Thuật ngữ thiên văn học

Danh sách thuật ngữ thiên văn học này là một danh sách các định nghĩa của các thuật ngữ và khái niệm có liên quan đến thiên văn học và vũ trụ học, các phân ngành của chúng cũng như các lĩnh vực liên quan. Thiên văn học là khoa học nghiên cứu các thiên thể và các hiện tượng bắt nguồn từ bên ngoài khí quyển Trái Đất. Lĩnh vực thiên văn học tồn tại một lượng từ vựng và biệt ngữ lớn.

A

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Định nghĩa
aberration	quang sai (thiên văn học)	Sai lệch biểu kiến của vị trí thiên thể trên thiên cầu
ablation	xói mòn	cháy, nóng chảy ăn mòn thiên thạch
absorption	hấp thụ	trong hấp thụ ánh sáng
absorption line	vạch hấp thụ	trong quang phổ hấp thụ
absorption spectrum	quang phổ hấp thụ
active galaxy	thiên hà hoạt động	thiên hà bức xạ
adaptation	quen sáng (thiên văn học)	phản ứng dây thần kinh hình gậy trong quan sát thiên văn
absolute magnitude	cấp sao tuyệt đối	Độ sáng thật của thiên thể, tính ở khoảng cách 10pc (3,08.1014 km) cách người quan sát
afterglow	ánh sáng muộn
albedo	suất phản chiếu
almucantar
antapex	điểm hướng nghịch	Điểm cắt của véc tơ vận tốc tức thời của một thiên thể, ở hướng ngược lại với hướng chuyển động với thiên cầu
antisolar point		điểm đối diện của Mặt Trời trên thiên cầu, điểm nghịch nhật, điểm đối nhật
apex	điểm hướng (thiên văn học)	Điểm cắt của véc tơ vận tốc tức thời của một thiên thể, ở hướng chuyển động với thiên cầu
apparent magnitude	cấp sao biểu kiến
apsis	củng điểm quỹ đạo
asteroid	tiểu hành tinh	các cách gọi khác trong tiếng Anh: minor planet; planetoid (hành tinh nhỏ).
astrobiology	sinh học thiên văn	sinh học vũ trụ
astrobleme	vết thương vũ trụ	dấu vết các hố vẫn thạch bị vùi lấp do xói mòn trên một số hành tinh.
astrochemistry	hoá học thiên văn
astrodynamics	động lực học thiên thể
astrogeology	địa chất học hành tinh	nghiên cứu địa chất trên các hành tinh khác
astrognosy
astrogony		hay astrogeny, chỉ quá trình bồi đắp hay tiến hóa sao
astrography
astrologer	nhà chiêm tinh
astrology	chiêm tinh
astrometeorology
astrometer
astrometry	thuật đo sao	trắc tinh học, thiên văn định vị- xác định vị trí thiên thể, định vị thiên thể. Trong tiếng Anh còn là positional astronomy
astronaut	nhà du hành vũ trụ	phi hành gia vũ trụ
astronautical	du hành vũ trụ	tính từ
astronautics	ngành du hành vũ trụ, ngành hàng không vũ trụ
astronomer	nhà thiên văn
astronomical almanac	niên lịch thiên văn
astronomical clock
astronomical coordinate systems
astronomical day	ngày thiên văn
astronomical distance	khoảng cách thiên văn
astronomical fraction
astronomical telescope	kính thiên văn
astronomical time
astronomical twilight	chạng vạng thiên văn
astronomical unit, astronomy unit	đơn vị thiên văn
astronomical year	năm thiên văn
astronomy	thiên văn học
astronomy satellite
astrophotography
astrophotometer
astrophotometry
astrophysicist	nhà vật lý thiên văn
astrophysics	vật lý thiên văn	bao gồm hai nhánh: vật lý thiên văn thực hành và vật lý thiên văn lý thuyết
astroscope
astroscopy
astrospectroscopy	quang phổ học thiên văn
astrosphere
astrotheology
autumn meridian
Azimuth	góc phương vị

