Xem mã nguồn của Liên Xô chiếm đóng Bessarabia và Bắc Bukovina

{{Infobox military conflict
|conflict = Liên Xô chiếm đóng {{nowr|Bessarabia và Bắc Bukovina}}
|partof = [[Chiếm đóng quân sự bởi Liên Xô]]
|image = Soviet occupation of Bessarabia and Northern Bukovina 44.jpg
|image_size = 300
|caption = Quân đội Liên Xô diễu hành tại [[Chișinău]]
|date = {{start and end dates|1940|06|28|1940|07|03}}
|place = [[Bessarabia]]; northern [[Bukovina]]
|result = [[Moldavian SSR]] established
|combatant1 = {{flagcountry|Kingdom of Romania}}
|combatant2 = {{flagcountry|Soviet Union|1936}}
|strength1 = Unknown
|strength2 = {{ubl|32 infantry divisions|2 mechanized divisions|6 cavalry divisions|11 armored brigades|3 airborne brigades|34 artillery regiments}}
|casualties1 = Unknown
|casualties2 = {{ubl|29 killed|69 wounded}}
|campaignbox = 
}}

'''Liên Xô chiếm đóng Bessarabia và Bắc Bukovina''' là việc tiến chiếm vùng [[Bessarabia]], [[Bukovina|Bắc Bukovina]], và vùng [[Hertsa (huyện)|Hertza]] (các vùng này từng thuộc [[Đế quốc Nga|Đế chế Nga]], sau đó [[Vương quốc România|Vương quốc Romania]] chiếm giữ từ năm 1918) bởi [[Hồng Quân|Hồng quân]] trong thời gian 28 tháng 6 – 4 tháng 7 năm 1940. Những khu vực này, với một lãnh thổ tổng cộng là {{convert|50762|km2|sqmi|abbr=on}} và với dân số 3.776.309 người sau đó được sáp nhập vào [[Liên Xô]].<ref name="King 2000 91-91">{{harvnb|King|2000|pp=91–95}}</ref><ref name="Holocaust Report">[http://www.ushmm.org/m/pdfs/20080725-romania-commission-bessarabia-romanian.pdf Final Report of the International Commission on the Holocaust in Romania]</ref>

Việc sáp nhập diễn ra khá suôn sẻ vì quân đội Rumani được lệnh rút đi mà không kháng cự. Trong sách báo Nga, chiến dịch này còn được gọi là '''Chiến dịch giải phóng Bessarabia và Bắc Bukovina''', bởi người Nga khẳng định họ có chủ quyền hợp pháp ở đây kể từ thời [[Đế chế Nga]], sự chiếm đóng năm 1918 của Romania là bất hợp pháp.<ref name=wayne />

==Bối cảnh==
Năm 1812, theo [[Hiệp ước Bucharest, 1812|Hiệp ước Bucharest]] giữa [[Đế quốc Ottoman|Đế chế Ottoman]] (trong đó [[Công quốc Moldavia|Moldavia]] là một [[chư hầu]]) và [[Đế quốc Nga|Đế chế Nga]], Đế chế Ottoman nhượng nửa phía đông Công quốc Moldavia, dọc [[Khotyn]] và Bessarabia cũ ([[Budjak]] hiện đại), dù có nhiều cuộc phản đối của người Moldavia.

Sau [[Cách mạng Nga (1917)|Cách mạng Nga năm 1917]], một nghị viện Bessarabia, ''[[Sfatul Ţării]]'', được bầu vào tháng 10 tháng 11 năm 1917 và khai mạc ngày 3 tháng 12 năm 1917 hoặc 21 tháng 11 năm 1917 theo lịch cũ, tuyên bố nhà nước [[Cộng hoà Dân chủ Moldavia]] (15 tháng 12, hay 2 tháng 12 năm 1917) trực thuộc nhà nước liên bang Nga, và thành lập chính phủ của họ (21 tháng 12 hay 8 tháng 12 năm 1917).

