Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Báo gấm Sunda”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Cập nhật thông tin.
Thẻ: Soạn thảo trực quan Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động Sửa đổi di động nâng cao
Bổ sung thêm thông tin và cập nhật bảng phân loại khoa học.
Thẻ: Đã bị lùi lại Soạn thảo trực quan
Dòng 23: Dòng 23:
'''Báo gấm Sunda''' hay '''báo mây Sunda''' (''Neofelis diardi'') (tiếng Anh: '''Sunda Clouded Leopard''') là một loài thuộc [[Họ Mèo]] có kích thước trung bình, sinh sống ở đảo [[Borneo]] và [[Sumatra]]. Năm 2015, [[Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế|IUCN]] đánh giá loài này là [[loài sắp nguy cấp]] với số lượng nghi ngờ ít hơn 10.000 cá thể trưởng thành sinh sống ngoài hoang dã, và đang có xu hướng sụt giảm số lượng.<ref name=iucn>{{IUCN|assessors= Hearn, A., Sanderson, J., Ross, J., Wilting, A., Sunarto, S. |year=2008 |id=136603 |taxon=Neofelis diardi |version=2011.2}}</ref> Trên cả hai đảo Sunda, chúng bị đe dọa bởi nạn phá rừng.
'''Báo gấm Sunda''' hay '''báo mây Sunda''' (''Neofelis diardi'') (tiếng Anh: '''Sunda Clouded Leopard''') là một loài thuộc [[Họ Mèo]] có kích thước trung bình, sinh sống ở đảo [[Borneo]] và [[Sumatra]]. Năm 2015, [[Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế|IUCN]] đánh giá loài này là [[loài sắp nguy cấp]] với số lượng nghi ngờ ít hơn 10.000 cá thể trưởng thành sinh sống ngoài hoang dã, và đang có xu hướng sụt giảm số lượng.<ref name=iucn>{{IUCN|assessors= Hearn, A., Sanderson, J., Ross, J., Wilting, A., Sunarto, S. |year=2008 |id=136603 |taxon=Neofelis diardi |version=2011.2}}</ref> Trên cả hai đảo Sunda, chúng bị đe dọa bởi nạn phá rừng.


Vào năm 2006, chúng được công nhận là một loài riêng biệt, khác với loài [[báo gấm]] (''Neofelis nebulosa'') ở đất liền [[Đông Nam Á]].<ref name="BB">{{chú thích tạp chí|author=Buckley-Beason, V.A., Johnson, W.E., Nash, W.G., Stanyon, R., Menninger, J.C., Driscoll, C.A., Howard, J., Bush, M., Page, J.E., Roelke, M.E., Stone, G., Martelli, P., Wen, C., Ling, L.; Duraisingam, R.K., Lam, V.P., O'Brien, S.J.|year=2006|title=Molecular Evidence for Species-Level Distinctions in Clouded Leopards|journal=Current Biology|volume=16|issue=23|pages=2371–2376|doi=10.1016/j.cub.2006.08.066|pmid=17141620}}</ref><ref name="Kit">{{chú thích tạp chí|author=Kitchener, A.C., Beaumont, M.A., Richardson, D.|year=2006|title=Geographical Variation in the Clouded Leopard, ''Neofelis nebulosa'', Reveals Two Species|journal=Current Biology|volume=16|issue=23|pages=2377–2383|doi=10.1016/j.cub.2006.10.066|pmid=17141621}}</ref> Lông của chúng tối hơn với các điểm "hoa đám mây" nhỏ hơn. Chúng còn được gọi là '''báo gấm Indonesia''', '''báo gấm Sundaland''', '''báo gấm Enkuli''', '''báo gấm Diard''', và '''mèo Diard'''.
Vào năm 2006, chúng được công nhận là một loài riêng biệt, khác với loài [[báo gấm]] (''Neofelis nebulosa'') ở đất liền [[Đông Nam Á]].<ref name="BB2">{{cite journal|author=Buckley-Beason, V. A.|author2=Johnson, W. E.|author3=Nash, W.G.|author4=Stanyon, R.|author5=Menninger, J. C.|author6=Driscoll, C. A.|author7=Howard, J.|author8=Bush, M.|author9=Page, J. E.|year=2006|title=Molecular Evidence for Species-Level Distinctions in Clouded Leopards|journal=Current Biology|volume=16|issue=23|pages=2371–2376|doi=10.1016/j.cub.2006.08.066|pmc=5618441|pmid=17141620|author17=O'Brien, S. J.|name-list-style=amp|author16=Lam, V. P.|author15=Duraisingam, R. K.|author13=Wen, C.|author12=Martelli, P.|author11=Stone, G.|author10=Roelke, M. E.|author14=Ling, L.}}</ref> Lông của chúng tối hơn với các điểm "hoa đám mây" nhỏ hơn.<ref name="Kit2">{{cite journal|author=Kitchener, A. C.|author2=Beaumont, M. A.|author3=Richardson, D.|year=2006|title=Geographical Variation in the Clouded Leopard, ''Neofelis nebulosa'', Reveals Two Species|journal=Current Biology|volume=16|issue=23|pages=2377–2383|doi=10.1016/j.cub.2006.10.066|pmid=17141621|name-list-style=amp|s2cid=6838593}}</ref><ref name="Catsg20172">{{cite journal|author1=Kitchener, A. C.|author2=Breitenmoser-Würsten, C.|author3=Eizirik, E.|author4=Gentry, A.|author5=Werdelin, L.|author6=Wilting, A.|author7=Yamaguchi, N.|author8=Abramov, A. V.|author9=Christiansen, P.|year=2017|title=A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group|url=https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf?sequence=1&isAllowed=y#page=65|journal=Cat News|issue=Special Issue 11|pages=65−66|author12=Johnson, W.|author22=Timmons, Z.|name-list-style=amp|author10=Driscoll, C.|author23=Tobe, S.|author21=Nowell, K.|author13=Luo, S.-J.|author20=Hoffmann, M.|author19=Groves, C.|author18=Bruford, M.|author17=Seymour, K.|author16=Sanderson, J.|author11=Duckworth, J. W.|author14=Meijaard, E.|author15=O’Donoghue, P.}}</ref>


