Xem mã nguồn của Mil Mi-24

{|{{Infobox aircraft begin
 |name= Mi-24, Mi-25, Mi-35
 |image= File:Russian Air Force Mil Mi-24PN Dvurekov-6.jpg
 |caption= 
 |alt=
}}{{Infobox aircraft type
 |type= [[Trực thăng chiến đấu]] với khả năng vận tải
 |manufacturer= [[Nhà máy sản xuất trực thăng Mil Moskva|Mil]]
 |national origin= {{flag|Liên Xô}}
 |designer=
 |first flight= 19 tháng 9 năm 1969
 |introduced= 1972
 |retired=
 |status= Đang hoạt động
 |primary user= <li>[[Không quân Nga]]</li><li>
 |more users= và 57 quốc gia khác 
 |produced= 1969 tới nay
 |number built= 2.300 (ước lượng)
 |unit cost=
 |developed from= [[Mil Mi-8]]
 |variants with their own articles=
 |developed into=
}}
|}

'''[[Nhà máy sản xuất trực thăng Mil Moskva|Mil]] Mi-24''' là một máy bay [[gunship|trực thăng vũ trang hạng nặng]] đồng thời có một chút khả năng chở quân bắt đầu hoạt động trong [[Không quân Xô viết]] từ năm [[1976]], sau này là tại các nước cộng hòa và hơn ba mươi quốc gia khác trên thế giới.

[[Tên ký hiệu của NATO|Tên hiệu NATO]] của nó là ''Hind'' và các biến thế được định danh với một chữ cái thêm nữa. Các phiên bản xuất khẩu '''Mi-25''' và '''Mi-35''' được biểu thị là ''Hind D'' và ''Hind E''. Các phi công Xô viết gọi loại máy bay này là 'Letayushiy tank' (''[[Xe tăng]] bay''). Một tên hiệu thường gặp khác là 'Krokodil' (''[[Cá sấu]]'') — vì hình dạng ngụy trang và thân của nó.<ref>[http://www.centennialofflight.gov/essay/Rotary/Hind/HE18.htm ''Mi-24 Hind "Krokodil"''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071225215248/http://www.centennialofflight.gov/essay/Rotary/Hind/HE18.htm |date=2007-12-25 }}, US Centennial of Flight Commission</ref>

== Đặc điểm ==

Thiết kế chủ chốt của máy bay này được lấy từ loại [[Mil Mi-8]] "Hip", hai động cơ turbine trục (turboshaft) đặt trên đỉnh cung cấp năng lượng cho [[Cánh quạt trực thăng|cánh quạt]] chính giữa thân và một cánh quạt đuôi ba cánh. Vị trí đặt động cơ khiến máy bay này có kiểu bố trí hai cửa hút gió rất khác biệt. Các phiên bản D và sau này có đặc điểm [[buồng lái]] hai người với một [[vòm kính buồng lái]] kiểu "phồng bọt đôi". Các đặc điểm khung sườn khác được lấy từ loại [[Mil Mi-14|Mi-14]] "Haze". Các [[mấu cứng treo vũ khí]] được bố trí trên hai [[cánh]] giữa thân (cũng giúp tăng lực [[Nâng (lực)|nâng]]), mỗi cánh có ba mấu. Vũ khí trang bị tùy thuộc vào nhiệm vụ: chúng có thể đảm nhiệm hỗ trợ trên không, chống xe tăng, hay chiến đấu trên không. Thân máy bay được bọc thép và các phiến cánh quạt bằng [[titan]] có thể chống lực va chạm từ những viên [[0,50 BMG|đạn cỡ]] 12,7&nbsp;mm. Buồng lái được [[Điều áp|tăng áp]] để bảo vệ đội bay trong trường hợp sử dụng [[Vũ khí Hạt nhân, Sinh học, Hóa học|vũ khí hạt nhân]]. Máy bay sử dụng bộ [[bánh đáp ba]] có thể thu vào.

Với mục tiêu thiết kế vừa là máy bay chiến đấu vừa là máy bay chở quân, Mi-24 vừa có khả năng tấn công mạnh lại vừa có khả năng chở quân, cứu thương.

== Lịch sử chiến đấu ==
[[Tập tin:Mi-24 Desert Rescue.jpg|nhỏ|phải|Mi-24P Hind-F của Hoa Kỳ]]
* '''[[Chiến tranh Ogaden]]''' ([[1977]]-[[1978]])
Mi-24 lần đầu tiên được sử dụng trong chiến đấu bởi các lực lượng Ethiopia trong [[Chiến tranh Ogaden]] chống lại [[quân đội Somali]]. Những chiếc máy bay trực thăng này đã đóng vai trò quan trọng trong chiến dịch không vận ồ ạt thiết bị chiến tranh từ Liên Xô, sau khi Liên bang Xô viết thay đổi lập trường cho tới cuối cuộc chiến năm 1977. Những chiếc máy bay này được sử dụng trong cả những cuộc tấn công trên không và mặt đất buộc các lực lượng Somali rút khỏi lãnh thổ Ethiopia vào đầu năm 1978<ref>{{chú thích web|last=Cooper|first=Tom |url=http://www.acig.org/artman/publish/article_188.shtml |title=''Ogaden War, 1977-1978''|publisher= Air Combat Information Group ([http://www.acig.org/ www.acig.org)]|access-date =ngày 18 tháng 3 năm 2007}}</ref>.

* '''[[Chiến dịch phản công biên giới Tây-Nam Việt Nam|Chiến tranh Việt Nam-Campuchia]]''' ([[1978]])
Loại Mi-24A đã được [[Không quân Nhân dân Việt Nam]] sử dụng nhiều trong cuộc chiến tranh này. Mi-24 đã tiêu diệt nhiều căn cứ và tiền đồn [[Khmer Đỏ]] cho tới tận năm 1986 khi các lực lượng Khmer Đỏ bị đẩy lùi tới biên giới [[Thái Lan]].

* '''[[Chiến tranh Afghanistan (1978–1992)|Chiến tranh Xô viết tại Afghanistan]]''' ([[1979]]-[[1989]])
Loại máy bay này được quân đội Liên Xô sử dụng với tần suất cao ở [[Afghanistan]], chủ yếu để không kích các chiến binh [[Mujahideen]]. Với những tên lửa tầm nhiệt [[FIM-92 Stinger|Stinger]] của Hoa Kỳ viện trợ cho Mujahideen, trực thăng [[Mil Mi-8|Mi-8]] và Mi-24 đã trở thành các mục tiêu ưa thích của lực lượng phiến loạn.