Trong các diễn biến tiếp theo của [[Nội chiến Nga]], nhiều vùng tại Ucraina rơi vào tay [[Bạch Vệ]], Bessarabia bị chia cắt với chính quyền trung ương Nga. Trong hoàn cảnh đó, Bessarabia tuyên bố [[tự trị]] (6 tháng 2 hay 24 tháng 1 năm 1918). Ngay sau đó, [[Quân đội Romania]] tiến vào trong vùng nhằm đối phó với một nỗ lực phản kháng của người dân địa phương với sự lãnh đạo của Đảng [[Bolshevik]]. Khi đó chính quyền Nga Xô viết đang bận đối phó với các lực lượng Bạch vệ trong [[Nội chiến Nga]] nên không thể đem quân bảo vệ Bessarabia. Khi biết sẽ không nhận được sự hỗ trợ, đầu tháng 1, Sfatul Ţării quyết định với 86 phiếu thuận và 3 phiếu chống và 36 phiếu trắng, sáp nhập Bessarabia vào [[Vương quốc Romania]], với điều kiện thực hiện cải ruộng đất, tự trị địa phương, và tôn trọng các quyền tín ngưỡng. Nhưng các điều kiện bị huỷ bỏ sau khi [[Bukovina]] và [[Transilvania]] cũng gia nhập Vương quốc Romania.<ref>{{ro icon}}[http://www.prm.md/search.php?id=2332&lang=rom prm.md:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071204070133/http://www.prm.md/search.php?id=2332&lang=rom |date = ngày 4 tháng 12 năm 2007}}"''Sfatul Tarii''... proclaimed the Moldavian Democratic Republic"</ref><ref>{{chú thích sách|author=Charles Upson Clark|title=Bessarabia: Russia and Romania on the Black Sea - View Across Dniester From Hotin Castle|publisher=Dodd, Mead & Company|location=New York|year=1927|chapter=24:The Decay of Russian Setiment|url=http://depts.washington.edu/cartah/text_archive/clark/bc_17.shtml#bc_17}}</ref><ref>Pelivan (''Chronology'')</ref><ref>Cazacu (''Moldova'', pp. 240-245).</ref><ref>Cristina Petrescu, "Contrasting/Conflicting Identities:Bessarabians, Romanians, Moldovans" in Nation-Building and Contested Identities, Polirom, 2001, pg. 156</ref> Theo nhà sử học Hoa Kỳ [[Charles King]], trong hoàn cảnh quân đội Rumani khi đó đã đóng sẵn ở trong [[Chişinău]], máy bay Rumani bay quanh hội trường, và thủ tướng Rumani chờ sẵn trong phòng giải lao, nhiều đại biểu trong nghị viện Bessarabia đã không dám bỏ phiếu phản đối việc sáp nhập vào Romania hoặc chỉ bỏ phiếu trắng<ref>King 35</ref>

[[Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga|Nước Nga Xô viết mới được thành lập]], không công nhận quyền cai quản của Romania với Bessarabia. Liên Xô tuyên bố vùng này là lãnh thổ Liên Xô nằm dưới sự chiếm đóng bất hợp pháp của Romania.<ref name="wayne">Wayne S Vucinich, ''Bessarabia'' In: ''[[Collier's Encyclopedia]]'' (Crowell Collier and MacMillan Inc., 1967) vol. 4, p. 103</ref> Chính phủ Hoa Kỳ cũng coi Bessarabia là một lãnh thổ bị chiếm đóng bởi Rumani chứ không phải lãnh thổ hợp pháp của họ, bất chấp quan hệ kinh tế giữa 2 nước này<ref>[http://books.google.com/books?id=mZogbSmBR-4C&pg=PA131&dq=bessarabia+soviet+romania+occupation&hl=en&ei=rVl-TefCF8Sj8QOrnYnLAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&sqi=2&ved=0CEwQ6AEwBw#v=onepage&q=bessarabia%20soviet%20romania%20occupation&f=false Moldova: a Romanian province under Russian rule] p. 131</ref>.