Chúng còn được gọi là '''báo gấm Indonesia''',<ref name="Kit3">{{cite journal|author=Kitchener, A. C.|author2=Beaumont, M. A.|author3=Richardson, D.|year=2006|title=Geographical Variation in the Clouded Leopard, ''Neofelis nebulosa'', Reveals Two Species|journal=Current Biology|volume=16|issue=23|pages=2377–2383|doi=10.1016/j.cub.2006.10.066|pmid=17141621|name-list-style=amp|s2cid=6838593}}</ref> '''báo gấm Sundaland''', '''báo gấm Enkuli''', '''báo gấm Diard''',<ref name="Sunquist&Sunquist2014">{{cite book|title=The Wild Cat Book: Everything You Ever Wanted to Know about Cats|last1=Sunquist|first1=F.|last2=Sunquist|first2=M.|date=2014|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-2261-4576-1|location=Chicago|page=61−68|chapter=Clouded leopard|chapter-url=https://books.google.com/books?id=P36aBAAAQBAJ&pg=PA61|name-list-style=amp}}</ref> và '''mèo Diard'''.<ref name="Beolens_al2009">{{cite book|title=The Eponym Dictionary of Mammals|author1=Beolens, B.|author2=Watkins, M.|author3=Grayson, M.|date=2009|publisher=Johns Hopkins University Press|isbn=978-0-8018-9533-3|location=Baltimore|page=110|chapter=Diard|chapter-url=https://books.google.com/books?id=I-kSmWLc6vYC&pg=PA110|name-list-style=amp}}</ref>
⚫
Báo gấm Sunda là loài mèo lớn nhất ở Borneo với thân hình chắc nịch, nặng khoảng 12–25&nbsp;kg. Răng nanh rất dài so với kích thước của nó, khoảng 5&nbsp;cm. Chúng phân bố giới hạn trên các đảo của [[Indonesia]], [[Borneo]] và [[Sumatra]]. Ở Borneo, chúng sống trong các khu rừng mưa nhiệt đới thấp, ở độ cao dưới 1.500 m. Ở Sumatra, chúng dường như xuất hiện nhiều hơn ở các khu vực đồi núi. Không rõ liệu chúng có sống trên quần đảo Batu gần Sumatra hay không.

== Đặc điểm ==
Báo gấm Sunda có tổng thể là màu vàng xám hoặc xám. Nó có một đường giữa kép ở mặt sau và được đánh dấu bằng các hoa văn hình đám mây nhỏ không đều trên vai. Những hoa văn đám mây này có các điểm thường xuyên bên trong và tạo thành hai hoặc nhiều hàng được sắp xếp theo chiều dọc từ phía sau ở hai bên sườn.<ref name="Kit4">{{cite journal|author=Kitchener, A. C.|author2=Beaumont, M. A.|author3=Richardson, D.|year=2006|title=Geographical Variation in the Clouded Leopard, ''Neofelis nebulosa'', Reveals Two Species|journal=Current Biology|volume=16|issue=23|pages=2377–2383|doi=10.1016/j.cub.2006.10.066|pmid=17141621|name-list-style=amp|s2cid=6838593}}</ref>Nó có thể kêu gừ gừ khi xương hyoid của nó bị hóa rắn. Đồng tử của nó co lại thành các khe dọc.<ref name="Guggisberg1975">{{cite book|title=Wild cats of the World|author=Guggisberg, C.A.W.|publisher=Taplinger Publishing|year=1975|isbn=978-0-8008-8324-9|location=New York|pages=125–130|chapter=Clouded leopard ''Neofelis nebulosa'' (Griffiths, 1821)}}</ref>

Nó có một kết cấu cơ thể chắc chắn và nặng khoảng 12 đến 26 kg. [[Răng nanh]] của nó dài 5,1 cm, tương ứng với chiều dài hộp sọ, dài hơn so với bất kỳ loài mèo còn sống nào khác. Đuôi của nó có thể dài ra ngang với cơ thể của nó, giúp cân bằng.

== Phân bố và sinh cảnh ==
⚫
Báo gấm Sunda chỉ sinh sống ở các đảo Borneo và Sumatra. Ở Borneo, nó xuất hiện trong các [[Rừng mưa nhiệt đới|rừng nhiệt đới]] đất thấp, và mật độ thấp hơn trong rừng khai thác dưới 1.500 m. Ở Sumatra, nó xuất hiện nhiều hơn ở các khu vực đồi núi. Không biết liệu nó có còn sinh sống trên [[Batu|quần đảo Batu]] gần Sumatra hay không.

Từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2005, dấu vết của báo gấm đã được ghi lại trong quá trình nghiên cứu thực địa tại Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Tabin ở [[Sabah]]. Quy mô dân số trong khu vực nghiên cứu 56 km² được ước tính là năm cá thể, dựa trên phân tích bắt giữ bốn cá thể đã được xác nhận phân biệt theo dấu vết của chúng. Mật độ ước tính khoảng 8 đến 17 cá thể trên 100 km². Dân số ở Sabah ước tính khoảng 1.500–3.200 cá thể, chỉ có 275–585 trong số đó sống trong các khu bảo tồn được bảo vệ hoàn toàn đủ lớn để có một quần thể tồn tại lâu dài gồm hơn 50 cá thể.<ref>{{cite journal|author=Wilting, A.|author2=Fischer, F.|author3=Abu Bakar, S.|author4=Linsenmair, K. E.|year=2006|title=Clouded leopards, the secretive top-carnivore of South-East Asian rainforests: their distribution, status and conservation needs in Sabah, Malaysia|journal=BMC Ecology|volume=6|pages=16|doi=10.1186/1472-6785-6-16|pmc=1654139|pmid=17092347|name-list-style=amp}}</ref> Mật độ bên ngoài các khu bảo tồn ở Sabah có lẽ thấp hơn nhiều, ước tính khoảng một cá thể trên 100 km².<ref>{{cite journal|last1=Wilting|first1=A.|last2=Mohamed|first2=A.|last3=Ambu|first3=L. N.|last4=Lagan|first4=P.|last5=Mannan|first5=S.|last6=Hofer|first6=H.|last7=Sollman|first7=R.|year=2012|title=Density of the Vulnerable Sunda clouded leopard ''Neofelis diardi'' in two commercial forest reserves in Sabah, Malaysian Borneo|journal=Oryx|volume=46|issue=3|pages=423–426|doi=10.1017/S0030605311001694|doi-access=free|name-list-style=amp}}</ref>

Ở Sumatra, nó được ghi nhận ở các Công viên Quốc gia Kerinci Seblat, Gunung Leuser và Bukit Barisan Selatan.<ref>{{cite journal|author=Holden, J.|year=2001|title=Small cats in Kerinci Seblat National Park, Sumatra, Indonesia: evidence collected through photo-trapping|journal=Cat News|issue=35|pages=11–14}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Pusparini, W.|author2=Wibisono, H. T.|author3=Reddy, G. V.|author4=Tarmizi|author5=Bharata, P.|year=2014|title=Small and medium sized cats in Gunung Leuser National Park, Sumatra, Indonesia|journal=Cat News|issue=Special issue 8|pages=4–9}}</ref><ref>{{cite journal|author1=McCarthy, J. L.|author2=Wibisono, H. T.|author3=McCarthy, K. P.|author4=Fuller, T. K.|author5=Andayani, N.|year=2015|title=Assessing the distribution and habitat use of four felid species in Bukit Barisan Selatan National Park, Sumatra, Indonesia|journal=Global Ecology and Conservation 3|volume=3|pages=210−221|doi=10.1016/j.gecco.2014.11.009|doi-access=free}}</ref> Nó có lẽ phân bố ở mật độ thấp hơn nhiều so với ở Borneo. Một lời giải thích cho mật độ thấp hơn khoảng 1,29 cá thể trên 100 km² này có thể là ở Sumatra, nó chia sẻ phạm vi phân bố với [[hổ Java]], trong khi ở Borneo, nó là loài ăn thịt lớn nhất.<ref>{{cite book|title=Felid Biology and Conservation: Programme and Abstracts. An International Conference, 17–20 September 2007, Oxford|author1=Hutujulu, B.|author2=Sunarto|author3=Klenzendorf, S.|author4=Supriatna, J.|author5=Budiman, A.|author6=Yahya, A.|publisher=Oxford University, Wildlife Conservation Research Unit|year=2007|editor1=J. Hughes|location=Oxford|pages=17−21|chapter=Study on the ecological characteristics of clouded leopard in Riau, Sumatra|editor2=M. Mercer}}</ref>

[[Hóa thạch]] báo gấm được [[khai quật]] trên Java, nơi nó có lẽ đã tuyệt chủng vào [[thế Holocen]].<ref>{{cite journal|author=Meijaard, E.|year=2004|title=Biogeographic history of the Javan leopard ''Panthera pardus'' based on a craniometric analysis|journal=Journal of Mammalogy|volume=85|issue=2|pages=302–310|doi=10.1644/BER-010|doi-access=free}}</ref>

== Hệ sinh thái và hành vi ==
Các thói quen của báo gấm Sunda phần lớn không được biết đến vì bản tính kín đáo của loài động vật này. Người ta cho rằng nó thường [[Động vật sống đơn độc|sống đơn độc]]. Nó chủ yếu săn mồi trên mặt đất và sử dụng kỹ năng leo trèo của mình để trốn tránh nguy hiểm.

