Xem mã nguồn của Marathon

[[Tập tin:Frankfurt marathon 2004 erster kilometer.jpg|nhỏ|Một cuộc đua Marathon tại Frankfurt, Đức]]
'''Marathon''' (phát âm [[tiếng Việt]]: '''ma-ra-tông''') là một cuộc đua [[Chạy đường trường|chạy bộ đường trường]] với [[chiều dài]] chính thức là 42,195 [[kilômét|km]].<ref name="IAAF">{{chú thích web|url=https://75marathons.com/vi-sao-cu-ly-chay-full-marathon-luon-la-42195km/|title=Vì sao cự ly chạy full marathons luôn là 42,195km?|year=2021|work=75marathons|publisher="75marathons.com"|archive-url=|archive-date=|url-status=live|access-date=16 March 2021}}</ref> Sự kiện này được đặt theo một câu chuyện ngụ ngôn về một chiến binh [[Hy Lạp]] tên là [[Pheidippides]], một người đưa thư đã chạy từ nơi diễn ra [[Trận Marathon|trận chiến Marathon]] tới thành [[Athena]]. Tính chính xác về lịch sử của nhân vật này vẫn còn gây tranh cãi đặc biệt bởi nó trái ngược với bộ sử "[[Historiai]]" của nhà [[lịch sử|sử học]] [[Herodotos]] thời [[Hy Lạp cổ đại]].

Marathon là sự kiện đầu tiên của [[Thế vận hội|Olympic hiện đại]] năm 1896, nhưng đến tận năm 1921 thì [[chiều dài]] của cuộc đua mới được tiêu chuẩn hóa. Hiện nay có hơn 800 vận động viên marathon tranh tài hàng năm trên khắp thế giới, phần lớn người tham dự là những vận động viên nghiệp dư hoặc những người bình thường tham gia với mục đích giải trí. Những cuộc đua marathon lớn hơn có thể có hàng nghìn người tham dự.<ref name="marathon-world.com">[http://www.marathon-world.com/index.php the Marathon race directory] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100324064043/http://www.marathon-world.com/index.php |date=2010-03-24 }}. Marathon-world.com (1 December 2006). Truy cập 19 April 2011.</ref>

== Lịch sử ==
===Nguồn gốc===
[[Tập tin:Phidippides.jpg|thumb|Tranh của [[Luc-Olivier Merson]] vẽ năm 1869 mô tả người đưa tin chạy về Athens để thông báo chiến thắng tại [[trận Marathon]] với người dân thành [[Athens]]]]
Cái tên ''Marathon''{{efn|Trong [[tiếng Hy Lạp hiện đại]] sự kiện thể thao được gọi là ''Marathonios Dromos'' ({{lang|el|Μαραθώνιος Δρόμος}}) hay đơn giản là ''Marathonios''.}} bắt nguồn từ câu chuyện của huyền thoại [[Pheidippides]], một người đưa thư người Hy Lạp. Câu truyện kể rằng ông trong khi ông đang tham chiến [[trận Marathon]] tháng 8 hoặc tháng 9 năm 490 trước Công nguyên,<ref>{{chú thích web|title=Astronomers Unravel Marathon Mystery|url=http://www.skyandtelescope.com/press-releases/astronomers-unravel-marathon-mystery-2/|website=Sky & Telescope|access-date=21 March 2017|date=19 July 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20170211130116/http://www.skyandtelescope.com/press-releases/astronomers-unravel-marathon-mystery-2/|archive-date=11 February 2017|url-status=live}}</ref> ông đã chứng kiến một con tàu của Ba Tư đổi hướng về phía [[Athens]] khi trận chiến gần kết thúc thắng lợi cho quân đội Hy Lạp. Ông hiểu rằng đây là một nỗ lực của [[Người Ba Tư]] bại trận định tiến đến thành phố để tuyên bố tin giả về chiến thắng của quân Ba Tư hoặc chỉ đơn giản là một cuộc đột kích của quân Ba Tư,<ref name=galloway>{{chú thích web |url = http://www.jeffgalloway.com/retreats/athens.html |title=Retreats&nbsp;— Athens |publisher=Jeffgalloway.com |access-date=22 August 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090601183948/http://jeffgalloway.com/retreats/athens.html |archive-date= 1 June 2009 }}</ref> nhằm tuyên bố quyền thế của họ trên đất Hy Lạp. Người ta cho rằng ông đã chạy suốt quãng đường tới Athens mà không dừng lại, vứt bỏ vũ khí và thậm chí cả quần áo để giảm cân nhiều nhất có thể, và xông vào [[Hội đồng Athens|hội đồng]], hét to "Νενικήκαμεν" (Nenikékamen, "Chúng ta đã chiến thắng") trước khi gục ngã và qua đời.<ref>{{chú thích web|url=http://www.perseus.tufts.edu/Olympics/faq10.html |title=Ancient Olympics FAQ 10 |publisher=Perseus.tufts.edu |access-date=22 August 2009}}</ref>