B

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
ballistic	đạn đạo, (thuộc) đường đạn	(ví dụ trong tên lửa đạn đạo)
barred galaxy	thiên hà có thanh ngang	thuộc thiên hà
barred irregular galaxy	thiên hà không định hình có thanh ngang	thuộc thiên hà
barred lenticular galaxy	thiên hà dạng thấu kính có thanh ngang	thuộc thiên hà
barred spiral galaxy	thiên hà xoắn có thanh ngang	thuộc thiên hà
barycenter; barycentre	khối tâm (của hệ thiên thể), khối tâm hệ thiên thể
Barycentric Coordinate Time
Barycentric coordinates (astronomy)
Barycentric Dynamical Time
Big Bang	Vụ Nổ Lớn
binary asteroid; binary minor planet	tiểu hành tinh đôi	phân nhóm của hành tinh đôi
binary planet	hành tinh đôi	phân nhóm của hành tinh
binary system	hệ đôi (thiên văn học)
binding energy	năng lượng liên kết	khối lượng thiếu, hiệu số khối lượng nguyên tử và tổng khối lượng nucleon
bioastronomy	sinh học thiên văn	từ đồng nghĩa astrobiology
biosatellite	vệ tinh nhân tạo sinh học	xem Sinh học ngoài Trái Đất
black dwarf	sao lùn đen	phân nhóm của sao
black hole	lỗ đen
brown dwarf	sao lùn nâu	phân nhóm của sao

C

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
celestial mechanics	cơ học thiên thể
celestial coordinate system	Hệ tọa độ thiên cầu
celestial equator	Xích đạo thiên cầu	Là vòng tròn lớn của thiên cầu, tương tự như xích đạo của Trái Đất
celestial horizon	Chân trời thiên cầu
celestial meridiator
celestial pole	Thiên cực	Là 2 điểm, giao của trục quay Trái Đất với thiên cầu
celestial sphere	thiên cầu
Cepheid	sao Cepheid	xem sao siêu khổng lồ loại F, G
chemical galaxy	thiên hà nguyên tố	đây là một thuật ngữ hóa học, nói đến bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
Circumpolar constellation
Circumpolar star
Civil time
color magnitude diagram	biểu đồ cấp độ màu
colure
comet	sao chổi
conjunction	Giao hội
continuous spectrum	quang phổ liên tục
Coordinate time	Tọa độ thời gian
convection	Đối lưu
Coordinated Universal Time	Giờ phối hợp quốc tế
culmination
corona	Vành nhật hoa	hoặc Nhật miện, và hiện tượng quang học nhật hoa
cosmic background radiation	bức xạ phông vi sóng vũ trụ	bức xạ phông nền vũ trụ, bức xạ tàn dư vũ trụ, bức xạ phông
cosmic ray	bức xạ vũ trụ, tia vũ trụ
cosmology	Vũ trụ học
crater	Hố va chạm	Đây không hẳn là một thuật ngữ. Các hố lõm tạo bởi các vụ va chạm của thiên thạch lên trên bề mặt thiên thể, của bụi vũ trụ lên vỏ các phi thuyền vũ trụ. Núi miệng phễu, hố thiên thạch

D

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
dark matter	vật chất tối
Daylight saving time
deceleration	giảm tốc	(ví dụ trong giãn nở vũ trụ)
declination	xích vĩ
degenerate matter	vật chất thoái hóa	xem thêm chất khí thoái hóa
deep sky objects	thiên thể sâu trong vũ trụ	thuật ngữ của mảng thiên văn học không chuyên, nói tới các thiên thể mờ nằm ngoài Hệ Mặt Trời
differential galatic rotation
diffraction grating	cách tử nhiễu xạ
disc cast
Diurnal motion
double quasar	quasar đôi	chuẩn tinh đôi
DUT1
dwarf galaxy	thiên hà lùn
Dynamical time scale
dwarf planet	hành tinh lùn	một trong 3 nhóm thiên thể hệ Mặt Trời theo định nghĩa mới (2006); 2 nhóm kia là hành tinh và các vật thể nhỏ hệ Mặt Trời