Các máy bay trực thăng chiến đấu ''Hind'' cũng năm trong số [[Danh sách các máy bay chiến đấu Xô viết bị rơi chiến tranh Afghanistan|333 máy bay trực thăng bị rơi]] trong các chiến dịch quân sự tại Afghanistan. Buồng lái Mi-24 được bọc thép tốt và thậm chí có thể chống lại đạn 12,7&nbsp;mm, nhưng cánh đuôi của ''Hind'' vẫn dễ bị hư hại vì không được bọc giáp ở khu vực này.

Khả năng tìm nhiệt của các loại tên lửa phòng không vác vai được sử dụng trong lực lượng Mujahideen cộng với việc ''Hind''' xả quá nhiều khí nóng ngay dưới cánh quạt chính khiến loại máy bay này rất dễ bị trúng đạn. Sau này, điểm yếu đó đã được sửa chữa và một hệ thống cảnh báo tên lửa đã được lắp đặt trên toàn bộ các máy bay trực thăng [[Mil Mi-4|Mi-4]], Mi-8, và Mi-24 Xô viết giúp phi công có cơ hội gây nhiễu tên lửa hay lao xuống đất để lẩn tránh tên lửa.

Trong cuộc chiến tranh này, ''Hind'' đã chứng minh tính hiệu quả và tin cậy được cả các phi công Xô viết và lực lượng Mujahideen công nhận. Quân Mujahideen thường phải vội vã ẩn nấp khi thấy các pháo sáng chỉ điểm Xô viết xuất hiện. Tên hiệu của Mujahideen cho chiếc Mi-24 là "Cỗ xe của Ma quỷ" vì danh tiếng của nó<ref>{{Chú thích web |url=http://www.centennialofflight.gov/essay/Rotary/Hind/HE18.htm |ngày truy cập=2007-03-28 |tựa đề=Mi-24 Hind "Krokodil", U.S. Centennial of Flight Commission website |archive-date=2007-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225215248/http://www.centennialofflight.gov/essay/Rotary/Hind/HE18.htm }}</ref>. Một trong những lãnh đạo phiến loạn Afghanistan đã có câu nói nổi tiếng ''"Chúng tôi không sợ lính Xô viết. Chúng tôi sợ những chiếc trực thăng của họ."''{{fact|date=ngày 7 tháng 1 năm 2013}}

Từ năm 1986, Mỹ đã viện trợ tên lửa Stinger cho du kích Afghanistan. Tính trong toàn bộ cuộc chiến, đã có 74 chiếc Mi-24 bị mất, trong đó 27 chiếc bị bắn hạ bởi Stinger trong thời gian từ 1986 đến 1988.<ref>Yakubovich, Nikolay. Boevye vertolety Rossii. Ot "Omegi" do "Alligatora" (Russia's combat helicopters. From Omega to Alligator).</ref>

* '''[[Chiến tranh Iran-Iraq]]''' ([[1980]]-[[1988]])
''Hind'' cũng được sử dụng thường xuyên trong [[Quân đội Iraq]] trong cả cuộc chiến tranh với nước [[Iran]] láng giềng<ref>[http://www.acig.org/artman/publish/article_206.shtml Arabian Peninsula & Persian Gulf Database from ''ACIG Journal'']</ref>. Trang bị vũ khí hạng nặng của nó là yếu tố chủ chốt gây ra những thiệt hại to lớn cho các lực lượng mặt đất Iran. Trong cuộc chiến này đã xảy ra những cuộc không chiến trực thăng được xác nhận duy nhất trong lịch sử khi người Iraq sử dụng Mi-24 chống lại những chiếc [[Bell AH-1 Cobra|AH-1J SeaCobra]] (do Hoa Kỳ viện trợ trước cuộc [[Cách mạng Hồi giáo|Cách mạng Iran]]) của Iran. Một chiếc Hind thậm chí đã bắn rơi 1 chiếc máy bay chiến đấu phản lực [[McDonnell Douglas]] [[F-4D Phantom]] của Iran vào ngày 26 tháng 10 năm 1982.<ref name="greg">[http://www.faqs.org/docs/air/avhind2.html Greg Goebel, "The Mil Mi-24 Hind & Mi-28 Havoc"]</ref>

* [[Nội chiến]] '''[[Nicaragua]]''' (1980-1988)
''Hind'' cũng được quân đội [[Sandinista]] sử dụng trong cuộc nội chiến ở [[thập niên 1980|thập kỷ 1980]].<ref>{{Chú thích web |url=http://wp.scn.ru/en/ww3/v/41/179/0/4 |ngày truy cập=2007-03-28 |tựa đề=Hind info from Wings Palette |archive-date=2011-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110723061050/http://wp.scn.ru/en/ww3/v/41/179/0/4 |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.aerospaceweb.org/aircraft/helicopter-m/mi24/ Mil Mi-24 information from Aerospaceweb.org]</ref>

* '''[[Chiến tranh Lebanon]]''' ([[1982]])
Năm 1982, quân đội Syria có hơn 50 chiếc Mi-24 Hind, một số đã được huy động để chống lại chiến dịch tấn công của Israel ở miền nam Lebanon vào tháng 6 năm 1982. Mặc dù cuộc xung đột đã không có kết quả tốt cho Syria, nhưng họ đã tỏ ra hài lòng về sự thể hiện của các trực thăng vũ trang của họ khi đã bắn cháy hàng chục xe tăng Israel mà không chịu thiệt hại nào. Mi-24 của Syria tiếp tục chiến đấu trong cuộc nội chiến Lebanon trong phần còn lại của thập niên 1980<ref name="faqs.org">http://www.faqs.org/docs/air/avhind2.html</ref>.

* '''[[Nội chiến Sri Lanka]]''' ([[1987]]-hiện tại)
[[Lực lượng gìn giữ hòa bình Ấn Độ]] (1987-1990) tại Sri Lanka đã sử dụng ''Hinds'' khi một biệt đội [[Không quân Ấn Độ]] được triển khai tại đó để hỗ trợ các lực lượng vũ trang Ấn Độ và Sri Lanka chống lại [[Danh sách các nhóm du kích Tamil Sri Lanka|các nhóm chiến binh Tamil]] như [[Những con Hổ giải phóng Tamil|Những con hổ giải phóng Tamil]] (LTTE). Mọi người tin rằng Ấn Độ đã giảm được đáng kể những tổn thất của mình nhờ sự hỗ trợ trên không từ những chiếc trực thăng chiến đấu ''Hind''. Ấn Độ không mất chiếc Hind nào trong cuộc chiến, bởi quân LTTE không có vũ khí tiêu diệt được chúng ở thời điểm đó.<ref name="greg"/><ref name="acig-indian">[http://www.acig.org/artman/publish/article_336.shtml Indian-Subcontinent Database from ''ACIG Journal'']</ref>

