Xem mã nguồn của Hồ Đồng Mô

{{Tóm tắt về hồ
 |lake_name = Hồ Đồng Mô
 |image_lake = Day trip out of Hanoi, at Dong Mo Lake, 2003 July 72.jpg
 |ghi chú hình = Hồ Đồng Mô và núi Ba Vì
 |location = thị xã [[Sơn Tây (thị xã)|Sơn Tây]], huyện [[Ba Vì]], thành phố [[Hà Nội]]
 |vĩ độ = 21.049603
 |kinh độ = 105.481474
 |type = [[Hồ chứa]]
 |inflow =Các suối từ [[núi Ba Vì]] và [[núi Viên Nam]], nước mưa 
 |volume =61,9 triệu m<sup>3</sup>
 |diện tích=~1.400 ha
 |lưu vực=Sông Hồng – Sông Thái Bình
 |quốc gia lưu vực={{Flag|Việt Nam}}
 |loại bản đồ = Hanoi#Vietnam}}

'''Hồ Đồng Mô''', hay còn gọi là '''Đồng Mô – Ngải Sơn''', là [[Hồ chứa nước|hồ chứa]] thủy lợi có dung tích lớn nhất của thành phố [[Hà Nội]] với sức chứa 61,9 triệu m<sup>3</sup><ref>{{Chú thích web|url=https://sonnptnt.hanoi.gov.vn/cat166/11586/Rao-riet-bao-dam-an-toan-ho-dap-thuy-loi-mua-mua-lu|tựa đề=Ráo riết bảo đảm an toàn hồ, đập thủy lợi mùa mưa lũ|website=Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thành phố Hà Nội|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20210725130211/https://sonnptnt.hanoi.gov.vn/cat166/11586/Rao-riet-bao-dam-an-toan-ho-dap-thuy-loi-mua-mua-lu|ngày lưu trữ=2021-07-25|url-status=live}}</ref> và diện tích khoảng 1.400 ha.<ref name=":022">{{Chú thích web|url=https://sonnptnt.hanoi.gov.vn/cat198/3876/BUOC-DAU-DANH-GIA-NGUON-LOI-THUY-SAN--TAI-HO-DONG-MO-THI-XA-SON-TAY-THANH-PHO-HA-NOI|tựa đề=Bước đầu đánh giá nguồn lợi thủy sản tại hồ Đồng Mô|tác giả=Chu Đức Hiếu|website=Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thành phố Hà Nội|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20220720040644/https://sonnptnt.hanoi.gov.vn/cat198/3876/BUOC-DAU-DANH-GIA-NGUON-LOI-THUY-SAN--TAI-HO-DONG-MO-THI-XA-SON-TAY-THANH-PHO-HA-NOI|ngày lưu trữ=2022-07-20|url-status=live}}</ref> Nhờ cảnh quan thiên nhiên đa dạng, nguồn sinh vật phong phú, có giá trị nghiên cứu lịch sử và bảo tồn văn hóa, nên Đồng Mô đã trở thành một trong ba khu du lịch chính ở thị xã [[Sơn Tây (thị xã)|Sơn Tây]],<ref name=":3">{{Chú thích web|url=https://dulich.laodong.vn/tin-tuc/ha-noi-quy-hoach-3-khu-du-lich-chinh-o-thi-xa-son-tay-1262362.html|tựa đề=Hà Nội quy hoạch 3 khu du lịch chính ở thị xã Sơn Tây|tác giả=Thu Giang|ngày=2023-11-02|website=Báo Lao Động|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20231103094321/https://dulich.laodong.vn/tin-tuc/ha-noi-quy-hoach-3-khu-du-lich-chinh-o-thi-xa-son-tay-1262362.html|ngày lưu trữ=2023-11-03|url-status=live}}</ref> đồng thời còn nằm trong nhóm Quy hoạch bảo vệ cảnh quan [[đất ngập nước]] theo quyết định số 45/QĐ-TTg ngày 8 tháng 1 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ.<ref>{{Chú thích web|url=https://datafiles.chinhphu.vn/cpp/files/vbpq/2014/01/45_01.pdf|tựa đề=Phê duyệt Quy hoạch tổng thể bảo tồn đa dạng sinh học của cả nước đến năm 2020, định hướng đến năm 2030|tác giả=|ngày=2014-01-08|website=Cổng thông tin điện tử Chính phủ|url-status=live}}</ref>

