Xem mã nguồn của Bộ Cá đao

{{bài cùng tên|Cá đao (định hướng)|Cá đao}}
{{Bảng phân loại
| image = Pristis pristis - Georgia Aquarium Jan 2006.jpg
| image_caption = [[Cá đao răng nhỏ Đại Tây Dương]] (''Pristis pectinata'')
| fossil_range = {{Fossil range|100|0}} Creta muộn - gần đây<ref name=FB/>
| status = 
| status_system = 
| status_ref = 
| trend = up
| regnum = [[Động vật|Animalia]] 
| phylum = [[Động vật có dây sống|Chordata]] 
| classis = [[Lớp Cá sụn|Chondrichthyes]]
| subclassis = [[Phân lớp Cá mang tấm|Elasmobranchii]]
| superordo = [[Siêu bộ Cá đuối|Batoidea]]
| ordo = '''Pristiformes'''
| familia = '''Pristidae'''
| familia_authority = [[Charles Lucien Bonaparte|Bonaparte]], 1838
| subdivision_ranks = Các chi
| subdivision =
''[[Anoxypristis]]''<br />
''[[Pristis]]''
}}

'''Bộ Cá đao''' ([[danh pháp|danh pháp khoa học]]: '''''Pristiformes'''''), là một bộ cá dạng [[Siêu bộ Cá đuối|cá đuối]], với đặc trưng là một mũi sụn dài ra ở mõm. Một số loài có thể phát triển dài tới 7 mét.<ref name=Pmicrodon>{{FishBase species | genus = Pristis | species = microdon | year = 2011}}</ref><ref name=Pperotteti>{{FishBase species | genus = Pristis | species = perotteti | year = 2011}}</ref><ref name=Ppristis>{{FishBase species | genus = Pristis | species = pristis | year = 2011}}</ref>. Phần lớn các loài là không biết rõ và ít được nghiên cứu. Chúng là thành viên của họ còn sinh tồn duy nhất là '''Pristidae''' trong bộ Pristiformes, với từ nguyên bắt nguồn từ tiếng [[Hy Lạp]] cổ đại pristēs (πρίστης) có nghĩa là "thợ cưa" hay "cái cưa". Chúng thường hay bị nhầm lẫn với các loài trong [[bộ Cá nhám cưa]] (Pristiophoriformes) vì hình dáng tương tự.

Tất cả các loài cá đao được xếp vào danh sách loài cực kỳ nguy cấp của [[Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế|IUCN]].<ref>[http://www.iucnredlist.org/ IUCN Red List]. Truy cập 19-10-2009.</ref><ref name= CITES>[http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml Các phụ lục I, II và III của CITES]. Phiên bản 22-5-2009.</ref>

==Phân bố và môi trường sống==
Cá đao được tìm thấy trong khu vực [[nhiệt đới]] và [[cận nhiệt đới]] ở [[Đại Tây Dương]] và [[Ấn Độ Dương|Ấn Độ]]-[[Thái Bình Dương]]. Chúng sinh sống ở các vùng ven biển như [[vịnh]] và các [[cửa sông]], nhưng thường xuyên thâm nhập vào các con sông và hồ lớn như [[hồ Nicaragua]].

Cá đao chỉ sống ở vùng nước nông và lầy lội, có thể được tìm thấy trong cả khu vực nước ngọt và nước mặn. Tất cả các loài cá đao có khả năng di chuyển qua lại giữa khu vực nước ngọt và nước mặn.

==Mô tả==
Điểm đặc biệt nhất của cá đao là phần mõm dài hình lưỡi cưa. Phần mõm được bao phủ bởi các lỗ chân lông nhạy cảm cho phép cá đao phát hiện chuyển động của con mồi ẩn dưới đáy biển. Đồng thời nó cũng được dùng như là một công cụ đào bới để tìm kiếm các [[động vật giáp xác]] và vũ khí tự vệ, chống lại sự săn bắt của con người và động vật ăn thịt như [[cá mập]]. "Răng" nhô ra từ mõm không phải là răng thực sự, nhưng chúng là các cấu trúc giống như răng đã biến đổi, được gọi là các "răng nhỏ".

