Xem mã nguồn của Nhà thờ Lớn Hà Nội

{{Infobox religious building
| building_name= Nhà thờ chính tòa Thánh Giuse<br/><small>Nhà thờ Lớn Hà Nội</small>
| image=Nhà thờ lớn Hà Nội - NKS.jpg
| caption=Nhà thờ Lớn Hà Nội
| location= [[Hà Nội]]
| coordinates = {{coord|21.028667|105.848843|format=dms|display=inline,title}}
| map_type = Hanoi
| religious_affiliation=[[Giáo hội Công giáo Rôma|Công giáo Rôma]]
| rite=[[Giáo hội Latinh|Latinh]]
| province= 
| district= 
| consecration_year=1887
| status=
| type=[[Nhà thờ chính tòa]]
| leadership= [[Giuse Vũ Văn Thiên]]
| Thánh quan thầy = Giuse
| website=https://chinhtoa.tgphanoi.org/ 
| architect= 
| architecture_type= 
| architecture_style= [[Kiến trúc Gothic]]
| facade_direction= 
| year started= 
| year_completed= 
| construction_cost= 
| capacity= 
| length= 
| width=
| width_nave=
| height_max=
| materials= gạch trát vữa
}}
[[Tập tin:Logo Tổng Giáo phận Hà Nội.svg|nhỏ|234x234px|Logo của Tổng Giáo phận Hà Nội với hình ảnh Nhà thờ Lớn Hà Nội trên cây thánh giá]]
'''Nhà thờ Lớn Hà Nội''' (tên chính thức: '''Nhà thờ chính tòa Thánh Giuse''', cũng gọi là '''Nhà thờ chính tòa Hà Nội''') là [[nhà thờ chính tòa]] của [[Tổng giáo phận Hà Nội]], nơi có ngai tòa của [[Tổng giám mục]]. Đây là một nhà thờ cổ kính tại thành phố này, thường xuyên diễn ra các sinh hoạt tín ngưỡng của các [[giáo dân]] [[Công giáo]] thuộc giáo xứ chính tòa cũng như của toàn tổng giáo phận. Linh mục chính xứ hiện nay là linh mục Giuse Tạ Minh Quý.

Nhà thờ Lớn Hà Nội cũng là một trong những công trình kiến trúc Pháp thuộc tiêu biểu ở thành phố này.
[[Tập tin:St. Joseph's Cathedral - 50129345872.jpg|nhỏ|Mặt tiền nhìn từ vườn hoa nhà thờ]]
[[Tập tin:Statue of our Lady, St. Joseph's Cathedral, Hanoi.jpg|nhỏ|Tượng [[Maria|Đức Mẹ]] tước hiệu Nữ vương Hòa bình đang bồng Chúa Hài Đồng]]

==Lịch sử==
===Khu đất===
Theo một số tài liệu như của André Masson, sách của Louvet ''"La vie de Mgr. Puginier"'', tiểu thuyết lịch sử ''"Bóng nước Hồ Gươm"'' của Chu Thiên, các tài liệu trong Văn khố [[Hội Thừa sai Paris]]… thì khu đất này xưa kia thuộc khuôn viên của [[chùa Báo Thiên]] được xây dựng từ đời [[Nhà Lý]]. Đây là một ngôi chùa nổi tiếng tại kinh đô Đại Việt thời [[Nhà Lý|Lý]] – [[Nhà Trần|Trần]]. Sách ''Từ điển Đường phố Hà Nội'' của Đại học Hà Nội xuất bản viết: "Nền nhà thờ hiện nay nguyên là nền đất chùa Báo Thiên rất nổi tiếng, ở đây còn có một tháp gọi là tháp Báo Thiên".<ref>{{Chú thích web|url=https://phatgiao.org.vn/lich-su-cua-chua-bao-thien-nha-tho-lon-ha-noi-va-toa-kham-su-d23268.html|tựa đề=Lịch sử của chùa Báo Thiên, nhà thờ lớn Hà Nội và tòa Khâm Sứ|tác giả=Lý Khôi Việt|họ=|tên=|ngày=2008|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> Sử liệu ghi nhận [[tháp Báo Thiên]] đã trải qua nhiều lần hư hại trước khi bị [[Vương Thông (tướng Nhà Minh)]] phá hủy.<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienhoasen.org/a11435/chua-bao-thien-va-thap-dai-thang-tu-thien-nguyen-quoc-tuan|tựa đề=Chùa Báo Thiên và Tháp Đại Thắng Tư Thiên|tác giả=Nguyễn Quốc Tuấn|họ=|tên=|ngày=2008|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> ''[[Tang thương ngẫu lục]]'' đầu thế kỷ 19 viết nền cũ của tháp bị đắp núi đất phủ lên, làm nơi xử tử tội nhân, còn chùa bị bỏ làm chợ, [[Lê Mạnh Thát]] phân tích đó là vào thời Lê Trung Hưng.<ref>Lê Mạnh Thát (1999). "[http://www.tuvienquangduc.com.au/lichsu/04thienuyen8b.html Chùa Báo Thiên, 18. Thiền sư Đạo Huệ]". ''Nghiên cứu về Thiền uyển tập anh''. Nhà xuất bản TP.HCM</ref>