Từ ngày [[14 tháng 11]] năm [[1995]] tới nay, [[Không quân Sri Lanka]] đã sử dụng nhiều chiếc Mi-24 trong [[Nội chiến Sri Lanka|cuộc chiến với LTTE]]. Hiện tại Không quân Sri Lanka sử dụng nhiều phiên bản Mi-24/-35P và Mi-24V/-35. Một số chiếc gần đây đã được nâng cấp với các hệ thống điện tử [[Israel]]. Vì LTTE đã được trang bị [[MANPAD]], ít nhất ba chiếc trực thăng đã bị bắn hạ.<ref name="acig-indian"/>

* '''[[Chiến tranh vùng Vịnh|Chiến tranh Vùng Vịnh]]''' ([[1991]])
''Hind'' đã được người Iraq triển khai nhiều trong cuộc xâm lược [[Kuwait]] của họ, tuy nhiên đa số chúng đã được [[Saddam Hussein]] cho rút về khi ông nhận thấy sự cần thiết của chúng trong việc bảo vệ chính quyền của mình sau cuộc chiến.

Sau này một số chiếc đã được gửi qua biên giới sang Iran, cùng với nhiều máy bay quân sự khác của Iraq với hy vọng chúng sẽ không bị phá hủy sau những cuộc không kích của Liên quân. Tuy nhiên, tương tự như số phận của nhiều loại máy bay Iraq khác, người Iran đã giữ chúng lại và sử dụng cho mục đích riêng của họ.

* '''[[Chiến tranh giành độc lập Croatia]]''' ([[thập niên 1990]])
Lần đầu tiên xuất hiện tại [[Croatia]] năm 1993, 12 chiếc Mi-24 đã được [[quân đội Croatia]] sử dụng hiệu quả trong [[Chiến dịch Bão táp]] năm 1995 chống lại phe Serbia trong quân đội Nam Tư ([[JNA]]) cũ và các lực lượng bán du kích của quân đội [[Krajina]].{{Fact|date=tháng 2 năm 2007}}

* '''[[Chiến tranh Chechnya lần thứ nhất]] và [[Chiến tranh Chechnya lần thứ hai|và lần thứ hai]] tại [[Chechnya]]''' ([[thập niên 1990]]-[[thập niên 2000]])
Trong cả hai cuộc chiến tại nước cộng hoà Chechnya thuộc Nga, bắt đầu năm [[1994]] và [[1999]], nhiều chiếc Mi-24 đã được các lực lượng vũ trang Nga sử dụng. Trong cuộc chiến lần 1, tương tự như tại Afghanistan, Mi-24 khó chống lại các chiến thuật du kích của quân phiến loạn. Hàng chục chiếc được cho là đã bị bắn rơi hay lao xuống đất trong các chiến dịch quân sự. Một lý do khác gây ra thiệt hại lớn đó là công tác bảo dưỡng yếu kém với những chiếc trực thăng đã cao tuổi này. Trong cuộc chiến lần 2, việc chuẩn bị kỹ lưỡng hơn đã giảm tổn thất xuống mức tối thiểu.

* '''[[Chiến tranh Kosovo]]'''
Các lực lượng đặc biệt của cảnh sát [[Serbia]] ([[JSO]]) đã sử dụng 2 chiếc Mi-24 chống lại các lực lượng [[Quân đội giải phóng Kosovo]] (KLA).<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/62321.stm "More than 20 dead in Kosovo fighting", BBC News, [[ngày 5 tháng 3 năm 1998]]]</ref>

* '''[[Nội chiến Sudan]]''' ([[1995]]-hiện nay)
Không quân Sudan đã mua sáu chiếc Mi-24 năm [[1995]] và sử dụng tại [[Nam Sudan|Miền nam Sudan]] và [[Núi Nuba]] tham chiến với [[SPLA]]. Ít nhất hai chiếc đã bị hư hỏng trong sử dụng chứ không phải trong chiến đấu, nhưng có lẽ đã được thay thế. Mười hai chiếc khác được mua năm [[2001]] <ref>[http://www.hrw.org/reports/2003/sudan1103/8.htm#_Toc54492558 Helicopter acquisition information from Human Rights Watch]</ref> và được sử dụng thường xuyên tại khu vực các giếng dầu ở Miền nam Sudan. Mi-24 cũng được triển khai tại [[Darfur]] trong giai đoạn [[2004]]-[[2005]].

* '''[[Nội chiến Sierra Leone]]''' ([[1991]]-[[2002]])
Một và sau này là ba chiếc Mi-24V do [[lính đánh thuê]] [[Cộng hòa Nam Phi|Nam Phi]] sử dụng chống lại quân phiến loạn [[Mặt trận Cách mạng Thống nhất]] (RUF)<ref>[http://www.abc.net.au/foreign/content/2000/s229144.htm "Gunship for Hire", ABC News (Australia), [[ngày 28 tháng 9 năm 2000]]]</ref>. Năm [[1995]], lính đánh thuê đã giúp đỡ đẩy lùi RUF khỏi thủ đô, [[Freetown]].<ref>[http://www.acig.org/artman/publish/article_462.shtml Western & Northern Africa Database from ''ACIG Journal'']</ref>

* '''[[Xung đột Macedonia năm 2001]]''' ([[tháng 2 năm 2001]]-[[tháng 8 năm 2001]])
[[Tập tin:Mi-24 Macedonian.jpg|nhỏ|Mi-24V của Macedonia]]
Các lực lượng vũ trang Macedonia đã sử dụng những chiếc Mi-24V, được [[Ukraina]] cung cấp chống lại các chiến binh Albania.<ref>[http://www.acig.org/artman/publish/article_384.shtml Europe & Cold War Database from ''ACIG Journal'']</ref>
* ''' [[Nội chiến Ivoria]]''' (2002-2004)
5 chiếc Mil Mi-24 ''Hind'' do lính đánh thuê điều khiển hỗ trợ cho các lực lượng chính phủ. Sau này chúng đã bị [[Quân đội Pháp]] tiêu diệt trong vụ trả đũa cuộc tấn công vào một căn cứ Pháp gây thiệt mạng 9 binh sĩ.<ref>[http://thescotsman.scotsman.com/international.cfm?id=1288602004 Fred Bridgland, "Ivory Coast descends into chaos and war", ''The Scotsman'', [[ngày 8 tháng 11 năm 2004]]]</ref>

* '''[[Chiến tranh Congo lần thứ hai]]''' ([[2003]]-hiện tại)
Lực lượng gìn giữ hoà bình Liên hiệp quốc đã triển khai các máy bay trực thăng Mi-25/-35 thuộc Không quân Ấn Độ để hỗ trợ cho sứ mệnh. Không quân Ấn Độ đã hoạt động trong khu vực từ năm 2003.<ref>[http://www.defenceindia.com/25-jul-2k5/news19.html Gautam Datt, "More troops may go to Congo", ''Defence India'' [[ngày 27 tháng 7 năm 2005]]]</ref>