Cơ thể và đầu của cá đao phẳng, và chúng dành phần lớn thời gian của mình để nằm trên đáy biển. Miệng và lỗ mũi của chúng nằm ở mặt dưới giống như các loài cá đuối. Miệng được lót bằng răng nhỏ, hình vòm để ăn cá nhỏ và động vật giáp xác. Cá đao thở bằng hai lỗ thở phía sau mắt. Lớp da được bao phủ bằng một lớp răng nhỏ xíu bằng chất da, tạo ra một kết cấu thô ráp. Cá đao thường có màu xám nhạt hoặc nâu, riêng [[cá đao răng nhỏ Đại Tây Dương]] (''Pristis pectinata'') có màu xanh ô liu.

Giống như các loài [[Phân lớp Cá mang tấm|elasmobranchii]] khác, cá đao thiếu [[bong bóng]] và chúng kiểm soát sức nổi bằng một lá gan lớn chứa nhiều dầu. Bộ xương của chúng được cấu tạo bằng chất sụn.

Đôi mắt của cá đao không phát triển do môi trường sống trong bùn. Thiết bị cảm giác chính của cá đao là phần mõm. Ruột có hình dạng giống như cái mở nút chai, được gọi là van xoắn ốc.

Cá đao nhỏ nhất là [[cá đao lùn]] (''P. clavata''), có thể phát triển tới chiều dài đạt 1,4 mét (4,6&nbsp;ft),<ref>{{FishBase species | genus = Pristis | species = clavata | year = 2010}}</ref> nhỏ hơn nhiều hơn so với những thành viên khác. Loài lớn nhất là [[cá đao răng lớn]] (''P. perotteti''), [[cá đao răng nhỏ]] (''P. microdon''), và [[cá đao thường]] (''P. pristis''), tất cả đều có thể đạt tới 7&nbsp;m (23&nbsp;ft) <ref name=Pmicrodon/><ref name=Pperotteti/><ref name=Ppristis/> Một con cá đao phía Nam được ghi nhận là có trọng lượng tới 2,455 tấn (£ 5410).<ref>{{chú thích web |url=http://www.elasmo-research.org/education/topics/r_big_fish_stories.htm |title=Big Fish Stories |author=R. Aidan Martin |publisher=ReefQuest Centre for Shark Research}}</ref>

==Sinh học==
Cá đao hoạt động về đêm, thường ngủ vào ban ngày và đi săn vào ban đêm. Mặc dù xuất hiện với hình dáng đáng sợ nhưng chúng lại không hề tấn công con người trừ khi bị khiêu khích hoặc hoảng sợ. Săn bắt cá đao là bất hợp pháp ở [[Hoa Kỳ|Mỹ]] và [[Úc]].

Ít có thông tin về thói quen sinh sản của cá đao. Chúng trưởng thành đạt khả năng sinh sản trong 10 năm.

Cá đao được ước tính giao phối hai năm một lần, với một lứa trung bình sinh khoảng tám con non. Các con non trưởng thành rất chậm, người ta ước tính rằng các loài cá đao lớn không đạt đến độ thuần thục sinh sản cho đến khi có chiều dài 3,5 đến 4 mét (11 đến 13&nbsp;ft) và từ 10 đến 12 năm tuổi. Chúng sinh sản ở mức độ thấp nhất so với nhiều loài cá khác. Điều này làm cho các loài cá đao phục hồi chậm bởi tình trạng săn bắt quá mức.<ref name="Science News">Raloff, Janet (2007). [http://www.sciencenews.org/articles/20070811/bob9.asp Hammered Saws] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080417073649/http://www.sciencenews.org/articles/20070811/bob9.asp |date=2008-04-17 }}, ''Science News'' vol. 172, pp. 90-92.</ref>
Phôi thai phát triển bên trong cơ thể con mẹ cho tới khi con non được sinh ra. Phần mõm bán cứng của con non khi đẻ được bao phủ bởi một lớp màng. Điều này giúp con mẹ không bị thương trong quá trình sinh. 
==Phân loại==
[[Tập tin:Pristis sp.jpg|nhỏ|Một con cá đao lớn bị buộc dọc mạn tàu]]
Có 7 loài cá đao nằm trong hai chi.<ref name=FB>{{FishBase family|family=Pristidae|year=2009}}</ref>. Phức hợp loài ''Pristis pristis'', bao gồm cả ''P. microdon'' và ''P. perotteti'' nên phân loại của chúng đang được xem xét lại<ref>{{IUCN2009.2|assessors=Compagno, L.J.V., Cook, S.F. & Fowler, S.L.|year=2006|id=18174|title=Pristis microdon|downloaded=ngày 25 tháng 3 năm 2010}}</ref>

