Cleveland (lớp tàu tuần dương)

Tàu tuần dương USS Cleveland (CL-55)
Khái quát lớp tàu
Tên gọi	Lớp tàu tuần dương Cleveland
Xưởng đóng tàu	New York Shipbuilding; Newport News Shipbuilding; Bethlehem Shipbuilding Corporation; William Cramp and Sons
Bên khai thác	Hải quân Hoa Kỳ
Lớp trước	Lớp Atlanta
Lớp sau	Lớp Fargo
Kinh phí	31 triệu USD (thời giá 1941) (tương đương 470 triệu USD theo thời giá 2016)
Thời gian hoạt động	1942-1979
Dự tính	52
Hoàn thành	27 (+ 9 cải biến thành tàu sân bay hạng nhẹ)
Hủy bỏ	3 (+ 11 đặt hàng lại như lớp Fargo)
Nghỉ hưu	27
Giữ lại	1 (cải biến thành tàu tuần dương tên lửa điều khiển lớp Galveston)
Đặc điểm khái quát
Kiểu tàu	Tàu tuần dương hạng nhẹ
Trọng tải choán nước	11.800 tấn Anh (12.000 t) (tiêu chuẩn); 14.131 tấn Anh (14.358 t) (đầy tải)
Chiều dài	600 ft (180 m) (mực nước); 608 ft 4 in (185,42 m) (chung)
Sườn ngang	66 ft 4 in (20,22 m)
Chiều cao	113 ft (34 m)
Mớn nước	20 ft 6 in (6,25 m) (trung bình); 25 ft (7,6 m) (tối đa)
Công suất lắp đặt	4 × nồi hơi ống nước Babcock & Wilcox đốt dầu, áp lực 634 psi; công suất 100.000 hp (75.000 kW)
Động cơ đẩy	4 × turbine hơi nước hộp số General Electric; 4 × trục
Tốc độ	32,5 hải lý trên giờ (60,2 km/h; 37,4 mph)
Tầm xa	14.500 nmi (26.850 km; 16.690 mi) ở tốc độ 15 hải lý trên giờ (28 km/h; 17 mph)
Thủy thủ đoàn tối đa	1.255 70 sĩ quan, 1.115 thủy thủ
Vũ khí	1942 (Cleveland): 12 × pháo 6 in (150 mm)/47 caliber trên tháp pháo ba nòng Mark 16 (4×3); 12 × pháo đa dụng 5 in (130 mm)/38 caliber (6×2); 12 × pháo phòng không Bofors 40 mm (2×4, 2×2); 20 × pháo phòng không Oerlikon 20 mm 1944/1945 (Vicksburg): 12 × pháo 6 in (150 mm)/47 caliber trên tháp pháo ba nòng Mark 16 (4×3); 12 × pháo đa dụng 5 in (130 mm)/38 caliber (6×2); 28 × pháo phòng không Bofors 40 mm (4×4, 6×2); 10 × pháo phòng không Oerlikon 20 mm
Bọc giáp	đai giáp: 3,25–5 in (83–127 mm); sàn tàu: 2 in (51 mm); tháp pháo: 1,5–6 in (38–152 mm); bệ tháp pháo: 6 in (150 mm); tháp chỉ huy: 2,25–5 in (57–127 mm)
Máy bay mang theo	4 × thủy phi cơ SOC Seagull
Hệ thống phóng máy bay	2 × máy phóng

Lớp tàu tuần dương Cleveland là một lớp tàu tuần dương hạng nhẹ được Hải quân Hoa Kỳ chế tạo trong Chiến tranh Thế giới thứ hai, và là lớp tàu tuần dương hạng nhẹ có số lượng nhiều nhất từng được chế tạo. Lớp Cleveland là sự phát triển tiếp tục từ lớp tàu tuần dương Brooklyn dẫn trước. Chúng được thiết kế nhằm mục đích gia tăng tầm xa hoạt động, tăng cường hỏa lực phòng không và sự bảo vệ chống ngư lôi so với các tàu tuần dương Hoa Kỳ trước đây.

Phát triển

Bản vẽ kỹ thuật một tàu tuần dương lớp Cleveland.

