Xem mã nguồn của Đệ Tam Quốc tế

{{Infobox political party
| name             = Quốc tế Cộng sản
| logo             = Comintern Logo.svg
| colorcode        = Red
| leader1_title    = Tổng Bí thư
| leader1_name     = [[Georgi Dimitrov]]
| founders         = {{plainlist|
* [[Vladimir Lenin]]
* [[Lev Trotsky]]<ref>{{chú thích sách |last1=Blanc |first1=Paul Le |title=Leon Trotsky |date=15 April 2015 |publisher=Reaktion Books |isbn=978-1-78023-471-7 |pages=1–224 |url=https://books.google.com/books?id=VMCkCQAAQBAJ&dq=Diego+Rivera%27s+mural+of+1932+connects+Trotsky+with+Marx+and+Engels,+the+Socialist+International%27s+revolutionary+wing+(Rosa+Luxemburg+and+Karl+Liebknecht),+and+the+Communist+International+that+he+and+Lenin+had+established.&pg=PT13 |language=en}}</ref>
* [[Grigory Zinoviev]]
* [[Karl Radek]]
* [[Nikolai Bukharin]]<ref>{{chú thích sách |last1=Allen |first1=Barbara |title=Alexander Shlyapnikov, 1885–1937: Life of an Old Bolshevik |date=8 January 2015 |publisher=BRILL |isbn=978-90-04-24854-0 |page=233 |url=https://books.google.com/books?id=ftQuBgAAQBAJ&dq=trotsky+bukharin+lenin+radek+executive+committee+comintern&pg=PA233 |language=en}}</ref>
}}
| founded          = 2 tháng 3 năm 1919 <br>({{số năm theo năm và ngày |1919|3|2}})
| dissolved        = 15 tháng 5 năm 1943 <br>({{số năm theo năm và ngày |1943|5|15}})
| predecessor      = {{plainlist|
* [[Quốc tế II]]
* [[Cánh tả Zimmerwald]]
}}
| successor        = [[Cục Thông tin Cộng sản Quốc tế]]
| newspaper        = ''[[Quốc tế Cộng sản (tạp chí)|Quốc tế Cộng sản]]''
| youth_wing       = [[Quốc tế Cộng sản Trẻ]]
| ideology         = {{ubl|[[Chủ nghĩa cộng sản]]|[[Chủ nghĩa Marx-Lenin]]}}
| position         = [[Chính trị cực tả|Cực tả]]
| anthem           = Kominternlied/Гимн Коминтерна
}}
{{Chủ nghĩa Cộng sản}}
'''Quốc tế Cộng sản''', còn gọi là '''Quốc tế III''' hay '''Đệ tam Quốc tế''', là một tổ chức chính trị cực tả theo đường lối [[chủ nghĩa Marx-Lenin]]. Tổ chức được thành lập vào tháng 3 năm 1919 ở [[Moskva]] và giải tán vào năm 1943. Cương lĩnh hoạt động của Quốc tế Cộng sản là đấu tranh lật đổ [[chủ nghĩa tư bản]], xây dựng [[chủ nghĩa xã hội]] bằng hình thức bạo lực cách mạng, thiết lập chuyên chính vô sản. Dưới sự lãnh đạo của [[Vladimir Lenin]], Quốc tế Cộng sản đã tiến hành 7 lần đại hội, qua đó vạch ra chiến lược, sách lược chỉ đạo phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, hậu thuẫn các phong trào giải phóng dân tộc và đề ra biện pháp chống [[chủ nghĩa phát xít]].

== Lịch sử ==
=== 1919–23: Khởi đầu và cách mạng toàn cầu ===
Ngày 24 tháng 1 năm 1919, Trotsky thay mặt [[Đảng Bolshevik]] gửi điện mời 39 đảng cộng sản và tổ chức cánh mạng khắp nơi đã đoạn tuyệt với Quốc tế II tới dự [[Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ I]] tại [[Moskva]].{{sfn|Agnew|McDermott|1996|p=12}} Vì khó khăn đi lại do sự bao vây cấm vận của quân Đồng minh đối với [[Nga Xô viết]], buổi khai mạc bị trì hoãn 2 tuần cho tới ngày 2 tháng 3 năm 1919.{{sfn|Agnew|McDermott|1996|p=12}} Tại Moskva, tổng cộng 51 đại biểu tới dự Đại hội, chỉ 9 trong số đó là người ngoại quốc, và hầu như tất cả đại biểu đều không có giấy tờ xác minh tính đại diện cho đảng hoặc tổ chức tương ứng của họ; dẫu vậy, các đại biểu đồng thuận bỏ phiếu sáng lập Quốc tế Cộng sản vào ngày 4 tháng 3 năm 1919.{{sfn|Agnew|McDermott|1996|p=12-13}} Tuy được lập ra một cách chóng vánh và sơ sài, trên thực tế còn chưa có điều lệ hay có được sự công nhận nào, một ủy ban chấp hành vẫn được lập ra trước mắt với [[Grigory Yevseyevich Zinovyev|Zinoviev]] làm Chủ tịch.{{sfn|Agnew|McDermott|1996|p=14}} Việc người Nga chiếm đa số trong ban chấp hành vào buổi đầu hoàn toàn bất đắc dĩ; Lenin, Zinoviev và Trotsky cam đoan tình trạng này chỉ là tạm thời và trụ sở của Quốc tế sẽ theo làn sóng [[cách mạng vô sản]] hướng sang [[Tây Âu]] nếu mọi sự an bài.{{sfn|Agnew|McDermott|1996|p=14}}

