Xem mã nguồn của Vladimir Drinfeld

{{Infobox scientist|name=Vladimir Drinfeld|image=|caption=|birth_date={{Birth date and age|1954|2|14}}|birth_place=[[Kharkov]], [[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]], [[Liên Xô]]|field=[[Toán học]]|work_institutions=[[University of Chicago]]|alma_mater=[[Moscow State University]]|doctoral_advisor=[[Yuri I. Manin|Yuri Manin]]|doctoral_students=|known_for=[[Quantum group]]s<br>[[Geometric Langlands correspondence]]<br>[[Drinfeld–Sokolov–Wilson equation]]<br>[[Manin–Drinfeld theorem]]<br>[[Oper (mathematics)|Oper]]s<br>[[Lie-* algebra]]|prizes=[[Fields Medal]] (1990) <br> [[Wolf Prize in Mathematics|Wolf Prize]] (2018)}}
'''Vladimir Gershonovich Drinfeld''' ({{lang-uk|Володи́мир Ге́ршонович Дрінфельд}}; {{lang-ru|Влади́мир Ге́ршонович Дри́нфельд}}; sinh ngày 14 tháng 2 năm 1954), là một nhà toán học có xuất thân từ [[Liên Xô]] cũ, đã di cư sang [[Hoa Kỳ]] và hiện đang làm việc tại [[Đại học Chicago]].

Công việc của ông là kết nối [[hình học đại số]] trên các [[trường hữu hạn]] với [[lý thuyết số]], đặc biệt là lý thuyết về các dạng tự đẳng cấu. Ông cũng là người đã giới thiệu khái niệm nhóm lượng tử (được khám phá cùng lúc bởi [[Michio Jimbo]]) và có những đóng góp quan trọng cho [[vật lý toán]]/

Ông nhận [[huy chương Fields]] năm 1990.<ref>{{chú thích web|last=O'Connor|first=J. J.|title=Vladimir Gershonovich Drinfeld|url=http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Biographies/Drinfeld.html|work=Biographies|publisher=School of Mathematics and Statistics University of St Andrews, Scotland|accessdate =ngày 21 tháng 5 năm 2012|author2=Robertson, E. F }}</ref> Năm 2016, ông trở thành thành viên của [[Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ]].<ref>{{citation|url=http://www.nasonline.org/news-and-multimedia/news/may-3-2016-NAS-Election.html|title=National Academy of Sciences Members and Foreign Associates Elected|department=News from the National Academy of Sciences|publisher=[[National Academy of Sciences]]|date=ngày 3 tháng 5 năm 2016|accessdate = ngày 14 tháng 5 năm 2016}}.</ref> Năm 2018, ông nhận [[giải Wolf về Toán học]].<ref>[http://www.jpost.com/Israel-News/Culture/Paul-McCartney-among-9-Wolf-Prize-recipients-542404 Jerusalem Post - Wolf Prizes 2018]</ref>

== Tiểu sử ==
Drinfeld sinh ra trong một gia đình Do Thái có truyền thống toán học ở Liên Xô cũ vào năm 1954. Năm 1868, ở độ tuổi 15, ông đã đại diện cho Liên Xô tại kì thi toán học quốc tế (IMO) được tổ chức tại Bucharest, Romania và dành huy chương vàng với số điểm tuyệt đối 40. Tại thời điểm đó, ông là thí sinh nhỏ tuổi nhất từng đanh được điểm tuyệt đối. Ông nhập học [[đại học Quốc gia Moskva]] cùng năm và tốt nghiệp vào năm 1974. Ông nhận bằng tiến sĩ (Candidate of Sciences) năm 1978 và tiến sĩ khoa học (Doctor of Sciences) năm 1988 từ [[viện toán Steklov]]. Ông được trao tặng [[huy chương Fields]] vào năm 1990. Từ năm 1981 đến năm 1999, ông làm việc tại Viện Kỹ thuật và Vật lý Nhiệt độ thấp B. Verkin (khoa vật lý). Ông chuyển đến [[Hoa Kỳ]] vào năm 1999 và bắt đầu làm việc ở [[đại học Chicago]] từ tháng 1 năm 1999.<ref>[http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/history/Biographies/Drinfeld.html Vladimir Gershonovich Drinfeld]</ref>

