Xem mã nguồn của Akihito

{{Thông tin nhân vật hoàng gia
| tên = [[Tập tin:Flag of the Japanese Emperor.svg|25px|border|link=|alt=]] Thượng Hoàng Akihito [[Tập tin:Imperial Seal of Japan.svg|20px|link=|alt=]]
| tên gốc = {{ruby|上皇明仁|じょうこうあきひと}}
| tước vị = [[Thái thượng Thiên hoàng]] của [[Nhật Bản]]
| tước vị thêm = 
| hình = Emperor Akihito (2016).jpg
| ghi chú hình = Akihito khi còn là Thiên hoàng, năm 2016
| chức vị = [[Danh sách Thiên hoàng|Thiên hoàng thứ 125 của Nhật Bản]]
| kiểu tại vị = Trị vì
| tại vị = [[7 tháng 1]] năm [[1989]] – [[30 tháng 4]] năm [[2019]]<br>({{số năm theo năm và ngày|1989|1|7|2019|4|30}})
| kiểu đăng quang = [[Lễ đăng quang của Thiên hoàng Nhật Bản|Lễ đăng quang và Lễ tạ ơn]]
| đăng quang = [[12 tháng 11]] năm [[1990]] (năm Bình Thành thứ 2) (ngày lễ đăng quang)<br>[[22 tháng 11]] – [[23 tháng 11]] năm 1990 (ngày lễ tạ ơn)
| tước vị khác = 
| tiền nhiệm = [[Hirohito|<font color="grey">Chiêu Hòa Thiên hoàng</font>]]
| kiểu nhiếp chính = [[Thủ tướng Nhật Bản|Thủ tướng]]
| nhiếp chính = {{List collapsed|title=''Danh sách''|1=[[Uno Sōsuke]]<br> [[Kaifu Toshiki]]<br> [[Miyazawa Kiichi]]<br> [[Hosokawa Morihiro]]<br> [[Hata Tsutomu]] <br> [[Murayama Tomiichi]]<br> [[Hashimoto Ryūtarō]]<br> [[Obuchi Keizō]]<br> [[Aoki Mikio]] (Quyền)<br> [[Mori Yoshirō]]<br> [[Koizumi Junichirō]]<br> [[Abe Shinzō]]<br> [[Fukuda Yasuo]]<br> [[Asō Tarō]]<br> [[Hatoyama Yukio]]<br> [[Kan Naoto]]<br> [[Noda Yoshihiko]]<br> [[Abe Shinzō]]}}
| kế nhiệm = [[Hoàng thái tử Naruhito|<font color="blue">Thiên hoàng Lệnh Hoà</font>]]
| chức vị 1 = [[Thái thượng Thiên hoàng|Thái thượng Thiên hoàng thứ 60 của Nhật Bản]]
| tại vị 1 = [[1 tháng 5]] năm [[2019]] - nay <br>({{số năm theo năm và ngày |2019|5|1}})
| tiền nhiệm 1 = [[Thiên hoàng Kōkaku|Quang Cách Thái thượng Thiên hoàng]]
| kiểu kế nhiệm = Kế nhiệm
| kiểu vợ = [[Hoàng hậu Nhật Bản|Hoàng hậu]]
| vợ = [[Michiko|Thượng hoàng hậu Michiko]]
| thông tin con cái = ẩn
| tên đầy đủ = 
| tên tự = 
| tên hiệu = 
| con cái = [[Naruhito|Thiên hoàng Naruhito]]<br>[[Fumihito|Thu Tiểu cung Fumihito Thân vương]]<br>[[Kuroda Sayako|Nội Thân vương Sayako]]
| tước hiệu = 
| hoàng tộc = 
| ca khúc hoàng gia = 
| cha = [[Hirohito|Chiêu Hòa Thiên hoàng]]
| mẹ = [[Hương Thuần Hoàng hậu]]
| sinh = {{birth date and age|1933|12|23|df=y}} (năm Chiêu Hòa thứ 8)
| nơi sinh = [[Tōkyō|Tokyo]], [[Đế quốc Nhật Bản]]
| mất = 
| nơi mất = 
| ngày an táng = 
| nơi an táng = 
| học vấn = 
| tôn hiệu = 
| miếu hiệu = 
| thụy hiệu = 
| niên hiệu = Bình Thành 平成
| thời gian của niên hiệu = [[8 tháng 1]] năm 1989 – 30 tháng 4 năm 2019
| nghề nghiệp = 
| tôn giáo = 
| chữ ký = [[Tập tin:Heisei shomei.svg|75px]]
}}