E

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
ephemeris time
epoch (astronomy)
equator	xích đạo
equatorial coordinate system	hệ tọa độ xích đạo
eccentric, eccentricity	độ lệch tâm
eclipse	nhật thực, nguyệt thực...	eclipse được dùng để chỉ khi một thiên thể đi ngang và che khuất, một phần hay tất cả, một thiên thể khác
eclipsing binary star	sao đôi che nhau
ecliptic	đường hoàng đạo / mặt phẳng hoàng đạo
ecliptic coordinate system	hệ tọa độ mặt phẳng hoàng đạo
ecliptic latitude	vĩ tuyến hoàng đạo
ecliptic longitude	kinh tuyến hoàng đạo
elementary particle	hạt cơ bản
elliptical galaxy	thiên hà elip	thuộc thiên hà
elongation	ly độ / ly giác
emission line	vạch phát xạ	trong quang phổ phát xạ
emission spectrum	quang phổ phát xạ
ephemeris	lịch định vị	ví dụ trong chuyển động thiên thể
epicycle
equinox	điểm phân, phân điểm
evection		Xuất sai, kì sai, tác động nhiễu quỹ đạo Mặt Trăng từ Mặt Trời
evolution of the galaxy	sự tiến hóa của thiên hà	thuộc thiên hà
exobiology	sinh học ngoài Trái Đất, sinh học thiên văn	từ đồng nghĩa astrobiology
extragalactic

F

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
facula	minh điều	xem thêm Mặt Trời
faint blue galaxy		thuộc thiên hà
field galaxy		thuộc thiên hà
fluorescence	huỳnh quang
focal length	tiêu cự

G

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
giant star	sao khổng lồ	phân nhóm sao
gamma ray astronomy	thiên văn gama
gamma ray bust	chớp gama
galaxy	thiên hà
galaxy cloud	mây thiên hà	Là tập hợp các đám thiên hà, tiếng Anh galaxy cluster hay các cấu trúc thành phần của các siêu đám thiên hà
galaxy cluster	đám thiên hà	Cách dịch khác chưa thống nhất: đảo thiên hà, cụm thiên hà lớn hơn nhóm thiên hà, xem thêm siêu đám thiên hà, supercluster
Galaxy group	nhóm thiên hà	Là liên kết của ít hơn 50 thiên hà, nhỏ hơn kết cấu đám thiên hà.
Galaxy groups and clusters	quần tụ thiên hà
galaxy filament	dây (thiên văn học)	Là thuật ngữ dùng trong vũ trụ học, tiếng Anh cosmology, là biên giới phân chia các khoảng trống (thiên văn học), tiếng Anh void
galaxy supercluster	siêu đám thiên hà	Cách dịch khác chưa thống nhất: siêu thiên hà, siêu cụm thiên hà là liên kết lớn bao gồm các quần tụ thiên hà, galaxy groups and clusters,
galaxy subcluster	đám nhỏ thiên hà	Thuật ngữ này có mặt trong các bài viết trong lĩnh vực thiên văn học thiên hà, chỉ các cấu trúc thành phần của các đám thiên hà
geocentric	địa tâm
geodesic	đường trắc địa, đường đoản trình
geomagnetic storm	bão địa từ (bão từ)
geometric albedo	hệ số phản xạ hình học
gravitational lens	thấu kính hấp dẫn
gravitational wave	sóng hấp dẫn
group of galaxies	nhóm thiên hà	nhóm thiên hà nhỏ hơn đám thiên hà, xem thêm đám nhỏ thiên hà, siêu đám thiên hà
gravitationally lensed galaxy	xem thấu kính hấp dẫn	thuộc thiên hà
gravity-assisted trajectory
gyroscope	con quay hồi chuyển

