Franz Joseph I của Áo

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Franz Joseph I của Áo
Franz Joseph I vào năm 1905
Hoàng đế Áo
Vua của Hungary, Croatia và Bohemia
Trị vì2 tháng 12 năm 1848 - 21 tháng 11 năm 1916
67 năm, 355 ngày
Tiền nhiệmFerdinand I & V Vua hoặc hoàng đế
Kế nhiệmKarl I & IV Vua hoặc hoàng đế
Vua của Lombardy-Venetia
Trị vì2 tháng 12 năm 1848 - 12 tháng 10 năm 1866
17 năm, 314 ngày
Tiền nhiệmFerdinand I Vua hoặc hoàng đế
Chủ tịch Liên minh Các quốc gia Đức
Nhiệm kỳ1 tháng 5 năm 1850 - 24 tháng 8 năm 1866
16 năm, 115 ngày
Tiền nhiệmFerdinand I
Thông tin chung
Sinh18 tháng 8 năm 1830
Dinh Schönbrunn, Viên, Đế quốc Áo
Mất21 tháng 11 năm 1916
Dinh Schönbrunn, Viên, Đế quốc Áo-Hung
An tángHầm mộ Hoàng gia (ở nhà thờ)
Phối ngẫuElisabeth của Bayern
Hậu duệ
Hoàng tộcNhà Habsburg-Lothringen
Hoàng gia caGott erhalte, gott beschütze
Thân phụFranz Karl của Áo
Thân mẫuSophie Friederike của Bayern
Chữ kýChữ ký của Franz Joseph I của Áo

Franz Joseph I Karl của Áo - tiếng Đức, I. Ferenc Jozséf theo tiếng Hungary, còn viết là Franz Josef I[1] (18 tháng 8 năm 1830-21 tháng 11 năm 1916) của nhà Habsburg là Hoàng đế Áo (Kaiser), đồng thời là vua Hungary-Croatia và Bohemia từ năm 1848 tới năm 1916. Ông cai trị tới 68 năm, đứng thứ ba trong danh sách các vua chúa trị vì lâu dài nhất châu Âu (sau Louis XIV của Pháp và Johann II xứ Liechtenstein) và lâu hơn Nữ vương Victoria của Anh 4 năm. Về thực quyền thì triều đại của Franz Joseph I chỉ ngắn hơn Johann II đương thời, do triều đại Louis XIV có 8 năm đầu Thái hậu phụ chính và 8 năm sau quan lại nắm quyền[2].[3] Ông lên ngôi sau khi người bác là Hoàng đế Ferdinand I thoái vị trong các cuộc Cách mạng năm 1848 tại Đế quốc Áo. Vị tân Hoàng đế đã trực tiếp chỉ huy quân đội đàn áp phong trào Cách mạng Hungary (1848), và giành thắng lợi nhờ sự hỗ trợ của Đế quốc Nga.[1]

Franz Joseph I (1852)

Chính sách đối ngoại của ông trở nên thảm họa cho nước Áo: năm 1859, ông bị liên quân Pháp - Sardinia đánh bại trong trận Solferino. Năm 1866, Thủ tướng Phổ là Otto von Bismarck đã kéo ông vào cuộc Chiến tranh Áo-Phổ, trong đó Áo là nước bại trận.[1] Franz Joseph I bị chủ nghĩa dân tộc ám ảnh trong suốt thời trị vì của ông. Ông đã thông qua Hiệp nghị Áo-Hung năm 1867 (Ausgleich), ban thêm quyền tự trị cho Hungary, theo đó chuyển Đế quốc Áo thành Đế quốc Áo-Hung - "Song quốc quân chủ" của ông. Trong suốt 45 năm sau đó, các lãnh thổ dưới quyền ông đều yên bình. Sau khi chiến thắng của Phổ trong Chiến tranh Pháp-Phổ vào năm 1871, Áo mở đầu quan hệ thân cận với Đế quốc Đức[1]. Song, ông gặp nhiều bi kịch gia đình trong giai đoạn này.[1]

Sau Chiến tranh Áo-Phổ, Áo-Hung chuyển tầm hướng sang vùng Balkan - một tâm điểm của căng thẳng quốc tế do mâu thuẫn quyền lợi giữa Áo-Hung với Nga. Vụ khủng hoảng Bosnia là hệ quả của sự kiện Franz Joseph I sáp nhập Bosnia và Herzegovina vào năm 1908 (hai vùng này đã bị quân đội ông chiếm đóng sau Đại hội Berlin năm 1878). Ngày 28 tháng 6 năm 1914, sau khi Franz Ferdinand của Áo bị thành viên một khủng bố Serbia ám sát, Hoàng đế ban đầu không muốn gây hấn với Serbia, nhưng do áp lực của Tổng tham mưu trưởng và Bộ trưởng Ngoại giao, cuối cùng ông đã tổng động viên quân đội. Nga - đồng minh của Serbia đã phản ứng, và không lâu sau cả châu Âu đã rơi vào cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất. Trong chiến tranh, Hoàng đế là Tổng tư lệnh Quân đội Áo-Hung. Nhưng ông chỉ đóng vai trò nhỏ và giao trọng trách đối nội cho các quan chức, trong khi thực quyền quân sự nằm trong tay viên Tổng tham mưu trưởng. Song, ông trở thành biểu tượng quan trọng cho sự trường tồn và vững mạnh của nền "Song quốc quân chủ"[2], cũng như là hiện thân của sự quả quyết và ổn định đối với thần dân của ông.[1]

Trong phim ảnh[sửa | sửa mã nguồn]

Xu bạc 5 corona Đế quốc Áo-Hung, 1908 - Mặt sau xu có chiếc Vương miện Đế chế Áo

Trong loạt phim Tom và Jerry, ông có xuất hiện trong tập phim Chú chuột Johann với tư cách là Hoàng đế Áo-Hung.

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ a b c d e f Spencer Tucker, Laura Matysek Wood, The European Powers in the First World War: An Encyclopedia, các trang 268-271.
  2. ^ a b Peter Jung, The Austro-Hungarian Forces in World War I (1): 1914-16, các trang 3-4.
  3. ^ Alan Palmer, Twilight of the Habsburgs: The Life and Times of Emperor Francis Joseph, trang X

Đọc thêm[sửa | sửa mã nguồn]

  • Beller, Steven. Francis Joseph. Profiles in power. London: Longman, 1996.
  • Bled, Jean-Paul. Franz Joseph. Oxford: Blackwell, 1992.
  • Cunliffe-Owen, Marguerite. Keystone of Empire: Francis Joseph of Austria. New York: Harper, 1903.
  • Gerö, András. Emperor Francis Joseph: King of the Hungarians. Boulder, Colo.: Social Science Monographs, 2001.
  • Palmer, Alan. Twilight of the Habsburgs: The Life and Times of Emperor Francis Joseph. New York: Weidenfeld & Nicolson, 1995.
  • Redlich, Joseph. Emperor Francis Joseph Of Austria. New York: Macmillan, 1929.
  • Van der Kiste, John. Emperor Francis Joseph: Life, Death and the Fall of the Habsburg Empire. Stroud, England: Sutton, 2005.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Franz_Joseph_I_của_Áo&oldid=69960282”