Xem mã nguồn của Tiếng Okinawa

{{distinguish|Tiếng Nhật Okinawa}}
{{Infobox language
|name = Tiếng Okinawa
|nativename = {{lang|ja|沖縄口}}/{{lang|ja|ウチナーグチ}} ''Uchinaaguchi''
|pronunciation = {{IPA-ryu|ʔut͡ɕinaːɡut͡ɕi|}}
|states = Nhật Bản 
|region = [[Quần đảo Okinawa]]
|speakers = {{sigfig|984.000|2}} (2000)
|familycolor = isolate
|fam1 = [[Ngữ hệ Nhật Bản|Nhật Bản]]
|fam2 = [[Nhóm ngôn ngữ Lưu Cầu|Lưu Cầu]]
|fam3 = [[Nhóm ngôn ngữ Amami–Okinawa|Bắc Lưu Cầu]]
|iso3 = ryu
|glotto=cent2126
|glottorefname=Trung Okinawa
|lingua = 45-CAC-ai<br />45-CAC-aj<br />45-CAC-ak{{sfn|Mimizun.com|2005|loc=Comment #658 &ndash; '''45-CAC-ai''' ở phần lớn miền trung Okinawa, gồm [[Shuri, Okinawa|Shuri]] ([[Naha, Okinawa|Naha]]), [[Ginowan, Okinawa|Ginowan]] và [[Nishihara, Okinawa|Nishihara]]; '''45-CAC-aj''' ở mạn  năm đảo Okinawa, gồm [[Itoman, Okinawa|Itoman]], Mabuni và Takamine; '''45-CAC-ak''' ở vùng miền tây đảo Okinawa, gồm [[quần đảo Kerama]], [[Kumejima, Okinawa|Kumejima]] và [[Aguni, Okinawa|Aguni]]}}
|script = [[Hệ thống chữ viết tiếng Okinawa]], [[Hệ thống chữ viết tiếng Nhật]], [[Rōmaji]]
|map = Boundaries of the Okinawan Languages.svg
|mapcaption = 
{{legend|#FF0000|(Nam–Trung) Okinawa, {{sc|tức}} Shuri–Naha}}
|notice = IPA
}}

{{nihongo|'''Tiếng Okinawa'''|沖縄語|''Okinawago''|hanviet=Xung Thằng Ngữ|kyu=沖繩語|hg=おきなわご|kk=オキナワゴ|}} hay '''tiếng Okinawa trung bộ'''({{lang|ryu|沖縄口}}, {{lang|ryu|ウチナーグチ}}, {{transl|ryu|Uchināguchi}}, {{IPA-ryu|ʔut͡ɕinaːɡut͡ɕi|}}) là một [[nhóm ngôn ngữ Lưu Cầu|ngôn ngữ Lưu Cầu]] được nói chủ yếu ở nửa nam [[đảo Okinawa]], cũng như những đảo xung quanh bao gồm [[quần đảo Kerama|Kerama]], [[Kumejima, Okinawa|Kumejima]], [[Tonaki, Okinawa|Tonaki]], [[Aguni, Okinawa|Aguni]], và một vài đảo nhỏ.{{sfn|Lewis|2009}} Tiếng Okinawa trung bộ khác biệt với ngôn ngữ tại bắc Okinawa, được gọi là [[tiếng Kunigami]]. Cả hai đều được [[UNESCO]] phân loại là [[ngôn ngữ bị đe dọa]] trong ''Atlas of the World's Languages in Danger''.{{sfn|Moseley|2010}}

Dù chính tiếng Okinawa cũng bao gồm một số phương ngữ,{{sfn|Kerr|2000|p=xvii}} dạng nói ở [[Shuri, Okinawa|Shuri]]-[[Naha, Okinawa|Naha]] thường được xem là [[ngôn ngữ chuẩn|dạng chuẩn]],{{sfn|Brown|Ogilvie|2008|p=908}} do nó từng được sử dụng một cách chính thức vào thời [[vương quốc Lưu Cầu]]{{sfn|Kaplan|2008|p=130}} từ đời vua [[Shō Shin]] (1477–1526). Hơn nữa, do cố đô Shuri được xây xung quanh hoàng cung, nó trở thành dạng chuẩn văn học,{{sfn|Kaplan|2008|p=130}}{{sfn|Brown|Ogilvie|2008|p=908}} mà từ đó thơ ca Ryukyu có cơ sở để phát triển rực rỡ.