Nhiều người Bessarabia đã tiến hành nhiều cuộc nổi dậy chống lại chế độ Rumani ([[nổi dậy Khotyn]], [[nổi dậy Bendery]], [[nổi dậy Tatarbunary]]), tất cả đều bị đàn áp tàn bạo, nhiều nghìn người bị giết trong mỗi cuộc nổi dậy.<ref name="sve">{{Книга:Советская военная энциклопедия|7|682}}</ref>

==Diễn biến==
Liên Xô đã dự định sẽ tấn công và sáp nhập cả lãnh thổ Vương quốc Romania, nhưng chính phủ Romania, trả lời cho tối hậu thư của Liên Xô gửi ngày 26 tháng 6, đồng ý rút quân khỏi những lãnh thổ bị đòi hỏi để tránh một cuộc xung đột quân sự. [[Đức Quốc xã]], mặc dù đã biết được ý định của Liên Xô tới [[Bessarabia]] qua [[Hiệp ước Xô-Đức#Hiệp ước không xâm lược lẫn nhau giữa Đức và Liên Xô#Nội dung Hiệp ước#Nghị định thư Phụ lục Bí mật|Nghị định thư Phụ lục Bí mật]] thuộc [[Hiệp ước Xô-Đức]] ký 1939, đã được loan báo trước về tối hậu thư là ngày 24 tháng 6, nhưng họ không thông tin cho nhà cầm quyền Romania biết, họ cũng không có ý định giúp đỡ nước này.<ref name="Rec2_Bossy">Bossy, G.H., Bossy, M-A. Recollections of a Romanian diplomat, 1918-1969, Volume 2, Hoover Press, 2003.</ref> Việc [[Trận chiến nước Pháp|bại trận của Pháp]], một nước đảm bảo cho lãnh thổ Romania, vào ngày 22 tháng 6, được xem là một yếu tố quan trọng trong quyết định của Liên Xô đưa ra tối hậu thư.<ref name="Rothschild77">Joseph Rothschild, ''[http://books.google.com/books?id=ytc-muwFT_IC&pg=PA314 East Central Europe between the two World Wars]'' University of Washington Press, Seattle, 1977; ISBN 0-295953-57-8, p.314</ref>

Hai ngày sau, Chính phủ Romania đồng ý trao trả Bessarabia và ra lệnh cho binh sĩ tại đây rút đi. Trong cuộc rút quân, từ 28 Tháng 6 tới 3 tháng 7, những cảm tình viên của Liên Xô tại địa phương đã tấn công các lực lượng Rumani rút lui. Nhiều người thuộc các dân tộc thiểu số (người Do Thái, dân tộc Ukraine và những dân tộc khác) cũng tham gia vào các cuộc tấn công để đánh đuổi quân chiếm đóng Romania<ref>Nagy-Talavera, Nicolas M. (1970). Green Shirts and Others: a History of Fascism in Hungary and Romania. p. 305.</ref>

Vào ngày 2 tháng 8 năm 1940, [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô Viết Moldavia]] được công bố là [[một nước cộng hòa của Liên Xô]], bao gồm phần lớn Bessarabia, cũng như một phần của [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô Viết Moldavia tự trị]], một nước cộng hòa tự trị của [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô Viết Ukrainia]] nằm ở bờ trái sông [[Dnister]] (bây giờ là [[Transnistria]] đã tuyên bố độc lập từ Moldova). Vùng [[Hertsa (huyện)|Hertza]] (bây giờ là một huyện của Ukraina), và những vùng cư trú bởi đa số [[người Slav]] ([[Chernivtsi (tỉnh)|Bắc Bukovina]], [[Khotyn|Bắc]] và [[Budjak|Nam Bessarabia]]) được nhập vào Ukrainia SSR.