== Vị trí địa lý ==
Phần lớn diện tích hồ Đồng Mô thuộc ba xã [[Kim Sơn, thị xã Sơn Tây|Kim Sơn]], [[Sơn Đông, thị xã Sơn Tây|Sơn Đông]] và [[Cổ Đông]], thị xã [[Sơn Tây (thị xã)|Sơn Tây]]; một phần nhỏ thuộc xã [[Yên Bài]], huyện [[Ba Vì]]. Phía nam hồ giáp [[sân bay Hòa Lạc]] của huyện [[Thạch Thất]] và cách trung tâm thành phố khoảng 50 km về phía tây. Từ Hà Nội có thể tới Đồng Mô qua hai con đường:<ref name=":2">{{Chú thích web|url=https://vnexpress.net/ho-dong-mo-diem-an-choi-hot-sau-khi-len-phim-nguoi-phan-xu-3865044.html|tựa đề=Hồ Đồng Mô - điểm ăn chơi hot sau khi lên phim 'Người phán xử'|tác giả=Kiều Dương|ngày=2019-01-08|website=Báo VnExpress.net|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20190109002142/https://vnexpress.net/du-lich/ho-dong-mo-diem-an-choi-hot-sau-khi-len-phim-nguoi-phan-xu-3865044.html|ngày lưu trữ=2019-01-09|url-status=live}}</ref>
* [[Đại lộ Thăng Long]] đến ngã tư Hòa Lạc có thể đi tiếp 9 km hướng Tỉnh lộ 87 để đến Làng văn hóa ở bờ nam hồ, hoặc rẽ phải vào [[Quốc lộ 21]] thêm 10 km sẽ đến Bến tàu ở bờ đông.
* [[Quốc lộ 32]] đến ngã ba Sơn Tây rẽ trái đi phố Chùa Thông, đến ngã tư Bệnh viện Quân Y 105 cũng theo [[Quốc lộ 21]] thêm 7 km nữa.

=== Địa hình ===
Đồng Mô nằm ở vùng bán sơn địa, chuyển tiếp từ núi cao xuống đồng bằng, với đặc trưng là những quả đồi thấp dạng "bát úp" cùng hệ thống các sông suối nhỏ.<ref name=":4" /> Nguồn đất ở đây là [[Nhóm đất đỏ vàng|đất Feralit]] phát triển trên thềm phù sa cổ, còn bản thân hồ trước đây cũng chính là các suối Đồng Mô và suối Ngải Sơn từ [[Dãy núi Ba Vì|núi Ba Vì]] và [[núi Viên Nam]] đổ về. Trong đó suối Đồng Mô còn gọi là sông Măng bắt nguồn từ độ cao 1.029m và chảy dài 17,7km; còn suối Ngải Sơn phát nguồn từ độ cao 400m với diện tích lưu vực nhỏ hơn.<ref name=":5">{{Chú thích sách|url=https://www.google.com.vn/books/edition/B%C3%A1ch_khoa_th%C6%B0_H%C3%A0_n%E1%BB%99i_Khoa_h%E1%BB%8Dc_c%C3%B4/CpxuAAAAMAAJ?hl=vi&gbpv=1&bsq=%C4%91%E1%BB%93ng+m%C3%B4+ng%E1%BA%A3i+s%C6%A1n|title=Bách khoa thư Hà nội: Khoa học & Công nghệ|publisher=Nhà xuất bản Từ Điển Bách Khoa|year=1999|pages=101-105}}</ref> Tới những năm 60 của thế kỷ XX, khu vực này mới được quy hoạch làm hồ thủy lợi để chống úng, hạn cho các huyện phía tây Hà Nội.<ref name=":1" /> Quá trình ấy đã tạo ra những thay đổi lớn khi nhiều quả đồi trở thành "đảo nổi" còn những dòng suối cổ thì biến mất.<ref name=":4" />