H

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
hadron	hạt hadron
heliocentric	nhật tâm
heliacal rising		Mọc gần Mặt Trời là các thời điểm khi một số thiên thể xuất hiện lần đầu tiên trong năm vào lúc bình minh.
heliacal setting		Lặn gần Mặt Trời là các thời điểm khi một số thiên thể nhìn thấy lần cuối cùng trong năm vào lúc hoàng hôn.
heliacal year		Năm Gần Mặt Trời là khoảng thời gian giữa hai lần mọc gần Mặt Trời của một thiên thể.
helium flash	bùng sáng heli	Xem Tiến hóa sao#Giai đoạn sao khổng lồ đỏ
Hertzsprung-Russell diagram	biểu đồ Hertzsprung-Russell
horizon	chân trời
horizontal coordinate system	hệ tọa độ chân trời
horizontal plane	chân trời
hour angle	góc giờ
human timescales
hydrostatic equilibrium	cân bằng thủy tĩnh
hypergiant	sao cực siêu khổng lồ
hypernova	cực siêu tân tinh	sao cực siêu mới

I

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
ice age	kỷ Băng hà
ideal	lý tưởng
illuminance	độ rọi	có đơn vị là lux, lx, phiên bản tiếng Anh Illuminance
inclination (of an orbit)	độ nghiêng (của quỹ đạo)
inferior planet	hành tinh bên trong
infrared astronomy	thiên văn hồng ngoại
infrared cirrus		các đám bụi giữa các sao phát ra tia hồng ngoại, trông giống như mây ti trong ảnh chụp
interacting galaxy	thiên hà va chạm	hay thiên hà tương tác, thuật ngữ khác trong tiếng Anh Colliding galaxies, là thiên hà hình thành do liên kết hấp dẫn các thiên hà thành phần.
interferometer	giao thoa kế
interior conjunction	?
interplanetary medium	vật chất liên hành tinh	còn gọi là vật chất giữa các hành tinh bao gồm các thiên thể nhỏ (tiểu hành tinh, sao chổi, thiên thạch), các hạt nhỏ, bụi, khí, plasma trong không gian giữa sao và các hành tinh
interplanetary space	không gian liên hành tinh	còn gọi là không gian giữa các hành tinh
interstellar cloud	đám mây liên sao	còn gọi là đám mây giữa các sao
interstellar line	vạch phổ liên sao
ion tail (of a comet)	đuôi ion (của sao chổi)
ionosphere	tầng điện ly	vùng khí quyển mà các nguyên tử đã bị ion hóa
irregular galaxy	thiên hà không đều	còn gọi là thiên hà không định hình
isotope	đồng vị
isotropic	đẳng hướng

J

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
justation		hoàn chỉnh liên kết vị trí các phần máy móc đo đạc
jovian planet	hành tinh dạng Sao Mộc	nhóm hành tinh Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thiên Vương, Sao Hải Vương; hành tinh vòng ngoài có định nghĩa khác với hành tinh dạng Sao Mộc

K

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
kiloparsec	kpc
K/T even	sự kiện K/T	Sự kiện xảy ra ở Trái Đất 65 triệu năm trước, gây tuyệt chủng lớn.

L

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
latitude	vĩ độ
leap year	năm nhuận
lenticular galaxy	thiên hà dạng thấu kính	thuộc thiên hà
light year	năm ánh sáng
limb	rìa	vành đai của thiên thể
limb darkening	sự tối ở rìa	sự tối dần từ tâm ra vành đai của sao
line broadening		sự mở rộng vạch phổ
lithosphere	thạch quyển
longitude	kinh độ
low surface brightness galaxy		thuộc thiên hà
LSB galaxy		thuộc thiên hà
luminosity	độ trưng, độ sáng tuyệt đối
luminous infrared galaxy	thiên hà hồng ngoại sáng	thuộc thiên hà
luminous flux	quang thông
luminous intensity	độ chói	có đơn vị cd.m−2 trong hệ đơn vị SI
lunar eclipse	nguyệt thực
lux	lux	đơn vị của độ rọi trong hệ đơn vị SI

