Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Karim Khan”
n robot Thêm: tr:Kerim Han Zend; sửa cách trình bày |
n robot Thêm: ca:Karim Khan Zand |
||
| Dòng 50: | Dòng 50: | ||
[[ar:كريم خان زند]] |
[[ar:كريم خان زند]] |
||
[[id:Karim Khan]] |
[[id:Karim Khan]] |
||
[[ca:Karim Khan Zand]] |
|||
[[de:Karim Khan]] |
[[de:Karim Khan]] |
||
[[en:Karim Khan]] |
[[en:Karim Khan]] |
||
Phiên bản lúc 12:09, ngày 15 tháng 8 năm 2009
| Karim Khan | |
|---|---|
 Chân dung của Karim Khan Zand. | |
| Vua của Ba Tư | |
| Tại vị | 1760 – 1779 |
| Tiền nhiệm | Shah Rukh |
| Kế nhiệm | Abol Fath Khan Zand |
| Thông tin chung | |
| Sinh | Khoảng 1705 |
| Mất | 1779 |
| An táng | Bảo tàng Pars ở Shiraz |
| Hoàng tộc | Nhà Zand |
| Tôn giáo | Đạo Islam |
Mohammad Karim Khan Zand, (khoảng 1705 – 1779), cũng được gọi là Karim Khan Đại đế (Bozorg), là một nhà lãnh đạo nắm quyền hành trên thực tế (de facto) của Ba Tư từ năm 1760 tới 1779. Ông là người sáng lập ra nhà Zand. Tuy nhiên, ông không xưng hoàng đế (shah) mà dùng hiệu Vakil ar-Ra'aayaa (Người đại diện của các thần dân, hay tổng thống).
Karim Khan từng là một trong những vị tướng của Nader Shah Afshar. Sau khi Nader Shah bị sát hại năm 1747, xứ Ba Tư rơi vào một cuộc nội chiến. Trong thời gian đó, Karim Khan, Abdolfath Khan và Ali Mardan Khan đã hoàn thành một cuộc thỏa thuận phân chia đất nước cho nhau và bầu một tôn thất nhà Safavid là Ismail III làm vua. Dù vậy, liên minh này tan rã sau khi Ali Mardan Khan chiếm Isfahan rồi giết chết Abdolfath Khan. Sau đó, Karim Khan giết hại Ali Mardan Khan và dành được quyền uy trên toàn cõi Iran trừ Khorasan, dưới quyền của Shah Rukh, cháu nội của Nader Shah. Tuy nhiên, ông không hề xưng làm shah (hoàng đế), mà lại thích lấy hiệu là Vakil ar-Ra'aayaa (Người đại diện của các thần dân).
Trong thời gian Karim Khan trị vì, Ba Tư đã phục hồi sau 40 năm bị chiến tranh tàn phá, trở thành một quốc gia thanh bình và thịnh vượng. Dưới triều ông, quan hệ ngoại giao với Anh được lập lại, ông cho phép Công ty Tây Ấn lập cơ sở kinh doanh ở miền nam Ba Tư. Ông chọn Shiraz làm kinh đô và ra lệnh xây dựng các công trình cùng một số dự án kiến trúc tại đây. Sau khi Karim Khan băng hà, nội chiến lại tái phát và những người kế tục ông không ai có khả năng cai trị đất nước hiệu quả như ông. Người cuối cùng trong số những người thừa kế của Karim Khan, Lotf Ali Khan, đã bị Agha Mohammad Khan giết hại, và nhà Qajar được thành lập.
Ngày nay, ông được ca ngợi là một trong những nhà lãnh đạo công bằng trong lịch sử Ba Tư. Có rất nhiều giai thoại kể về Karim Khan như một vị quốc vương có lòng trắc ẩn, nhân từ với các thần dân của ông.
Bảo tàng Pars ở Shiraz là nơi yên nghỉ của Karim Khan.