Chính quyền Xô Viết tiến hành một loạt chiến dịch bắt giữ, [[Trục xuất của Liên Xô tại Bessarabia và Bắc Bukovina|trục xuất tới các khu cư trú mới]], hoặc xử bắn những thành phần chống Xô viết hoặc cộng tác với Rumani. Người gốc Rumani và gốc Đức được gom lại và đưa trả về 2 nước này. Để tranh thủ sự ủng hộ của người dân, một phần lớn ngân sách năm 1941 được đầu tư cho các nhu cầu xã hội và văn hóa, với 20% phân bổ cho dịch vụ [[y tế]], và 24% cho các chiến dịch [[giáo dục]] và [[xóa mù chữ]]. Trong khi các trường thần học tại Chişinău đã được đóng cửa, sáu tổ chức giáo dục đại học mới được tạo ra, trong đó có một [[nhạc viện]] và một [[Viện công nghệ]]. Hơn nữa, tiền lương của công nhân công nghiệp và nhân viên hành chính đã được tăng gấp 2-3 lần so với thời kỳ trước.<ref>{{chú thích sách|last1=Caşu|first1=Igor|title="Politica națională" în Moldova Sovietică|date=2000|publisher=Cartdidact|location=Chişinău|isbn=9789975940290|page=34-36}}</ref>

Vào thời điểm Bessarabia sáp nhập vào Liên Xô, nhiều cư dân Bessarabia đang lao động ở Romania và các nước khác. Sau khi biết quân Rumani đã rút khỏi và quê nhà đã sáp nhập vào Liên Xô, nhiều người bắt đầu cố gắng quay trở về quê hương, nhưng chính phủ Rumani thường ngăn cản điều này. Nhiều binh sĩ trong quân đội Rumani là người Bessarabia và họ đã đào ngũ. Vào ngày 30/8 tại Galati, quân Rumani nổ súng giết 600 người Bessarabia và làm nhiều người bị thương. Tại Iasi, chính phủ Rumani bắt giữ 5.000 người Bessarabia có ý định lên xe lửa quay về quê hương, sau đó trục xuất họ ra khỏi thành phố. Theo NKVD, tới ngày 26/7, 149.974 cư dân của Bessarabia đã trở về từ Romania.<ref name="assoc222">{{Книга:История Республики Молдова|2002||страницы=222}}</ref>.

Tháng 7 1941, quân đội Romania và Đức đã chiếm lại Bessarabia trong thời kỳ [[phe trục]] [[chiến dịch Barbarossa|tấn công Liên Xô]]. Một nhà cầm quyền quân sự được thiết lập và những người dân gốc Do Thái hoặc bị giết tại chỗ hay cho đi đày tới [[Transnistria]], nơi thêm một số người bị giết. Trong tháng 8 năm 1944, trong [[cuộc tấn công Jassy–Kishinev 1944|cuộc tấn công Jassy–Kishinev]], nỗ lực của phe trục ở [[Mặt trận phía Đông (Thế chiến thứ nhất)|mặt trận phía Đông]] bị sụp đổ. Một cuộc đảo chính vua Michael vào ngày 23 tháng 8 năm 1944 làm cho quân đội Romania ngưng chống lại sự tiến tới của Liên Xô và nhập vào cuộc chiến chống nước Đức. Các lực lượng Liên Xô tiến từ Bessarabia vào Romania, bắt rất nhiều binh lính làm [[Tù binh|tù binh chiến tranh]] và tràn vào lãnh thổ Romania.<ref>{{chú thích sách | url = http://books.google.com/books?id=CquTz6ps5YgC&pg=PA484 | author= James Stuart Olson, Lee Brigance Pappas, Nicholas Charles Pappas | title = An Ethnohistorical dictionary of the Russian and Soviet empires | publisher = Greenwood Publishing Group | year = 1994 | isbn = 9780313274978 | page = 484}}</ref> Vào ngày 12 tháng 9 năm 1944, Romania ký ngưng chiến Moskva với Đồng minh. Cuộc ngưng chiến, cũng như là hòa ước sau đó vào năm 1947, khẳng định biên giới Liên Xô -Romania như hồi 1 tháng 1 năm 1941.<ref>[http://avalon.law.yale.edu/wwii/rumania.asp The Armistice Agreement with Rumania; ngày 12 tháng 9 năm 1944]</ref><ref>[[United States Department of State]]. Foreign relations of the United States, 1946. [http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/FRUS/FRUS-idx?type=turn&entity=FRUS.FRUS1946v04.p0076&id=FRUS.FRUS1946v04&isize=M Paris Peace Conference: documents Volume IV (1946)]</ref>