M

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
magma	macma	còn gọi là nham thạch
magnetic pole	cực từ
magnetic storm	bão từ
magnetosphere	từ quyển
magnification	độ phóng đại	(của kính viễn vọng)
magnitude	cấp sao
major axis	trục lớn
major planet	hành tinh	tất cả các hành tinh không được xếp vào loại tiểu hành tinh (minor planet)
mantle
mare	biển	gốc Latinh, biển (trên các thiên thể ngoài Trái Đất như Mặt Trăng, Sao Hỏa...)
mean solar day	Ngày Mặt Trời trung bình
mean solar time	Thời gian Mặt Trời trung bình
meridian	kinh tuyến	dùng trong địa lý và các hệ tọa độ thiên văn học
meteor	sao băng
meteor shower	mưa sao băng	va chạm của Trái Đất với các dòng thiên thạch
meteorite	vẫn thạch	phần còn lại của thiên thạch sau khi rơi đến smặt đất
meteoritics	vẫn thạch học	môn học
meteoroid	thiên thạch
micrometeorite	vẫn thạch hiển vi
microwave	vi ba
Milky Way	Ngân Hà
minor axis	trục nhỏ (của quỹ đạo)
minor planet	hành tinh nhỏ
monochromatic	đơn sắc
multiple star system	hệ sao chùm

N

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
nadir	thiên để	ngược lại với thiên đỉnh
nautical mile	hải lý
nebula	tinh vân
neutrino astronomy	thiên văn neutrino
neutron star	sao neutron
New General Catalogue	Danh sánh NGC	Danh sách cơ bản về các thiên thể trên bầu trời, chữ viết tắt NGC được dùng rộng rãi trong thiên văn học để ký hiệu các thiên thể sâu trong vũ trụ
new moon		một pha của Mặt Trăng
N-galaxy	N-thiên hà	ký hiệu NG, loại thiên hà có nhân sáng giống sao, là nguồn radio đôi cường độ cao
nova (số nhiều: novae)	tân tinh, sao mới
node
nuclearsynthesis	tổng hợp hạt nhân
N-body problem	bài toán nhiều vật - bài toán n vật	ảnh hưởng trọng trường chung đến chuyển động n vật thể

O

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
objective lens	vật kính
obliquity	độ nghiêng trục quay
observational astrophysics	vật lý thiên văn quan sát, vật lý thiên văn thực hành
occultation	che khuất (thiên văn học), thiên thực
optical astronomy	thiên văn quang học
open star cluster	cụm sao mở	quần sao mở, tổ sao mở, đám sao mở
opposition	xung đối
orbit	quỹ đạo

P

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
parallactic ellipse	elíp thị sai	quỹ đạo chuyển động biểu kiến của sao gần, trên thiên cầu trong một năm
parallax	thị sai
parsec	parsec
partial eclipse	nhật thực một phần
peculiar galaxy	thiên hà kỳ dị	thuộc thiên hà
penumbra
penumbral eclipse
periastron		vị trí của hệ đôi mà thiên thể này nằm tại cận điểm của quỹ đạo quanh thiên thể kia (gần nhau nhất)
perigee
perihelion	điểm cận nhật
period	chu kỳ
periodic comet	sao chổi có chu kỳ	sao chổi tuần hoàn
permafrost		vùng trên bề mặt hành tinh luôn ở nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ đóng băng của nước (hay chất phổ biến trên hành tinh đó)
photometry	quang trắc
photosphere	quang quyển	vùng trên Mặt Trời hay sao mà photon có thể thoát ra ngoài
pixel	điểm ảnh
planet	hành tinh
planetary nebula	tinh vân hành tinh
planetisimal		các vật thể kích cỡ từ vài chục đến vài trăm kilômét trong thời kỳ hình thành một hệ hành tinh (như hệ Mặt Trời) bay quanh trung tâm, mà sau này trở thành các hành tinh hoặc các vật thể nhỏ khác.
plasma	plasma
polar-ring galaxy	thiên hà vòng	thuộc thiên hà
population		Thường đi cùng với thuật ngữ khác. Các quần thể sao, các nhóm sao trong thiên hà hay Ngân Hà
precession	tiến động, tuế sai
prime meridian	kinh tuyến gốc	còn gọi là kinh tuyến số 0
prims	lăng kính
prolade spheroid
proper motion	chuyển động riêng
protogalaxy	tiền thiên hà
protoplanet,	tiền hành tinh,	nguyên hành tinh
protostar,	tiền sao
pulsar	Sao xung	một loại sao neutron quay rất nhanh và đều, được xem là thước đo thời gian chính xác nhất vũ trụ