* '''[[Chiến tranh Iraq]]''' ([[tháng 3 năm 2003]]-hiện tại)
Đội quân [[Ba Lan]] tại Iraq đã sử dụng 6 chiếc Mi-24D từ [[tháng 12 năm 2004]]. Một chiếc trong số chúng đã đâm xuống đất ngày [[18 tháng 7]] năm [[2006]] trong một căn cứ không quân tại [[Al Diwaniyah]]. Có lẽ sau chiến dịch này Ba Lan sẽ chuyển giao số trực thăng trên cho [[Quân đội Iraq]].<ref>{{Chú thích web |url=http://www.altair.com.pl/files/r0205/mi24.htm |ngày truy cập=2007-03-28 |tựa đề="Mi-24 NAD IRAKIEM", Altair.com |archive-date=2008-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080105044150/http://www.altair.com.pl/files/r0205/mi24.htm }}</ref>

Phiến quân [[IS]] đã sử dụng tên lửa [[FN-6]] của [[Trung Quốc]] để bắn hạ trực thăng Mi-35 Iraq do Nga sản xuất ở gần [[Bayji]], tỉnh [[Salah al-Din]], Iraq vào ngày 3/10/2014 bất kể những chiếc trực thăng này đều được lắp hệ thống đối phó hồng ngoại Adron KT-01 AVE Adros. Các phi công của Không quân Iraq chọn lộ trình bay quá đơn giản dọc theo các tuyến đường cố định, kiểu đường bay này rất dễ cho phiến quân dự đoán và phục kích trực thăng bằng tên lửa phòng không vác vai. Việc bắn hạ thành công Mi-35 của IS đã đặt ra những câu hỏi về các biện pháp đối phó của Nga được cài đặt trên loại trực thăng tấn công này.<ref>[http://kienthuc.net.vn/vu-khi/tiet-lo-soc-is-dung-ten-lua-trung-quoc-ha-mi-35-iraq-399120.html]</ref>

===Không chiến===
[[Tập tin:Mil Mi-24P Hind pilot seat pic1.JPG|nhỏ|300px|Buồng lái của Mi-24P]]
Tuy là trực thăng tấn công mặt đất, song Mi-24 cũng tham gia trong không chiến chống lại trực thăng và máy bay cánh cố định khác.

Trong [[Chiến tranh Iran-Iraq]], lần đầu tiên đã diễn ra các trận không chiến giữa trực thăng, chủ yếu là giữa các trực thăng tiến công Mi-24 và [[АН-1 Cobra]] bằng [[tên lửa chống tăng]] có điều khiển. Vào tháng 11 năm 1980, 2 chiếc AH-1J tấn công 2 chiếc Mi-25 bằng tên lửa chống tăng dẫn đường BGM-71 TOW, tiêu diệt tại chỗ một chiếc Mi-25 và làm hư hại hặng chiếc còn lại.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.airvectors.net/avhind_2.html|tựa đề=Hind In Foreign Service / Hind Upgrades / Mi-28 Havoc|họ=Goebel|tên=Greg|ngày=2019-12-01|ngày truy cập=2020-05-09}}</ref> Ngày 24 tháng 4 năm 1981, hai chiếc Mi-25 tiếp tục bị bắn hạ bởi phía Iran.<ref name=":0">Yakubovich, Nikolay. ''Boevye vertolety Rossii. Ot "Omegi" do "Alligatora"'' (Russia's combat helicopters. From Omega to Alligator). Moscow, Yuza & Eksmo, 2010, <nowiki>ISBN 978-5-699-41797-1</nowiki>, pp.164–173.</ref> Một chiếc Mi-25 khác cũng bị [[Grumman F-14 Tomcat|F-14 Tomcat]] tiêu diệt.<ref name=":1">{{Chú thích web|url=http://www.acig.info/CMS/index.php?option=com_content&task=view&id=63&Itemid=62|tựa đề=Persian Gulf War: Iraqi Invasion of Iran, September 1980|họ=Tom|tên=Cooper|họ 2=Bishop|tên 2=Farzad|ngày=2007-08-26|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20160808125733/http://www.acig.info/CMS/index.php?option=com_content&task=view&id=63&Itemid=62|ngày lưu trữ=2016-08-08|url-status=dead|ngày truy cập=2020-05-09}}</ref>