Ghi chép về cuộc chạy từ Marathon đến Athens lần đầu tiên xuất hiện trong tác phẩm ''Vinh quang Athens'' của [[Plutarch]] vào thế kỷ thứ nhất Công nguyên, trong đó trích dẫn from từ tác phẩm bị thất lạc của [[Heraclides Ponticus]], ghi tên người đưa tin chạy về Athens báo tin là Thersipus của Erchius hoặc Eucles.<ref>Moralia 347C</ref> Đây là tài liệu được sử dụng bởi [[Benjamin Haydon]] cho bức tranh của ông {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1837/Eucles Announcing the Victory of Marathon|Eucles Announcing the Victory of Marathon]]|ps=no}}, được xuất bản dưới dạng bản khắc vào năm 1836 với hình minh họa đầy chất thơ của [[Letitia Elizabeth Landon]].<ref>{{chú thích sách | last = Landon|first = Letitia Elizabeth | title = Fisher's Drawing Room Scrap Book | url = https://play.google.com/books/reader?id=39BbAAAAQAAJ&pg=GBS.PA66 | page = 60 | year = 1837 | publisher = Fisher, Son, and Jackson }}</ref> Nhà văn trào phúng [[Lucian of Samosata]] đã đưa ra một trong những lời tường thuật sớm nhất tương tự như phiên bản hiện đại của câu chuyện, nhưng tính xác thực lịch sử của câu chuyện gây tranh cãi dựa trên lối viết châm biếm của nó và người chạy được gọi là Philippides chứ không phải Pheidippides.<ref>{{chú thích web |title=The Myth of Pheidippides and the Marathon |url=http://www.findingdulcinea.com/news/sports/2010/april/Myth-of-Pheidippides-and-the-Marathon.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181106143318/http://www.findingdulcinea.com/news/sports/2010/april/Myth-of-Pheidippides-and-the-Marathon.html |archive-date=6 November 2018 |access-date=7 May 2019 |website=findingdulcinea.com|date=4 November 2011 }}</ref><ref>A slip of the tongue in Salutation, Chapter 3</ref>{{Full citation needed|date=December 2022}}
== Marathon trong Olympic hiện đại ==
Khi ý tưởng về một Olympic hiện đại trở thành hiện thực cuối thế kỷ 19, những người khởi xướng và tổ chức muốn tìm đến một sự kiện nổi tiếng mang tính vĩ mô và họ đã nhớ đến chiến thắng của người Hy Lạp. Ý tưởng tổ chức Marathon được khởi xướng bởi [[Michel Bréal]], người muốn có một sự kiện tiêu biểu cho thế vận hội Olympic đầu tiên năm 1896 tại Athens. Ý tưởng nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của [[Pierre de Coubertin]], nhà sáng lập Olympic hiện đại, cũng như nhiều người Hy Lạp khác. Những người Hy Lạp đã tổ chức cuộc đua có chọn lọc đầu tiên của Marathon và người chiến thắng trong cuộc đua đầu tiên là [[Charilaos Vasilakos]] với thành tích 3 giờ 18 phút. Người chiến thắng đầu tiên trong một cuộc đua Marathon tại Olympic là [[Spyridon Louis|Spyridon Louisa Arellina]], một người Hy Lạp làm nghề đưa nước. Ông đã giành chiến thắng với thời gian 2 giờ 58 phút và 50 giây.

Cuộc đua Marathon cho nữ giới được giới thiệu tại Olympic mùa hè 1984 tổ chức tại Los Angeles và người chiến thắng là [[Joan Benoit]] của Mỹ với thành tích 2 giờ 24 phút 52 giây.<ref>{{chú thích web |url=http://www.coolrunning.com/engine/3/3_1/olympic-champion-joan-ben.shtml |title=Olympic Champion Joan Benoit Samuelson To Be Guest of Honor at Manchester Marathon&nbsp;— Registration Closed |publisher=Cool Running |access-date=22 August 2009 |archive-date=2012-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111025815/http://www.coolrunning.com/engine/3/3_1/olympic-champion-joan-ben.shtml |url-status=dead }}</ref>

== Độ dài chặng đua ==
Danh sách độ dài chính thức của các cuộc đua Marathon từ năm 1896
===Olympics 1908===
[[Ủy ban Olympic quốc tế]] đã đồng ý vào năm 1907 rằng khoảng cách cho cuộc thi marathon Olympic London 1908 sẽ là khoảng 25 dặm hoặc 40&nbsp;km. Ban tổ chức quyết định chọn đường chạy 26 dặm từ điểm xuất phát [[Lâu đài Windsor]] đến lối vào hoàng gia của [[Sân vận động Thành phố White]], tiếp theo là một vòng (586 thước Anh 2 foot; 536 m) của đường đua, kết thúc trước Hộp Hoàng gia.<ref name='ISOH'>{{chú thích tạp chí|author=Wilcock, Bob |title=The 1908 Olympic Marathon|journal= Journal of Olympic History|volume= 16 |issue =1|date=March 2008}}</ref><ref>{{chú thích web|url=http://www.athensmarathon.com/marathon/history.html |title=History of the Athens Marathon |access-date=23 July 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120815130659/http://www.athensmarathon.com/marathon/history.html |archive-date=15 August 2012 }}</ref> Đường chạy sau đó đã được thay đổi để sử dụng một lối vào khác dẫn đến sân vận động, sau đó là một vòng chạy dài 385 thước Anh về đích tương tự.