Q

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
quasar	quasar	còn gọi là chuẩn tinh
quasag	quasag	một tên gọi của quasar, nói đến các thiên hà giống sao
quasiperiodic		trông như vẻ có chu kì

R

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
radial velocity	vận tốc xuyên tâm	thành phần vận tốc theo phương quan sát
radio astronomy	thiên văn vô tuyến
radio galaxy	thiên hà vô tuyến	thuộc thiên hà
radio telescope	kính thiên văn vô tuyến
red dwarf	sao lùn đỏ
red giant	sao khổng lồ đỏ	sao kềnh đỏ
redshift	dịch chuyển đỏ
reflection nebula	tinh vân phản chiếu	tinh vân đậm đặc phản xạ lại ánh sáng từ sao gần đó
regolith		lớp bụi đất bám trên bề mặt, có nguồn gốc là bắn ra từ va chạm thiên thạch với Mặt Trăng hay các thiên thể có ít khí quyển
resolution	độ phân giải
retrograde (rotation / motion)
ring galaxy	thiên hà hình vòng
phải ascension	xích kinh

S

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
satellite	vệ tinh
secular		không tuần hoàn
secular parallax
seeing		nhiễu loạn khí quyển làm mờ ảnh chụp từ kính viễn vọng đặt trên mặt đất
Seyfert galaxy	thiên hà Seyfert
semimajor axis	bán trục lớn
sedereal day, sedereal month, sedereal year, sedereal period, time time		sidereal dùng để chỉ thời gian, vị trí... của một thiên thể khi được so sánh với các ngôi sao ở xa
singularity	điểm kỳ dị	thuật ngữ đầy đủ gravitational singularity
solar antapex	điểm nghịch hướngcủa Mặt Trời
solar apex	điểm hướng của Mặt Trời
solar parallax
solar system	hệ Mặt Trời
solar time	thời gian Mặt Trời
solar wind	gió Mặt Trời
solstice	điểm chí
spacetime	không-thời gian
spectral classification	Phân hạng phổ	Xem phân loại sao, nhiều phiên bản ngôn ngữ khác dùng tên Phân loại phổ thay vì Phân loại sao như en: và vi: vì bài này đề cập chính đến phân hạng quang phổ của các sao.
spectral type	loại phổ	Các hạng phổ dùng trong nhiều kiểu phân hạng phổ của sao, xem phân loại sao
spectroheligram
spectrometer	phổ kế
spectrophotometry
spectroscopic binary star	sao đôi quang phổ
spectroscopic parallax
spectroscopy	phổ học, quang phổ học
spectrum (số nhiều: spectra)	phổ, quang phổ
spherical astronomy	thiên văn mặt cầu	định vị thiên thể biểu kiến trên thiên cầu, phân nhóm của astrometry - thiên văn định vị
spicule
spiral galaxy	thiên hà xoắn ốc
sputtering
star	sao
star cluster	quần tinh,	tổ sao, đám sao, cụm sao
statistical parallax
stellar association	tập sao, tập hợp sao	các mảng sao lớn vô dạng trong Ngân Hà
stellar astronomy	thiên văn sao
stellar atmosphere	khí quyển sao
stellar black hole	lỗ đen sao	lỗ đen xuất hiện từ sụp đổ sao
stellar cartography	ngành bản đồ sao
stellar classification	phân loại sao
stellar evolution	tiến hóa sao
stellar magnitude	cấp sao	Xem thêm cấp sao biểu kiến (apparent magnitude) và cấp sao tuyệt đối (absolute magnitude)
stellar population	thế hệ (sao)	quần xã sao, có 5 quần thể trong Ngân Hà chia theo tuổi sao
stellar wind	gió sao	tiêu tốn khối lượng sao
stratosphere	tầng bình lưu
subduction zone
summer solstice	hạ chí
Sun	Mặt Trời
sunspot	vết đen Mặt Trời
supergiant	sao siêu khổng lồ	phân nhóm của sao
supernova	siêu tân tinh	sao siêu mới
superior conjunction	?
synodic month, synodic period		synodic được dùng để chỉ thời gian, vị trí... của một thiên thể khi được quan sát từ Trái Đất
synchrotron	tăng tốc điện tử	xem thêm bức xạ tăng tốc điện tử