== Các mối đe dọa ==
[[File:Riau_deforestation_2006.jpg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Riau_deforestation_2006.jpg|trái|nhỏ|Nạn phá rừng ở Sumatra]]
Báo gấm Sunda, một loài sống trên cây, sống phụ thuộc vào rừng và ngày càng bị đe dọa bởi [[Mất môi trường sống|môi trường sống bị tàn phá]] sau [[nạn phá rừng]] ở [[Indonesia]] cũng như ở [[Malaysia]].

Kể từ đầu những năm 1970, phần lớn độ che phủ của rừng đã bị phát quang ở miền nam Sumatra, đặc biệt là rừng thường xanh nhiệt đới vùng đất thấp. Sự phân mảnh của lâm phần và sự xâm lấn nông nghiệp đã làm cho động vật hoang dã đặc biệt dễ bị tổn thương trước sức ép của con người.<ref>{{cite journal|author1=Gaveaua, D. L. A.|author2=Wandonoc, H.|author3=Setiabudid, F.|year=2007|title=Three decades of deforestation in southwest Sumatra: Have protected areas halted forest loss and logging, and promoted re-growth?|url=http://www.aseanenvironment.info/Abstract/41014243.pdf|journal=Biological Conservation|volume=134|issue=4|pages=495–504|doi=10.1016/j.biocon.2006.08.035}}</ref> Borneo là một trong những nơi có tỷ lệ phá rừng cao nhất thế giới. Trong khi vào giữa những năm 1980, rừng vẫn bao phủ gần ba phần tư hòn đảo, đến năm 2005, chỉ 52% Borneo là còn rừng. Cả rừng và đất đều mở đường cho con người định cư. Buôn bán trái phép động vật hoang dã là một hoạt động phổ biến rộng rãi.<ref>{{citation|author=Rautner, M.|author2=Hardiono, M.|author3=Alfred, R. J.|year=2005|title=Borneo: treasure island at risk. Status of Forest, Wildlife, and related Threats on the Island of Borneo|publisher=WWF Germany|url=http://assets.panda.org/downloads/treasureislandatrisk.pdf}}</ref>

Tình trạng dân số của báo gấm Sunda ở Sumatra và Borneo được ước tính giảm do mất rừng, chuyển đổi rừng, khai thác gỗ trái phép, xâm lấn và có thể bị săn bắn. Ở Borneo, nạn cháy rừng lại là thêm một mối đe dọa, đặc biệt là ở [[Kaltim]] và Vườn quốc gia Sebangau.<ref>{{citation|editor=Povey, K.|editor11=Cheyne, S.|publisher=IUCN/SSC Conservation Breeding Specialist Group: Apple Valley, MN.|title=Clouded Leopard and Small Felid Conservation Summit Final Report|year=2009|editor14=Byers, O. CBSG.|editor13=Holzer, K.|editor12=Breitenmoser, C.|editor10=Johnson, A.|editor2=Sunarto, H. J.G.|editor9=Long, B.|editor8=Haidai, I.|editor7=Lynam, A.|editor6=Wilting, A.|editor5=Reed, D.|editor4=Ngoprasert, D.|editor3=Priatna, D.|url=http://www.cbsg.org/cbsg/workshopreports/26/small_felids_2009_final_report.pdf}}</ref>

Đã có báo cáo về việc [[săn trộm]] báo gấm Sunda ở quận Belait của Brunei, nơi người dân địa phương đang bán da của chúng với những giá sinh lợi.<ref>Shahminan, F., Begawan, B. S. (2010). [http://www.bt.com.bn/news-national/2010/12/19/poaching-threatens-clouded-leopards ''Poaching threatens clouded leopards''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130508221458/http://www.bt.com.bn/news-national/2010/12/19/poaching-threatens-clouded-leopards|date=2013-05-08}} The Brunei Times, 19 December 2010.</ref>

== Bảo tồn ==
''Neofelis diardi'' được liệt kê trong Phụ lục I của Công ước [[CITES]], và được bảo vệ hòan toàn ở Sumatra, [[Kalimantan]], [[Sabah]], [[Sarawak]] và [[Brunei]]. Báo gấm Sunda xuất hiện ở hầu hết các khu vực được bảo vệ dọc theo sống lưng núi Sumatra và ở hầu hết các khu bảo tồn trên đảo Borneo.

Kể từ tháng 11 năm 2006, Dự án Mèo hoang Borneo và Báo gấm có trụ sở tại Khu bảo tồn Thung lũng Danum và Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Tabin nhằm mục đích nghiên cứu hành vi và sinh thái của năm loài mèo hoang Borneo - [[mèo nâu đỏ]], [[mèo đầu phẳng]], [[mèo gấm]], [[mèo báo]], và báo gấm Sunda - và con mồi của chúng, với trọng tâm là báo gấm; điều tra các tác động của sự thay đổi môi trường sống; nâng cao nhận thức về các loài mèo hoang Borneo và nhu cầu bảo tồn của chúng, sử dụng báo gấm làm loài chủ lực; và điều tra các mối đe dọa đối với mèo hoang Borneo từ việc săn bắn và buôn bán ở Sabah.<ref>{{cite journal|author=Hearn, A.|author2=Ross, J.|year=2006|title=Bornean Wild Cat and Clouded Leopard Project|url=http://www.catsg.org/catsgportal/project-o-month/02_webarchive/grafics/dec2006.pdf|journal=Cat Project of the Month – November 2006. IUCN/SSC Cat Specialist Group}}</ref>