Cự ly {{convert|42.195|km|mi|abbr=on}} tiêu chuẩn hiện tại cho cự ly marathon đã được [[Liên đoàn điền kinh nghiệp dư quốc tế]] (IAAF) quyết định vào tháng 5 năm 1921<ref>[http://www.iaaf.org/disciplines/road-running/marathon "Marathon: How it works"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130311040313/http://www.iaaf.org/disciplines/road-running/marathon |date=11 March 2013 }}, IAAF website</ref><ref>{{chú thích web|url=http://www.european-athletics.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6235&Itemid=2|archive-url=https://web.archive.org/web/20080924220856/http://www.european-athletics.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6235&Itemid=2|archive-date=2008-09-24|title=The Marathon journey to reach 42.195km |date=25 April 2008 |publisher=european-athletics.org|access-date=23 July 2009}}</ref><ref>{{chú thích sách|last=Martin|first=David E.|author2=Roger W. H. Gynn|title=The Olympic Marathon|publisher=Human Kinetics Publishers|date=May 2000|page=[https://archive.org/details/olympicmarathon00mart/page/113 113]|isbn=978-0-88011-969-6|url=https://archive.org/details/olympicmarathon00mart/page/113}}</ref><ref>{{chú thích web|url=http://www.iaaf.org/mm/Document/imported/42192.pdf |title=IAAF Competition Rules 2008 |page=195 |publisher=[[International Association of Athletics Federations|IAAF]] |access-date=20 April 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325001003/http://www.iaaf.org/mm/Document/imported/42192.pdf |archive-date=25 March 2009 }}</ref> trực tiếp từ độ dài được sử dụng tại [[Thế vận hội Mùa hè 1908]] ở Luân Đôn.

{| class="wikitable" align="center" style="margin-left:15px;"
! Năm
! Độ dài chặng đua<br />(kilômét)
! Độ dài chặng đua<br />(dặm)
|-
| 1896 || 40 || 24,85
|- 
| 1900 || 40,26 || 25,02
|- 
| 1904 || 40 || 24,85
|-
| 1906 || 41,86 || 26,01
|-
| 1908 || 42,195 || 26,22
|-
| 1912 || 40,2 || 24,98
|- 
| 1920 || 42,75 || 26,56
|- 
| từ 1924 || 42,195 || 26,22
|}

== Những kỷ lục thế giới ==

=== 25 vận động viên chạy marathon nhanh nhất mọi thời đại ===
Sau đây là danh sách những kỷ lục trong Top 25 cá nhân từng chạy cự ly marathon. Thời gian tiếp theo của mỗi vận động viên được ghi chú bên dưới bảng. Ngày cập nhật dữ liệu là 11/02/2024.''<ref>{{Chú thích web
 |url         = https://www.worldathletics.org/records/all-time-toplists/road-running/marathon/outdoor/men/senior
 |website     = [[World Athletics|www.worldathletics.org]]
 |title       = Marathon - men - senior - outdoor
 |access-date  = 24 tháng 4 năm 2022
}}</ref><ref>{{Chú thích web
 |url         = https://www.worldathletics.org/records/all-time-toplists/road-running/marathon/outdoor/women/senior
 |website     = [[World Athletics|www.worldathletics.org]]
 |title       = Marathon - women - senior - outdoor
 |access-date  = 24 tháng 4 năm 2021
}}</ref><ref>{{Chú thích web|title=All-time men's best marathon|url=http://www.alltime-athletics.com/mmaraok.htm|website=alltime-athletics.com|date=12 October 2021|access-date=24 April 2022}}</ref><ref>{{Chú thích web|title=All-time women's best marathon|url=http://www.alltime-athletics.com/wmaraok.htm|website=alltime-athletics.com|date=12 October 2021|access-date=24 April 2022}}</ref>