[[Tập tin:Emperor Shōwa & Crown Prince Akihito 1950.jpg|nhỏ|Hoàng Thái tử và vua cha [[Hirohito]] năm 1952]]
{{nihongo|'''Thượng Hoàng Akihito'''|{{ruby|上皇|じょうこう}} {{ruby|明仁|あきひと}}|Jōkō Akihito|hanviet=Thượng hoàng Minh Nhân|kyu=|hg=|kk=|sinh ngày [[<!--1-->23 tháng 12]] năm [[1933]] (năm Chiêu Hòa thứ 8, tại [[Tōkyō|Tokyo]])|lead=yes}} là [[Thái thượng Thiên hoàng]] của [[Nhật Bản]]. Ông là vị [[Thiên hoàng]] thứ 125 theo [[Danh sách Thiên hoàng]] truyền thống, lên ngôi từ năm [[1989]] (năm Chiêu Hòa thứ 64) và là Thiên hoàng của [[Thời kỳ Bình Thành]] (Heisei). Ông từng là vị quân chủ có thời gian trị vì lâu thứ 21 trên thế giới tính đến thời điểm nhường ngôi. Ông [[thoái vị]] vào ngày [[30 tháng 4]] năm [[2019]] theo quyết định của Hội đồng [[Hoàng thất Nhật Bản]], và người [[Việc truyền ngôi Thiên hoàng Nhật Bản 2019|kế vị]] là [[Naruhito|Thiên Hoàng Naruhito]] vào ngày 1 tháng 5, đánh dấu sự kết thúc của Thời kỳ Bình Thành và bắt đầu [[Thời kỳ Lệnh Hòa]] (Reiwa) của Nhật Bản.<ref>[http://www.asianews.it/news-en/Emperor-Akihito-will-abdicate-on-April-30,-2019-42470.html Emperor Akihito will abdicate on ngày 30 tháng 4 năm 2019]</ref> Ông là [[Thiên hoàng]] đầu tiên trong vòng 200 năm qua thoái vị khi đang tại thế. Lễ thoái vị gần nhất của Nhật Bản diễn ra cách đây 200 năm vào [[Thời kỳ Edo]], khi [[Thiên hoàng Kōkaku|Thiên hoàng Quang Cách]] thoái vị và nhường ngôi cho con trai là [[Thiên hoàng Ninkō|Nhân Hiếu]], trong khi ông được nhận một danh hiệu cao hơn.<ref name=":0">{{Chú thích web|url=https://tuoitre.vn/nhat-hoang-akihito-se-lam-gi-sau-khi-thoai-vi-20190430010259657.htm|title=Nhật hoàng Akihito sẽ làm gì sau khi thoái vị?|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|url-status=|access-date =}}</ref>

Sinh năm 1933, Akihito là con thứ năm và là con trai đầu của [[Thiên hoàng Chiêu Hòa]] và [[Hoàng hậu Kōjun]]. Trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai]], ông rời khỏi Tokyo cùng các bạn cùng lớp và ở lại [[Nikkō]] cho đến năm 1945. Năm 1952, lễ Trưởng thành và lễ tấn phong [[thái tử]] của ông được tổ chức. nắm giữ, và ông bắt đầu đảm nhận các nhiệm vụ chính thức với tư cách là thái tử.<ref name="officialbio"/> Năm tiếp theo, ông thực hiện chuyến hành trình đầu tiên ra nước ngoài và đại diện cho Nhật Bản tại [[Lễ đăng quang của Elizabeth II|Lễ đăng quang]] của [[Elizabeth II]], Nữ hoàng của [[Vương quốc Anh]]. Ông hoàn thành chương trình học đại học vào năm 1956. Vào tháng 4 năm 1959, ông kết hôn với [[Hoàng hậu Michiko|Shōda Michiko]], một thường dân; đây là đám cưới hoàng gia đầu tiên được truyền hình trực tiếp tại Nhật Bản, thu hút khoảng 15 triệu người xem.<ref>{{chú thích báo |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2009/04/09/national/imperial-marriage-created-bond-with-people/ |title=Imperial marriage created bond with people |work=[[The Japan Times]] |date=2009-04-09 |access-date=2016-10-21 |archive-date=2023-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230419043034/https://www.japantimes.co.jp/news/2009/04/09/national/imperial-marriage-created-bond-with-people/ |url-status=dead }}</ref> Tcặp vợ chồng này có ba người con: [[Naruhito]], [[Fumihito]] và [[Kuroda Sayako|Sayako]].