Họ '''Pristidae''' <small>[[Charles Lucien Bonaparte|Bonaparte]], 1838</small>
* Chi ''Anoxypristis'' <small>[[Errol White|E. I. White]] và [[James Allan Moy-Thomas|Moy-Thomas]], 1941</small>
** ''[[Anoxypristis cuspidata]]'' <small>([[John Latham (ornithologist)|Latham]], 1794)</small> (Cá đao răng nhọn)
**:Còn được gọi là '''cá đao hẹp''' hay '''cá đao nhọn'''. Loài này sống ở khu vực bùn lầy Ấn Độ-Tây Thái Bình Dương. Có màu xám, nhưng có một cưa hẹp giống mỏ chim, có nhiều răng ở phần đỉnh của cưa và không có răng ở đoạn cưa gần đầu.
* Chi ''[[Pristis]]'' <small>[[Heinrich Friedrich Linck|H. F. Linck]], 1790</small>
** ''[[Pristis clavata]]'' <small>[[Samuel Garman|Garman]], 1906</small> (Cá đao lùn)
**:Còn được gọi là '''cá đao Queensland'''. Chúng sống ở dưới bùn tại các vịnh và cửa sông dọc theo bờ biển phía bắc của Úc. Cơ thể của loài này tương đối nhỏ, chỉ đạt khoảng {{convert|1,4|m|ft|abbr=on}}.
** ''[[Cá đao răng nhỏ|Pristis microdon]]'' <small>[[John Latham (ornithologist)|Latham]], 1794</small> (Cá đao răng nhỏ hay cá đao Leichhardt)
**:Còn được gọi là '''cá đao răng lớn''' (tuy nhiên điều này có thể dẫn đến sự nhầm lẫn với loài ''P. perotteti'' khi cả hai được coi là loài riêng biệt) hay '''cá đao nước ngọt'''. Chúng được giới hạn trong các khu vực ven biển Ấn Độ-Thái Bình Dương, nhưng đôi khi được coi là cùng loài với ''P. perotteti'', và không chắc chắn về sự tồn tại với tên ''P. microdon'', do mô tả ban đầu thiếu địa điểm thu mẫu.
** ''[[Pristis pectinata]]'' <small>[[John Latham (ornithologist)|Latham]], 1794</small> (Cá đao răng nhỏ Đại Tây Dương)
**:Còn được gọi là '''cá đao rộng'''. Chúng có màu xanh lá cây hoặc xanh xám và sống ở ven biển của Đại Tây Dương, bao gồm cả vùng [[Địa Trung Hải]].<ref>{{IUCN2009.2|assessors=Adams, W.F., Fowler, S.L., Charvet-Almeida, P., Faria, V., Soto, J. & Furtado, M.|year=2006|id=18175|title=Pristis pectinata|downloaded=ngày 25 tháng 3 năm 2010}}</ref>
** ''[[Pristis perotteti]]'' <small>[[Johannes Peter Müller|J. P. Müller]] & [[Friedrich Gustav Jakob Henle|Henle]], 1841</small> (Cá đao răng lớn)
**:Chúng giới hạn tại ven biển nhiệt đới và cận nhiệt đới Đại Tây Dương, phía đông Thái Bình Dương, nhưng có thể sống tại các khu vực nước nội địa ([[Santarém,Brazil|Santarém]] và hồ Nicaragua). Xem thêm loài ''P. microdon''.
** ''[[Cá đao thường|Pristis pristis]]'' <small>([[Carl von Linné|Linnaeus]], 1758)</small> (Cá đao thường)
**:Sống ở các vùng ven biển nhiệt đới và cận nhiệt đới Đại Tây Dương, Địa Trung Hải, phía đông Thái Bình Dương và miền bắc Australia. Theo như tên của chúng, chúng là loài từng rất phong phú nhưng giảm nhanh chóng về số lượng như nhiều loài cá đao khác.
** ''[[Pristis zijsron]]'' <small>[[Pieter Bleeker|Bleeker]], 1851</small> (Cá đao đuôi nhỏ)
**:Được tìm thấy ở Ấn Độ-Tây Thái Bình Dương. Chúng thích sống ở khu vực bùn tại các vịnh và cửa sông.