== Đóng góp toán học ==
Năm 1974, ở độ tuổi 20, Drinfeld đã công bố một chứng mình cho giả thuyết Langlands cho nhóm [[General linear group|GL<sub>2</sub>]] trên một trường toàn cục ([[global field]]) có đặc số dương. Trong chứng minh của mình ông đã giới thiệu một khái niệm mới mà ông gọi là "elliptic modules" (tạm dịch là mô-đun elliptic) (còn được biết đến như là mô-đun Drinfeld). Sau đó, vào năm 1983, ông đã xuất bản một bài báo ngắn mở rộng phạm vi của giả thuyết Langlands. Giả thuyết Langlands, được phỏng đoán năm 1967, dự đoán về sự tồn tại của một tương ứng tự nhiên 1-1 giữa những biểu diễn Galois và các dạng tự đẳng cấu. Điểm "tự nhiên" được đảm bảo dựa trên sự trung lặp cốt yếu của các L-hàm. Tuy nhiên điều kiện này hoàn toàn thuần tuý số học và không thể xem xét trên một hàm một chiều bất kỳ theo cách trực tiếp. Drinfeld đã chỉ ra rằng thay vì là các dạng tự đẳng cấu, chúng ta có thể xem xét các tự đẳng cấu bó ngược ([[perverse sheaves]]) hoặc các tự đẳng cấu D-môdun ([[D-module]]s). Tính tự đẳng cấu của những mô đun này và đối xứng Langlands có thể hiểu thông qua tác động của [[toán tử Hecke]].

Drinfeld cũng có nhiều đóng góp trong [[Vật lý toán học|vật lý toán]]. Trong thời kỳ còn làm việc với thầy mình là [[Yuri Manin]], ông đã xây dựng cấu trúc [[không gian moduli]] của dạng tức thời (instantons) Yang-Mills, một kết quả đã được chứng minh bởi [[Michael Atiyah]] và [[Nigel Hichin|Nigel Hitchin]]. Ông đặt ra khái niệm nhóm lượng tử để chỉ ra rằng [[đại số Holf]] là biến thể của [[đại số Lie]] và kết nối với nghiên cứu về [[Phương trình yang|phương trình Yang-Baxter]]. Ông mở rộng khái niệm [[đại số Holf]] thành [[đại số quasi-Holf]] và nghiên cứu về xoắn Drinfeld  ([[Drinfeld twist]]s) (khái niệm được dùng để phân tích [[R-ma trận]] tương dứng với lời giải của phương trình Yang-Baxter với một  [[Quasitriangular Hopf algebra|đại số quasitriangular Hopf]].

Drinfeld cũng hợp tác với [[Alexander Beilinson]] để xây dựng lại lý thuyết về [[đại số véc-tơ]] trên một dạng có toạ độ tự do (coordinate-free), lý thuyết này đã trở nên quan trọng trong lý thuyết trường bảo giác hai chiều, [[lý thuyết dây]], và chương trình Langlands. Drinfeld và Beilinson đã xuất bản công trình của mình năm 2004 dưới dạng một cuốn sách với tựa đề "[[Chiral Algebras]]".

== Đọc thêm ==

* [[Drinfeld reciprocity]]
* [[Drinfeld upper half plane]]
* [[Manin–Drinfeld theorem]]
* [[Quantum group]]
* [[Chiral algebra]]
* [[Quasitriangular Hopf algebra]]
* [[Ruziewicz problem]]
*

== Ghi chú ==
{{tham khảo}}

== Tham khảo ==
* {{MacTutor Biography|id=Drinfeld}}
* [[Victor Ginzburg]], Preface to the special volume of ''Transformation Groups'' (vol 10, 3–4, December 2005, Birkhäuser) on occasion of Vladimir Drinfeld's 50th birthday, pp 277–278, {{doi|10.1007/s00031-005-0400-6}}
* [https://web.archive.org/web/20041127062730/http://www.icm2002.org.cn/general/prize/medal/1990/Drinfeld/ Report by Manin]
* https://en.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Drinfeld

== Liên kết ngoài ==

* {{MathGenealogy|id=20646}}
* {{IMO results|id=10169}}
* [http://www.math.uchicago.edu/~mitya/langlands/ Langlands Seminar homepage]

{{Danh sách giải Fields}}

{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:Drinfeld, Vladimir}}
[[Thể loại:Sinh năm 1954]]
[[Thể loại:Nhà toán học thế kỷ 20]]
[[Thể loại:Nhà toán học thế kỷ 21]]
[[Thể loại:Cựu sinh viên Đại học Quốc gia Moskva]]
[[Thể loại:Người đoạt Huy chương Fields]]
[[Thể loại:Nhân vật còn sống]]
[[Thể loại:Nhà lý thuyết số]]
[[Thể loại:Nhà toán học Liên Xô]]
[[Thể loại:Người Do Thái Ukraina]]
[[Thể loại:Người Kharkiv]]
[[Thể loại:Huy chương vàng Olympic Toán học Quốc tế]]