T

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
tektile		các miếng thủy tinh nhỏ tròn trên bề mặt Trái Đất bắn ra từ các vụ va chạm với thiên thạch
telescope	kính viễn vọng, kính thiên văn
terrestrial planet	hành tinh dạng Trái Đất	hành tinh vòng trong = inferior planet
theory of relativity, theory thuộc general relativity, theory thuộc special relativity	thuyết tương đối, thuyết tương đối rộng, thuyết tương đối hẹp
theoretical astrophysics	vật lý thiên văn lý thuyết
thermosphere	nhiệt quyển, tầng nhiệt
tidal force	lực thủy triều
tide	thủy triều
total eclipse	nhật thực toàn phần
tropical year	năm hồi quy, năm phân chí, năm tropic
troposphere	tầng đối lưu	xem thêm khí quyển
twilight	chạng vạng	xem thêm quen sáng (thiên văn học)

U

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
ultraluminous infrared galaxy	thiên hà hồng ngoại cực sáng	thuộc thiên hà
ultraviolet astronomy	thiên văn học tử ngoại (thiên văn học cực tím)
umbra
unbarred lenticular galaxy	thiên hà dạng thấu kính không có thanh ngang	thuộc thiên hà
universal time	giờ vũ trụ	thời gian vũ trụ,
universe	vũ trụ

V

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
variable star	sao biến quang	biến tinh, sao biến đổi - sao có độ sáng thay đổi
vector	véctơ
velocity of escape	vận tốc vũ trụ,	vận tốc, tốc độ thoát ly
vernal equinox	điểm xuân phân
Very Long Baseline Interferometry (VLBI)	giao thoa kế đáy lớn, giao thoa kế vô tuyến chân đế lớn
virial theorem
visible spectrum	quang phổ nhìn thấy	thuật ngữ tiếng Anh đồng nghĩa: optical spectrum, visible light vì thế có thuật ngữ tiếng Việt đồng nghĩa quang phổ quang học, ánh sáng nhìn thấy
visual binary star	sao đôi nhìn thấy	sao đôi có thể phân biệt được bằng mắt thường hoặc qua kính thiên văn
void	khoảng trống (thiên văn học)	các khoảng trống trong cấu trúc cỡ lớn của vũ trụ, không có hay có rất ít thiên hà, với đường kính hàng chục đến hàng trăm megaparsec. Biên giới của các khoảng trống (thiên văn học) này là các dây (thiên văn học), galaxy filament

W

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
wavelength	bước sóng
white dwarf	sao lùn trắng	phân nhóm sao
winter solstice	điểm đông chí

X

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
X-ray astronomy	thiên văn học tia X
X-ray star	sao X quang
X-ray xenobiology	sinh học thiên văn tia X	từ đồng nghĩa X-ray astrobiology

Y

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
yellow dwarf	sao lùn vàng

Z

Tiếng Anh	Tiếng Việt	Ngôn ngữ khác/ Ghi chú
zenith	thiên đỉnh	một điểm trên bầu trời nằm ngay trên đỉnh đầu người quan sát
zodiac	hoàng đạo

Liên kết ngoài

• “Astronomical Glossary”, A Knowledgebase for Extragalactic Astronomy and Cosmology, NASA/IPAC, ngày 10 tháng 1 năm 2006, truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2012
• Astronomy Terms, Sky & Telescope Media, truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2018
• “ESO Astronomical Glossary”, Public Outreach, European Southern Observatory, truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2018
• “Glossary”, HubbleSite – Reference Desk, Space Telescope Science Institute (STScI), truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2018
• “Glossary of (comet and) astronomical terms”, International Comet Quarterly, Harvard University, truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2012