Sau khi Okinawa trở thành một phần của Nhật Bản, tiếng Okinawa không còn được xem là một ngôn ngữ riêng, mà thường được gọi là {{nihongo|phương ngôn Okinawa|沖縄方言|hanviet=Xung Thằng phương ngôn|Okinawa hōgen}} hay {{nihongo|nhóm phương ngôn Trung-Nam Okinawa|沖縄中南部諸方言|hanviet=Xung Thằng trung-nam bộ chư phương ngôn|Okinawa Chūnanbu Sho hōgen}}. Người nói tiếng Okinawa đang trong một quá trình chuyển sang nói tiếng Nhật, do tiếng Okinawa đang ngày càng ít được sử dụng. Người Okinawa dần đồng hoá vào người Nhật và chấp nhận tiếng Nhật chuẩn do sự tương đồng giữa hai ngôn ngữ, hệ thống giáo dục và truyền thông tiếng Nhật, cũng như sự thông thương và giao tiếp xã hội với người Nhật tại những đảo chính.{{sfn|Noguchi|2001|p=87}} Tiếng Okinawa vẫn là ngôn ngữ nói của nhiều người lớn tuổi. Nó vẫn đang được lưu giữ trong những ca khúc truyền thống, và trong một loại hình sân khấu địa phương tên là ''uchinaa shibai'', khắc họa phong tục tập quán Okinawa.{{sfn|Noguchi|2001|p=76}}