Theo Bùi Thiết trong ''Tự điển Hà Nội địa danh'', chùa Báo Thiên đến cuối [[thế kỷ 18]] đã bị phá hủy và nền chùa cũ trở thành đất họp chợ trước khi chuyển giao cho nhà thờ.<ref>Bùi Thiết, Tự điển Hà Nội địa danh. Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin, Hà Nội 1993, tr. 26</ref> Còn ông [[Thống sứ Bắc Kỳ]] Raoul Bonnal, người chứng kiến việc chuyển giao khu đất, đã viết trong cuốn ''Au Tonkin'' rằng Tổng đốc [[Nguyễn Hữu Độ (quan Nhà Nguyễn)|Nguyễn Hữu Độ]] đã cố gắng lấy lòng Giám mục bằng cách lấy lý do ngôi chùa đã đổ nát, gây nguy hiểm, và không tìm thấy hậu duệ của người thành lập ngôi chùa nên đã cho phá sập và chuyển nhượng khu đất cho nhà thờ.<ref name='masson1929'>{{Chú thích sách| họ = Masson| tên = André| tựa đề = Hanoï pendant la période héroïque (1873-1888)| ngày truy cập = 2013-03-17| năm=1929| nhà xuất bản=Librairie Orientaliste Paul Geuthner| nơi=Paris| ngôn ngữ=fr| trang=125-126| chương=La Mission| url chương=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k57905924/f136.image| trích dẫn=<!--Démolir la pagode et s’emparer du terrain, rien n’était en apparence plus facile dans la période de conquête que nous traversions, mais j’avais comme de juste, une certaine répugnance à commettre un abus de pouvoir de cette sorte et je préférai m’adresser au Tong-doc Nguyen-huu-Dô. Celui-ci était en fort bons termes avec l’Evêque et désirait comme moi lui être agréable; voici comment il tourna la difficulté. Il fit d’abord rechercher s’il existait encore quelque descendant du fondateur de la pagode, mort depuis plus de deux siècles, et naturellement n’en trouva pas. Il ordonna ensuite aux notables du quartier, choisis comme par hasard parmi les indigènes chrétiens, de vérifier la solidité de l’édifice et ceux-ci n’hésitèrent pas à déclarer que, menaçant ruine, il pourrait en s’écroulant compromettre la sécurité des passants. Maintenant tout était en règle. Faire démolir la pagode, en confisquer le terrain sans maître au profit du domaine étaient, suivant la coutume annamite, des mesures justifiées ne pouvant soulever aucune protestation; c’est ce que fit le Tong-doc.--> }}</ref>

===Xây dựng===
Trước nhà thờ tạm bằng gỗ, từ năm 1884 tới 1888, Giáo hội Công giáo tiến hành xây nhà thờ bằng gạch, tốn phí khoảng 200.000 [[franc Pháp]]. Khi đó, Giám mục xin chính quyền bảo hộ Pháp cho mở [[xổ số]] để quyên góp. Sau hai lần bị từ chối, cuối cùng ông cũng được chấp thuận mở hai đợt xổ số (đợt một năm 1883, đợt hai năm 1886), quyên góp được khoảng 30.000 franc Pháp, cộng với các nguồn tài trợ khác, đủ kinh phí hoàn thành nhà thờ.<ref>[[Philippe Papin|Papin, Philippe]], ''Histoire de Hanoi'', Fayard (2001), tr. 241-242</ref>

Nhà thờ có tước hiệu là '''Nhà thờ Thánh Giuse''' (''Saint Joseph''). Vào năm [[1678]], [[Giáo hoàng Innôcentê XI]] tôn phong [[Thánh Giuse]] làm thánh quan thầy của [[Việt Nam]]. Lễ khánh thành nhà thờ được tổ chức vào dịp [[lễ Giáng Sinh]] năm Đinh Hợi ([[1887]]). Tuy vậy, chỉ từ thập niên 1920, nhà thờ chính tòa và tòa giám mục của [[Tổng giáo phận Hà Nội|Địa phận Tây Đàng Ngoài]] mới chuyển từ [[Vương cung thánh đường Sở Kiện|Sở Kiện]] đến vị trí ngày nay thuộc nội thành Hà Nội.

Nhà thờ hiện nay tọa lạc tại số 1 [[Nhà Chung|phố Nhà Thờ]], phường [[Hàng Trống]], [[hoàn Kiếm|quận Hoàn Kiếm]], thành phố [[Hà Nội]], nằm trên một khu đất rộng, liền kề với [[tòa Giám mục|Tòa tổng giám mục]] Hà Nội, [[Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội]], [[Dòng Mến Thánh Giá Hà Nội]], [[Tòa khâm sứ Hà Nội]].