Về phía Iraq, họ tuyên bố rằng các trực thăng Mi-25 của họ tiêu diệt một chiếc AH-1J SeaCobra của Iran bằng súng máy, tiêu diệt 3 chiếc AH-1J khác vào ngày 5 tháng 2 năm 1984 và thêm 3 chiếc nữa vào ngày 25 tháng 2 năm 1984 bằng tên lửa chống tăng [[3M11 Falanga|AT-2]] và đạn rocket S-5.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Phía Iraq cũng cho rằng một chiếc Mi-24 của họ đã bắn rơi một chiếc máy bay tiêm kích siêu âm [[F-4 Phantom]] của Iran, tuy nhiên thông tin này không được Iran công nhận.<ref name="faqs.org" /> Trong suốt cuộc chiến, Iraq tuyên bố Mi-24/25 của họ đã bắn hạ 10 chiếc [[AH-1 Cobra]] và 33 máy bay trực thăng các loại khác của Iran, chẳng hạn như Bell UH-1 Hueys, trong khi Iraq bị tổn thất 6 chiếc trực thăng tấn công.<ref name="faqs.org" />
== Biến thể ==
{{Chính|Biến thể Mil Mi-24}}
Từ khi bắt đầu được thiết kế năm [[1968]] tới chuyến bay thử đầu tiên của ''Hind'' chỉ kéo dài chưa tới mười tám tháng. Những mẫu đầu tiên được chuyển giao cho các lực lượng vũ trang đánh giá năm [[1970]]. '''Mi-24A''' (''Hind-B'') thực sự gặp phải một số vấn đề - vận hành, các vấn đề về hệ thống kính ngắm và tầm quan sát hạn chế của phi công. Quá trình sửa đổi thiết kế đã cải tiến đáng kể những vấn đề trên. 
* '''V-24''' (''Hind'') - Phiên bản trực thăng đầu tiên, gồm mười hai nguyên mẫu và một chiếc phát triển. Một mẫu đã được sửa đổi năm 1975 thành '''A-10''' để thực nghiệm tốc độ cao (đạt tới 368&nbsp;km/h).
* '''Mi-24''' (''Hind-A'') - Một phiên bản ban đầu khác là một chiếc trực thăng vũ trang, có thể chở tám lính và ba thành viên đội bay. Nó cũng mang bốn thùng chứa rocket tại bốn mấu cứng dưới cánh, bốn tên lửa chống tăng 9M17 Falanga (AT-2 Swatter) dưới hai thanh treo cánh, bom rơi tự do cộng thêm hai súng máy 12,7mm lắp trên mũi. '''Mi-24''' (''Hind-A'') là phiên bản sản xuất đầu tiên.
* '''Mi-24A''' (''Hind-B'') - ''Hind-A'' là phiên bản sản xuất thứ hai. Cả Mi-24 và Mi-24A đều bước vào phục vụ trong Không quân Xô viết năm 1973 hay 1974. Nó không được trang bị súng máy 12.7mm bốn nòng tại mũi.
* '''Mi-24U''' (''Hind-C'') - Phiên bản huấn luyện không trang bị vũ khí.
[[Tập tin:Mi24CP edit.jpg|phải|300px|nhỏ|Mi-24D Hind-D của Ba Lan]]
* '''Mi-24D''' (''Hind-D'') - Phiên bản thường thấy nhất, một loại máy bay chiến đấu đúng nghĩa hơn so với những phiên bản trước, loại đầu tiên được trang bị các hệ thống điện tử cho [[tên lửa điều khiển chống tăng]] 9M17 Falanga (''[[3M11 Falanga|AT-2 Swatter]]''). Mi-24D có phần thân trước được thiết kế lại, với hai buồng lái riêng biệt cho phi công và sĩ quan điều khiển vũ khí. Nó được trang bị một súng máy 12.7-mm bốn nòng phía mũi. Mi-24D có thể mang bốn thùng rocket, bốn tên lửa 9M17 Falanga (AT-2 Swatter) chống tăng cộng thêm bom và các loại vũ khí khác.
* '''Mi-24DU''' - Một số lượng nhỏ Mi-24D đã được chế tạo làm máy bay huấn luyện với hệ thống điều khiển kép.
* '''Mi-24V''' (''Hind-E'') - Phát triển sau này dẫn tới loại Mi-24V, lần đầu tiên xuất hiện đầu thập niên 1980. Nó được trang bị những [[tên lửa điều khiển chống tăng]] thế hệ mới hơn, như (9M114 Kokon, ''[[9K114 Shturm|AT-6 Spiral]]'') với những ống phóng. Mười hai tên lửa được treo trên sáu mấu cứng tại cánh.
* '''Mi-24P''' (''Hind-F'') - Phiên bản chiến đấu thay thế súng máy 12.7mm bằng pháo 30-mm.
* '''Mi-24RKR''' (''Hind-G1'') - Phiên bản trinh sát, được thiết kế để phát hiện bức xạ, sinh học và hóa học. Loại Mi-24RKR xuất hiện lần đầu tại [[Thảm họa Chernobyl]] năm 1986. Cũng được gọi là '''Mi-24R''', '''Mi-24RR''' và '''Mi-24RKh (Rch)'''.
* '''Mi-24K''' (''Hind-G2''): Trinh sát quân đội, trực thăng quan sát pháo binh.
* '''Mi-24VM''' - Mi-24V cải tiến với hệ thống điện tử hiện đại hơn cho hoạt động ban đêm, bộ phận đáp mới, cánh ngắn và nhẹ hơn, và những hệ thống vũ khí mới tương thích với các loại tên lửa Ataka, Shturm và Igla-V và một súng chính 23&nbsp;mm. Bên trong cũng được cải tạo nhằm tăng tuổi thọ và tạo điều kiện bảo dưỡng dễ dàng hơn. Mi-24VM được cho là sẽ bước vào hoạt động năm [[2015]]
* '''Mi-24PM''' - Mi-24P cải tiến sử dụng các công nghệ như Mi-24VM.
* '''Mi-24PN''' - Quân đội Nga đã chọn phiên bản Mi-24 cải tiến này làm máy bay trực thăng tấn công của họ. Phiên bản PN có một TV và một camera[[FLIR]] nằm trong một vòm tròn phía trước. Những thay đổi khác gồm cánh quạt chính và đuôi từ [[Mil Mi-28|Mi-28]] và bánh đáp cố định. Quân đội Nga đã nhận 14 chiếc Mi-24PN năm 2004 và có kế hoạch nâng cấp toàn bộ Mi-24 của họ.<ref>[http://www.strategypage.com/dls/articles/200652105715.asp ''Russia Gets More Pretty Super Gunships''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070208204938/http://www.strategypage.com/dls/articles/200652105715.asp |date = ngày 8 tháng 2 năm 2007}}, strategypage.com</ref>

[[Tập tin:Mil Mi-35, Celebration of the 100th anniversary of Russian Air Force.jpg|phải|300px|nhỏ|Mi-35 trong lễ kỷ niệm 100 năm lực lượng không quân Nga]]
* '''Mi-24PS''': Phiên bản cảnh sát dân sự hay bán quân sự.
* '''Mi-24E''': Phiên bản nghiên cứu môi trường.
* '''Mi-25''' - Phiên bản xuất khẩu của Mi-24D.
* '''Mi-35''' - Phiên bản xuất khẩu của Mi-24V.
* '''Mi-24W''': Tên định danh Ba Lan cho loại Mi-24V.
* '''Mi-35P''' - Phiên bản xuất khẩu của Mi-24P.
* '''Mi-35U''' - Phiên bản huấn luyện không trang bị vũ khí của Mi-35.
* '''Mi-24 SuperHind Mk II''' - Với những hệ thống điện tử phương Tây do công ty Advanced Technologies and Engineering (ATE) của Nam Phi chế tạo.<ref>[http://www.ate-aerospace-group.com/vHtml.php?section=helicopters&subsection=mk2 Superhind Mk2] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929040216/http://www.ate-aerospace-group.com/vHtml.php?section=helicopters&subsection=mk2 |date = ngày 29 tháng 9 năm 2007}} -ATE Group</ref>
* '''Mi-24 SuperHind Mk III/IV''' - Phiên bản cải tiến của Mi-24 với các vũ khí, hệ thống điện tử và phản công điện tử.<ref>[http://www.ate-aerospace-group.com/vHtml.php?section=helicopters&subsection=mk4 Superhind MkIV] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929040222/http://www.ate-aerospace-group.com/vHtml.php?section=helicopters&subsection=mk4 |date = ngày 29 tháng 9 năm 2007}} -ATE Group</ref>

