Tiếng Baloch
Tiếng Baloch | |
|---|---|
| بلۏچی Balòci | |
 Từ Balochi viết bằng chữ Ba Tư-Ả Rập (kiểu Nastaʿlīq) | |
| Sử dụng tại | Pakistan, Iran, Afghanistan, Oman, Turkmenistan[1] |
| Tổng số người nói | 7,6 triệu (2007) |
| Dân tộc | Chủ yếu là người Baloch, một số người Brahui và Sheedi |
| Phân loại | Ấn-Âu
|
| Phương ngữ | |
| Địa vị chính thức | |
Ngôn ngữ chính thức tại |  Balochistan |
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận trong |  IranProvincial in Balochistan  PakistanProvincial in Balochistan  AfghanistanProvincial in Nimroz province |
| Quy định bởi | Viện hàn lâm Baloch, Quetta, Pakistan |
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-2 | bal |
| ISO 639-3 | tùy trường hợp:bgp – Đông Balochbgn – Tây Balochbcc – Nam Balochktl – Koroshi |
| Glottolog | balo1260[2] |
| Linguasphere | 58-AAB-a > 58-AAB-aa (East Balochi) + 58-AAB-ab (West Balochi) + 58-AAB-ac (South Balochi) + 58-AAB-ad (Bashkardi) |
 Bản đồ của tiếng Baloch và các ngôn ngữ Iran khác | |
Tiếng Baloch (بلؤچی, Balòči) là một ngôn ngữ Iran, thuộc phân nhóm Tây Bắc.[3] Nó là ngôn ngữ chính của người Baloch, tại Balochistan.
Ngữ âm[sửa | sửa mã nguồn]
Nguyên âm[sửa | sửa mã nguồn]
Hệ thống nguyên âm tiếng Baloch gồm ít nhất tám nguyên âm: năm nguyên âm dài và ba nguyên âm ngắn.[4] Những nguyên âm dài là /aː/, /eː/, /iː/, /oː/, và /uː/. Những nguyên âm ngắn là /a/, /i/ and /u/.
Phương ngữ Nam Baloch (ít nhất là tại Karachi) còn có nguyên âm mũi hóa, nổi bật nhất là /ẽː/ and /ãː/.[5]
Phụ âm[sửa | sửa mã nguồn]
Bản phụ âm dưới đây là chung cho cả phương ngữ Tây Baloch và Nam Baloch.[6] Các phụ âm /s/, /z/, /n/, /ɾ/ và /l/ là các âm chân răng trong phương ngữ Tây Baloch, ít nhất có /ɾ/ được xem là âm răng trong phương ngữ Nam Baloch. Các âm tắc /t/ và /d/ được xem là âm răng trong cả hai phương ngữ.
| Môi | Răng | Chân răng | Quặt lưỡi | Vòm-chân răng | Vòm | Ngạc mềm | Thanh hầu | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tắc | p b | t d | ʈ ɖ | k ɡ | ʔ | |||
| Tắc xát | t͡ʃ d͡ʒ | |||||||
| Xát | s z | ʃ ʒ[cn 1] | h[cn 2] | |||||
| Vỗ | ɾ | ɽ[cn 3] | ||||||
| Mũi | m | n | ||||||
| Tiếp cận | w | l | j |
Ghi chú
Thêm vào đó, /f/ được ghi nhận ở phương ngữ Nam Baloch, nhưng chỉ có ở vài từ. /x/ (âm xát ngạc mềm vô thanh) có trong vài từ mượn ở phương ngữ Nam Baloch, tương ứng với /χ/ (âm xát lưỡi gà vô thanh) trong phương ngữ Tây Baloch; and /ɣ/ (âm xát ngạc mểm hữu thanh) có trong vài từ mượn ở phương ngữ Nam Baloch, tương ứng với /ʁ/ (âm xát lưỡi gà hữu thanh) trong phương ngữ Tây Baloch.
Ngữ pháp[sửa | sửa mã nguồn]
Cấu trúc thông thường là chủ–tân–động (SOV).
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Hamid Ali Baloch. “SOCIOLINGUISTIC CONTACT AND THE PROVIDENCE OF THE BALOCHI LANGUAGE IN MODERN TIMES”. academia.edu. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2016.
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert và đồng nghiệp biên tập (2013). “Balochic”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ "Eastern Iranian languages". Encyclopedia Iranica. "Baluchi, a North-Western Iranian language, is spoken chiefly in Pakistan, in the south-eastern corner of the Iranophone area."
- ^ Xem Farrell (1990) cho phương ngữ Nam Baloch (tại Karachi, Pakistan), và Axenov (2006) cho phương ngữ Tây Baloch nói tại Turkmenistan.
- ^ Farrell (1990).
- ^ Theo lần lượt Axenov (2006) và Farrell (1990).
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