Bessarabia, Bắc Bukovina, và Hertza tiếp tục là một phần của Liên Xô cho tới khi [[Liên Xô tan rã]] 1991, khi họ trở thành một phần của nước độc lập mới [[Moldova]] và [[Ukraina]]. Trong tuyên bố độc lập của Moldova vào ngày 27 tháng 8 năm 1991, chính phủ Moldova lên án sự hình thành Moldavia SSR, cho đó là không có căn bản hợp pháp.<ref>{{Chú thích web |url=http://www.moldova.org/page/declaration-of-independence-of-the-republic-of-moldova-487-eng.html |ngày truy cập=2015-08-16 |tựa đề=Declaration of Independence of the Republic of Moldova |archive-date = ngày 30 tháng 8 năm 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130830060305/http://www.moldova.org/page/declaration-of-independence-of-the-republic-of-moldova-487-eng.html |url-status=dead }}</ref>

== Ghi chú ==
{{tham khảo|30em}}

== Tham khảo ==
<!--Atributable to authors-->
{{Đầu tham khảo}}
*{{En icon}} George Ciorănescu, [http://storage.osaarchivum.org/low/bf/9d/bf9d5971-150f-4be8-86a5-f7a9cb50f999_l.pdf "40th Anniversary of Annexation of Bessarabia and Northern Bucovina"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230408222511/http://storage.osaarchivum.org/low/bf/9d/bf9d5971-150f-4be8-86a5-f7a9cb50f999_l.pdf |date=2023-04-08 }}, [[Đài châu Âu Tự do/Đài Tự do]] report, ngày 23 tháng 7 năm 1980.
*{{En icon}} George Ciorănescu, {{Chú thích web |url=http://files.osa.ceu.hu/holdings/300/8/3/text/53-3-12.shtml |ngày truy cập=2015-08-16 |tựa đề="The Problem of Bessarabia and Northern Bukovina during World War II" |archive-date=ngày 19 tháng 7 năm 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090719180258/http://files.osa.ceu.hu/holdings/300/8/3/text/53-3-12.shtml |url-status=dead }}, Radio Free Europe report, ngày 2 tháng 12 năm 1981.
*[[Mikhail Meltyukhov]], ''[[Stalin's Missed Chance]]''
*{{Ro icon}} Andreea Tudorica, Ovidiu Ciutescu, Corina Andriuta, [http://www.jurnalul.ro/articole/95756/giurgiulesti-piedica-in-calea-lui-stalin "Giurgiulești, piedică în calea lui Stalin"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070628143426/http://www.jurnalul.ro/articole/95756/giurgiulesti-piedica-in-calea-lui-stalin |date=ngày 28 tháng 6 năm 2007 }}, ''[[Jurnalul Național]]'', ngày 26 tháng 6 năm 2007
*{{Ro icon}} [[Alexandru Usatiuc-Bulgăr]] ''"Cu gîndul la «O lume între două lumi»: eroi, martiri, oameni-legendă"'' ("Thinking of 'A World between Two Worlds': Heroes, Martyrs, Legendary People"), Publisher: Lyceum, Orhei (1999) ISBN 9975-939-36-8
{{Cuối tham khảo}}
*{{chú thích sách|last=King|first=Charles|authorlink=Charles King (author)|title=The Moldovans|url=https://archive.org/details/moldovansromania00king_0|year=2000|publisher=[[Hoover Press]]|isbn=978-0-8179-9792-2}}
*{{chú thích sách|last=Livezeanu|first=Irina|title=Cultural Politics in Greater Romania: Regionalism, Nation Building, and Ethnic Struggle, 1918-1930|publisher=[[Cornell University Press]]|year=2000|isbn=978-0-8014-8688-3}}
*{{chú thích sách|last=Mitrasca|first=Marcel|title=Moldova: a Romanian province under Russian rule|year=2002|publisher=[[Agora]]|location=[[Thành phố New York]]|isbn=978-1-892941-86-2}}
*{{chú thích sách|last=Prusin|first=Alexander V.|title=The Lands Between: Conflict in the East European Borderlands, 1870-1992|url=https://archive.org/details/landsbetweenconf0000prus|year=2010|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0-19-929753-5}}