====Nam ====
{| class="wikitable sortable"
! {{abbr|Ath.#|Athlete rank}}  !! ! {{abbr|Hạng|Hạng}}
! Thời gian
! Vận động viên
! Ngày
! Địa điểm
! Tham khảo !! class="unsortable" | {{refh}}
|- bgcolor="#f6F5CE"
| align=center|1 || align=center|1 || 2:00:35 || [[Kelvin Kiptum]] || {{KEN}} || 8 tháng 10 năm 2023 || [[Chicago Marathon|Chicago]] || <ref name=":0">{{Chú thích web |title=Kiptum smashes world marathon record with 2:00:35, Hassan runs 2:13:44 in Chicago {{!}} REPORT {{!}} World Athletics |url=https://worldathletics.org/news/report/chicago-marathon-2023-kiptum-world-record-hassan |access-date=2023-10-08 |website=worldathletics.org}}</ref>
|- bgcolor="#f6F5CE"
| align=center|2 || align=center|2 || 2:01:09 || [[Eliud Kipchoge]] || {{KEN}} || 25 tháng 9 năm 2022 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || <ref>{{Chú thích báo|title=Kenya's Kipchoge shatters marathon world record in Berlin|url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/kenyas-kipchoge-shatters-marathon-world-record-berlin-2022-09-25/|publisher=Reuters|date=25 September 2022|access-date=25 September 2022}}</ref>
|- 
| rowspan=2| || align=center|3 || 2:01:25 || ''Kiptum #2'' || rowspan=2| || 23 tháng 4 năm 2023 || [[London Marathon|London]] ||
|- 
| align=center|4 || 2:01:39 || ''Kipchoge #2'' ||  16 tháng 9 năm 2018 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || 
|- bgcolor="#f6F5CE"
| align=center|3 || align=center|5 || 2:01:41 || [[Kenenisa Bekele]] || {{ETH}} || 29 September 2019 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || <ref name="Bob Ramsak">{{Chú thích báo|title=Bekele clocks 2:01:41 in Berlin, second fastest marathon ever|url=https://www.iaaf.org/news/report/bekele-berlin-marathon-2019|publisher=IAAF|author=Bob Ramsak|date=29 September 2019|access-date=3 October 2019}}</ref>
|- bgcolor="#f6F5CE"
| align=center|4 || align=center|6 || 2:01:48 || [[Sisay Lemma]] || {{ETH}} || 3 tháng 12 năm 2023 || [[Valencia Marathon|Valencia]] || <ref name="2023.valencia">{{Chú thích web|title=Lemma breaks course record, Degefa dominates in Valencia|url=https://worldathletics.org/competitions/world-athletics-label-road-races/news/valencia-marathon-2023-lemma-degefa|author=Emeterio Valiente|date=3 December 2023|publisher=[[World Athletics]]|access-date=3 December 2023}}</ref>
|- 
| rowspan="4"  | || align=center|7 || 2:01:53 || ''Kiptum #3'' || rowspan="4" | || 4 tháng 12 năm 2022 || [[Valencia Marathon|Valencia]] || <ref name="2022.valencia"/>
|- 
| align="center" |8 || 2:02:37 || ''Kipchoge #3'' || 28 April 2019 || [[London Marathon|London]] || <ref name="auto"/>
|- 
| align="center" |9 || 2:02:40 || ''Kipchoge #4'' || 6 March 2022 || [[Tokyo Marathon|Tokyo]] || <ref name="Jess Whittington"/>
|- 
| align="center" |10 || 2:02:42 || ''Kipchoge #5'' || 24 September 2023 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || {{r|2023.berlin}}
|- bgcolor="#f6F5CE"
| align=center|5 || align=center|11 || 2:02:48 || [[Birhanu Legese]] || {{ETH}} || 29 tháng 9 năm 2019 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || <ref name="Bob Ramsak"/>
|- bgcolor="#f6F5CE"
| align=center|6 || align=center|12 || 2:02:55 || [[Mosinet Geremew]] || {{ETH}} || 28 April 2019 || [[London Marathon|London]] || <ref name="auto">{{Chú thích báo|title=Kipchoge cracks course record in London with second-fastest time in history|url=https://www.iaaf.org/news/report/london-marathon-2019-kipchoge-kosgei|publisher=IAAF|author=Simon Hart|date=28 April 2019|access-date=3 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190503191153/https://www.iaaf.org/news/report/london-marathon-2019-kipchoge-kosgei|archive-date=3 May 2019|url-status=live}}</ref>
|- bgcolor="#f6F5CE"
| align=center|7 || align=center|13 || 2:02:57 || [[Dennis Kipruto Kimetto]] || {{KEN}} || 28 tháng 9 năm 2014 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || <ref name="2014.berlin">{{Chú thích web |url=https://www.worldathletics.org/news/report/marathon-world-record-dennis-kimetto-berlin |title=Kimetto breaks marathon world record in Berlin with 2:02:57 |date=28 September 2014 |publisher=World Athletics |archive-url=https://web.archive.org/web/20201027184835/https://www.worldathletics.org/news/report/marathon-world-record-dennis-kimetto-berlin |archive-date=27 October 2020 |access-date=27 August 2021}}</ref>
|- bgcolor="#f6F5CE"
| rowspan= "2" align=center|8 || rowspan="2" align=center|14 || rowspan= "2" |2:03:00 || [[Evans Chebet]] || {{KEN}} || 6 December 2020 || [[Valencia Marathon|Valencia]] || <ref name="2020.valencia">{{Chú thích web |url=https://www.worldathletics.org/competition/calendar-results/results/7144910 |title=Maratón Valencia Trinidad Alfonso EDP |publisher=World Athletics |date=6 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210604091010/https://www.worldathletics.org/competition/calendar-results/results/7144910 |archive-date=4 June 2021 |access-date=28 August 2021 |url-status=bot: unknown }}<!-- please do not remove this source unless it is also no longer used elsewhere in this article --></ref>
|- bgcolor="#f6F5CE"
| [[Gabriel Geay]] || {{TAN}} || 4 December 2022 || [[Valencia Marathon|Valencia]] || <ref name="2022.valencia">{{Chú thích báo|title=Kiptum and Beriso break course records in Valencia|url=https://www.worldathletics.org/news/report/valencia-marathon-kiptum-beriso|publisher=[[World Athletics]]|author=Emeterio Valiente|date=4 December 2022|access-date=5 December 2022}}</ref>
|-
|  || align=center|16 || 2:03:03 || ''Bekele #2'' ||  || 25 September 2016 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || <ref name="Cathal Dennehy"/>
|- bgcolor="#f6F5CE"
| align=center|10 || align=center|17 || 2:03:04 || [[Lawrence Cherono]] || {{KEN}} || 6 tháng 12 năm 2020 || [[Valencia Marathon|Valencia]] || {{r|2020.valencia}}
