Xem mã nguồn của Tiếng Hebrew

{{1000 bài cơ bản}}{{Infobox language
| name = Tiếng Hebrew
| nativename = {{Hebrew|עברית}}'', {{transl|he|Ivrit}}''
| image = File:Temple Scroll.png
| imagesize = 300px
| imagecaption = Một phần của cuộn sách Temple, một trong những [[Các cuộn sách Biển Chết|cuộn dài nhất của Biển Chết]] được phát hiện tại [[Qumran]]
| pronunciation = {{IPA|[(ʔ)ivˈʁit]}} - {{IPA|[(ʔ)ivˈɾit]}}{{refn|[[Tiếng Hebrew Sephard|Sephard]] {{IPA|[ʕivˈɾit]}}; Iraq {{IPA|[ʕibˈriːθ]}}; [[tiếng Hebrew Yemen|Yemen]] {{IPA|[ʕivˈriːθ]}}; [[Tiếng Hebrew Ashkenaz|Ashkenaz]] {{IPA|[iv'ʀis]}} hoặc {{IPA|[iv'ris]}}|group="note"}}
| states = [[Israel]]
| region = [[Vùng đất Israel]]
| ethnicity = [[Người Israel cổ đại]]; [[người Do Thái]] & [[người Samaria]]
| speakers = 
| extinct = [[Tiếng Hebrew cổ đại]] tuyệt chủng khoảng năm 400 CN, tồn tại như một [[ngôn ngữ phụng vụ]] trong [[Do Thái giáo]]<ref name="ASB"/><ref name=OxfordDictionaryChristianChurch>"Hebrew" in ''The Oxford Dictionary of the Christian Church'', edit. F.L. Cross, first edition (Oxford, 1958), 3rd edition (Oxford 1997). ''The Oxford Dictionary of the Christian Church'' which once said, in 1958 in its first edition, that Hebrew "ceased to be a spoken language around the fourth century BCE", now says, in its 1997 (third) edition, that Hebrew "continued to be used as a spoken and written language in the New Testament period".</ref>
|ref=e18
| revived = {{sigfig|9|2}} triệu người nói [[tiếng Hebrew hiện đại]] trong đó 5 triệu ở [[Israel]]. (2016)<ref name="About World Languages - Hebrew">[http://aboutworldlanguages.com/hebrew About World Languages - Hebrew]</ref>
| familycolor = Afro-Asiatic
| fam2 = [[Ngữ tộc Semit|Semit]]
| fam3 = [[Nhóm ngôn ngữ Trung Semit|Trung Semit]]
| fam4 = [[Nhóm ngôn ngữ Tây Bắc Semit|Tây Bắc Semit]]
| fam5 = [[Nhóm ngôn ngữ Canaan|Canaan]]
|stand1 = [[Tiếng Hebrew hiện đại]]
|ancestor = [[Tiếng Hebrew Kinh Thánh]]
|ancestor2 = [[Tiếng Hebrew Mishnah]]
|ancestor3 = [[Tiếng Hebrew trung cổ]]
| script = [[Chữ Hebrew]]
| nation = {{ISR}} (dưới dạng [[tiếng Hebrew hiện đại]])
| agency = [[Viện hàn lâm Ngôn ngữ Hebrew]]<br />{{lang|he|האקדמיה ללשון העברית}} ({{transl|he|''HaAkademia LaLashon HaʿIvrit''}})
| iso1 = he
| iso2 = heb
| iso2b =
| iso2t = 
| iso3 =
| iso3comment =
| lc1=heb 
| ld1 = [[Tiếng Hebrew hiện đại]]
| lc2=hbo 
| ld2 = [[Tiếng Hebrew Kinh Thánh|Tiếng Hebrew cổ điển]] (phụng vụ)
| lc3=smp 
| ld3 = [[Tiếng Hebrew Samaria]] (phụng vụ)
| lc4=none 
| ld4 = [[Tiếng Ammon|Ammon]] (tuyệt chủng)
| lc5=obm 
| ld5 = [[Tiếng Moab|Moab]] (tuyệt chủng)
| lc6=xdm 
| ld6 = [[Tiếng Edom|Edom]] (tuyệt chủng)| iso6 =
| glotto = hebr1246
| glottoname =
| glottorefname = Hebrewic
| lingua = 12-AAB-a
| map = Idioma hebreo.PNG
| mapcaption = Vùng nói tiếng Hebrew: {{Legend|#0080FF|vùng nơi tiếng Hebrew là ngôn ngữ chính ([[Israel]])}} {{Legend|#88C4FF|vùng nơi tiếng Hebrew là ngôn ngữ thiểu số đáng kể ([[Bờ Tây]] và [[Cao nguyên Golan]])}}
| map2 =
| mapcaption2 =
| notice = IPA
}}
'''Tiếng Hebrew''' ({{Hebrew|עִבְרִית}}) ({{transl|he|''Ivrit''}}), phiên âm: ''Híp-ri'',''Hy-bá-lai'', ''Hê-brơ'', ''Hi-bru''), cũng được gọi một cách đại khái là "'''tiếng Do Thái'''", là một [[ngôn ngữ]] bản địa tại [[Israel]], được sử dụng bởi hơn 9 triệu người trên toàn cầu, trong đó 5 triệu ở [[Israel]].<ref name="About World Languages - Hebrew"/><ref name=Behadrey-Haredim>{{chú thích web|authors=Nachman Gur, Behadrey Haredim|title=Kometz Aleph&nbsp;– Au• How many Hebrew speakers are there in the world?|url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|access-date=ngày 2 tháng 11 năm 2013|archive-date=2013-11-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|url-status=dead}}</ref> Về mặt lịch sử, đây là ngôn ngữ của [[người Israel cổ đại]] và tổ tiên họ, dù nó không được gọi là "Hebrew" trong [[Tanakh]].{{refn|Trong [[Tanakh]] (Kinh Thánh Do Thái), tiếng Hebrew được gọi là ''Yehudit'' "ngôn ngữ của Judah" hay ''səpaṯ kəna'an'' "ngôn ngữ của Canaan".<ref name=ASB>{{chú thích web|url=https://books.google.com/books?id=EZCgpaTgLm0C&pg=PA1|title=A History of the Hebrew Language|work=google.co.uk}}</ref><ref>[http://aschmann.net/BibleChronology/HebrewInGenesis.pdf Rick Aschmann, “Hebrew” in Genesis]</ref> Sau đó [[Josephus]] và [[Phúc Âm Gioan]] dùng thuật ngữ ''Hebraisti'' để chỉ cả tiếng Hebrew và tiếng Aram.<ref name=ASB/>|group="note"}} Những mẫu viết [[chữ Cổ Hebrew]] cổ nhất có niên đại từ thế kỷ 10 Trước [[Công Nguyên]].<ref>{{chú thích web|url=http://www.physorg.com/news182101034.html |title=Most ancient Hebrew biblical inscription deciphered |publisher=Physorg.com |date= |access-date = ngày 25 tháng 4 năm 2013}}</ref> Tiếng Hebrew thuộc về nhánh [[nhóm ngôn ngữ Semit|Semit]] của [[ngữ hệ Phi-Á]]. Tiếng Hebrew được viết và đọc từ phải sang trái, giống [[tiếng Ả Rập]] và [[tiếng Ba Tư]].

