ''[[Herpestes palustris]]''
**** ''[[Cầy mangut khoang cổ|Herpestes semitorquatus]]''
**** ''[[Cầy mangut đỏ hung|Herpestes smithii]]''
**** ''[[Cầy móc cua|Herpestes urva]]''
**** ''[[Cầy mangut cổ sọc|Herpestes vitticollis]]''
***Chi ''[[Cầy mangut đuôi trắng|Ichneumia]]''
****''[[Cầy mangut đuôi trắng|Ichneumia albicauda]]''
***Chi ''[[Cầy mangut Liberia|Liberiictis]]''
****''[[Cầy mangut Liberia|Liberiictis kuhni]]''
***Chi ''[[Mungos]]''
****''[[Cầy mangut Gambia|Mungos gambianus]]''
****''[[Cầy mangut vằn|Mungos mungo]]''
***Chi ''[[Cầy mangut Selous|Paracynictis]]''
****''[[Cầy mangut Selous|Paracynictis selousi]]''
***Chi ''[[Cầy mangut Meller|Rhynchogale]]''
****''[[Cầy mangut Meller|Rhynchogale melleri]]''
***Chi ''[[Meerkat|Suricata]]''
****''[[Meerkat|Suricata suricatta]]''

== Hình ảnh ==
<gallery>
File:Cusimanse.jpg|''[[Crossarchus obscurus]]''
File:Mongoose.jpg|''[[Mungos mungo]]''
</gallery>

==Chú thích==
{{Tham khảo|30em}}

==Tham khảo==
{{wikispecies|Herpestidae}}
{{commons|Herpestidae}}
*{{chú thích sách |first=Anne |last=Rasa |title=Mongoose Watch: A Family Observed |location=Garden City, NY |publisher=Anchor Press/Doubleday & Co. |year=1986 |isbn= }}
*{{chú thích sách |first=H. E. |last=Hinton |name-list-style=amp |first2=A. M. S. |last2=Dunn |title=Mongooses: Their Natural History and Behaviour |url=https://archive.org/details/mongoosestheirna0000hehi |location=Berkeley |publisher=University of California Press |year=1967 |isbn= }}

{{Carnivora|F.}}

[[Thể loại:Họ Cầy lỏn| ]]
[[Thể loại:Động vật có vú châu Phi]]
[[Thể loại:Động vật có vú châu Á]]