Báo gấm Sunda là một trong những loài mèo tiêu điểm của dự án Bảo tồn Động vật Ăn thịt ở Sabah có trụ sở ở Đông Bắc Borneo từ tháng 7 năm 2008. Nhóm dự án đánh giá hậu quả của các hình thức khai thác rừng khác nhau đối với sự phong phú và mật độ của các loài sinh vật ăn thịt trong ba khu rừng sử dụng thương mại. Họ dự định đánh giá nhu cầu bảo tồn của những loài hoang dã này và phát triển các kế hoạch hành động bảo tồn loài cụ thể cùng với các nhà nghiên cứu khác và tất cả các bên liên quan tại địa phương.<ref>{{cite journal|author=Wilting, A.|author2=Mohamed, A.|year=2009|title=Consequences of different forest management strategies for felids in Sabah, Malaysia|url=http://www.catsg.org/catsgportal/project-o-month/02_webarchive/grafics/may2009.pdf|journal=Cat Project of the Month – May 2009. IUCN/SSC Cat Specialist Group}}</ref>

== Tên gọi ==
Tên khoa học của chi ''Neofelis'' là sự kết hợp của từ [[tiếng Hy Lạp]] νεο- có nghĩa là "mới, tươi, kỳ lạ", và từ [[Tiếng Latinh|tiếng Latin]] ''feles'' có nghĩa là "mèo", vì vậy nó có nghĩa đen là "mèo mới."<ref>{{cite book|title=An Intermediate Greek-English Lexicon|last1=Liddell|first1=H. G.|last2=Scott|first2=R.|publisher=Clarendon Press|year=1889|location=Oxford|chapter=νεοs|chapter-url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0058%3Aentry%3Dne%2Fos}}</ref><ref>{{cite book|title=An Elementary Latin Dictionary|last1=Lewis|first1=C. T.|publisher=American Book Company|year=1890|location=New York, Cincinnati, and Chicago|chapter=fēlēs or faelēs|chapter-url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=felis&la=la}}</ref>

Tên [[Indonesia]] của báo gấm là rimau-dahan, có nghĩa là "hổ cây" hoặc "hổ nhánh".<ref name="Horsfield">{{cite journal|author=Horsfield, T.|year=1825|title=Description of the Rimau-Dahan of the inhabitants of Sumatra, a new species of Felis, discovered in the forests of Bencoolen, by Sir Thomas Stamford Raffles, late Lieutenant-Governor of Fort Marlborough|url=https://archive.org/stream/zoologicaljourna01lond#page/542/mode/2up|journal=Zoological Journal of London 1|pages=542–554}}</ref>Ở Sarawak, nó được gọi là ''entulu''.<ref>{{cite web|url=https://www.theborneopost.com/2019/09/03/clouded-leopard-found-dead-by-firefighters-in-kuala-baram-believed-killed-by-peat-soil-fires/|title=Clouded leopard found dead by firefighters in Kuala Baram, believed killed by peat soil fires|author=Johari, Z.|date=2019|publisher=The Borneo Post|access-date=3 September 2019|df=dmy-all}}</ref>


==Chú thích==
==Chú thích==

Phiên bản lúc 04:18, ngày 2 tháng 1 năm 2021

Báo gấm Sunda
Thời điểm hóa thạch: Đầu thế Pleistocen - Gần đây
Báo gấm Borneo ở hạ lưu sông Kinabatangan, đông Sabah, Malaysia
Tình trạng bảo tồn
Phân loại khoa học
Giới (regnum)Animalia
Ngành (phylum)Chordata
Lớp (class)Mammalia
Bộ (ordo)Carnivora
Phân bộ (subordo)Feliformia
Họ (familia)Felidae
Phân họ (subfamilia)Pantherinae
Chi (genus)Neofelis
Loài (species)N. diardi
Danh pháp hai phần
Neofelis diardi
(G. Cuvier, 1823)
Bản đồ phân bố của báo gấm Sunda, 2016[1]
Bản đồ phân bố của báo gấm Sunda, 2016[1]
Phân loài

Báo gấm Sunda hay báo mây Sunda (Neofelis diardi) (tiếng Anh: Sunda Clouded Leopard) là một loài thuộc Họ Mèo có kích thước trung bình, sinh sống ở đảo Borneo và Sumatra. Năm 2015, IUCN đánh giá loài này là loài sắp nguy cấp với số lượng nghi ngờ ít hơn 10.000 cá thể trưởng thành sinh sống ngoài hoang dã, và đang có xu hướng sụt giảm số lượng.[1] Trên cả hai đảo Sunda, chúng bị đe dọa bởi nạn phá rừng.