Sau khi Hiệp ước Hải quân London năm 1930 được phê chuẩn, Hải quân Hoa Kỳ quan tâm trở lại đến tàu tuần dương hạng nhẹ trang bị pháo 6 in (150 mm), một phần là do sự than phiền của hạm đội về tốc độ bắn chậm của cỡ pháo 8 in (200 mm), chỉ được 3 phát mỗi phút so với tốc độ 10 phát mỗi phút của pháo 6-inch. Vào lúc đó Hải quân Hoa Kỳ bắt đầu áp dụng máy bay không người lái như mục tiêu để thực hành phòng không, vốn có thể mô phỏng cả máy bay ném bom bổ nhào lẫn máy bay ném bom-ngư lôi. Kết quả thực hành mô phỏng đã gây bất an cho hạm đội, vì nếu không có bộ điều khiển hỏa lực và máy tính, tàu chiến của hạm đội hầu như vô vọng trong việc chống đỡ mật độ không kích của đối phương được dự dự báo trong tương lai. Chỉ riêng máy tính cơ học có thể nặng đến 10 tấn và phải bố trí tại các tầng hầm để cân bằng trọng lượng và được bảo vệ thỏa đáng.

Như thực tế của Thế Chiến II đã chỉ ra, các dự đoán trước chiến tranh tỏ ra lạc quan. Cuối cùng mọi khẩu đội phòng không với cỡ nòng lớn hơn 20 mm đều được vận hành điện và ngắm mục tiêu bằng bộ điều khiển hỏa lực và radar.

Lúc thiết kế, lớp Cleveland đã có sự phân bố trọng lượng khá chặt chẻ, nhưng những yêu cầu mở rộng thêm chiều rộng mạn tàu đều bị từ chối vì sẻ làm giảm tiến độ đóng tàu. Nhằm trang bị các bộ điều khiển hỏa lực và radar mới nặng hơn trong phạm vi trọng lượng choán nước của một tàu tuần dương, tháp pháo số 3 được loại bỏ. Điều này cũng cho phép có thêm chỗ để mở rộng cầu tàu để có được một trung tâm thông tin tác chiến mới cùng các bộ radar cần thiết, và còn dư tải trọng cho phép trang bị thêm hai khẩu đội pháo đa dụng 5 in (130 mm)/38 caliber nòng đôi phía trước và phía sau cấu trúc thượng tầng, có được một góc bắn rộng.

Cho dù kém hơn ba nòng pháo 6-inch so với những chiếc lớp Brooklyn và lớp phụ St. Louis dẫn trước, hệ thống kiểm soát hỏa lực mới và tiên tiến hơn giúp cho lớp Cleveland có được ưu thế về hỏa lực trong chiến đấu thực tế. Tuy nhiên việc tăng cường thêm dàn hỏa lực phòng không hạng nhẹ cho đến cuối Thế Chiến II khiến các con tàu bị nặng đầu. Để bù trừ trọng lượng tăng thêm, một số con tàu đã tháo dỡ máy phóng cùng với máy đo tầm xa trên tháp pháo số 1. Vấn đề nặng đầu của lớp tàu ảnh hưởng nặng đến mức mọi bổ sung về thiết bị đều phải đi kèm với việc tháo dỡ một trọng lượng tương đương. Trong vài trường hợp, việc trang bị radar dẫn đường tuần tra chiến đấu trên không đã đưa đến việc tháo dỡ phòng đạn pháo 20 mm.

Các phiên bản cải tiến

Có tổng cộng 52 chiếc thuộc lớp này đã được vạch kế hoạch và 3 chiếc bị hủy bỏ. Chín chiếc đã được đặt hàng lại như những tàu sân bay hạng nhẹ lớp Independence, và 13 chiếc được thay đổi (nhưng chỉ có hai chiếc hoàn tất) sang một thiết kế hơi khác biệt, với một cấu trúc thượng tầng gọn gàng hơn và một ống khói duy nhất, được biết đến như là lớp tàu tuần dương Fargo. Trong số 27 chiếc lớp Cleveland được đưa vào hoạt động, một chiếc (USS Galveston) được hoàn tất như một tàu tuần dương tên lửa điều khiển và năm chiếc sau đó được cải biến thành những chiếc loại này thuộc các lớp Galveston và Providence; hai trong mỗi lớp tàu tuần dương tên lửa điều khiển này có phần cấu trúc thượng tầng được mở rộng để phục vụ trong vai trò soái hạm. Theo thông lệ về cách đặt tên tàu chiến của Hải quân Mỹ vào lúc đó, tất cả các con tàu đều được đặt tên theo những thành phố của Hoa Kỳ.