|- 
|  || align=center|18 || 2:03:05 || ''Kipchoge #6'' ||  || 24 April 2016 || [[London Marathon|London]] ||
|- bgcolor="#f6F5CE"
| align=center|11 || align=center|19 || 2:03:11 || [[Alexander Mutiso]] || {{KEN}} || 3 tháng 12 năm 2023 || [[Valencia Marathon|Valencia]] || <ref name="2023.valencia"/>
|- 
|- bgcolor="#f6F5CE"
| rowspan= "4" align=center|12 || rowspan="4" align=center|20 || rowspan= "4" |2:03:13 || [[Emmanuel Kipchirchir Mutai]] || {{KEN}} || 28 September 2014 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || {{r|2014.berlin}}
|- bgcolor="#f6F5CE"
| [[Wilson Kipsang Kiprotich]] || {{KEN}} || 25 September 2016 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || <ref name="Cathal Dennehy">{{Chú thích báo|title=Bekele gets back to his brilliant best at Berlin Marathon|url=https://www.iaaf.org/news/report/kenenisa-bekele-berlin-marathon-2016|publisher=IAAF|author=Cathal Dennehy|date=25 September 2016|access-date=25 September 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160926154803/https://www.iaaf.org/news/report/kenenisa-bekele-berlin-marathon-2016|archive-date=26 September 2016|url-status=live}}</ref>
|-bgcolor="#f6F5CE"
| [[Amos Kipruto]] || {{KEN}} || 6 March 2022 || [[Tokyo Marathon|Tokyo]] || <ref name="Jess Whittington">{{Chú thích báo|title=Kipchoge and Kosgei race to Japanese all-comers' records in Tokyo|url=https://www.worldathletics.org/competitions/world-athletics-label-road-races/news/kipchoge-kosgei-all-comers-records-tokyo-marathon|publisher=World Athletics|author=Jess Whittington|date=6 March 2022|access-date=8 March 2022}}</ref>
|-bgcolor="#f6F5CE"
| [[Vincent Kipkemoi]] || {{KEN}} || 24 September 2023 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || {{r|2023.berlin}}
|- bgcolor="#f6F5CE"
| align=center|16 || align=center|24 || 2:03:16 || [[Mule Wasihun]] || {{ETH}} || 28 tháng 4 năm 2019 || [[London Marathon|London]] || <ref name="auto"/>
|-
| || align=center|24 || 2:03:16 || ''Legese #2'' || || 6 December 2020 || [[Valencia Marathon|Valencia]] || {{r|2020.valencia}}
|- bgcolor="#CCFFCC"
| align=center|17 || rowspan="9" align="center"| || 2:03:24 || [[Tadese Takele]] || {{ETH}} || 24 tháng 9 năm 2023 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || {{r|2023.berlin}}
|- bgcolor="#CCFFCC"
| align=center|18 || 2:03:34 || [[Getaneh Molla]] || {{ETH}} || 25 tháng 1 năm 2019 || [[Dubai Marathon|Dubai]] || <ref name=Dubai2019>{{Chú thích báo|title=Debutant Molla and Chepngetich smash course records in Dubai|url=https://www.iaaf.org/news/report/dubai-marathon-2019-molla-chepngetich|publisher=IAAF|date=25 January 2019|access-date=25 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190125223547/https://www.iaaf.org/news/report/dubai-marathon-2019-molla-chepngetich|archive-date=25 January 2019|url-status=live}}</ref>
|- bgcolor="#CCFFCC"
| align=center|19 || 2:03:36 || [[Bashir Abdi]] || {{BEL}} || 24 October 2021 || [[Rotterdam Marathon|Rotterdam]] || <ref>{{Chú thích báo|title=Rotterdam Marathon 2021 Race Results|url=https://www.watchathletics.com/article/11575/results-nn-marathon-rotterdam-2021/|publisher=Watch Athletics|access-date=24 October 2021}}</ref>
|- bgcolor="#CCFFCC"
| align=center|20 || 2:03:38 || [[Patrick Makau Musyoki]] || {{KEN}} || 25 tháng 9 năm 2011 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || <ref>{{Cite press release |url=https://www.worldathletics.org/news/press-release/world-records-ratified3 |title=World records ratified |publisher=World Athletics |date=20 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210828171159/https://www.worldathletics.org/news/press-release/world-records-ratified3 |archive-date=28 August 2021 |access-date=28 August 2021 |url-status=bot: unknown }}</ref>
|- bgcolor="#CCFFCC"
| align=center|21 || 2:03:39 || [[Tamirat Tola]] || {{ETH}} || 17 tháng 10 năm 2021 || [[Amsterdam Marathon|Amsterdam]] || <!--<ref>{{chú thích báo|title=Amsterdam Marathon 2021 Race Results|url=https://results.sporthive.com/events/6853741552290238720|publisher=MyLaps|access-date=24 October 2021}}</ref>--><ref name="Jon Mulkeen">{{Chú thích báo|title=Tanui and Tola smash Dutch all-comers' records in Amsterdam|url=https://www.worldathletics.org/competitions/world-athletics-label-road-races/news/amsterdam-marathon-2021-tanui-tola|publisher=World Athletics|author=Jon Mulkeen|date=17 October 2021|access-date=24 October 2021}}</ref>
|- bgcolor="#CCFFCC"
| align=center|22 || 2:03:40 || [[Herpasa Negasa]] || {{ETH}} || 25 tháng 1 năm 2019 || [[Dubai Marathon|Dubai]] || <ref name=Dubai2019/>
|- bgcolor="#CCFFCC"
| align=center|23 || 2:03:46 || [[Guye Adola]] || {{ETH}} || 24 tháng 9 năm 2017 || [[Berlin Marathon|Berlin]] || <ref>{{Chú thích báo|title=Kipchoge holds off surprise package Adola to regain Berlin Marathon title|url=https://www.iaaf.org/news/report/berlin-marathon-2017-kipchoge-adola-cherono|publisher=IAAF|author=Jon Mulkeen|date=24 September 2017|access-date=25 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170924224805/https://www.iaaf.org/news/report/berlin-marathon-2017-kipchoge-adola-cherono|archive-date=24 September 2017|url-status=live}}</ref>
|- bgcolor="#CCFFCC"
| align=center|24 || 2:03:48 || [[Dawit Wolde]] || {{ETH}} || 3 tháng 12 năm 2023 || [[Valencia Marathon|Valencia]] || <ref name="2023.valencia"/>
|- bgcolor="#CCFFCC"
| align=center|25 || 2:03:50 || [[Timothy Kiplagat]] || {{KEN}} || 16 tháng 4 năm 2023 || [[Rotterdam Marathon|Rotterdam]] || <ref>{{Chú thích báo|title=Abdi regains Rotterdam Marathon title|url=https://worldathletics.org/competitions/world-athletics-label-road-races/news/rotterdam-marathon-abdi-2023|publisher=World Athletics|date=16 April 2023|access-date=21 April 2023}}</ref>
|- 
|}