== Quốc gia sử dụng ==
{{acopmap|Mi-24|Những nước sử dụng Mi-24, Mi-25, và Mi-35}}
;{{Flag|Afghanistan}}
*[[Không quân Afghan]]<ref name=World_Air_Forces_2013>{{chú thích web |last = |first = |url= http://www.flightglobal.com/airspace/media/reports_pdf/emptys/101015/world-air-forces-2013.pdf |title = World Air Forces 2013 |work= Flightglobal Insight |year= 2013 |access-date = ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref>
;{{DZA}}
* [[Không quân Algeria]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Angola}}
* [[Lực lượng phòng không không quân nhân dân Angola|Lực lượng không quân Angola]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{ARM}}
* [[Không quân Armenia]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{AZE}}
* [[Không quân Azerbaijan]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{BLR}}
*[[Không quân Belarus]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
; {{BRA}}
*[[Không quân Brazil]]<ref name=World_Air_Forces_2013/><ref>{{citation|publisher=Cavok|language=pt|url=http://cavok.com.br/blog/?p=9586|title=FAB divulga novas imagens dos helicópteros AH-2 Sabre em Porto Velho|place=BR}}</ref>
;{{Flag|Bulgaria}}
* [[Không quân Bulgaria]]<ref>{{chú thích web|url= http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/2004/2004-09%20-%202340.html|title=World Air Forces 2004 Pg. 47 |publisher= flightglobal.com |date=|access-date = ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref>
;{{BDI}}
* [[Quân đội Burundi|Không quân Lục quân Burundi]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Burkina Faso}}
*[[Không quân Burkina Faso]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{flag|Chad}}
* [[Không quân Chad]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
; {{flag|Congo}}
*[[Không quân Congo]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{COD}}
*[[Không quân Cộng hòa dân chủ Congo]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{CUB}}
* [[Không quân Cuba]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Cyprus}}:
*[[Không quân Cyprus]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{CZE}}
*[[Không quân Séc]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{DJI}}
*[[Không quân Djibouti]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Equatorial Guinea}}
*[[Quân đội Equatorial Guinea]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Eritrea}}
*[[Không quân Eritrea]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Ethiopia}}
*[[Không quân Ethiopia]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
[[Tập tin:Mi-24 N09 l.JPG|thumb|Mi-24 thuộc [[Không quân Grudia]]]]
;{{Flag|Georgia}}
* [[Không quân Grudia]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Guinea}}
*[[Quân đội Guinea]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
[[Tập tin:Mi-24 Airshow 2007 Hungary 01.JPG|thumb|Mi-24 của Hungaria]]
;{{HUN}}
* [[Không quân Hungaria]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
[[Tập tin:Mi-35 Hind Akbar.jpg|thumb|Mi-35 Hind ''Akbar'' của Không quân Ấn Độ]]
;{{Flag|India}}
*[[Không quân Ấn Độ]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{IDN}}
*[[Lục quân Indonesia]]<ref name=World_Air_Forces_2013/><ref>{{chú thích web|url=http://www.airliners.net/photo/Indonesia---Army/Mil-Mi-35P/2065190/L/&sid=c51119f8ecd22a2709107f960cd3fb02 |title=Photos: Mil Mi-35P Aircraft Pictures |publisher=Airliners.net |date=ngày 15 tháng 9 năm 2010 |access-date =ngày 6 tháng 7 năm 2012}}</ref>
;{{Flag|Kazakhstan}}
* [[Quân đội Kazakhstan]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Kyrgyzstan}}
*[[Quân đội Kyrgyzstan]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{LBY}}
*[[Không quân Libya Tự do]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Macedonia}}
*[[Không quân Macedonia]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Mali}}
* [[Không quân Mali]]<ref>{{chú thích web|url=http://www.airliners.net/photo/Mali---Air/Mil-Mi-24D/1276288/L/&sid=52170376b46ecd85c2037dfbb27196e7 |title=Photos: Mil Mi-24D Aircraft Pictures |publisher=Airliners.net |date=ngày 29 tháng 6 năm 2007 |access-date =ngày 6 tháng 7 năm 2012}}</ref>
;{{Flag|Mongolia}}
*[[Quân đội Mông Cổ|Không quân Mông Cổ]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Mozambique}}
*[[Quân đội Mozambique]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{MYA}}
* [[Không quân Myanmar]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Namibia}}
* [[Không quân Namibia]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Niger}}
* [[Không quân Niger]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Nigeria}}
* [[Không quân Nigeria]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{PRK}}
* [[Không quân Bắc Triều Tiên]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Pakistan}}
*[[Không quân Pakistan]]<ref>{{chú thích web|url= http://www.flightglobal.com/airspace/media/reports_pdf/emptys/90190/world-air-forces-2011-2012.pdf|title= World Air Forces 2011-12|publisher= flightglobal.com |date=|access-date = ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref>
;{{PER}}
* [[Không quân Peru]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
[[Tập tin:Mi-24 4.jpg|thumb|Mi-24W (V) của [[Lục quân Ba Lan]] ]]
;{{POL}}
*[[Không quân Ban Lan]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
* [[Lục quân Ba Lan]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{RUS}}
*[[Không quân Nga]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Rwanda}}
* [[Quân đội Rwanda]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Senegal}}
* [[Không quân Senegal]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{flag|Sierra Leone}}
*[[Lực lượng vũ trang Cộng hòa Sierra Leone|Không quân Sierra Leone]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Sri Lanka}}
*[[Không quân Sri Lanka]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Sudan}}
* [[Không quân Sudan]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{SYR}}
* [[Không quân Syria]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Tajikistan}}
* [[Quân đội Tajikistan]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Turkmenistan}}
*[[Quân đội Turkmenistan]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Uganda}}
*[[Không quân Ugandan]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
[[Tập tin:Ukrainian Mil Mi-24 helicopters.jpg|thumb|Mil Mi-24 của Ukraina]]
;{{UKR}}
*[[Lục quân Ukraina]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{USA}}
*[[Lục quân Hoa Kỳ]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Uzbekistan}}
*[[Quân đội Uzbekistan]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Venezuela}}
*[[Lục quân Venezuela]]<ref name=World_Air_Forces_2013/><ref>{{chú thích web|url=http://www.airliners.net/photo/Venezuela---Army/Mil-Mi-35M2-Caribe/1340441/L/&sid=ec7e06c8d1437897acb319c727111ab6 |title=Photos: Mil Mi-35M2 Caribe Aircraft Pictures |publisher=Airliners.net |date=ngày 4 tháng 2 năm 2008 |access-date =ngày 6 tháng 7 năm 2012}}</ref>
;{{Flag|Yemen}}
* [[Không quân Yemen]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>
;{{Flag|Zimbabwe}}
*[[Không quân Zimbabwe]]<ref name=World_Air_Forces_2013/>