Khi [[Cái chết và tang lễ cấp nhà nước của Hirohito|cha ông qua đời]] vào tháng 1 năm 1989, Akihito kế vị [[Ngai vàng hoa cúc]] và trở thành hoàng đế Nhật Bản. [[Lễ đăng quang của Hoàng đế Nhật Bản|lễ đăng quang]] diễn ra vào năm 1990. Ông đã nỗ lực đưa [[Hoàng gia Nhật Bản|hoàng gia]] đến gần hơn với người dân Nhật Bản và đã có chuyến thăm chính thức tới tất cả 40 nước bảy [[tỉnh của Nhật Bản]] và đến nhiều [[đảo của Nhật Bản] xa xôi]. Ông rất quan tâm đến đời sống và bảo tồn thiên nhiên, cũng như lịch sử Nhật Bản và thế giới.<ref name="officialbio"/> Akihito [[Việc truyền ngôi Thiên hoàng Nhật Bản 2019|thoái vị năm 2019]], với lý do tuổi cao và sức khỏe giảm sút,<ref name=":0"/> và xưng hiệu là {{Nihongo|[[Daijō Tennō|Thượng hoàng]]|上皇|Jōkō}}. Ông được kế vị bởi con trai cả của mình, Naruhito. Sau đó, một kỷ nguyên mới, {{Nihongo|[[Thời đại Reiwa|Reiwa]]|令和}}, được thành lập. Ở tuổi {{age|1933|12|23}}, Akihito là vị Thiên hoàng Nhật Bản có thể kiểm chứng được có thời gian tồn tại lâu nhất trong lịch sử được ghi lại. Trong triều đại của ông, 17 thủ tướng đã phục vụ trong 25 nhiệm kỳ, bắt đầu với [[Takeshita Noboru]] và kết thúc với [[Abe Shinzo]].

== Tên gọi ==
{{nihongo|'''Akihito'''|{{ruby|明仁|あきひと}}||hanviet=Minh Nhân|kyu=|hg=|kk=||lead=}} là [[Tên húy|húy]] (tên thật) của ông. Lúc chưa lên ngôi, ông có ngự hiệu là {{nihongo|'''Kế Cung'''|継宮|Tsugu-no-miya|hanviet=|kyu=|hg=つぐのみや|kk=||lead=}}. Ở [[Nhật Bản]], giống như nhiều nước [[Đông Á|Á Đông]] khác thời [[phong kiến]], không bao giờ được phép gọi tên khai sinh của [[hoàng đế]], mà chỉ được phép gọi là {{nihongo|'''Thiên Hoàng bệ hạ'''|{{ruby|天皇|てんのう}} {{ruby|陛下|へいか}}|Tennō heika|hanviet=|kyu=|hg=|kk=||lead=}}. Triều đại của Akihito có [[niên hiệu]] là '''Bình Thành''' (平成, Heisei), và theo truyền thống, sau khi [[chết|băng hà]], tên của ông sẽ được đổi thành '''Bình Thành Thiên hoàng''' (平成天皇, ''Heisei Tennō'') (xem [[Thụy hiệu]]), và niên hiệu của triều đại mới sẽ được thành lập.<ref>{{chú thích báo | first= | last= | title=NATIONAL DAY OF JAPAN TO BE CELEBRATED | date=ngày 7 tháng 12 năm 2007 | publisher=Embassy of Japan in Pakistan | url=http://www.pk.emb-japan.go.jp/PRESS/Press%202007/JPNEMPAK%2007-041,%20NATIONAL%20DAY%20OF%20JAPAN%20TO%20BE%20CELEBRATED.htm | work= | pages= | access-date =ngày 28 tháng 12 năm 2007 | language= | archive-date = ngày 2 tháng 2 năm 2008 | archive-url=https://web.archive.org/web/20080202180142/http://www.pk.emb-japan.go.jp/PRESS/Press%202007/JPNEMPAK%2007-041,%20NATIONAL%20DAY%20OF%20JAPAN%20TO%20BE%20CELEBRATED.htm |url-status=dead }}</ref> Tuy nhiên từ ngày 1/5/2019, ông đã thoái vị xưng hiệu là '''Minh Nhân viện''' (明仁院) và giờ là Thượng Hoàng đầu tiên của Nhật Bản sau 200 năm. Trang web chính của Cung Nội Sảnh ghi thông tin của ông với ngự hiệu {{nihongo|'''Thượng Hoàng bệ hạ'''|{{ruby|上皇|じょうこう}} {{ruby|陛下|へいか}}|Jōkō heika|hanviet=|kyu=|hg=|kk=||lead=}},<ref>{{Chú thích web|url=https://www.kunaicho.go.jp/about/history/history01.html|tựa đề=上皇上皇后両陛下 - 宮内庁|website=www.kunaicho.go.jp|url-status=live}}</ref> và báo chí Nhật Bản hiện tại cũng sử dụng cách gọi như vậy.<ref>{{Chú thích web|url=https://news.yahoo.co.jp/articles/6ad813680a44d6fd77902308354ed4e5bb70663a|tựa đề=上皇陛下の80年来の御学友が「絶縁宣言」 小室圭さん問題の根源と"越えた一線"（週刊女性PRIME）|ngày=2021-07-07|website=Yahoo!ニュース|ngôn ngữ=ja|url-status=dead|ngày truy cập=|archive-date=2021-08-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210827145059/https://news.yahoo.co.jp/articles/6ad813680a44d6fd77902308354ed4e5bb70663a}}</ref>