Phục vụ

Lớp tàu tuần dương Cleveland đã phục vụ chủ yếu tại Mặt trận Thái Bình Dương trong Chiến tranh Thế giới thứ hai, đặc biệt là cùng các đội đặc nhiệm tàu sân bay nhanh; nhưng một số cũng đã hoạt động tại Châu Âu và Bắc Phi trong thành phần Hạm đội Đại Tây Dương. Cho dù đã hoạt động tích cực và một số bị hư hại, tất cả đều đã sống sót qua chiến tranh. Cho đến năm 1950, tất cả đều được cho xuất biên chế, ngoại trừ Manchester được giữ lại phục vụ cho đến năm 1956. Sáu chiếc sau đó được hoàn tất hay cải biến thành tàu tuần dương tên lửa điều khiển. Lớp Cleveland tiếp tục bị ảnh hưởng của trọng lượng nặng đầu do vũ khí phòng không và radar được bổ sung trong chiến tranh; không có chiếc tàu tái ngũ trong cuộc Chiến tranh Triều Tiên; chúng đòi hỏi một thành phần thủy thủ đoàn gần bằng một chiếc lớp Baltimore, nên những chiếc này được huy động thay thế. Những chiếc không cải biến bắt đầu được bán để tháo dỡ từ năm 1959.

Những chiếc được hoàn tất hay cải biến thành tàu tuần dương tên lửa điều khiển tái biên chế vào giữa những năm 1950 và nghỉ hưu vào đầu những năm 1970. Tất cả, đặc biệt là những chiếc trang bị tên lửa phòng không Talos, lại phải chịu đựng vấn đề trọng lượng nặng đầu nặng nề hơn thiết kế ban đầu do những thiết bị radar bổ sung. Vấn đề đặc biệt nghiêm trọng đối với chiếc Galveston, khiến nó buộc phải xuất biên chế sớm vào năm 1970. Oklahoma City và Little Rock đã cần có những đồ dằn trong lườn tàu và thay đổi cách sắp xếp bên trong để cho phép chúng tiếp tục phục vụ trong thập niên 1970. Chiếc cuối cùng, Oklahoma City, được cho xuất biên chế vào tháng 12, 1979.

Tàu được bảo tồn

Chỉ có một chiếc tàu tuần dương trong lớp Cleveland được bảo tồn. Chiếc Little Rock, tái trang bị năm 1960 thành một tàu tuần dương tên lửa điều khiển lớp Galveston và mang ký hiệu lườn CLG-4 (sau thành CG-4), hiện là một tàu bảo tàng tại Buffalo, New York, bên cạnh The Sullivans, một tàu khu trục lớp Fletcher, và Croaker, một tàu ngầm lớp Gato.