Vào năm 2006, chúng được công nhận là một loài riêng biệt, khác với loài báo gấm (Neofelis nebulosa) ở đất liền Đông Nam Á.[2] Lông của chúng tối hơn với các điểm "hoa đám mây" nhỏ hơn.[3][4]

Chúng còn được gọi là báo gấm Indonesia,[5] báo gấm Sundaland, báo gấm Enkuli, báo gấm Diard,[6] và mèo Diard.[7]

Đặc điểm

Báo gấm Sunda có tổng thể là màu vàng xám hoặc xám. Nó có một đường giữa kép ở mặt sau và được đánh dấu bằng các hoa văn hình đám mây nhỏ không đều trên vai. Những hoa văn đám mây này có các điểm thường xuyên bên trong và tạo thành hai hoặc nhiều hàng được sắp xếp theo chiều dọc từ phía sau ở hai bên sườn.[8]Nó có thể kêu gừ gừ khi xương hyoid của nó bị hóa rắn. Đồng tử của nó co lại thành các khe dọc.[9]

Nó có một kết cấu cơ thể chắc chắn và nặng khoảng 12 đến 26 kg. Răng nanh của nó dài 5,1 cm, tương ứng với chiều dài hộp sọ, dài hơn so với bất kỳ loài mèo còn sống nào khác. Đuôi của nó có thể dài ra ngang với cơ thể của nó, giúp cân bằng.

Phân bố và sinh cảnh

Báo gấm Sunda chỉ sinh sống ở các đảo Borneo và Sumatra. Ở Borneo, nó xuất hiện trong các rừng nhiệt đới đất thấp, và mật độ thấp hơn trong rừng khai thác dưới 1.500 m. Ở Sumatra, nó xuất hiện nhiều hơn ở các khu vực đồi núi. Không biết liệu nó có còn sinh sống trên quần đảo Batu gần Sumatra hay không.

Từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2005, dấu vết của báo gấm đã được ghi lại trong quá trình nghiên cứu thực địa tại Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Tabin ở Sabah. Quy mô dân số trong khu vực nghiên cứu 56 km² được ước tính là năm cá thể, dựa trên phân tích bắt giữ bốn cá thể đã được xác nhận phân biệt theo dấu vết của chúng. Mật độ ước tính khoảng 8 đến 17 cá thể trên 100 km². Dân số ở Sabah ước tính khoảng 1.500–3.200 cá thể, chỉ có 275–585 trong số đó sống trong các khu bảo tồn được bảo vệ hoàn toàn đủ lớn để có một quần thể tồn tại lâu dài gồm hơn 50 cá thể.[10] Mật độ bên ngoài các khu bảo tồn ở Sabah có lẽ thấp hơn nhiều, ước tính khoảng một cá thể trên 100 km².[11]

Ở Sumatra, nó được ghi nhận ở các Công viên Quốc gia Kerinci Seblat, Gunung Leuser và Bukit Barisan Selatan.[12][13][14] Nó có lẽ phân bố ở mật độ thấp hơn nhiều so với ở Borneo. Một lời giải thích cho mật độ thấp hơn khoảng 1,29 cá thể trên 100 km² này có thể là ở Sumatra, nó chia sẻ phạm vi phân bố với hổ Java, trong khi ở Borneo, nó là loài ăn thịt lớn nhất.[15]

Hóa thạch báo gấm được khai quật trên Java, nơi nó có lẽ đã tuyệt chủng vào thế Holocen.[16]

Hệ sinh thái và hành vi

Các thói quen của báo gấm Sunda phần lớn không được biết đến vì bản tính kín đáo của loài động vật này. Người ta cho rằng nó thường sống đơn độc. Nó chủ yếu săn mồi trên mặt đất và sử dụng kỹ năng leo trèo của mình để trốn tránh nguy hiểm.

Các mối đe dọa

Nạn phá rừng ở Sumatra

Báo gấm Sunda, một loài sống trên cây, sống phụ thuộc vào rừng và ngày càng bị đe dọa bởi môi trường sống bị tàn phá sau nạn phá rừng ở Indonesia cũng như ở Malaysia.

Kể từ đầu những năm 1970, phần lớn độ che phủ của rừng đã bị phát quang ở miền nam Sumatra, đặc biệt là rừng thường xanh nhiệt đới vùng đất thấp. Sự phân mảnh của lâm phần và sự xâm lấn nông nghiệp đã làm cho động vật hoang dã đặc biệt dễ bị tổn thương trước sức ép của con người.[17] Borneo là một trong những nơi có tỷ lệ phá rừng cao nhất thế giới. Trong khi vào giữa những năm 1980, rừng vẫn bao phủ gần ba phần tư hòn đảo, đến năm 2005, chỉ 52% Borneo là còn rừng. Cả rừng và đất đều mở đường cho con người định cư. Buôn bán trái phép động vật hoang dã là một hoạt động phổ biến rộng rãi.[18]

Tình trạng dân số của báo gấm Sunda ở Sumatra và Borneo được ước tính giảm do mất rừng, chuyển đổi rừng, khai thác gỗ trái phép, xâm lấn và có thể bị săn bắn. Ở Borneo, nạn cháy rừng lại là thêm một mối đe dọa, đặc biệt là ở Kaltim và Vườn quốc gia Sebangau.[19]

Đã có báo cáo về việc săn trộm báo gấm Sunda ở quận Belait của Brunei, nơi người dân địa phương đang bán da của chúng với những giá sinh lợi.[20]

Bảo tồn

Neofelis diardi được liệt kê trong Phụ lục I của Công ước CITES, và được bảo vệ hòan toàn ở Sumatra, Kalimantan, Sabah, Sarawak và Brunei. Báo gấm Sunda xuất hiện ở hầu hết các khu vực được bảo vệ dọc theo sống lưng núi Sumatra và ở hầu hết các khu bảo tồn trên đảo Borneo.