'''Ghi chú'''
*[[Eliud Kipchoge]] (Kenya) đã chạy với thời gian 1:59:40,2 tại [[Thử thách Ineos 1:59]] ở [[Viên]] vào ngày 12 tháng 10 năm 2019. Sự kiện này được tổ chức mà không có đối thủ cạnh tranh nào khác và với sự hỗ trợ cung cấp gel và nước theo yêu cầu, và những người dẫn tốc thay phiên nhau. Do đó, nỗ lực không đủ điều kiện để phê chuẩn chính thức.<ref>{{chú thích báo|title=Kipchoge Breaks 2-Hour Barrier in Vienna|url=https://www.iaaf.org/news/report/eliud-kipchoge-breaks-two-hours-vienna|publisher=IAAF|author=Bob Ramsak|date=12 October 2019|access-date=13 October 2019}}</ref> Tốc độ này nhanh hơn so với lần chạy được hỗ trợ trước đây của anh ấy là 2:00:25 tại [[Nike, Inc.|Nike]] [[Breaking2]] ở Monza ngày 6 tháng 5 năm 2017, cũng không được công nhận chính thức.<ref>{{chú thích báo|title=Kipchoge a 'happy man' in Monza|url=https://www.iaaf.org/news/report/breaking-2-marathon-eliud-kipchoge-monza|publisher=IAAF|author=Jon Mulkeen|date=6 May 2017|access-date=6 May 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170506110939/https://www.iaaf.org/news/report/breaking-2-marathon-eliud-kipchoge-monza|archive-date=6 May 2017|url-status=live}}</ref>
*[[Geoffrey Mutai]] (Kenya) đã chạy với thời gian 2:03:02 tại Boston Marathon vào ngày 18 tháng 4 năm 2011, chạy trên đường chạy có hỗ trợ (trong trường hợp của Boston, đường chạy xuống dốc theo từng điểm, vượt quá tiêu chuẩn) và do đó không đủ điều kiện cho các mục đích kỷ lục theo quy tắc 260.28 của IAAF
*[[Moses Mosop]] (Kenya) đã chạy với thời gian 2:03:06 tại Boston Marathon vào ngày 18 tháng 4 năm 2011, chạy trên đường chạy có hỗ trợ và do đó không đủ điều kiện cho mục đích lập kỷ lục theo quy tắc 260,28 của IAAF