=== Khí hậu ===
Núi Ba Vì cao 1.296 m chắn gió đã tạo ra một vùng "tiểu khí hậu" ở Đồng Mô, Sơn Tây. Trong nửa cuối thế kỷ XX, nơi này có tới 1.881 giờ nắng mỗi năm, cao hơn 230 giờ so với trạm đo [[Láng (làng cổ)|Láng]] ở trung tâm Hà Nội. Thêm vào đó là khoảng 10 ngày trong năm có [[Hiện tượng foehn|gió Lào]] thổi khiến không khí khô nóng và trời trong ít mây.<ref>{{Chú thích web|url=https://nhipsonghanoi.hanoimoi.vn/nang-son-tay-may-ba-vi-624500.html|tựa đề=Nắng Sơn Tây, mây Ba Vì|tác giả=Nguyễn Ngọc Tiến|ngày=2021-10-15|website=Báo Hà Nội Mới|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20231229065335/https://nhipsonghanoi.hanoimoi.vn/nang-son-tay-may-ba-vi-624500.html|ngày lưu trữ=2023-12-29|url-status=live}}</ref> Mùa mưa ở đây thường diễn ra từ tháng 3 đến tháng 10 hàng năm, trong đó mưa nhỏ vào tháng 3, tháng 5; mưa rào vào tháng 4, tháng 7 và mưa lũ bắt đầu vào tháng 9 làm nước hồ dâng cao. Vì vậy, 500ha đất vùng ngập cạn nước có thể trồng trọt được một vụ từ tháng 4 đến tháng 9.<ref name=":5" />

== Lịch sử ==
Nằm trong thung lũng Yên Lệ, khu vực Đồng Mô – Hòa Lạc được xác định thuộc căn cứ Cấm Khê, gắn với cuộc khởi nghĩa của [[Hai Bà Trưng]].<ref>{{Chú thích sách|title=Địa chí Hà Tây|last=Đặng Văn Tu, Nguyễn Tá Nhí|publisher=Nhà xuất bản Hà Nội|year=2011|isbn=|location=|pages=132|oclc=1023445018}}</ref> Còn theo [[tín ngưỡng dân gian]], Đồng Mô được cho là dấu tích còn sót lại của trận chiến giữa [[Sơn Tinh – Thủy Tinh|Sơn Tinh và Thuỷ Tinh]].<ref name=":2" />

=== Khảo cổ ===
Khu vực phía nam của hồ như Đồi Sành, Mỏ Vít, Đảo Xanh, Khe Xăng Dầu,... đã tìm thấy nhiều hiện vật đồ đá cũ và sơ kỳ kim khí từ [[Văn hóa Sơn Vi]] cách đây ít nhất 4–5.000 năm. Nơi này cũng từng xuất hiện nhiều vụ trộm săn lùng cổ vật vào những năm 1980 do tập trung rất nhiều khu mộ [[Người Mường|Mường]]. Các dấu vết để lại là những thanh đá hòn mồ và những bãi [[Gốm|gốm sứ]] vỡ nát. Kết quả khai quật trong các ngôi mộ còn nguyên vẹn đã tìm thấy số lượng lớn di vật, chủ yếu là gốm sứ, lon sành niên đại thế kỷ XII–XIII và XV–XVI, có cả đồ cao cấp lẫn bình dân từ Việt Nam và [[Trung Quốc]]. Rất có thể tên gọi Đồng Mô là do cách đọc chệch của đống mồ/đống mộ/đồng mồ/đồng mộ.<ref name=":4">{{Chú thích web|url=https://baotanglichsu.vn/vi/Articles/3127/69481/nhung-dau-tich-van-hoa-coo-khu-vuc-lang-van-hoa-cac-dan-toc-viet-nam-djong-mo-son-tay-ha-noi.html|tựa đề=Những dấu tích văn hóa cổ ở khu vực Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam|tác giả=Nguyễn Văn Đoàn|ngày=2018-05-04|website=Bảo tàng lịch sử Quốc gia|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20220628192442/https://baotanglichsu.vn/vi/Articles/3127/69481/nhung-dau-tich-van-hoa-coo-khu-vuc-lang-van-hoa-cac-dan-toc-viet-nam-djong-mo-son-tay-ha-noi.html|ngày lưu trữ=2022-06-28|url-status=live}}</ref><ref name=":1">{{Chú thích web|url=https://nhipsonghanoi.hanoimoi.vn/bi-an-dong-mo-16307.html|tựa đề=Bí ẩn Đồng Mô|tác giả=Nguyễn Ngọc Tiến|ngày=2022-07-03|website=Báo Hà Nội Mới|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20231220144732/https://nhipsonghanoi.hanoimoi.vn/bi-an-dong-mo-16307.html|ngày lưu trữ=2023-12-20|url-status=live}}</ref>