Kể từ tháng 11 năm 2006, Dự án Mèo hoang Borneo và Báo gấm có trụ sở tại Khu bảo tồn Thung lũng Danum và Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Tabin nhằm mục đích nghiên cứu hành vi và sinh thái của năm loài mèo hoang Borneo - mèo nâu đỏ, mèo đầu phẳng, mèo gấm, mèo báo, và báo gấm Sunda - và con mồi của chúng, với trọng tâm là báo gấm; điều tra các tác động của sự thay đổi môi trường sống; nâng cao nhận thức về các loài mèo hoang Borneo và nhu cầu bảo tồn của chúng, sử dụng báo gấm làm loài chủ lực; và điều tra các mối đe dọa đối với mèo hoang Borneo từ việc săn bắn và buôn bán ở Sabah.[21]

Báo gấm Sunda là một trong những loài mèo tiêu điểm của dự án Bảo tồn Động vật Ăn thịt ở Sabah có trụ sở ở Đông Bắc Borneo từ tháng 7 năm 2008. Nhóm dự án đánh giá hậu quả của các hình thức khai thác rừng khác nhau đối với sự phong phú và mật độ của các loài sinh vật ăn thịt trong ba khu rừng sử dụng thương mại. Họ dự định đánh giá nhu cầu bảo tồn của những loài hoang dã này và phát triển các kế hoạch hành động bảo tồn loài cụ thể cùng với các nhà nghiên cứu khác và tất cả các bên liên quan tại địa phương.[22]

Tên gọi

Tên khoa học của chi Neofelis là sự kết hợp của từ tiếng Hy Lạp νεο- có nghĩa là "mới, tươi, kỳ lạ", và từ tiếng Latin feles có nghĩa là "mèo", vì vậy nó có nghĩa đen là "mèo mới."[23][24]

Tên Indonesia của báo gấm là rimau-dahan, có nghĩa là "hổ cây" hoặc "hổ nhánh".[25]Ở Sarawak, nó được gọi là entulu.[26]