=== 1923–28: Phát triển và Bolshevik hóa ===

=== 1928–39: Thời kỳ thứ ba, Mặt trận bình dân, và áp bức Stalinist ===

=== 1939–43: Thế chiến thứ hai và giải thể ===
Vào mùa thu năm 1941 cơ sở trung ương của Quốc tế Cộng sản tại Moskva chuyển tới tỉnh phía đông [[Ufa]] thuộc [[Bashkortostan]] trước cuộc tấn công của lính Đức. Vào ngày 15 tháng 5 năm 1943 Ủy ban hành động của Quốc tế Cộng sản tuyên bố quyết định giải tán tổ chức mình vào ngày 10 tháng 6 năm 1943. Ngay cả các cán bộ của Quốc tế Cộng sản cũng rất ngạc nhiên về loan báo này.<ref>Wolfgang Leonhard: ''Die Revolution entläßt ihre Kinder'', Trang 203, Nhà xuất bản Ullstein, ISBN 3-548-02337-1</ref> Sau khi 31 đảng Cộng sản trong liên minh trả lời đồng ý, các cơ sở của Quốc tế Cộng sản đã chấm dứt hoạt động.

Người ta cho là sự giải tán này là quyết định của [[Iosif Vissarionovich Stalin]]. Trong một cuộc phỏng vấn với thông tấn xã ''Reuters'' vào ngày 28 tháng 5 năm 1943, Stalin cho biết, việc giải tán của tổ chức Quốc tế Cộng sản có 2 vấn đề chính:
* Moskva không xen vào vấn đề riêng của các nước khác.
* Các đảng Cộng sản của các nước xử theo quyền lợi của công dân nước mình chứ không phải theo lệnh từ bên ngoài<ref>zitiert nach Othmar Nicola Haberl: ''Kommunistische Internationale'' trong ''Pipers Wörterbuch zur Politik, Band 4, Sozialistische Systeme'', Piper 1981, tr. 216</ref>.
Nói chung việc giải tán Quốc tế Cộng sản được cho là nhượng bộ của Stalin đối với đồng minh [[thế giới phương Tây|phương Tây]], Hoa Kỳ và Anh, do Liên Xô cần sự giúp đỡ để chống lại cuộc tấn công của [[Adolf Hitler]].