=== Xây dựng ===
Quá trình xây dựng hồ Đồng Mô được thực hiện trong giai đoạn 1969–1974. Việc thiết kế do Công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi I phụ trách và thi công bởi Công ty xây dựng Thủy lợi II.<ref name=":0">{{Chú thích sách|title=Át lát công trình thủy lợi tiêu biểu ở Việt Nam|last=Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn|year=2003|location=Hà Nội|pages=58|language=vi, en|oclc=58036857}}</ref> Một phần kênh dẫn khi đó được Tỉnh ủy [[Hà Tây (tỉnh)|Hà Tây]] giao cho [[Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh|Đoàn Thanh niên]] tỉnh thực hiện với sự tham gia của hơn 4.000 cán bộ, đoàn viên thuộc “Binh đoàn 40 – Thanh niên Hà Tây làm theo lời Bác”. Sau hai năm, 26 km kênh đã được hoàn thành bằng sức người và các phương tiện thô sơ như cuốc xẻng, búa chim, quang gánh, xe cải tiến,...<ref>{{Chú thích web|url=https://nhipsonghanoi.hanoimoi.vn/ky-uc-hao-hung-cua-thanh-nien-binh-doan-40-624544.html|tựa đề=Ký ức hào hùng của thanh niên Binh đoàn 40|tác giả=Dương Linh|ngày=2020-12-05|website=Báo Hà Nội Mới|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20231226192434/https://nhipsonghanoi.hanoimoi.vn/ky-uc-hao-hung-cua-thanh-nien-binh-doan-40-624544.html|ngày lưu trữ=2023-12-27|url-status=live}}</ref>

== Kỹ thuật ==
Hồ Đồng Mô được xác định là dự án thủy lợi cấp III, có diện tích [[lưu vực]] 96 km<sup>2</sup> và [[mực nước]] chết là 13 m. Kết cấu công trình là [[đập]] đất đồng chất, gồm 2 đập chính (dài 450 m và 765 m; cao 8–20 m) cùng 5 đập phụ (tổng cộng 2.438 m, cao 8–18 m). Tràn xả lũ có [[Lưu lượng nước|lưu lượng]] thiết kế 90 m<sup>3</sup>/s và đạt tối đa 116 m<sup>3</sup>/s. Bên dưới đập có hệ thống cống ngầm với kích thước <math>\phi</math>180 và dài 73,4 m. Kênh dẫn nước chính dài 34,46 km, còn hệ thống kênh cấp 1 gồm 29 tuyến dài tổng cộng 71 km.<ref name=":0" />

Công trình đi vào hoạt động đã phục vụ nhu cầu nước tưới cho khoảng 12.000 ha diện tích đất canh tác.<ref name=":0" /> Sau khi trải qua nhiều thập niên được khai thác, đập đã có những dấu hiệu xuống cấp như mái thượng lưu đập phụ có 3 đoạn lát đá bị xô sạt, cả đập chính lẫn phụ đều có nhiều tổ [[mối]] tấn công và 7/35 ống đo áp trong thân đập cũng bị tắc, không quan trắc được.<ref>{{Chú thích web|url=https://kinhtedothi.vn/an-toan-ho-chua-thuy-loi-chua-het-moi-lo.html|tựa đề=An toàn hồ chứa thủy lợi: Chưa hết mối lo|tác giả=Trọng Tùng|ngày=2018-04-11|website=Báo Kinh tế & Đô thị|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20230207151157/https://kinhtedothi.vn/an-toan-ho-chua-thuy-loi-chua-het-moi-lo.html|ngày lưu trữ=2023-02-07|url-status=live}}</ref>