Tiếng Hebrew biến mất như một ngôn ngữ nói hàng ngày từ khoảng năm 200 đến 400, do hậu quả của [[khởi nghĩa Bar Kokhba]].<ref name="ASB"/><ref name=OxfordDictionaryChristianChurch />{{refn|name="Sáenz-BadillosRH"|Sáenz-Badillos, Ángel and John Elwolde: "There is general agreement that two main periods of RH (Rabbinical Hebrew) can be distinguished. The first, which lasted until the close of the Tannaitic era (around 200 CE), is characterized by RH as a spoken language gradually developing into a literary medium in which the Mishnah, Tosefta, ''baraitot'' and Tannaitic ''midrashim'' would be composed. The second stage begins with the ''[[Amoraim]]'' and sees RH being replaced by Aramaic as the spoken vernacular, surviving only as a literary language. Then it continued to be used in later rabbinic writings until the tenth century in, for example, the Hebrew portions of the two Talmuds and in midrashic and haggadic literature."<ref name="Sáenz-Badillos 1996. P.170-171">Sáenz-Badillos, Ángel and John Elwolde. 1996. A history of the Hebrew language. P.170-171</ref>|group="note"}} [[Tiếng Aram]] và (ở mức độ thấp hơn) [[tiếng Hy Lạp]] lúc đó được sử dụng như ''[[lingua franca]]'', đặc biệt trong giới thượng lưu và dân nhập cư.<ref>"If you couldn't speak Greek by say the time of early Christianity you couldn't get a job. You wouldn't get a good job. a professional job. You had to know Greek in addition to your own language. And so you were getting to a point where Jews...the Jewish community in say Egypt and large cities like Alexandria didn't know Hebrew anymore they only knew Greek. And so you need a Greek version in the synagogue." -- Josheph Blankinsopp, Professor of Biblical Studies University of Notre Dame in A&E's ''Who Wrote the Bible''</ref> Nó tồn tại qua thời kỳ trung cổ như ngôn ngữ dùng trong phụng vụ [[Do Thái giáo]] và văn học giáo đoàn. Sau đó, vào thế kỷ 19, nó được hồi sinh như một ngôn ngữ nói và viết, và, theo [[Ethnologue]], trở thành ngôn ngữ của 5 triệu người toàn cầu vào năm 1998. Sau Israel, [[Hoa Kỳ]] có số người nói tiếng Hebrew đông thứ nhì, với 220.000 người nói thành thạo,<ref name="2009 survey">{{Citation|url=http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|title=Table 53. Languages Spoken At Home by Language: 2009|work=The 2012 Statistical Abstract|publisher=U.S. Census Bureau|access-date = ngày 27 tháng 12 năm 2011}}</ref> đa số đến từ Israel.