== Tham khảo ==
{{tham khảo}}

== Thư mục ==
{{refbegin|indent=y|30em}}
* {{chú thích sách |last1=Agnew |first1=Jeremy |last2=McDermott |first2=Kevin |year=1996 |title=The Comintern: A History of International Communism from Lenin to Stalin |trans-title=Quốc tế Cộng sản: Lịch sử của chủ nghĩa cộng sản quốc tế từ Lenin tới Stalin |location=Anh |publisher=Macmillan Education UK |isbn=9781349250240}}
* {{chú thích sách |last=Caballero |first=Manuel |year=2002 |orig-year=1986 |title=Latin America and the Comintern, 1919-1943 |trans-title=Mỹ Latinh và Quốc tế Cộng sản, 1919-1943 |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học Cambridge |isbn=9780521523318}}
* {{chú thích sách |last=Chase |first=William J. |year=2001 |title=Enemies Within the Gates? The Comintern and the Stalinist Repression, 1934-1939 |trans-title=Kẻ thù bên trong ngưỡng cửa? Quốc tế Cộng sản và Áp bức Stalinist, 1934-1939 |location=Hoa Kỳ |publisher=Nhà xuất bản Đại học Yale |isbn=9780300133196}}
* {{chú thích sách |last=Drachewych |first=Oleksa |year=2018 |title=The Communist International, Anti-Imperialism and Racial Equality in British Dominions |trans-title=Quốc tế Cộng sản, chủ nghĩa phản đế và bình đẳng chủng tộc ở các thuộc địa Anh quốc |location=Anh |publisher=Taylor & Francis |isbn=9781351131971}}
* {{chú thích sách |last=Hallas |first=Duncan |year=2016 |orig-year=1985 |title=The Comintern |location=Anh |publisher=Haymarket Books |isbn=9781608460571}}
* {{chú thích sách |last=Haslam |first=Jonathan |year=2022 |title=The Spectre of War: International Communism and the Origins of World War II |trans-title=Bóng ma chiến tranh: Chủ nghĩa cộng sản quốc tế và Nguồn cơn Thế chiến II |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học Princeton |isbn=9780691233765}}
* {{chú thích sách |last=Huber |first=Peter |year=1998 |chapter=Structure of the Moscow apparatus of the Comintern and decision-making |trans-chapter=Cấu trúc bộ máy Quốc tế Cộng sản của Moskva và khâu ra quyết định |editor1=Andrew Thorpe |editor2=Tim Rees |title=International Communism and the Communist International, 1919-43 |trans-title=Chủ nghĩa cộng sản quốc tế và Quốc tế Cộng sản, 1919-43 |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học Manchester |isbn=9780719055461}}
* {{chú thích sách |last=James |first=C. L. R. |author-link=C. L. R. James |year=2017 |orig-year=1937 |title=World Revolution, 1917–1936: The Rise and Fall of the Communist International |trans-title=Cách mạng thế giới, 1917–1936: Sự trỗi dậy và suy tàn của Quốc tế Cộng sản |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học Duke |isbn=9780822373346}}
* {{chú thích sách |last=Kirschenbaum |first=Lisa A. |year=2015 |title=International Communism and the Spanish Civil War: Solidarity and Suspicion |trans-title=Chủ nghĩa cộng sản quốc tế và Nội chiến Tây Ban Nha: Đoàn kết và Ngờ vực |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học Cambridge |isbn=9781107106277}}
* {{chú thích sách |last=Kirby |first=David |year=1998 |chapter=Zimmerwald and the origins of the Communist International |trans-chapter=Zimmerwald và các nguồn gốc của Quốc tế Cộng sản |editor1=Andrew Thorpe |editor2=Tim Rees |title=International Communism and the Communist International, 1919-43 |trans-title=Chủ nghĩa cộng sản quốc tế và Quốc tế Cộng sản, 1919-43 |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học Manchester |isbn=9780719055461}}
* {{chú thích sách |last=Lih |first=Lars T. |year=2020 |chapter="Revolutionary Social Democracy" and the Third International |trans-chapter="Dân chủ Xã hội Cách mạng" và Quốc tế Cộng sản |editor1=Ian McKay |editor2=Oleksa Drachewych |title=Left Transnationalism: The Communist International and the National, Colonial, and Racial Questions |trans-title=Chủ nghĩa xuyên dân tộc cánh tả: Quốc tế Cộng sản và Vấn đề Chủng tộc, Thuộc địa, và Dân tộc |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học McGill-Queen |isbn=9780773559943}}
* {{chú thích sách |last=McDermott |first=Kevin |year=1998 |chapter=The History of the Comintern in Lights of New Documents |trans-chapter=Lịch sử Quốc tế Cộng sản dưới ánh sáng của các tài liệu mới |editor1=Andrew Thorpe |editor2=Tim Rees |title=International Communism and the Communist International, 1919-43 |trans-title=Chủ nghĩa cộng sản quốc tế và Quốc tế Cộng sản, 1919-43 |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học Manchester |isbn=9780719055461}}