== Liên kết ngoài ==
{{Thể loại Commons|Soviet occupation of Bessarabia and Northern Bukovina}} 
* "[[S:Molotov-Ribbentrop Pact]]", from Wikisource
* [http://www.worldwar2.ro/ "Romanian Army in the Second World War"]
* [http://miris.eurac.edu/mugs2/do/blob.pdf?type=pdf&serial=1117716572750 International Commission on the Holocaust in Romania: Final Report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210813155000/http://miris.eurac.edu/mugs2/do/blob.pdf?type=pdf&serial=1117716572750 |date=2021-08-13 }} (2004)
* [http://www.ushmm.org/research/center/presentations/features/details/2005-03-10/pdf/english/chapter_03.pdf The June/July 1940 Romanian Withdrawal from Bessarabia and Northern Bukovina and its Consequences on Interethnic Relations in Romania] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130616055755/http://www.ushmm.org/research/center/presentations/features/details/2005-03-10/pdf/english/chapter_03.pdf |date=2013-06-16 }}
* {{Ro icon}} [http://ebooks.unibuc.ro/istorie/istorie1918-1940/11-4-5.htm "Text of Litvinov-Titulescu pact"]
* {{Ro icon}} [http://ebooks.unibuc.ro/istorie/istorie1918-1940/13-3.htm "Joachim von Ribbentrop to Viaceslav Molotov, regarding of Bessarabia and Bukovina, ngày 25 tháng 6 năm 1940"]
* {{Ro icon}} [http://ebooks.unibuc.ro/istorie/istorie1918-1940/13-4.htm "The Ultimatum notes and Romanian responses"]
* {{chú thích sách|author=Ioan Scurtu|title=Istoria Basarabiei de la începuturi până în 2003|url=http://books.google.com/books?id=UD8iAQAAIAAJ|year=2003|publisher=Editura Institutului Cultural Român}}

{{Chiếm đóng Xô Viết}}
{{Chiến tranh thế giới thứ hai}}
{{Xung đột Nga}}

[[Thể loại:Liên Xô chiếm Bessarabia và Bắc Bukovina| ]]
[[Thể loại:Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia]]
[[Thể loại:România trong Thế chiến thứ hai]]
[[Thể loại:Lịch sử tỉnh Chernivtsi]]
[[Thể loại:Lịch sử Budjak]]
[[Thể loại:Moldova 1940]]
[[Thể loại:România 1940]]
[[Thể loại:Liên Xô năm 1940]]
[[Thể loại:Quan hệ quốc tế năm 1940]]
[[Thể loại:Trận đánh và hoạt động tại Mặt trận phía đông trong Thế chiến thứ hai]]
[[Thể loại:Đại România]]
[[Thể loại:Quan hệ Đức-Liên Xô]]
[[Thể loại:Chiếm đóng quân sự của Liên Xô|Bessarabia]]
[[Thể loại:Liên Xô chiếm đóng România|Bessarabia]]
[[Thể loại:Tối hậu thư]]
[[Thể loại:Lãnh thổ bị chiếm đóng trong Thế chiến thứ hai|Bessarabia]]
[[Thể loại:Quan hệ Liên Xô-România]]
[[Thể loại:Chiến tranh liên quan tới Liên Xô]]
[[Thể loại:Thuyết phục hồi lãnh thổ Liên Xô]]