<small>Dưới đây là danh sách tất cả các thời gian khác bằng hoặc nhanh hơn 2:03:51:</small>
*Eliud Kipchoge cũng chạy hết 2:01:39 (2018), 2:02:37 (2019), 2:02:40 (2022), 2:03:05 (2016), 2:03:3 (2017).
*[[Kelvin Kiptum]] cũng chạy hết 2:01:53 (2022).
*[[Kenenisa Bekele]] cũng chạy hết 2:03:03 (2016).
*[[Birhanu Legese]] cũng chạy hết 2:03:16 (2020){{r|2020.valencia}}.
*Wilson Kipsang Kiprotich cũng chạy hết 2:03:23 (2013), 2:03:42 (2011).
*[[Amos Kipruto]] chạy hết 2:03:30 (2020).
*[[Tamirat Tola]] cũng chạy hết 2:03:40 (2022)
*Dennis Kimetto chạy 2:03:45 hết (2013).
*Bashir Abdi cũng chạy hết 2:03:47 (2023).
===Nữ===
{{col-2}}
{| class="wikitable" style="font-size:95%"
|+ Nữ
! {{abbr|Hạng|Hạng}}
! Thời gian
! Vận động viên
! Ngày
! Địa điểm
! Tham khảo
|-
!1
| 2:14:04
| {{flagathlete|[[Brigid Kosgei]]|KEN}}
| 2019.10.13
| [[2019 Chicago Marathon|Chicago]]
| <ref>{{chú thích báo|title=Kosgei smashes marathon world record in Chicago|url=https://www.iaaf.org/news/report/chicago-marathon-2019-world-record-brigid-kos|publisher=IAAF|author=Jon Mulkeen|date=13 October 2019|access-date=17 October 2019}}</ref>
|-
!2
|2:14:18
|{{flagathlete|[[Ruth Chepng'etich]]|KEN}}
|2022.10.09
|[[2022 Chicago Marathon|Chicago]]
|<ref>{{chú thích báo|title=Chepngetich dominates in Chicago with second-fastest marathon in history|url=https://worldathletics.org/competitions/world-athletics-label-road-races/news/chicago-marathon-2022-chepngetich-kipruto|publisher=World Athletics|date=9 October 2022|access-date=9 October 2022}}</ref>
|-
!3
|2:14:58
|{{flagathlete|[[Amane Beriso]]|ETH}}
|2022.12.04
|[[Valencia Marathon|Valencia]]
|<ref>{{chú thích web |last=Valiente |first=Emeterio |date=2022-12-04 |title=Kiptum and Beriso break course records in Valencia |url=https://www.worldathletics.org/news/report/valencia-marathon-kiptum-beriso |access-date=2022-12-04 |website=[[World Athletics]]}}</ref>
|-
!4
| 2:15:25
| {{flagathlete|[[Paula Radcliffe]]|GBR}}
| 2003.04.13
| [[London Marathon|London]]
| <ref>{{chú thích web |url=https://www.worldathletics.org/news/news/radcliffe-runs-21525-in-london |title=Radcliffe runs 2:15:25 in London! |date=13 April 2003 |publisher=World Athletics |archive-url=https://web.archive.org/web/20210828171154/https://www.worldathletics.org/news/news/radcliffe-runs-21525-in-london |archive-date=28 August 2021 |access-date=28 August 2021 |url-status=bot: unknown }}</ref>
|-
!5
|2:15:37
|{{flagathlete|[[Tigist Assefa]]|ETH}}
|2022.09.25
|[[2022 Berlin Marathon|Berlin]]
|<ref>{{chú thích web|title=Tigist Assefa 2022 Berlin Marathon Results|url=https://berlin.r.mikatiming.com/2022/?content=detail&fpid=list&pid=list&idp=HCH3C0OH545A7&lang=EN_CAP&event=BML&search%5Bsex%5D=W&search%5Bage_class%5D=%25&search_event=BML|work=mikatiming.com|date=25 September 2022|access-date=26 September 2022}}</ref><ref name="ReferenceA">{{chú thích báo|title=Kipchoge breaks world record in Berlin with 2:01:09|url=https://worldathletics.org/competitions/world-athletics-label-road-races/news/eliud-kipchoge-world-record-berlin-marathon-2022|publisher=World Athletics|date=25 September 2022|access-date=26 September 2022}}</ref>
|-
!6
|2:16:28
|{{flagathlete|[[Rosemary Wanjiru]]|KEN}}
|2023.03.05
|[[2023 Tokyo Marathon|Tokyo]]
|<ref name="ReferenceB">{{chú thích báo|title=Wanjiru and Gelmisa triumph in Tokyo Marathon|url=https://worldathletics.org/competitions/world-athletics-label-road-races/news/tokyo-marathon-2023-wanjiru-gelmisa|publisher=World Athletics|date=5 March 2023|access-date=12 March 2023}}</ref>
|-
!7
|2:16:49
|{{nowrap|{{flagathlete|[[Letesenbet Gidey]]|ETH}}}}
|2022.12.04
|[[Valencia Marathon|Valencia]]
|<ref name="worldathletics.org"/>
|-
!8
|2:16:56
|{{flagathlete|[[Tsehay Gemechu]]|ETH}}
|2023.03.05
|[[2023 Tokyo Marathon|Tokyo]]
|<ref name="ReferenceB"/>
|-
!9
|2:17:01{{nbsp}}{{AthAbbr|Wo}}
|{{nowrap|{{flagathlete|[[Mary Jepkosgei Keitany]]|KEN}}}}
|2017.04.23
|[[London Marathon|London]]
|<ref name="2017.london">{{chú thích web |url=https://www.worldathletics.org/news/report/london-marathon-2017-keitany-world-record |title=Keitany breaks women's-only world record at London Marathon |publisher=World Athletics |date=23 April 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210828171157/https://www.worldathletics.org/news/report/london-marathon-2017-keitany-world-record |archive-date=28 August 2021 |access-date=28 August 2021 |url-status=bot: unknown }}</ref>
|-
! 10
| 2:17:16
| {{flagathlete|[[Peres Jepchirchir]]|KEN}}
| 2020.12.06
| [[Valencia Marathon|Valencia]]
| {{r|2020.valencia}}
|-
!11
|2:17:20
|{{nowrap|{{flagathlete|[[Almaz Ayana]]|ETH}} }}
|2022.10.16
|[[Amsterdam Marathon|Amsterdam]]
|<ref name="ReferenceC">{{chú thích web |title=Ayana runs fastest ever women's marathon debut with 2:17:20 in Amsterdam |url=https://www.worldathletics.org/competitions/world-athletics-label-road-races/news/amsterdam-marathon-2022-ayana-getachew |publisher=World Athletics |access-date=16 October 2022}}</ref>
|-
!12
|2:17:23 {{AthAbbr|Wo}}
|{{flagathlete|[[Yalemzerf Yehualaw]]|ETH}}
|2022.04.24
|[[Hamburg Marathon|Hamburg]]
|<ref>{{chú thích báo|title=Yehualaw runs 2:17:23 in Hamburg for fastest ever women's marathon debut|url=https://worldathletics.org/news/report/yehualaw-hamburg-marathon-debut|publisher=World Athletics|date=24 April 2022|access-date=30 April 2022}}</ref>
|-
!13
|2:17:29
|{{flagathlete|[[Sheila Chepkirui]]|KEN}}
|2022.12.04
|[[Valencia Marathon|Valencia]]
|<ref name="worldathletics.org"/>
|-
!14
|2:17:36
|{{flagathlete|[[Tedu Teshome]]|ETH}}
|2022.12.04
|[[Valencia Marathon|Valencia]]
|<ref name="worldathletics.org"/>
|-
! 15
| 2:17:41
| {{flagathlete|[[Worknesh Degefa]]|ETH}}
| 2019.01.25
| [[Dubai Marathon|Dubai]]
| <ref name=Dubai2019/>
|-
!16
|2:17:43
|{{flagathlete|[[Joyciline Jepkosgei]]|KEN}}
|2021.09.30
|[[2021 London Marathon|London]]
|<ref name="Simon Hart">{{chú thích báo|title=Jepkosgei and Lemma reign supreme in London|url=https://www.worldathletics.org/competitions/world-athletics-label-road-races/news/london-marathon-2021-jepkosgei-lemma|publisher=World Athletics|author=Simon Hart|date=3 October 2021|access-date=18 October 2021}}</ref>
|-
! 17
| 2:17:45
| {{flagathlete|[[Lonah Chemtai Salpeter]]|ISR}}
| 2020.03.01
| [[2020 Tokyo Marathon|Tokyo]]
| <ref name="Ken Nakamura">{{chú thích báo|title=Legese retains Tokyo Marathon crown while Salpeter smashes course record|url=https://www.worldathletics.org/news/report/tokyo-marathon-2020-legese-salpeter-osako|publisher=IAAF|author=Ken Nakamura|date=1 March 2020|access-date=25 March 2020}}</ref>
|-
! 18
| 2:17:56{{nbsp}}{{AthAbbr|Wo}}
| {{flagathlete|[[Tirunesh Dibaba]]|ETH}}
| 2017.04.23
| [[London Marathon|London]]
| {{r|2017.london}}
|-
!19
|2:17:57
|{{flagathlete|[[Angela Tanui]]|KEN}}
|2021.10.17
|[[Amsterdam Marathon|Amsterdam]]
|<ref name="Jon Mulkeen"/><ref>{{chú thích báo|title=Amsterdam Marathon 2021 Race Results|url=https://results.sporthive.com/events/6853741552290238720|publisher=MyLaps|access-date=24 October 2021}}</ref>
|-
!rowspan=2|20
|rowspan=2|2:17:58
|{{flagathlete|[[Degitu Azmeraw]]|ETH}}
|2021.09.30
|[[2021 London Marathon|London]]
|<ref name="Simon Hart"/>
|-
|{{flagathlete|[[Ashete Bekere]]|ETH}}
|2022.03.06
|[[Tokyo Marathon|Tokyo]]
|<ref name="Jess Whittington"/>
|-
!22
|2:18:03
|{{flagathlete|[[Tigist Abayechew]]|ETH}}
|2022.09.25
|[[2022 Berlin Marathon|Berlin]]
|<ref name="ReferenceA"/>
|-
!23
|2:18:04
|{{flagathlete|[[Joan Chelimo Melly]]|ROU}}
|2022.04.17
|[[Seoul International Marathon|Seoul]]
|<ref name="World Athletics">{{chú thích báo|title=Melly and Geremew run course records for Seoul Marathon success|url=https://worldathletics.org/competitions/world-athletics-label-road-races/news/melly-geremew-course-records-seoul-marathon|publisher=[[World Athletics]]|date=17 April 2022|access-date=20 April 2022}}</ref>
|-
!24
|2:18:05
|{{flagathlete|[[Genzebe Dibaba]]|ETH}}
|2022.10.16
|[[Amsterdam Marathon|Amsterdam]]
|<ref name="ReferenceC"/>
|-
!rowspan=3|25
| 2:18:11
| {{flagathlete|[[Gladys Cherono]]|KEN}}
| 2018.09.16
| [[2018 Berlin Marathon|Berlin]]
| <ref name="iaaf.org">{{chú thích báo|title=Kipchoge breaks marathon world record in Berlin with stunning 2:01:39|url=https://www.iaaf.org/news/report/berlin-marathon-2018-eliud-kipchoge-world-rec|publisher=IAAF|date=16 September 2018|access-date=20 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190218093459/https://www.iaaf.org/news/report/berlin-marathon-2018-eliud-kipchoge-world-rec|archive-date=18 February 2019|url-status=live}}</ref>
|-
| 2:18:11{{nbsp}}{{AthAbbr|Wo}}
|{{flagathlete|[[Gotytom Gebreslase]]|ETH}}
|2022.07.18
|[[Eugene, Oregon|Eugene]]
|<ref>{{chú thích web|title=Women's Marathon Final Race Analysis|url=https://media.aws.iaaf.org/competitiondocuments/pdf/7137279/AT-MAR-W-f--1--.RS5.pdf|work=World Athletics|date=18 July 2022|access-date=19 July 2022}}</ref>
|-
|2:18:11
|{{flagathlete|[[Fancy Chemutai]]|KEN}}
|2022.12.04
|[[Valencia Marathon|Valencia]]
|<ref name="worldathletics.org"/>
|}