* {{chú thích sách |last=McLane |first=Charles B. |year=2015 |orig-year=1966 |title=Soviet Strategies in Southeast Asia: An Exploration of Eastern Policy Under Lenin and Stalin |trans-title=Chiến thuật của Xô viết tại Đông Nam Á: Khám phá chính sách vọng Đông dưới thời Lenin và Stalin |location=Hoa Kỳ |publisher=Nhà xuất bản Đại học Princeton |isbn=9781400879663}}
* {{chú thích sách |last=Morris |first=Bernard S. |year=2017 |title=Authority and Control in International Communism: 1917-1967 |trans-title=Uy quyền và Kiểm soát trong Quốc tế Cộng sản: 1917-1967 |location=Anh |publisher=Taylor & Francis |isbn=9781351315067}}
* {{chú thích sách |last=Pons |first=Silvio |year=2014 |title=The Global Revolution: A History of International Communism 1917-1991 |trans-title=Cách mạng toàn cầu: Lịch sử chủ nghĩa cộng sản quốc tế 1917-1991 |location=Anh |publisher=OUP Oxford |isbn=9780191054105}}
* {{chú thích sách |last=Post |first=Ken |year=2016 |orig-year=1997 |title=Revolution’s Other World: Communism and the Periphery, 1917–39 |trans-title=Thế giới khác của cách mạng: Chủ nghĩa cộng sản và khu vực ngoại vi, 1917-39 |location=Anh |publisher=Palgrave Macmillan UK |isbn=9781349258642}}
* {{chú thích sách |last=Selverstone |first=Marc J. |year=2009 |title=Constructing the Monolith: The United States, Great Britain, and International Communism, 1945-1950 |url=https://archive.org/details/constructingmono0000selv |trans-title=Kiến thiết toàn khối: Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, và Quốc tế Cộng sản, 1945-1950 |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học Harvard |isbn=9780674031791}}
* {{chú thích sách |last=Service |first=Robert |author-link=Robert Service (sử gia) |year=2007 |title=Comrades! A History of World Communism |trans-title=Các đồng chí! Lịch sử chủ nghĩa cộng sản thế giới |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học Havard |isbn=9780674025301}}
* {{chú thích sách |last=Studer |first=Brigitte |year=2023 |title=Travellers of the World Revolution: A Global History of the Communist International |trans-title=Những kẻ lãng du của cách mạng thế giới: Lịch sử toàn cầu của Quốc tế Cộng sản |location=Anh |publisher=Verso Books |isbn=9781839768040}}
* {{chú thích sách |last=Studer |first=Brigitte |year=2015 |title=The Transnational World of the Cominternians |trans-title=Thế giới xuyên dân tộc của những người Quốc tế Cộng sản |location=Anh |publisher=Palgrave Macmillan |isbn=9781137510297}}
* {{chú thích sách |last=Taber |first=Micheal |year=2018 |title=The Communist Movement at a Crossroads: Plenums of the Communist International’s Executive Committee, 1922-1923 |trans-title=Phong trào cộng sản ở ngã rẽ: Các phiên họp toàn thể của Ủy ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản, 1922-1923 |location=Hà Lan |publisher=Brill |isbn=9789004366787}}
* {{chú thích sách |last=Riddell |first=John |year=2015 |title=To the Masses: Proceedings of the Third Congress of the Communist International, 1921 |trans-title=Gửi quần chúng: Các biên bản họp tại Đại hội III Quốc tế Cộng sản, 1921 |location=Hà Lan |publisher=Brill |isbn=9789004288034}}
* {{chú thích sách |last=Riddell |first=John |year=2020 |chapter=Origins of the Anti-Imperialist United Front: The Comintern and Asia, 1919-1925 |trans-chapter=Các nguồn gốc của Mặt trận Thống nhất Phản đế: Quốc tế Cộng sản và châu Á, 1919-1925 |editor1=Ian McKay |editor2=Oleksa Drachewych |title=Left Transnationalism: The Communist International and the National, Colonial, and Racial Questions |trans-title=Chủ nghĩa xuyên dân tộc cánh tả: Quốc tế Cộng sản và Vấn đề Chủng tộc, Thuộc địa, và Dân tộc |location=Anh |publisher=Nhà xuất bản Đại học McGill-Queen |isbn=9780773559943}}
* {{chú thích sách |last=Zumoff |first=Jacob |year=2014 |title=The Communist International and US Communism, 1919-1929 |trans-title=Quốc tế Cộng sản và Cộng sản Hoa Kỳ , 1919-1929 |location=Hà Lan |publisher=Brill |isbn=9789004268890}}
{{refend}}

== Liên kết ngoài ==
{{Chủ nghĩa xã hội}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}

{{sơ khai chính trị}}

[[Thể loại:Chấm dứt năm 1943]]
[[Thể loại:Quốc tế Cộng sản| ]]
[[Thể loại:Tổ chức cộng sản]]
[[Thể loại:Lịch sử chủ nghĩa xã hội]]
[[Thể loại:Quốc tế cánh tả]]
[[Thể loại:Chính trị cực tả]]
[[Thể loại:Quan hệ ngoại giao của Liên Xô]]
[[Thể loại:Quốc tế chính trị]]
[[Thể loại:Chủ nghĩa Stalin]]
[[Thể loại:Tổ chức phi chính phủ quốc tế không còn tồn tại]]
[[Thể loại:Lịch sử Liên Xô]]
[[Thể loại:Khởi đầu năm 1919 ở Nga]]
[[Thể loại:Cựu tổ chức phi chính phủ quốc tế]]
[[Thể loại:Tổ chức thành lập năm 1919]]
[[Thể loại:Chính trị Liên Xô]]