==Kiến trúc==
[[Tập tin:Bên trong Nhà thờ lớn Hà Nội.jpg|nhỏ|Bên trong nhà thờ, nhìn lên cung thánh]]
Nhà thờ được thiết kế theo phong cách [[kiến trúc Gothic]] trung cổ [[châu Âu]], rất thịnh hành trong [[thế kỷ 12]], dựa theo mẫu của [[Nhà thờ Đức Bà Paris]] với những mái vòm cuốn nhọn, hướng lên bầu trời. Vật liệu xây dựng chính của nhà thờ là gạch đất nung, tường trát bằng giấy bổi. Nhà thờ có [[chiều dài]] 64,5m, [[chiều rộng]] 20,5m và hai tháp chuông cao 31,5m với những trụ đá to nặng bốn góc. Trên đỉnh là cây [[thánh Giá|thánh giá]] bằng đá.

Phía sảnh trong nhà thờ, có một cửa đi lớn, hai cửa nhỏ hai bên tháp. Các cửa đi và toàn bộ các cửa sổ đều cuốn nhọn theo nghệ thuật Gothique, kết hợp với các cửa cuốn nhọn là những bức tranh Thánh bằng kính màu rất đẹp và hài hòa tạo ra nguồn ánh sáng tự nhiên bên trong lòng nhà thờ. Kiến trúc Gothic của công trình cũng có sự kết hợp với kiến trúc bản địa, thể hiện ở hệ thống mái ngói đất nung bên ngoài và hệ thống chạm trổ nội thất. Khu cung thánh và các ban thờ được trang trí theo nghệ thuật dân gian truyền thống, chạm trổ hoa văn bằng gỗ sơn son thiếp vàng rất tinh vi độc đáo. Ở tòa gian chính có tượng [[thánh Giuse]] bằng đất nung cao hơn 2m.

Nhà thờ còn có một bộ chuông Tây, gồm bốn quả chuông nhỏ và một quả chuông boòng lớn, trị giá 20.000 franc Pháp thời đó. Đặc biệt là chiếc [[đồng hồ]] lớn gắn giữa mặt tiền nhà thờ. Đồng hồ có báo khắc, báo giờ, hệ thống chuông báo được liên kết với 5 quả chuông treo trên hai tháp.

Trung tâm quảng trường phía trước nhà thờ có đài [[Maria|Đức Mẹ]] bằng [[kim loại]], xung quanh nhà thờ có đường kiệu, bồn hoa, phía sau có [[hang đá]]. Hiện nay không gian và cảnh quan nhà thờ bị chen lấn bởi sự phát triển của đô thị, mất đi sự tương xứng với quy mô đồ sộ của nhà thờ.

==Hoạt động==
Nhà thờ lớn Hà Nội là Nhà thờ chính tòa của Tổng Giáo phận Hà Nội, là một trong những trung tâm của các hoạt động Công giáo tại Hà Nội và các vùng phụ cận. Ngày thường (từ Thứ Hai đến Thứ Bảy), nhà thờ có 2 thánh lễ, ngày Chủ nhật có 7 thánh lễ. Ngoài ra, nhà thờ còn tổ chức lễ rước thánh Quan thầy của Tổng giáo phận Hà Nội là Thánh Giuse vào ngày [[19 tháng 3]] hàng năm.

==Xem thêm==
*[[Nhà thờ Cửa Bắc]]
*[[Nhà thờ Hàm Long]]
*[[Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn]]
{{clear}}

==Chú thích==
{{Tham khảo|30em}}

==Liên kết ngoài==
{{thể loại Commons|St. Joseph's Cathedral, Hanoi}}
*Hoàng Cúc (2008). [http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=12190&rb=0401 "Trò phù phép đánh tráo"]. [http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=12420&rb=0401 "Trao đổi về bài viết của Trương Công Khanh"].
*Hoàng Nhân (2008). [http://www.vietcatholic.net/News/Html/52567.htm "Chùa Báo Thiên và Nhà Thờ Lớn Hà Nội"].
*Toàn Vũ (2019). [https://dantri.com.vn/du-lich/doc-dao-kien-truc-nha-tho-lon-ha-noi-20190416231700904.htm "Độc đáo kiến trúc Nhà thờ lớn Hà Nội"].
*Nguyễn Trần Đức Anh (2019). [https://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/nha-tho-lon-ha-noi.html "Nhà thờ Lớn Hà Nội"]. ''Tạp chí Kiến trúc''.
*[https://www.tonggiaophanhanoi.org/giao-xu-chinh-toa-ha-noi/ Giáo xứ chính tòa Hà Nội]

{{Công trình kiến trúc thuộc địa Pháp tại Việt Nam}}
{{Du lịch Hà Nội}}
{{Nhà thờ tôn giáo tại Việt Nam}}

[[Thể loại:Nhà thờ chính tòa tại Việt Nam|H]]
[[Thể loại:Hoàn Kiếm]]
[[Thể loại:Công trình kiến trúc Pháp tại Hà Nội]]
[[Thể loại:Nhà thờ thuộc Tổng giáo phận Hà Nội]]
[[Thể loại:Nhà thờ tại Hà Nội]]
[[Thể loại:Kiến trúc Gothic ở Việt Nam]]