== Sinh vật ==

=== Thực vật ===
Hồ Đồng Mô có 21 hòn đảo lớn nhỏ với sự đa dạng sinh học cao và nhiều loài động thực vật sinh sống,<ref name="sd" /> một vài trong số đó còn được tìm thấy lần đầu tại đây như cây [[mai dương]].<ref>{{chú thích sách|url=https://www.google.com.vn/books/edition/Vi%E1%BB%87t_Nam_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_v%C3%A0_cu%E1%BB%99c_s/DXv4dZenQLoC?hl=vi|title=Việt Nam, môi trường và cuộc sống|ngày=2004|nhà xuất bản=Nhà xuất bản Chính trị quốc gia|author=Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam|trang=189}}</ref> Trong lòng hồ có 128 loài thực vật phù du còn trên các đảo nổi có thảm cỏ tự nhiên dày và các loài cây như: [[Sim (thực vật)|sim]], mua, [[chà là]], [[cỏ tranh]], cỏ gấu, [[Mần trầu|cỏ mần trầu]], cỏ vừng, cỏ dày, cỏ bún... giúp bảo vệ đất chống xói mòn và tạo được mùn khô. Khu vực xung quanh hồ cũng trồng [[sắn]], cỏ pangolla, [[cỏ voi]] hay cây [[cao lương]]...<ref name=":5" /> 

=== Động vật ===
[[Tập tin:Rùa Đồng Mô.jpg|nhỏ|Rùa Đồng Mô]]Hồ Đồng Mô có 48 loài động vật phù du, 15 loài động vật gậy và 35 loài cá sinh sống.<ref name=":5" /> Trong đó bao gồm 7 loài cá có giá trị bảo tồn, đặc biệt là [[cá chuối hoa]] và [[cá lăng chấm]] nằm trong [[sách đỏ Việt Nam]].<ref name="sd">{{Chú thích web|url=https://tongcucthuysan.gov.vn/vi-vn/b%E1%BA%A3o-t%E1%BB%93n-ptnl-th%E1%BB%A7y-s%E1%BA%A3n/-ph%C3%A1t-tri%E1%BB%83n-ngu%E1%BB%93n-l%E1%BB%A3i-th%E1%BB%A7y-s%E1%BA%A3n/doc-tin/014643/2020-06-30/thanh-pho-ha-noi-voi-cong-tac-bao-ve-nguon-loi-thuy-san|tựa đề=Thành phố Hà Nội với công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản|tác giả=Thu Hiền|ngày=2020-06-29|website=Tổng cục Thủy sản|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20210516193354/https://tongcucthuysan.gov.vn/vi-vn/b%E1%BA%A3o-t%E1%BB%93n-ptnl-th%E1%BB%A7y-s%E1%BA%A3n/-ph%C3%A1t-tri%E1%BB%83n-ngu%E1%BB%93n-l%E1%BB%A3i-th%E1%BB%A7y-s%E1%BA%A3n/doc-tin/014643/2020-06-30/thanh-pho-ha-noi-voi-cong-tac-bao-ve-nguon-loi-thuy-san|ngày lưu trữ=2021-05-16|url-status=live}}</ref> Tuy nhiên, hồ cũng có những loài ngoại lai nguy cơ xâm hại như [[cá rô phi đen]], cá trôi Nam Mỹ hay [[cá dọn bể]].<ref name=":022" /> Theo báo cáo năm 2012, về nguồn gốc thì các loài cá ở hồ được chia làm hai nhóm là cá tự nhiên (31 loài) và cá nuôi (17 loài), trong đó 9 loài vừa là cá sống tự nhiên vừa là cá nuôi.<ref>{{chú thích tạp chí|url=https://www.researchgate.net/publication/274185732_The_fish_composition_in_the_Dong_Mo-Ngai_Son_reservoir_in_Son_Tay_town_and_Ba_Vi_district_Hanoi|title=The fish composition in the Dong Mo-Ngai Son reservoir in Son Tay town and Ba Vi district, Hanoi|ngày=tháng 1 năm 2012|tạp chí=Tạp chí Khoa học|author=Nguyễn Thành Nam|ngày truy cập=4 tháng 1 năm 2024|via=PDF}}</ref> Đặc biệt nhất ở đây còn có [[rùa Hoàn Kiếm]] (''[[Rùa mai mềm Thượng Hải|Rafetus swinhoei]]'') đang ở trong tình trạng cực kỳ nguy cấp trong [[Sách đỏ IUCN|sách đỏ thế giới]].<ref name=":42">{{Chú thích tạp chí|last=Fong, J., Hoang, H., Kuchling, G., Li, P., McCormack, T., Rao, D.Q., Timmins, R.J. & Wang, L.|first=|date=2018-03-12|title=Rafetus swinhoei|url=https://www.iucnredlist.org/species/39621/2931537|journal=The IUCN Red List|language=en|doi=}}</ref>