[[Tiếng Hebrew hiện đại]] là một trong hai [[ngôn ngữ chính thức]] của [[Nhà nước Israel]] (ngôn ngữ còn lại là [[tiếng Ả Rập chuẩn hiện đại]]), còn tiếng Hebrew tiền hiện đại được dùng khi cầu nguyện và nghiên cứu trong các cộng đồng [[người Do Thái]] hiện nay. Tiếng Hebrew cổ đại cũng là ngôn ngữ phụng vụ của [[người Samaria]]. Như một ngoại ngữ, nó được đa phần [[người Do Thái]] và các nghiên cứu sinh Do Thái giáo và Israel, các nhà khảo cổ và [[ngôn ngữ học]] chuyên về [[Trung Đông]] và các nền văn minh của nó, học và nghiên cứu.

[[Ngũ Thư]] (''[[Torah]]'') và hầu hết phần còn lại của [[Kinh Thánh Hebrew]] (''[[Tanakh]]'') được viết bằng [[tiếng Hebrew Cổ điển]] (hay tiếng Hebrew Kinh Thánh). Vì lý do này, từ thời cổ đại tiếng Hebrew đã được người Do Thái gọi là ''Leshon HaKodesh'', "Thánh ngữ".

==Từ nguyên==
Từ hiện đại "Hebrew" bắt nguồn từ chữ "Ibri" (số nhiều "Ibrim"), một trong những tên gọi [[người Israel cổ đại]]. Nó thường được hiểu là một tính từ dựa vào tên của tổ tiên của Abraham, Eber ("Ebr" עבר trong tiếng Hebrew), được đề cập đến trong [[Sáng thế ký]] 10:21. Tên này có thể dựa trên gốc từ "ʕ-b-r" ({{lang|he|עבר}}) có nghĩa là "vượt qua". Cách giải thích của thuật ngữ "ʕibrim" liên kết nó với động từ này; vượt qua và hoặc những người vượt qua sông [[Euphrates]].<ref>{{chú thích web|url=http://lib.cet.ac.il/pages/item.asp?item=12606 |title=הספריה של מט"ח |publisher=Lib.cet.ac.il |date= |access-date = ngày 25 tháng 4 năm 2013}}</ref>

