Ferdinand I của Thánh chế La Mã

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Ferdinand I
Hoàng đế La Mã Thần thánh; Vua Bohemia, Vua Hungary
Hans Bocksberger der Aeltere 001.jpg
Hoàng đế La Mã Thần thánh
Tại vị1556 - 1564
Tiền nhiệmKarl V Vua hoặc hoàng đế
Kế nhiệmMaximlian II Vua hoặc hoàng đế
Vua Bohemia, Hungary
Tại vị1526 - 1564
Tiền nhiệmLajos II Vua hoặc hoàng đế
Kế nhiệmMaximilian II
Đại vương công Áo
Tại vị1521 - 1564
Tiền nhiệmKarl I
Kế nhiệmMaximilian II (Austria proper)
Karl II (Inner Austria)
Ferdinand II (Further Austria)
Thông tin chung
Sinh10 tháng 3, 1503
Alcalá de Henares, Castile, Tây Ban Nha
Mất25 tháng 7, 1564
Viên, Áo
An tángNhà thờ Thánh Vitus (Praha)
Thê thiếpAnna của Bohemia và Hungary
Hậu duệ
Hoàng tộcNhà Habsburg
Thân phụFelipe I của Castilla Vua hoặc hoàng đế
Thân mẫuJuana của Castilla
Tôn giáoCông giáo La Mã

Ferdinand I (tiếng Tây Ban Nha: Fernando I) (sinh ngày 10 tháng 3 năm 1503 tại Alcála de Henares (gần Madrid), Vương quốc Castile – 25 tháng 7, 1564 tại Praha, Bohemia nay là Tiệp Khắc) là một quốc vương thuộc dòng họ Habsburg ở Trung Âu. Ông là con trai của Felipe I của Castila và Juana I của Castile.

Ông thừa kế các lãnh thổ Habsburg ở Áo từ anh trai Karl V của Thánh chế La Mã (cũng là vua Tây Ban Nha). Từ năm 1521-1564 ông là Đại công tước của Áo. Sau cái chết của người em vợ là vua Lajos II của Hungary, Ferdinand trở thành vua Bohemia và Hungary-Croatia (1526-1564). Khi từ ngôi năm 1556, Karl truyền ngôi Hoàng đế La Mã Thần thánh cho Ferdinand, trong khi Karl truyền Đế quốc Tây Ban Nha, Naples, Sicilia, Milan, Hà Lan và Franche-Comté cho con là Felipe II.

Khẩu hiệu của vị hoàng đế này là Fiat justitia et pereat mundus, có nghĩa là "Hãy để công lý được thực hiện, mặc dù thế giới bị diệt vong"

Cuộc đời[sửa | sửa mã nguồn]

Ferdinand sinh ra tại Alcalá de Henares, Tây Ban Nha, là con trai thứ hai của Nữ hoàng Juana của Castilla từ Nhà Trastámara (bản thân là con gái của Nữ vương Isabel I của Castilla và Fernando II của Aragon) và Đại vương công Áo Philipp của Nhà Habsburg, người thừa kế của Maximilian I. Ferdinand đã chia sẻ phong tục, văn hóa, tên tuổi và thậm chí là sinh nhật của ông với ông ngoại Fernando II của Aragon. Ông sinh ra, lớn lên và giáo dục ở Tây Ban Nha, và không học tiếng Đức khi còn trẻ.

Vào mùa hè năm 1518, Ferdinand được gửi đến Flanders sau khi anh trai Karl đến Tây Ban Nha với tư cách là vua Carlos I mới được bổ nhiệm vào mùa thu trước. Ferdinand trở lại chỉ huy hạm đội của anh trai mình nhưng trên đường gặp bão và mất bốn ngày ở Kinsale, Ireland trước khi đến đích. Với cái chết của ông nội Maximilian I và sự kế vị của anh trai 19 tuổi hiện tại của ông, Karl V, với danh hiệu Hoàng đế La Mã thần thánh vào năm 1519, Ferdinand được giao cho chính phủ của vùng đất cha truyền con nối Áo, gần như là nước Áo ngày nay và Slovenia. Ông là Đại vương công Áo từ năm 1521 đến 1564. Mặc dù ông ủng hộ anh trai mình, Ferdinand cũng tìm cách củng cố công quốc của chính mình. Bằng cách áp dụng ngôn ngữ và văn hóa Đức vào cuối đời, ông cũng trở nên thân thiết với các hoàng tử lãnh thổ Đức.

Sau cái chết của anh rể Louis II, Ferdinand trị vì là Vua của Bohemia và Hungary (1526-1564).[1][2] Ferdinand cũng từng là phó tướng của anh trai mình trong Đế chế La Mã thần thánh trong nhiều lần vắng mặt của anh trai, và năm 1531 được bầu làm Vua của người La Mã, biến ông trở thành người thừa kế của Karl trong đế chế. Karl thoái vị năm 1556 và Ferdinand chấp nhận danh hiệu "Hoàng đế được bầu", thông qua tuyển cử của Nghị viện Đế chế diễn ra vào năm 1558,[1][3] trong khi vùng đất Tây Ban Nha, Napoli, Sicilia, Milano, Hà Lan và Franche-Comté về tay Philipp, con trai của Karl.