== Trước khi lên ngôi Thiên hoàng ==
[[Tập tin:Empress Kojun and Prince Akihito.jpg|thumb|left|upright=0.8|Akihito một tuổi cùng mẹ [[Hoàng hậu Kōjun]], 1934]]
[[Tập tin:Investiture of the Crown Prince 1952.jpg|thumb|Akihito tại lễ tấn phong của Thái tử năm 1952]]

Akihito là con trai trưởng và là người con thứ năm của [[Hirohito|Thiên hoàng Chiêu Hòa]] (Hirohito) và [[Hoàng hậu Hương Thuần]] (Kuni Nagako). Lúc thiếu thời (1940-52), hoàng gia bổ quan giáo thụ dạy dỗ riêng cho thái tử cho đến khi nhập học trung học tại Gakushuin (学習院: Học Tập Viện) - trường sở dành riêng cho tầng lớp quý tộc Nhật Bản.<ref name='officialbio'>{{Chú thích web|url=http://www.kunaicho.go.jp/e03/ed03-01.html |tiêu đề=Their Majesties the Emperor and Empress |ngày truy cập=ngày 28 tháng 12 năm 2007 |ngày tháng=2002 |nhà xuất bản=Imperial Household Agency }}</ref> Khác với thông lệ tiền triều, vua Chiêu Hòa không bổ nhiệm Akihito vào [[quân đội]] khi xong trung học.

Tháng 3 năm 1945, khi [[Hoa Kỳ]] ném bom không kích [[thủ đô]] [[Tōkyō|Tokyo]], ông và em trai, Hoàng tử Masahito, phải sơ tán khỏi kinh kỳ. Đệ nhị Thế chiến kết thúc; Nhật Bản bị Hoa Kỳ chiếm đóng. Akihito theo học Anh văn do [[Elizabeth Gray Vining]] - một chuyên viên thư viện - dạy kèm. Ông tốt nghiệp khoa Chính trị của trường [[Đại học Gakushuin]]. Ngày [[10 tháng 11]] năm [[1952]] (năm Chiêu Hòa thứ 27) Akihito nhận lễ tấn phong Hoàng Thái tử tại [[Hoàng cung Tokyo]]. Sang năm sau, Tháng 6 năm 1953, [[Thái tử]] Akihito đại diện Nhật Bản tham dự lễ đăng quang của [[Nữ hoàng|Nữ vương]] [[Elizabeth II]].<ref name='officialbio'/>

===Thái tử Nhật Bản===
[[Tập tin:Emperor Akihito and empress Michiko of japan.jpg|nhỏ|trái|Thiên hoàng Akihito và [[Hoàng hậu Michiko]]]]
Những năm sau đó, Thái tử và vợ là Thái tử phi Michiko lần lượt công du 37 nước trên thế giới để phá bỏ thành kiến Hoàng gia Nhật Bản vô cảm như [[người máy]], tạo bộ mặt mới gần gũi với thần dân Nhật Bản hơn.<ref>[http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F10C14F83D591A7493C6A8178AD95F458785F9&scp=1&sq=akihito%20%20and%20Windsor&st=cse "Those Apprentice Kings and Queens Who May -- One Day -- Ascend a Throne,"] ''New York Times.'' 14 tháng 11 năm 1971.</ref> Sau khi lên ngôi, ông cũng tiếp tục công vụ đó rút ngắn khoảng cách giữa vua chúa và thường dân Nhật Bản. Thiên hoàng và Hoàng hậu đã viếng thăm chính thức 18 quốc gia, cũng như tuần du 47 [[tỉnh (Nhật Bản)|các phủ huyện Nhật Bản]].<ref name='officialbio'/>