Trong [[Kinh Thánh]], tiếng Hebrew còn được gọi là Yәhudit (יהודית) vì [[Vương quốc Judah|Judah]] (''{{transl|he|Yәhuda}}'') là vương quốc còn tồn tại tại thời điểm nhắc đến (cuối thế kỷ thứ 8 TCN (Is 36, 2 Kings 18)). Trong Ê-sai 19:18, nó còn được gọi là "Ngôn ngữ của Canaan" ({{lang|he|שפת כנען)}}.
== Ghi chú ==
{{#tag:references| |group="note"}}
== Chú thích ==
{{Tham khảo}}
==Sách tham khảo==
* Hoffman, Joel M, 2006. ''In the Beginning: A Short History of the Hebrew Language.'' New York: NYU Press. ISBN 0-8147-3654-8.
* Izre'el, Shlomo, 2001. "The emergence of Spoken Israeli Hebrew", in: Benjamin Hary (ed.), ''[http://www.tau.ac.il/humanities/semitic/cosih.html The Corpus of Spoken Israeli Hebrew] (CoSIH): Working Papers I''.
* Kuzar, Ron, 2001. ''Hebrew and Zionism: A Discourse Analytic Cultural Study''. Berlin & New York: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-016993-2 / ISBN 3-11-016992-4.
* Laufer, Asher, 1999. "Hebrew", in: Handbook of the International Phonetic Association. [[Cambridge University Press]]. ISBN 0-521-65236-7, ISBN 0-521-63751-1.
* Sáenz-Badillos, Angel, 1993. ''A History of the Hebrew Language'' (trans. John Elwolde). Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 0-521-55634-1
* [[Ghil'ad Zuckermann|Zuckermann, Ghil'ad]], 2003. [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 ''Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew'']. Palgrave Macmillan. ISBN 9781403917232 / ISBN 9781403938695.

== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|Hebrew language}}
;General
* [http://www.adath-shalom.ca/history_of_hebrewtoc.htm History of the Ancient and Modern Hebrew Language] by David Steinberg
* [http://www.adath-shalom.ca/rabin_he.htm Short History of the Hebrew Language] by [[Chaim Menachem Rabin]]
;Courses, tutorials, dictionaries
* [http://www.hebrew.ch Fully Transliterated Modern Hebrew Course] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210821161005/http://www.hebrew.ch/ |date=2021-08-21 }} (with listing of verb roots and derived verbs)
* [http://www.laits.utexas.edu/hebrew/heblang/tutorials/b1tutor/new/index.html Modern Hebrew for Beginners] at the [[University of Texas at Austin College of Liberal Arts]]
* [http://www.morfix.co.il Morfix online dictionary]
* [https://www.livelingua.com/fsi-hebrew-course.php USA Foreign Service Institute (FSI) Hebrew basic course]
* [http://www.omniglot.com/writing/hebrew.htm Hebrew language, alphabet and pronunciation]
;Miscellaneous
* [http://jnul.huji.ac.il/dl/newspapers/eng.html Early Hebrew Newspapers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110518023225/http://jnul.huji.ac.il/dl/newspapers/eng.html |date = ngày 18 tháng 5 năm 2011}}, thousands of pages of mid- to late-19th-century and early 20th-century Hebrew newspapers.
* [http://www.hebrew-language.com Categorized Hebrew language study resources]
* [http://www.houseofdavid.ca/anc_heb.htm Biblical Hebrew Poetry and Word Play – Reconstructing the Original Oral, Aural and Visual Experience]
* [http://hirhurim.blogspot.com/2006/10/hebrew-pronunciation_26.html Hebrew Pronunciation], Rabbi [[Gil Student]] about how Hebrew should be pronounced in prayer, in accordance with [[Halakha]] và [[Poskim]]
* [http://www.hebrewlanguageguide.com/hebrew-fonts/ Hebrew fonts] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150906110923/http://www.hebrewlanguageguide.com/hebrew-fonts/ |date = ngày 6 tháng 9 năm 2015}}
* [http://jewishstorywriting.com/ Jewish Story Writing] Resource for Jewish writers.
* {{dmoz|Science/Social_Sciences/Linguistics/Languages/Natural/Afro-Asiatic/Hebrew}}
* [http://www.in-hebrew.co.il Hebrew Phrases with Audio]
* [http://hebrew-academy.huji.ac.il/English/Pages/default.aspx Viện hàn lâm Ngôn ngữ Hebrew] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100719041536/http://hebrew-academy.huji.ac.il/English/Pages/default.aspx |date = ngày 19 tháng 7 năm 2010}}
{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:Hebrew}}
[[Thể loại:Tiếng Hebrew| ]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Israel]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ hòa kết]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ động-chủ-tân]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ Canaan]]
[[Thể loại:Các ngôn ngữ Do Thái]]