===Từng sử dụng===
;{{Flag|Czechoslovakia}}
* [[Không quân Tiệp Khắc]]<ref>{{chú thích web|url= http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1987/1987%20-%202499.html|title=World's Air Forces 1987 pg. 49 |publisher= flightglobal.com |date=|access-date = ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref><ref>{{chú thích web|url= http://www.helis.com/database/modelorg/983/|title= Czechoslovak army air force |publisher= |date=|access-date = ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref>
;{{Flag|East Germany}}
* [[Không quân Quân đội nhân dân quốc gia|Không quân Đông Đức]]<ref>{{chú thích web|url= http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1987/1987%20-%202500.html |title=World's Air Forces 1987 pg. 50 |publisher= flightglobal.com |date=|access-date = ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref><ref>{{chú thích web|url= http://www.helis.com/database/modelorg/1442/|title= landstreitkrafte Mil Mi-24 |publisher= |date=|access-date = ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref>
;{{Flag|Đức}}
* [[Lục quân Đức]]<ref name=" Who Else Used It? ">{{chú thích web | last = | first = | authorlink = | title = Who Else Used It? | work = | publisher = nationalcoldwarexhibition.org | date = | url = http://www.nationalcoldwarexhibition.org/explore/cold-war-aircraft-information.cfm?aircraft=Mil%20Mi-24%20Hind&topic=Who%20Else%20Used%20It?| doi = | access-date = ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref><ref>{{chú thích web |url=http://www.planespotters.net/Aviation_Photos/photo.show?id=162813 |title=96+50 East German Air Force Mil Mi-24 – Planespotters.net Just Aviation |publisher=Planespotters.net |date=ngày 25 tháng 4 năm 2010 |access-date=ngày 6 tháng 7 năm 2012 |archive-date=2013-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102180607/http://www.planespotters.net/Aviation_Photos/photo.show?id=162813 |url-status=dead }}</ref>
;{{Flag|Iraq}}
*[[Không quân Iraq]]<ref name=World_Air_Forces_2013/><ref>{{chú thích web |url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1987/1987%20-%202515.html |title= World's Air Forces 1987 p. 65 |publisher= flightglobal.com |date= 2013 |access-date =ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref>
;{{NIC}}
*[[Không quân Nicaragua|Fuerza Aérea Sandinista]]<ref name=" Who Else Used It? "/><ref>{{chú thích web |url=http://www.catrachowings.com/foro/viewtopic.php?t=110&postdays=0&postorder=asc&start=125 |title=Foro CatrachoWings |publisher=catrachowings.com |date= |access-date=ngày 7 tháng 3 năm 2013 |archive-date=2013-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102193519/http://www.catrachowings.com/foro/viewtopic.php?t=110&postdays=0&postorder=asc&start=125 |url-status=dead }}</ref>
;{{Flag|Slovakia}}
*[[Không quân Slovak]]ia<ref>[http://www.mod.gov.sk/data/files/2596.pdf "Slovakia Mi-24 were withdrawn from service"]</ref><ref>[http://presov.korzar.sme.sk/c/6064088/vrtulniky-mi-24-vzlietli-v-presove-naposledy.html "Vrtuľníky Mi-24 vzlietli v Prešove naposledy"]</ref>
;{{Flag|Soviet Union}}
* [[Không quân Liên Xô]]<ref>{{chú thích web|url= http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1987/1987%20-%202536.html|title=World's Air Forces 1987 pg. 86 |publisher= flightglobal.com |date=|access-date = ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref><ref>{{chú thích web|url= http://www.nationalcoldwarexhibition.org/explore/cold-war-aircraft-information.cfm?aircraft=Mil%20Mi-24%20Hind&topic=Who%20Else%20Used%20It?|title= Soviet Union |publisher= nationalcoldwarexhibition.org |date=|access-date = ngày 7 tháng 3 năm 2013}}</ref>
[[Tập tin:Vietnamese Air Force Mil Mi-24A MRD.jpg|thumb|Mi-24A thuộc [[Không quân nhân dân Việt Nam]]]]
;{{VIE}}
*[[Không quân nhân dân Việt Nam]] từng sử dụng Mi-24A (Mi-24 đời đầu)<ref name=World_Air_Forces_2013/> (đã loại biên do hết niên hạn sử dụng)
Từ năm [[1978]] khoảng 2.300 chiếc ''Hind'' đã được sản xuất, 600 chiếc cho xuất khẩu.

== Tính năng kỹ chiến thuật (Mi-24) ==
[[Tập tin:Mil Mi-24 HIND.svg|right|300px|Hình chiếu Mil Mi-24.]]
[[Tập tin:Mi-24 door opened at Cottbus airfield.jpg|thumb|right|Cửa cabin]]
[[Tập tin:Krzesiny 82RB.JPG|thumb|Cấu hình vũ khí mang theo của Mi-24W]]
[[Tập tin:YakB-127.jpg|thumb|Súng máy Yakushev-Borzov YakB-12.7]]
[[Tập tin:Mil Mi-35P.jpg|thumb|Mi-35]]

{{Thông số kỹ thuật máy bay
<!-- if you do not understand how to use this template, please ask at [[Wikipedia talk:WikiProject Aircraft]] -->
|plane or copter?=copter
|jet or prop?=prop