Rùa Đồng Mô từng bị người dân bắt sau trận lụt năm 2008 và được vận động thả lại hồ. Từ năm 2019, rùa Đồng Mô cùng với một cá thể ở [[hồ Xuân Khanh]] gần đó và một con đực ở Trung Quốc là ba con rùa được xác nhận chính thức còn sống trên thế giới.<ref name=":42" /> Nhưng vào ngày 23 tháng 4 năm 2023, con rùa này đã qua đời. Gần một tháng sau, tức ngày 13 tháng 5, tại Đồng Mô lại trông thấy thêm hai con rùa mai mềm cỡ lớn nhưng chưa thể lấy mẫu để khẳng định gen.<ref>{{Chú thích web|url=https://vov.vn/xa-hoi/hai-ca-the-rua-mai-mem-co-lon-lien-tuc-xuat-hien-tren-mat-ho-dong-mo-post1019898.vov|tựa đề=Hai cá thể rùa mai mềm cỡ lớn liên tục xuất hiện trên mặt hồ Đồng Mô|tác giả=Văn Ngân|ngày=2023-05-13|website=Báo điện tử Đài tiếng nói Việt Nam|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20231221160802/https://vov.vn/xa-hoi/hai-ca-the-rua-mai-mem-co-lon-lien-tuc-xuat-hien-tren-mat-ho-dong-mo-post1019898.vov|ngày lưu trữ=2023-12-21|url-status=live}}</ref>

Từ năm 2012, chính quyền và người dân quanh hồ đã phối hợp cùng Chương trình bảo tồn rùa Châu Á để bảo vệ loài rùa này.<ref>{{Chú thích web|url=https://asianturtleprogram.org/vi/2015-06-no-hunting-agreement-in-dong-mo-lake/|tựa đề=Ngư dân địa phương ký cam kết bảo vệ loài rùa quý hiếm nhất thế giới|tác giả=Nguyễn Tài Thắng, Timothy McCormack|ngày=2015-06-30|website=Chương trình bảo tồn rùa Châu Á|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20231230093844/https://asianturtleprogram.org/vi/2015-06-no-hunting-agreement-in-dong-mo-lake/|ngày lưu trữ=2023-12-30|url-status=live}}</ref> Hai khu vực cấm đánh bắt cá rộng 18,4 ha cùng bãi đẻ cho rùa và hệ thống lưới đề phòng rùa bị cuốn trôi theo nước lũ đã được triển khai.<ref>{{Chú thích web|url=https://vnexpress.net/rua-quy-hiem-o-dong-mo-duoc-phat-hien-va-bao-ve-the-nao-3737475.html|tựa đề=Rùa quý hiếm ở Đồng Mô được phát hiện và bảo vệ thế nào?|tác giả=Phạm Hương|ngày=2018-04-17|website=Báo VnExpress.net|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20231228040221/https://vnexpress.net/rua-quy-hiem-o-dong-mo-duoc-phat-hien-va-bao-ve-the-nao-3737475.html|ngày lưu trữ=2023-12-28|url-status=live}}</ref> Ngoài ra, nhiều hoạt động thả cá bản địa cũng đã được tổ chức để làm giàu [[sinh cảnh]].<ref>{{Chú thích web|url=https://asianturtleprogram.org/vi/2017-05-fish_release_in_dong_mo/|tựa đề=Thả cá bản địa tại hồ Đồng Mô, Hà Nội, Việt Nam|tác giả=Nguyễn Tài Thắng|ngày=2017-05-22|website=Chương trình bảo tồn rùa Châu Á|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20210920204902/https://asianturtleprogram.org/vi/2017-05-fish_release_in_dong_mo/|ngày lưu trữ=2021-09-20|url-status=live}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://asianturtleprogram.org/wp-content/uploads/2023/12/2021-06-Fish-Release-Dong-Mo-Rafetus-VN.pdf|tựa đề=Làm giàu sinh cảnh hai hồ Đồng Mô và Xuân Khanh thông qua việc thả các loài cá bản địa trong năm 2020|tác giả=Nguyễn Tài Thắng|ngày=2021-08-17|website=Chương trình bảo tồn rùa Châu Á|url-status=live}}</ref> Đối với nuôi trồng thủy sản, Đồng Mô được quy hoạch chỉ nuôi với hình thức [[quảng canh]], thả giống và khai thác với năng suất duy trì khoảng 0,1 tấn/ha.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.thudo.gov.vn/Portals/26/FileVanBan/2013/2/25/a6da96dd-8e49-1b4b-b641-00bff73c688a/1836-Q%C4%90-UBND.pdf|tựa đề=Phê duyệt Quy hoạch phát triển thủy sản thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030|ngày=2013-02-25|website=Cổng thông tin điện tử Thành phố Hà Nội|url-status=live}}</ref>