Những chiếc trong lớp

Tàu	Đặt lườn	Hạ thủy	Hoạt động	Số phận
Cleveland (CL-55)	1 tháng 7 năm 1940	1 tháng 11 năm 1941	15 tháng 6 năm 1942	Ngừng hoạt động 7 tháng 2 năm 1947; bán để tháo dỡ 18 tháng 2 năm 1960
Columbia (CL-56)	18 tháng 8 năm 1940	17 tháng 12 năm 1941	29 tháng 7 năm 1942	Ngừng hoạt động 30 tháng 11 năm 1946; bán để tháo dỡ 18 tháng 2 năm 1959
Montpelier (CL-57)	2 tháng 12 năm 1940	12 tháng 2 năm 1942	9 tháng 9 năm 1942	Ngừng hoạt động 24 tháng 1 năm 1947; bán để tháo dỡ năm 1960
Denver (CL-58)	26 tháng 12 năm 1940	4 tháng 4 năm 1942	15 tháng 10 năm 1942	Ngừng hoạt động 7 tháng 2 năm 1947; bán để tháo dỡ năm 1960
Amsterdam (CL-59)				Đặt hàng lại như chiếc tàu sân bay hạng nhẹ Independence (CVL-22)
Santa Fe (CL-60)	7 tháng 6 năm 1941	10 tháng 6 năm 1942	24 tháng 11 năm 1942	Ngừng hoạt động 19 tháng 10 năm 1946; bán để tháo dỡ năm 1959
Tallahassee (CL-61)				Đặt hàng lại như chiếc tàu sân bay hạng nhẹ Princeton (CVL-23)
Birmingham (CL-62)	17 tháng 2 năm 1941	20 tháng 3 năm 1942	29 tháng 1 năm 1943	Ngừng hoạt động 2 tháng 1 năm 1947; bán để tháo dỡ năm 1959
Mobile (CL-63)	14 tháng 4 năm 1941	15 tháng 5 năm 1942	24 tháng 3 năm 1943	Ngừng hoạt động 9 tháng 5 năm 1947; bán để tháo dỡ năm 1960
Vincennes (CL-64)	7 tháng 3 năm 1942	17 tháng 7 năm 1943	21 tháng 1 năm 1944	Ngừng hoạt động 10 tháng 9 năm 1946; đánh chìm như một mục tiêu thử nghiệm sau năm 1966
Pasadena (CL-65)	6 tháng 2 năm 1943	28 tháng 12 năm 1943	8 tháng 6 năm 1944	Ngừng hoạt động 12 tháng 1 năm 1950; bán để tháo dỡ 1 tháng 12 năm 1970
Springfield (CL-66)	13 tháng 2 năm 1943	9 tháng 3 năm 1944	9 tháng 9 năm 1944	Ngừng hoạt động tháng 1 năm 1950; tái trang bị như tàu tuần dương tên lửa CLG-7 và tái hoạt động năm 1960; ngừng hoạt động 15 tháng 5 năm 1980
Topeka (CL-67)	21 tháng 4 năm 1943	19 tháng 8 năm 1944	23 tháng 12 năm 1944	Ngừng hoạt động 18 tháng 6 năm 1949; tái trang bị như tàu tuần dương tên lửa CLG-8 và tái hoạt động năm 1960; bán để tháo dỡ 20 tháng 3 năm 1975
New Haven (CL-76)				Đặt hàng lại như chiếc tàu sân bay hạng nhẹ Belleau Wood (CVL-24)
Huntington (CL-77)				Đặt hàng lại như chiếc tàu sân bay hạng nhẹ Cowpens (CVL-25)
Dayton (CL-78)				Đặt hàng lại như chiếc tàu sân bay hạng nhẹ Monterey (CVL-26)
Wilmington (CL-79)				Đặt hàng lại như chiếc tàu sân bay hạng nhẹ Cabot (CVL-28)
Biloxi (CL-80)	9 tháng 7 năm 1941	23 tháng 2 năm 1943	31 tháng 8 năm 1943	Ngừng hoạt động 29 tháng 8 năm 1946; bán để tháo dỡ 29 tháng 3 năm 1962
Houston (CL-81)		19 tháng 6 năm 1943	20 tháng 12 năm 1943	Ngừng hoạt động 15 tháng 12 năm 1947; bán để tháo dỡ 1 tháng 3 năm 1959
Providence (CL-82)	27 tháng 7 năm 1943	28 tháng 12 năm 1944	15 tháng 5 năm 1945	Ngừng hoạt động 14 tháng 6 năm 1949; tái trang bị như tàu tuần dương tên lửa CLG-6 và tái hoạt động năm 1959; bán để tháo dỡ 15 tháng 7 năm 1980
Manchester (CL-83)	25 tháng 9 năm 1944	5 tháng 3 năm 1946	29 tháng 10 năm 1946	Ngừng hoạt động 27 tháng 6 năm 1956; bán để tháo dỡ 31 tháng 10 năm 1960