==Bảo tồn==
Tất cả các loài cá đao được coi là [[loài cực kỳ nguy cấp|cực kỳ nguy cấp]]. Chúng bị săn bắt có thể là do vô tình, do săn bắt để lấy phần mõm hình cưa của chúng (có thể do sự tò mò về chúng), vây (là một món ăn ngon), và dầu gan được sử dụng trong [[y học]] dân gian.

Phá hủy môi trường sống là một mối đe dọa tới cá đao. Do kích thước lớn lên cá đao đòi hỏi khu vực sinh sống rộng lớn. Trong môi trường nuôi nhốt, cho đến nay cũng đã thành công với loài ''P. pectinata''<ref>Smith, M., D. Warmolts, D. Thoney, & R. Hueter (2004). [http://www.colszoo.org/internal/elasmo_2005/elasmo_husbandry_manual/Chapter%2003%20-%20Legislation,%20Permitting%20and%20Ethics.pdf The Elasmobranch Husbandry Manual: Captive Care of Sharks, Rays and their Relatives.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200414081145/http://www.colszoo.org/internal/elasmo_2005/elasmo_husbandry_manual/Chapter%2003%20-%20Legislation,%20Permitting%20and%20Ethics.pdf |date=2020-04-14 }}</ref> tại bể cá ở Atlantis Paradise Island.<ref>[http://www.aph.gov.au/house/committee/JSCT/12march2008/subs/sub9_1.pdf Sawfish: Treaties tabled on 12 March and ngày 4 tháng 6 năm 2008.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200223060206/https://www.aph.gov.au/Help/404?item=%2fhouse%2fcommittee%2fjsct%2f12march2008%2fsubs%2fsub9_1&user=extranet%5cAnonymous&site=website |date=2020-02-23 }} Cairns Marine</ref>

== Ghi chú ==
{{tham khảo|30em}}

==Tham khảo==
{{wikispecies|Pristiformes}}
{{Commonscat|Pristidae}}
* {{Eol|1864}}
* {{NCBI|117887|Pristiformes/Rhiniformes group}}
* {{ITIS|ID=649683}}
* [http://www.catalogueoflife.org/col/browse/tree/id/13198070 Bộ Cá đao (cá sụn) ''Pristiformes'' trên Catalogue of Life: 18th April 2013]{{Liên kết hỏng|date=2023-02-16 |bot=InternetArchiveBot }}
* {{FishBase family|family=Pristidae}}
* {{FishBase_order|order=Pristiformes|year=1994ưa rõ}}
* [http://australian-animals.net/sawfish.htm Unique Australian Animals - Sawfish]
* [http://www.oceanconservancy.org/sawfish The Ocean Conservancy: Sawfish]{{Liên kết hỏng|date=2021-03-25 |bot=InternetArchiveBot }}
* [http://www.fish.wa.gov.au/Documents/recreational_fishing/fact_sheets/fact_sheet_sawfish.pdf Fisheries Western Australia - Sawfish Fact Sheet]
{{vi}}
* [http://vncreatures.net/chitiet.php?page=1&loai=1&ID=5144 Cá đao răng nhỏ ''Pristis microdon''] trên SVRVN
* [http://vncreatures.net/chitiet.php?page=1&loai=1&ID=5143 Cá đao răng nhọn ''Pristis cuspidatus''] trên SVRVN
{{Chondrichthyes}}

[[Thể loại:Pristidae| ]]
[[Thể loại:Cá đẻ thai trứng]]