'''Ghi chú'''
<small>Dưới đây là danh sách tất cả các kỷ lục mọi thời đại bằng hoặc nhanh hơn 2:18:11:</small>
*[[Brigid Kosgei]] cũng chạy hết 2:16:02 (2022).
*[[Ruth Chepngetich]] cũng chạy hết 2:17:08 (2019), 2:17:18 {{AthAbbr|Wo}} (2022), 2:18:08 {{AthAbbr|Wo}} (2023).
*[[Paula Radcliffe]] cũng chạy hết 2:17:18 (2002), 2:17:42 (2005).
*[[Yalemzerf Yehualaw]] cũng chạy hết 2:17:26 {{AthAbbr|Wo}} (2022).
*[[Rosemary Wanjiru]] cũng chạy hết 2:18:00 (2022).<ref name="ReferenceA"/>
*[[Joyciline Jepkosgei]] cũng chạy hết 2:18:07 {{AthAbbr|Wo}} (2022).
{{col-end}}

==Cước chú==
{{notelist}}

==Tham khảo==
{{tham khảo}}
{{Nội dung điền kinh|state=collapsed}}

{{thể loại Commons|Marathons}}
{{Wiktionary|ma-ra-tông}}

[[Thể loại:Marathon|*]]
[[Thể loại:Chạy marathon|*]]
[[Thể loại:Nội dung điền kinh Thế vận hội Mùa hè]]
[[Thể loại:Chạy đường dài]]
[[Thể loại:Cuộc thi chạy đường trường]]
[[Thể loại:Phát minh của Hy Lạp]]