== Du lịch ==
{{multiple image
| border = infobox
| total_width = 345
| image_style = border:1;
| perrow = 2/2
| image1 = Ho Dong Mo.jpg
| image2 = Đồng Mô Lake, Sơn Tây, Hanoi.jpg
| image3 = Làng Văn hóa các dân tộc Việt, Sơn Tây ng9th9n2016 (nhà kiểu cổ) (2).jpg
| image4 = Kiến trúc của người Khơ-me (kiến trúc Miên) ở Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam tại Sơn Tây (2016).jpg
| align = right
| caption1 = Bến tàu Đồng Mô
| caption2 = Biệt thự Phan Thị
| footer = Các công trình kiến trúc dân tộc tại Làng văn hóa}}

Hồ Đồng Mô được quy hoạch là khu du lịch sinh thái kết hợp vui chơi, thể thao, giải trí và nghỉ dưỡng,<ref name=":3" /> bao gồm các phân khu lớn và nổi bật như: 

*Kings Island Golf Resort có diện tích 350 ha là một tổ hợp sân golf, khách sạn và biệt thự được xây dựng từ năm 1993 trên các đảo nổi giữa hồ.<ref>{{Chú thích web|url=https://csdl.vietnamtourism.gov.vn/dest/?item=464|tựa đề=Sân Golf Đồng Mô|tác giả=Cục du lịch Quốc gia Việt Nam|website=Cơ sở dữ liệu du lịch Việt Nam|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20231220135747/https://csdl.vietnamtourism.gov.vn/dest/?item=464|ngày lưu trữ=2023-12-20|url-status=live}}</ref> Đây được xem là sân golf lâu đời nhất ở Hà Nội.<ref name="ld"/>
*[[Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam|Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam]] có diện tích 1.544 ha ở phía tây nam hồ, được khánh thành năm 2010 và là nơi tái hiện đời sống sinh hoạt cùng kiến trúc truyền thống của cộng đồng các dân tộc tại Việt Nam.<ref>{{Chú thích web|url=https://csdl.vietnamtourism.gov.vn/dest/?item=286|tựa đề=Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam|tác giả=Cục du lịch Quốc gia Việt Nam|website=Cơ sở dữ liệu du lịch Việt Nam|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20231220135623/https://csdl.vietnamtourism.gov.vn/dest/?item=286|ngày lưu trữ=2023-12-20|url-status=live}}</ref>
*Thôn Lòng Hồ rộng 90 ha ở phía tây bắc hồ, được công nhận là điểm du lịch theo quyết định số 2823/QĐ-UBND ngày 22 tháng 5 năm 2023 của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội.<ref>{{Chú thích web|url=https://hanoimoi.vn/khai-mac-nam-du-lich-son-tay-xu-doai-2023-442790.html|tựa đề=Khai mạc Năm Du lịch Sơn Tây - xứ Đoài 2023|tác giả=Ánh Dương|ngày=2023-05-27|website=Báo Hà Nội Mới|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20231221074706/https://hanoimoi.vn/khai-mac-nam-du-lich-son-tay-xu-doai-2023-442790.html|ngày lưu trữ=2023-12-21|url-status=live}}</ref>