CL-84				Chưa đặt tên, bị hủy bỏ
Fargo (CL-85)				Đặt hàng lại như chiếc tàu sân bay hạng nhẹ Langley (CVL-27)
Vicksburg (CL-86)	26 tháng 10 năm 1942	14 tháng 12 năm 1943	12 tháng 6 năm 1944	Ngừng hoạt động 30 tháng 6 năm 1947; bán để tháo dỡ 25 tháng 8 năm 1964
Duluth (CL-87)		13 tháng 1 năm 1944	18 tháng 9 năm 1944	Ngừng hoạt động 25 tháng 6 năm 1949; bán để tháo dỡ 14 tháng 11 năm 1960
CL-88				Chưa đặt tên, bị hủy bỏ
Miami (CL-89)	2 tháng 8 năm 1941	8 tháng 12 năm 1942	28 tháng 12 năm 1943	Ngừng hoạt động 30 tháng 6 năm 1947; bán để tháo dỡ 26 tháng 7 năm 1962
Astoria (CL-90)	6 tháng 9 năm 1941	6 tháng 3 năm 1943	17 tháng 5 năm 1944	Ngừng hoạt động 1 tháng 7 năm 1949; bán để tháo dỡ 12 tháng 1 năm 1971
Oklahoma City (CL-91)	8 tháng 12 năm 1942	20 tháng 2 năm 1944	22 tháng 12 năm 1944	Ngừng hoạt động 30 tháng 6 năm 1947; tái trang bị như tàu tuần dương tên lửa CLG-5 và tái hoạt động năm 1960; đánh chìm như một mục tiêu năm 1999
Little Rock (CL-92)	6 tháng 3 năm 1943	27 tháng 8 năm 1944	17 tháng 6 năm 1945	Ngừng hoạt động 24 tháng 6 năm 1949; tái trang bị như tàu tuần dương tên lửa CLG-4 và tái hoạt động năm 1960; hiện là tàu bảo tàng tại Buffalo, New York
Galveston (CL-93)		22 tháng 4 năm 1945	28 tháng 5 năm 1958	Hoàn tất như tàu tuần dương tên lửa CLG-3; Ngừng hoạt động tháng 5 năm 1970; bán để tháo dỡ tháng 5 năm 1975
Youngstown (CL-94)				Bị hủy bỏ và tháo dỡ
Buffalo (CL-99)				Đặt hàng lại như chiếc tàu sân bay hạng nhẹ Bataan (CVL-29)
Newark (CL-100)				Đặt hàng lại như chiếc tàu sân bay hạng nhẹ San Jacinto (CVL-30)
Amsterdam (CL-101)	3 tháng 3 năm 1943	25 tháng 4 năm 1944	8 tháng 1 năm 1945	Ngừng hoạt động 30 tháng 6 năm 1947; bán để tháo dỡ 11 tháng 2 năm 1972
Portsmouth (CL-102)	28 tháng 6 năm 1943	20 tháng 9 năm 1944	25 tháng 6 năm 1945	Ngừng hoạt động 15 tháng 6 năm 1949; bán để tháo dỡ 1974
Wilkes-Barre (CL-103)	14 tháng 12 năm 1942	24 tháng 12 năm 1943	1 tháng 7 năm 1944	Ngừng hoạt động 9 tháng 10 năm 1947; đánh chìm như một mục tiêu thử nghiệm năm 1972
Atlanta (CL-104)	25 tháng 1 năm 1943	6 tháng 2 năm 1944	3 tháng 12 năm 1944	Ngừng hoạt động 1 tháng 4 năm 1970; đánh chìm như một mục tiêu thử nghiệm 1 tháng 10 năm 1970
Dayton (CL-105)	8 tháng 3 năm 1943	19 tháng 3 năm 1944	7 tháng 1 năm 1945	Ngừng hoạt động 1 tháng 3 năm 1949; bán để tháo dỡ 6 tháng 4 năm 1962

Xem thêm

Tư liệu liên quan tới Cleveland class cruiser tại Wikimedia Commons

Tham khảo

Thư mục

• Friedman, Norman (2014). Naval Anti-Aircraft Guns and Gunnery. Naval Institute Press. ISBN 978-1591146049.
• Friedman, Norman (1984). U.S. Cruisers: An Illustrated Design History. Naval Institute Press. ISBN 978-0870217180.
• Terzibaschitsch, Stefan (1984). Kreuzer der U.S. Navy. Germany: Koehler, Herford. ISBN 3-7822-0348-8.
• Whitley, M. J. (1996). Cruisers of World War Two: An International Encyclopedia. Naval Institute Publisher. ISBN 978-1557501417.

Liên kết ngoài

• Statistics
• Global Security.org - Cleveland class cruiser