<!-- Now, fill out the specs. Please include units where appropriate (main comes first, alt in parentheses).
If an item doesn't apply, like capacity, leave it blank. For additional lines, end your
alt units with a right parenthesis ")" and start a new, fully-formatted line
-->
|ref= Indian-Military.org<ref name="IMO">{{chú thích web | url = http://www.indian-military.org/air-force/helicopters/attack/203-mil-mi-24mi-25-mi-35-hind-akbar.html | title = Mil Mi-24, Mi-25, Mi-35 (Hind) Akbar | work = Indian-Military.org | date = ngày 5 tháng 10 năm 2009 | access-date = 17 November | archive-date = 2012-09-05 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120905100422/http://www.indian-military.org/air-force/helicopters/attack/203-mil-mi-24mi-25-mi-35-hind-akbar.html }}</ref>
|crew= 2–3: phi công, sĩ quan hệ thống vũ khí và kỹ thuật viên pilot (tùy nhiệm vụ)
|length alt=57 ft 4 in
|length main=17,5 m
|span main=17,3 m
|span alt=56 ft 7 in)</li>
<li>'''Sải cánh:''' 6,5 m (21 ft 3 in)
|area alt=2.530 ft²
|area main=235 m²
|height alt=21 ft 3 in
|height main=6,5 m
|empty weight alt=18.740 lb
|empty weight main=8.500 kg
|loaded weight main=
|loaded weight alt=
|max takeoff weight alt=26.500 lb
|max takeoff weight main=12.000 kg
|capacity=8 lính hoặc 4 cáng cứu thương hoặc 2400 kg (5.291 lb) hàng hóa 
|engine (prop)=[[Klimov TV3-117|Isotov TV3-117]]
|type of prop=kiểu turbine
|number of props=2
|power alt=2.200 hp
|power main=1.600 kW
|max speed alt= 208 mph
|max speed main=335 km/h
|range alt=280 dặm
|range main=450 km
|ceiling alt=14.750 ft
|ceiling main=4.500 m
|climb rate main=<!-- ft/min-->
|climb rate alt=<!-- m/s-->
|loading main=
|loading alt=
|power/mass main=
|power/mass alt=
|armament=
|avionics=
}}
;Vũ khí
;Vũ khí gắn trong:
* '' '''buồng hoa tiêu'' '''
:* Pháo 12,7m gồm:
:** Pháo 4 nòng Yak-B
:** Pháo 2 nòng GSh-23L (cho loại Mi-24VP/VM)
:* Pháo [[Gryazev-Shipunov GSh-30-2|GSh-30K]] nòng kép cố định cho Mi-24P. 750 viên đạn.
* '' '''cửa khoang vận tải:''' ''
:* Súng máy [[Súng máy PK|PKB]] gắn cửa
;Vũ khí gắn ngoài:
:* Tổng tải trọng là 1.500 kg.
:* Giá treo trong có thể mang ít nhất 500 kg
:* Giá treo ngoài có thể mang ít nhất 250 kg
:* Giá treo đầu cánh chỉ có thể mang tổ hợp [[AT-2 Swatter|9M17 Phalanga]] (Mi-24A-D) hoặc [[9K114 Shturm]] (Mi-24V-F).
;Bom:
:* Bom có thể mang tới 500 kg (có thể mang loại ZAB, FAB, RBK, ODAB).
:* Giá treo MBD (có thể là MBD-4 với 4 × FAB-100)
:* Thùng KGMU2V 
;Vũ khí đời đầu (sản phẩm tiêu chuẩn Mi-24D):
:* Thùng súng [[GUV-8700]] (với 1 khẩu 12,7 mm Yak-B + 1 khẩu [[GShG-7,62|GshG-7.62 mm]] ở bên trái và 1 khẩu 30 mm [[AGS-17]] ở bên phải)
:* Thiết bị phóng UB-32-57 cho [[rocket S-5]] 
:* [[rocket S-24]] 240 mm 
:* [[9M17 Phalanga]]
;Vũ khí thế hệ hai (Mi-24V, Mi-24P và Mi-24D nâng cấp):
:* Thùng súng UPK-23-250 mang [[GSh-23L]]
:* B-8V7 cho [[rocket S-8]] 
:* [[9K114 Shturm]]

== Linh tinh ==
Những kỷ lục về tốc độ, tỷ lệ lên, và độ cao đạt được năm 1975 do một nữ phi công thiết lập.<ref>[http://www.faqs.org/docs/air/avhind1.html ''Hind Variants'']</ref>

==Xem thêm==
{{aircontent
|see also=<!-- other related articles that have not already linked: -->
|related=<!-- designs which were developed into or from this aircraft: -->
* [[Mil Mi-8]]
* [[Mil Mi-14]]
* [[Mil Mi-28]]
* [[Mil Mi-40]]
|similar aircraft=<!-- aircraft that are of similar role, era, and capability as this design. (attack capability and able to carry some troops) -->
* [[Sikorsky S-67]]
* [[UH-60 Black Hawk|MH-60L Direct Action Penetrator (DAP)]]
* [[HAL Rudra]]
|lists=<!-- relevant lists that this aircraft appears in: -->
}}

== Tham khảo ==
{{Tham khảo}}

*{{chú thích tạp chí|last=Hoyle|first=Craig|title=World Air Forces Directory|journal=[[Flight International]]|date=11–ngày 17 tháng 12 năm 2012|volume= 182|issue= 5370|pages= 40–64|issn=0015-3710}}

==Đọc thêm==
* {{chú thích sách|editor-last=Eden|editor-first=Paul|title=The Encyclopedia of Modern Military Aircraft|date=2006-06-01|url=https://archive.org/details/encymodernmilita0000unse|location=London, UK|publisher=Amber Books, 2004|isbn=1-904687-84-9|ref={{harvid|Eden|2004}}}}

== Liên kết ngoài ==
{{Commons|Mil Mi-24}}
* [http://www.indian-military.org/air-force/helicopters/attack/203-mil-mi-24mi-25-mi-35-hind-akbar.html Mil Mi-24, Mi-25, Mi-35 Hind Akbar at Indian military database] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120905100422/http://www.indian-military.org/air-force/helicopters/attack/203-mil-mi-24mi-25-mi-35-hind-akbar.html |date=2012-09-05 }}
* [http://www.rostvertolplc.ru/ Manufacturing Plant] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200926050614/https://rostvertolplc.ru/ |date=2020-09-26 }}
* [http://www.czechairspotters.com/search.php?generic_type=t11&airline=&airport=&category=&author=&order=1&per_page=15 CzechAirSpotters gallery of Mi-24]
* [http://www.photoka.info/mi24pn/index.htm Mi-24PN Gallery] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060430072140/http://www.photoka.info/mi24pn/index.htm |date = ngày 30 tháng 4 năm 2006}}
* [http://www.faqs.org/docs/air/avhind1.html Mi-24 service, tactics and variants]
* [http://www.defence.lk/videos/20080815Rescue.wmv A Rescue Mission by Sri Lanka Air Force with Mi-24] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101219064237/http://defence.lk/videos/20080815Rescue.wmv |date=2010-12-19 }}
* [http://hind.zuby-broumov.cz/ Mi-24 Hind from modeller`s view]
* [http://walkarounds.airforce.ru/avia/rus/mil/mi-24d/index.htm Mi-24D walkaround photos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091014074816/http://walkarounds.airforce.ru/avia/rus/mil/mi-24d/index.htm |date = ngày 14 tháng 10 năm 2009}}

{{Mil aircraft}}
{{aviation lists}}

[[Thể loại:Gunship]]
[[Thể loại:Máy bay quân sự Liên Xô thập niên 1960]]
[[Thể loại:Trực thăng Liên Xô 1960–1969]]
[[Thể loại:Máy bay chiến đấu]]
[[Thể loại:Trực thăng quân sự]]
[[Thể loại:Máy bay trực thăng]]
[[Thể loại:Máy bay cường kích]]
[[Thể loại:Máy bay huấn luyện]]
[[Thể loại:Máy bay trinh sát]]
[[Thể loại:Máy bay hai động cơ]]
[[Thể loại:Máy bay động cơ turboshaft]]
[[Thể loại:Máy bay cánh quạt]]
[[Thể loại:Máy bay trực thăng Mil]]