Ngày [[7 tháng 1]] năm [[1989]], khi vua Chiêu Hòa băng hà. Thái tử Akihito lên ngôi, thành Thiên hoàng thứ 125 của Nhật Bản,<ref name="varley44">Varley, H. Paul. (1980). ''Jinnō Shōtōki,'' p. 44.</ref> nhằm ngày [[12 tháng 11]] năm [[1990]]<ref name='officialbio'/> lấy [[niên hiệu]] là '''Bình Thành''' (Heisei).
[[Tập tin:Emperor Akihito 199011 1.jpg|nhỏ|trái|Đức Minh Nhân viện (明仁院) trong Hoàng lô nhiễm ngự bào.]]

== Thời gian làm Thiên hoàng ==
[[Tập tin:Emperor Akihito 199011 1.jpg|thumb|left|upright=0.9|Thiên hoàng Akihito mặc ''[[sokutai]]'' tại [[Lễ đăng quang của Thiên hoàng Nhật Bản|lễ đăng quang]] vào tháng 11 năm 1990]]
[[Tập tin:Emperor Akihito 201101.jpg|thumb|left|Bài phát biểu từ ngai vàng của Thiên hoàng Akihito tại [[Quốc hội Nhật Bản]] (2011)]]
[[Tập tin:Emperor Akihito and Cheney 2007.jpg|nhỏ|trái|Thiên hoàng Akihito và [[Phó Tổng thống Hoa Kỳ]] [[Dick Cheney]] trong năm 2007.]]
[[Tập tin:Emperor of Japan - Tenno - New Years 2010.ogv|nhỏ|phải|thumbtime=7|Thiên hoàng Akihito gửi lời chúc mừng năm mới 2010 đến thần dân tại [[điện Trường Hòa]].]]
Thiên hoàng Akihito đã vài lần công khai xin lỗi các nước châu Á về những tội ác của [[Chủ nghĩa phát xít|phát xít]] Nhật Bản gây ra cho họ trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai]], (1939 - 1945) bắt đầu bằng việc xin lỗi [[Trung Quốc]] vào tháng 4 năm 1989, ba tháng sau khi vua cha Chiêu Hòa qua đời.

Theo [[Hiến pháp Nhật Bản]], vai trò của Akihito hoàn toàn mang tính chất đại diện và mang tính nghi lễ, thậm chí không có vai trò danh nghĩa trong chính phủ; quả thực, ông không được phép đưa ra những tuyên bố chính trị. Ông bị giới hạn quyền hành động trong các vấn đề nhà nước như được quy định trong Hiến pháp. Ngay cả trong những vấn đề đó, ông vẫn bị ràng buộc bởi các yêu cầu của Hiến pháp và lời khuyên mang tính ràng buộc của Nội các. Ví dụ, trong khi chính thức bổ nhiệm Thủ tướng, ông được yêu cầu bổ nhiệm người do Quốc hội chỉ định.

Mặc dù bị hạn chế nghiêm ngặt bởi quan điểm hiến pháp của mình, ông cũng đưa ra một số tuyên bố bày tỏ sự hối hận trên phạm vi rộng đối với [[Châu Á]] quốc gia, vì những đau khổ của họ dưới sự chiếm đóng của Nhật Bản, bắt đầu bằng việc bày tỏ sự hối hận đối với [[Trung Quốc]] được đưa ra vào tháng 4 năm 1989, ba tháng sau cái chết của cha ông, [[Thiên hoàng Chiêu Hòa]].

Năm 1998 (năm Bình Thành thứ 10), trong chuyến thăm cấp nhà nước tới [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland]], ông đã được phong [[Huy hiệu cấp tước Garter]] (''The Most Noble Order of the Garter'') - danh hiệu cao nhất trong hệ thống quý tộc của Anh, bản thân Nữ hoàng Anh Elizabeth II cũng có tước hiệu này.<ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/76386.stm</ref>. Cho đến nay ông là người ngoài châu Âu duy nhất nhận huy hiệu này.<ref>{{chú thích báo | first= | last= | title=PoWs' anger at Akihito honour | date=ngày 10 tháng 4 năm 1998 | publisher=British Broadcasting Corporation | url =http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/76386.stm | work =BBC News | pages = | access-date = ngày 28 tháng 12 năm 2007 | language = }}</ref>