Con cái[sửa | sửa mã nguồn]

Vào ngày 26 tháng 5 năm 1521 tại Linz, Áo, Ferdinand kết hôn với Anna của Bohemia và Hungary (1503-1547), con gái của Vladislav II của Bohemia và Anne de Foix.[4] Họ có mười lăm người con, trừ hai người thì tất cả đã đến tuổi trưởng thành:

Tên Sinh Mất Ghi chú
Elisabeth 9 tháng 7 năm 1526 15 tháng 6 năm 1545 Kết hôn với Zygmunt II của Ba Lan.
Maximilian II của Thánh chế La Mã 31 tháng 7 năm 1527 12 tháng 10 năm 1576 Kết hôn với người anh em họ đầu tiên Maria của Tây Ban Nha và có con cái.
Anna 7 tháng 7 năm 1528 16/17 tháng 10 năm 1590 Married to Albrecht V xứ Bavaria.
Ferdinand II, Archduke of Austria 14 tháng 6 năm 1529 24 tháng 1 năm 1595 Married to Philippine Welser and then to his niece (daughter of Eleanor) Anne Juliana Gonzaga.
Maria 15 tháng 5 năm 1531 11 tháng 12 năm 1581 Married to Wilhelm, Duke of Jülich-Cleves-Berg.
Magdalena 14 tháng 8 năm 1532 10 tháng 9 năm 1590 A nun.
Catherine 15 tháng 9 năm 1533 28 tháng 2 năm 1572 Married to Francesco III Gonzaga, Duke of Mantua and then to King Zygmunt II của Ba Lan of Poland.
Eleanor 2 tháng 11 năm 1534 5 tháng 8 năm 1594 Married to William I, Duke of Mantua.
Margaret 16 tháng 2 năm 1536 12 tháng 3 năm 1567 A nun.
John 10 tháng 4 năm 1538 20 tháng 3 năm 1539 Died in childhood.
Barbara 30 tháng 4 năm 1539 19 tháng 9 năm 1572 Married to Alfonso II, Duke of Ferrara and Modena.
Charles II, Archduke of Austria 3 tháng 6 năm 1540 10 tháng 7 năm 1590 Father of Ferdinand II của Thánh chế La Mã.
Ursula 24 tháng 7 năm 1541 30 tháng 4 năm 1543 Died in childhood
Helena 7 tháng 1 năm 1543 5 tháng 3 năm 1574 A nun.
Joanna 24 tháng 1 năm 1547 10 tháng 4 năm 1578 Kết hôn với Francesco I de' Medici

Tổ tiên[sửa | sửa mã nguồn]

8. Friedrich III của Thánh chế La Mã[7]
4. Maximilian I của Thánh chế La Mã[5]
9. Eleanor của Bồ Đào Nha[7]
2. Philipp I của Castilla
10. Charles I, Công tước xứ Burgundy[8]
5. Marie xứ Bourgogne[5]
11. Isabella xứ Bourbon[8]
1. Ferdinand I, Hoàng đế La Mã Thần thánh
12. John II của Aragon[9]
6. Fernando II của Aragon[6]
13. Juana Enriquez[9]
3. Joanna của Castilla
14. Joan II của Castilla[10]
7. Isabella I của Castilla[6]
15. Isabella của Bồ Đào Nha[10] (≠ 21)

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ a b Britannica 2009
  2. ^ Ferdinand I, Holy Roman emperor. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001.
  3. ^ “Rapport établi par M. Alet VALERO” (PDF). Centre National de Documentation Pédagogique. 2006. Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2008.[liên kết hỏng]
  4. ^ Rasmussen 2018, tr. 65.
  5. ^ a b Bản mẫu:BLKO
  6. ^ a b Chisholm, Hugh biên tập (1911). “Joanna” . Encyclopædia Britannica. 15 (ấn bản 11). Cambridge University Press.
  7. ^ a b Holland, Arthur William (1911). “Maximilian I. (emperor)” . Trong Chisholm, Hugh (biên tập). Encyclopædia Britannica. 17 (ấn bản 11). Cambridge University Press.
  8. ^ a b Poupardin, René (1911). “Charles, called The Bold, duke of Burgundy” . Trong Chisholm, Hugh (biên tập). Encyclopædia Britannica. 5 (ấn bản 11). Cambridge University Press.
  9. ^ a b Chisholm, Hugh biên tập (1911). “Ferdinand V. of Castile and Leon and II. of Aragon” . Encyclopædia Britannica. 10 (ấn bản 11). Cambridge University Press.
  10. ^ a b Chisholm, Hugh biên tập (1911). “Isabella of Castile” . Encyclopædia Britannica. 14 (ấn bản 11). Cambridge University Press.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ferdinand_I_của_Thánh_chế_La_Mã&oldid=68447064”