==Chú thích==
{{tham khảo|30em}}

==Tham khảo==
{{refbegin}}
* {{in lang|ja}} {{chú thích web | url=http://mimizun.com/log/2ch/whis/1040532842/ | title=民族、言語、人種、文化、区別スレ | publisher=Mimizun.com | date = ngày 31 tháng 8 năm 2005 | access-date = ngày 26 tháng 12 năm 2010 | ref={{harvid|Mimizun.com|2005}} }}{{unreliable source?|date=April 2014}}
* {{chú thích web | last=Moseley | first=Christopher | title=Atlas of the World's Languages in Danger |edition=3 | year=2010 | publisher=UNESCO Publishing | url=http://www.unesco.org/culture/languages-atlas/index.php | access-date = ngày 25 tháng 12 năm 2010 }}
* {{chú thích sách | title=Okinawa, the history of an island people | url=https://archive.org/details/okinawahistoryof0000kerr | first=George H. | last=Kerr | publisher=Tuttle Publishing | year=2000 | isbn=978-0-8048-2087-5 }}
* {{chú thích sách | title=Concise encyclopedia of languages of the world | first=Keith | last=Brown | first2=Sarah | last2=Ogilvie | publisher=Elsevier | year=2008 | isbn=978-0-08-087774-7 }}
* {{chú thích sách | title=Language Planning and Policy in Asia: Japan, Nepal, Taiwan and Chinese characters | first=Robert B. | last=Kaplan | publisher=Multilingual Matters | year=2008 | isbn=978-1-84769-095-1 }}
* {{chú thích sách | title=Proto-Japanese: issues and prospects | first=Mary Goebel | last=Noguchi | first2=Sandra | last2=Fotos | publisher=Multilingual Matters | year=2001 | isbn=978-1-85359-490-8 }}
* {{chú thích tạp chí | url=http://www3.nacos.com/lsj/modules/documents/LSJpapers/journals/136_miyara.pdf | first=Shinsho | last=Miyara | journal=言語研究（Gengo Kenkyu） | title=Two Types of Nasal in Okinawa | year=2009 | access-date=ngày 25 tháng 12 năm 2010 | archive-date=2011-07-14 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110714145829/http://www3.nacos.com/lsj/modules/documents/LSJpapers/journals/136_miyara.pdf }}
* {{chú thích sách | title=Small Linguistics: Phonological history and lexical loans in Nakijin dialect Okinawan | url=http://scholarspace.manoa.hawaii.edu/handle/10125/11526 | first=Stewart A. | last=Curry | publisher=Ph.D. - East Asian Languages and Literatures (Japanese), University of Hawaii at Manoa | year=2004 }}
* {{chú thích tạp chí | first=Kurayoshi | last=Takara | url=http://www.uchinanchu.org/uchinanchu/ryukyuanist/ryukyuanist27.pdf | year=1994–1995 | title=King and Priestess: Spiritual and Political Power in Ancient Ryukyu | journal=The Ryukyuanist | issue=27 | access-date=ngày 23 tháng 1 năm 2011 | archive-date=2011-09-27 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110927042019/http://www.uchinanchu.org/uchinanchu/ryukyuanist/ryukyuanist27.pdf }}
* {{chú thích tạp chí | journal=しまてぃ | issue=21 | script-title=ja:新しいまちづくり豊見城市 | first=Takeo | last=Ishikawa | url=http://www.okikosai.or.jp/20kouhou/simatatei/sima_21/sima21.pdf | date=April 2002 | access-date = ngày 14 tháng 3 năm 2011 | language=ja }}{{dead link|date=March 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* {{in lang|ja}} {{chú thích sách| journal=沖縄スタイル | issue=7 | publisher=枻出版社 | isbn=978-4-7779-0333-7 | url=https://books.google.com/books?id=7Dv4u-f7yLcC | title=Worldwide Heritages in Okinawa: Tamaudun | date = ngày 10 tháng 7 năm 2005 | access-date = ngày 14 tháng 3 năm 2011 | ref={{harvid|Okinawa Style|2005}} }}{{unreliable source?|date=April 2014}}
* {{chú thích sách | title=Kodansha – encyclopedia of Japan | volume=6 | year=1983 | publisher=Kodansha | isbn=978-0-87011-626-1 | ref={{harvid|Kodansha|1983}} | url-access=registration | url=https://archive.org/details/kodanshaencyclop0000koda }}
* {{chú thích sách | title=Working papers in linguistics | volume=9 | publisher=Dept. of Linguistics, University of Hawaii | year=1977 | url=https://books.google.com/books?id=J-ooAQAAIAAJ | ref={{harvid|WPL|1977}} }}{{unreliable source?|date=April 2014}}
* {{chú thích web | url=http://www.wonder-okinawa.jp/003/dr_e/01_e/01.html | title=King Shunten 1187-1237 | year=2003 | publisher=Okinawa Prefectural Government | access-date=ngày 14 tháng 3 năm 2011 | ref={{harvid|OPG|2003}} | archive-date=2008-09-20 | archive-url=https://web.archive.org/web/20080920102512/http://www.wonder-okinawa.jp/003/dr_e/01_e/01.html | url-status=dead }}
* {{chú thích sách | title=Myth, protest and struggle in Okinawa | first=Miyume | last=Tanji | publisher=Taylor & Francis | year=2006 | isbn=978-0-415-36500-0 }}
* {{chú thích sách | title=Studies in Japanese Bilungualism | first=M.G. | last=Noguchi | publisher=Multilingual Matters Ltd. | year=2001 | isbn=978-1853594892 }}
* {{chú thích web | last=Davis | first=Christopher | title=The Role of Focus Particles in Wh-Interrogatives: Evidence from a Southern Ryukyuan Language | year=2013 | publisher=University of the Ryukyus | url=http://christopher-davis.net/research/papers/davis_wccfl2013.pdf | access-date = ngày 19 tháng 4 năm 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140420060056/http://christopher-davis.net/research/papers/davis_wccfl2013.pdf | archive-date = ngày 20 tháng 4 năm 2014 | url-status=dead }}
{{refend}}

==Liên kết ngoài==
{{Incubator|code=ryu/Main Page}}
* [http://ryukyu-lang.lib.u-ryukyu.ac.jp/srnh/outline.html 首里・那覇方言概説（首里・那覇方言音声データベース）] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180831072105/http://ryukyu-lang.lib.u-ryukyu.ac.jp/srnh/outline.html |date = ngày 31 tháng 8 năm 2018}}
{{Ngữ hệ Japonic}}
{{Ngôn ngữ tại Nhật Bản}}
{{DEFAULTSORT:Okinawa}}

[[Thể loại:Nhóm ngôn ngữ Lưu Cầu]]