Chú thích

  1. ^ a b c Hearn, A.; Ross, J.; Brodie, J.; Cheyne, S.; Haidir, I. A.; Loken, B.; Mathai, J.; Wilting, A.; McCarthy, J. (2016). “Neofelis diardi”. Sách đỏ IUCN về các loài bị đe dọa. 2016: e.T136603A97212874. Đã bỏ qua tham số không rõ |last-author-amp= (gợi ý |name-list-style=) (trợ giúp) Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “iucn” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
  2. ^ Buckley-Beason, V. A.; Johnson, W. E.; Nash, W.G.; Stanyon, R.; Menninger, J. C.; Driscoll, C. A.; Howard, J.; Bush, M.; Page, J. E.; Roelke, M. E.; Stone, G.; Martelli, P.; Wen, C.; Ling, L.; Duraisingam, R. K.; Lam, V. P. & O'Brien, S. J. (2006). “Molecular Evidence for Species-Level Distinctions in Clouded Leopards”. Current Biology. 16 (23): 2371–2376. doi:10.1016/j.cub.2006.08.066. PMC 5618441. PMID 17141620.
  3. ^ Kitchener, A. C.; Beaumont, M. A. & Richardson, D. (2006). “Geographical Variation in the Clouded Leopard, Neofelis nebulosa, Reveals Two Species”. Current Biology. 16 (23): 2377–2383. doi:10.1016/j.cub.2006.10.066. PMID 17141621. S2CID 6838593.
  4. ^ Kitchener, A. C.; Breitenmoser-Würsten, C.; Eizirik, E.; Gentry, A.; Werdelin, L.; Wilting, A.; Yamaguchi, N.; Abramov, A. V.; Christiansen, P.; Driscoll, C.; Duckworth, J. W.; Johnson, W.; Luo, S.-J.; Meijaard, E.; O’Donoghue, P.; Sanderson, J.; Seymour, K.; Bruford, M.; Groves, C.; Hoffmann, M.; Nowell, K.; Timmons, Z. & Tobe, S. (2017). “A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group” (PDF). Cat News (Special Issue 11): 65−66.
  5. ^ Kitchener, A. C.; Beaumont, M. A. & Richardson, D. (2006). “Geographical Variation in the Clouded Leopard, Neofelis nebulosa, Reveals Two Species”. Current Biology. 16 (23): 2377–2383. doi:10.1016/j.cub.2006.10.066. PMID 17141621. S2CID 6838593.
  6. ^ Sunquist, F. & Sunquist, M. (2014). “Clouded leopard”. The Wild Cat Book: Everything You Ever Wanted to Know about Cats. Chicago: University of Chicago Press. tr. 61−68. ISBN 978-0-2261-4576-1.
  7. ^ Beolens, B.; Watkins, M. & Grayson, M. (2009). “Diard”. The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: Johns Hopkins University Press. tr. 110. ISBN 978-0-8018-9533-3.
  8. ^ Kitchener, A. C.; Beaumont, M. A. & Richardson, D. (2006). “Geographical Variation in the Clouded Leopard, Neofelis nebulosa, Reveals Two Species”. Current Biology. 16 (23): 2377–2383. doi:10.1016/j.cub.2006.10.066. PMID 17141621. S2CID 6838593.
  9. ^ Guggisberg, C.A.W. (1975). “Clouded leopard Neofelis nebulosa (Griffiths, 1821)”. Wild cats of the World. New York: Taplinger Publishing. tr. 125–130. ISBN 978-0-8008-8324-9.
  10. ^ Wilting, A.; Fischer, F.; Abu Bakar, S. & Linsenmair, K. E. (2006). “Clouded leopards, the secretive top-carnivore of South-East Asian rainforests: their distribution, status and conservation needs in Sabah, Malaysia”. BMC Ecology. 6: 16. doi:10.1186/1472-6785-6-16. PMC 1654139. PMID 17092347.
  11. ^ Wilting, A.; Mohamed, A.; Ambu, L. N.; Lagan, P.; Mannan, S.; Hofer, H. & Sollman, R. (2012). “Density of the Vulnerable Sunda clouded leopard Neofelis diardi in two commercial forest reserves in Sabah, Malaysian Borneo”. Oryx. 46 (3): 423–426. doi:10.1017/S0030605311001694.
  12. ^ Holden, J. (2001). “Small cats in Kerinci Seblat National Park, Sumatra, Indonesia: evidence collected through photo-trapping”. Cat News (35): 11–14.
  13. ^ Pusparini, W.; Wibisono, H. T.; Reddy, G. V.; Tarmizi; Bharata, P. (2014). “Small and medium sized cats in Gunung Leuser National Park, Sumatra, Indonesia”. Cat News (Special issue 8): 4–9.
  14. ^ McCarthy, J. L.; Wibisono, H. T.; McCarthy, K. P.; Fuller, T. K.; Andayani, N. (2015). “Assessing the distribution and habitat use of four felid species in Bukit Barisan Selatan National Park, Sumatra, Indonesia”. Global Ecology and Conservation 3. 3: 210−221. doi:10.1016/j.gecco.2014.11.009.
  15. ^ Hutujulu, B.; Sunarto; Klenzendorf, S.; Supriatna, J.; Budiman, A.; Yahya, A. (2007). “Study on the ecological characteristics of clouded leopard in Riau, Sumatra”. Trong J. Hughes; M. Mercer (biên tập). Felid Biology and Conservation: Programme and Abstracts. An International Conference, 17–20 September 2007, Oxford. Oxford: Oxford University, Wildlife Conservation Research Unit. tr. 17−21.
  16. ^ Meijaard, E. (2004). “Biogeographic history of the Javan leopard Panthera pardus based on a craniometric analysis”. Journal of Mammalogy. 85 (2): 302–310. doi:10.1644/BER-010.
  17. ^ Gaveaua, D. L. A.; Wandonoc, H.; Setiabudid, F. (2007). “Three decades of deforestation in southwest Sumatra: Have protected areas halted forest loss and logging, and promoted re-growth?” (PDF). Biological Conservation. 134 (4): 495–504. doi:10.1016/j.biocon.2006.08.035.
  18. ^ Rautner, M.; Hardiono, M.; Alfred, R. J. (2005), Borneo: treasure island at risk. Status of Forest, Wildlife, and related Threats on the Island of Borneo (PDF), WWF Germany
  19. ^ Povey, K.; Sunarto, H. J.G.; Priatna, D.; Ngoprasert, D.; Reed, D.; Wilting, A.; Lynam, A.; Haidai, I.; Long, B.; Johnson, A.; Cheyne, S.; Breitenmoser, C.; Holzer, K.; Byers, O. CBSG. biên tập (2009), Clouded Leopard and Small Felid Conservation Summit Final Report (PDF), IUCN/SSC Conservation Breeding Specialist Group: Apple Valley, MN.
  20. ^ Shahminan, F., Begawan, B. S. (2010). Poaching threatens clouded leopards Lưu trữ 2013-05-08 tại Wayback Machine The Brunei Times, 19 December 2010.
  21. ^ Hearn, A.; Ross, J. (2006). “Bornean Wild Cat and Clouded Leopard Project” (PDF). Cat Project of the Month – November 2006. IUCN/SSC Cat Specialist Group.
  22. ^ Wilting, A.; Mohamed, A. (2009). “Consequences of different forest management strategies for felids in Sabah, Malaysia” (PDF). Cat Project of the Month – May 2009. IUCN/SSC Cat Specialist Group.
  23. ^ Liddell, H. G.; Scott, R. (1889). “νεοs”. An Intermediate Greek-English Lexicon. Oxford: Clarendon Press.
  24. ^ Lewis, C. T. (1890). “fēlēs or faelēs”. An Elementary Latin Dictionary. New York, Cincinnati, and Chicago: American Book Company.
  25. ^ Horsfield, T. (1825). “Description of the Rimau-Dahan of the inhabitants of Sumatra, a new species of Felis, discovered in the forests of Bencoolen, by Sir Thomas Stamford Raffles, late Lieutenant-Governor of Fort Marlborough”. Zoological Journal of London 1: 542–554.
  26. ^ Johari, Z. (2019). “Clouded leopard found dead by firefighters in Kuala Baram, believed killed by peat soil fires”. The Borneo Post. Truy cập 3 tháng Chín năm 2019.

Tham khảo

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Báo_gấm_Sunda&oldid=64220185”