Ngoài ra, xung quanh hồ còn có rất nhiều khu nghỉ dưỡng, cắm trại,... Trong đó, Biệt thự Phan Thị là bối cảnh chính của bộ phim truyền hình [[Người phán xử (phim truyền hình Việt Nam)|''Người phán xử'']] trên [[VTV]] đã thu hút rất đông du khách.<ref name=":2" /> Tuy nhiên, chủ dự án này cùng với một số khu du lịch khác cũng bị cáo buộc san lấp đất và lấn chiếm lòng hồ trong những năm gần đây.<ref>{{Chú thích web|url=https://laodong.vn/bat-dong-san/du-an-resort-o-at-san-lap-ho-dong-mo-740139.ldo|tựa đề=Dự án resort ồ ạt san lấp hồ Đồng Mô|tác giả=Thông Chí, Cao Nguyên|ngày=2019-06-21|website=Báo Lao Động|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20190621180916/https://laodong.vn/bat-dong-san/du-an-resort-o-at-san-lap-ho-dong-mo-740139.ldo|ngày lưu trữ=2019-06-21|url-status=live}}</ref>

Theo thống kê năm 2023, tổng cộng đã có 470.000 lượt khách đến Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam,<ref>{{chú thích báo|url=https://nguoihanoi.vn/gan-1-2-trieu-luot-khach-du-lich-ve-xu-doai-mien-dat-da-ong-81253.html|title=Gần 1,2 triệu lượt khách du lịch về “Xứ Đoài miền đất đá ong”|ngày=31 tháng 12 năm 2023|báo=Người Hà Nội|author=Quỳnh Phạm|ngày truy cập=2 tháng 1 năm 2024}}</ref> còn sân golf Đồng Mô đón khoảng 12–15 nghìn lượt khách nước ngoài mỗi năm, trong khi con số này ở khách nội địa nhiều gấp 5 lần.<ref name="ld">{{chú thích báo|url=https://thanglong.chinhphu.vn/phat-trien-san-pham-du-lich-golf-can-su-lien-ket-giua-cac-dia-phuong-103231202005616921.htm|title=Phát triển sản phẩm du lịch golf - cần sự liên kết giữa các địa phương|ngày=2 tháng 12 năm 2023|báo=Cổng thông tin Chính phủ|author=Minh Anh|ngày truy cập=2 tháng 1 năm 2024}}</ref>

== Xem thêm ==
* [[Làng cổ Đường Lâm]] 
* [[Thành cổ Sơn Tây]]
* [[Dãy núi Ba Vì|Núi Ba Vì]] 
* [[Hồ Suối Hai]] 
* [[Hồ Xuân Khanh]]
* [[Hồ Đồng Sương]]
* [[Hồ Quan Sơn]]
* [[Hồ Đồng Đò]]

== Tham khảo ==
{{tham khảo|30em}}

{{Du lịch Hà Nội}}{{Sao bài viết tốt|phiên bản được chọn=71089646|tên bài=Hồ Đồng Mô|thời gian=28 tháng 1 năm 2024}}{{DEFAULTSORT:Đồng Mô, hồ}}
[[Thể loại:Du lịch Hà Nội]]
[[Thể loại:Sơn Tây (thị xã)]]
[[Thể loại:Hồ Việt Nam|Đồng Mô]]
[[Thể loại:Hồ tại Hà Nội|Đồng Mô]]
[[Thể loại:Sân golf Việt Nam]]