Ngày 23 tháng 12 năm 2001 (năm Bình Thành thứ 13), trong một động thái nhằm xoa dịu căng thẳng giữa mối quan hệ Nhật Bản-Triều Tiên, Thiên hoàng Akihito đã trả lời một cuộc phỏng vấn báo giới trong ngày sinh nhật của mình rằng: theo quan điểm của Thiên hoàng, người Nhật và người Triều Tiên có quan hệ họ hàng gần gũi. Thiên hoàng cho rằng trong ''[[Tục Nhật Bản kỷ]]'', thái hậu của [[Thiên hoàng Hoàn Vũ]] (736–806) có mối quan hệ huyết thống với [[Vũ Ninh Vương]] (501-523), vua của [[Bách Tế]].<ref>{{Chú thích web | url=http://www.kunaicho.go.jp/epress/epress-01-12.html | tiêu đề=Press Conference on the Occasion of His Majesty's Birthday | ngày tháng=ngày 18 tháng 12 năm 2001 | nhà xuất bản=Imperial Household Agency | ngày truy cập=ngày 7 tháng 7 năm 2008}}</ref> Thiên hoàng cũng cho rằng trong thời cổ, khi người dân Triều Tiên di cư đến Nhật Bản họ đã truyền thụ nhiều tri thức về văn hóa và khoa học kỹ thuật cho Nhật Bản, và những sự kiện đáng tiếc trong quá khứ như những khoảng thời gian quan hệ Nhật-Triều căng thẳng nên được hai bên tha thứ.<ref>[http://srchdb1.chosun.com/pdf/i_service/read_body.jsp?ID=0202051901 일 환무왕 생모‘백제 화씨부인’묘소 탐방기;초라한 왕후릉... 교토 야산에 홀로 잠들어 	 조선일보]{{Liên kết hỏng|date = ngày 3 tháng 2 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }} 2002.02.05 발행 / 19</ref>

Tháng 6 năm 2005 (năm Bình Thành thứ 17), Thiên hoàng Akihito viếng thăm khu vực [[Saipan]] của [[Hoa Kỳ]], nơi diễn ra [[trận chiến đảo Saipan|trận Saipan]] nổi tiếng kéo dài từ ngày 15 tháng 6 đến ngày 9 tháng 7 năm 1944 (năm Chiêu Hòa thứ 19) cùng với Hoàng hậu Michiko. Trong chuyến thăm, Thiên hoàng nhiều lần đến các đài tưởng niệm chiến tranh để gửi hoa viếng và cầu nguyện cho các vong linh của binh sĩ Nhật Bản, Hoa Kỳ cùng các thường dân Triều Tiên và dân địa phương đã bỏ mạng tại trận đánh này. Đây là lần đầu tiên một Thiên hoàng đi viếng một địa điểm xảy ra chiến tranh nằm ngoài lãnh thổ Nhật Bản. Chuyến viếng Saipan được đông đảo người dân Nhật Bản hoan nghênh như những chuyến viếng thăm các khu tưởng niệm chiến tranh tại [[Tōkyō|Tokyo]], [[Hiroshima]], [[Nagasaki]], và [[Okinawa]] năm 1995.

Sau khi kế vị ngai vàng, Akihito đã nỗ lực đưa Hoàng gia đến gần hơn với người dân Nhật Bản. Ông và Michiko đã có chuyến thăm chính thức tới 18 quốc gia và tới tất cả 47 [[Quận của Nhật Bản]].<ref name='officialbio'/> Akihito chưa bao giờ đến thăm [[Đền Yasukuni]], tiếp tục cuộc tẩy chay của người tiền nhiệm từ năm 1978, do nơi đây giam giữ tội phạm chiến tranh.<ref>{{chú thích báo|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/why-yasukuni-shrine-is-controversial-symbol-japans-war-legacy-2021-08-13/|title=Explainer: Why Yasukuni shrine is a controversial symbol of Japan's war legacy|newspaper=Reuters |date=14 August 2021|via=www.reuters.com}}</ref>

Ngày 6 tháng 9 năm 2006 (năm Bình Thành thứ 18), Thiên hoàng làm lễ chào mừng việc cháu trai của ông là [[Thân vương Hisahito]] ra đời. Hisahito là con thứ ba của thứ nam của Thiên hoàng và là hoàng nam có thể thừa kế ngôi vị đầu tiên của gia đình Thiên hoàng trong suốt 41 năm qua (tính từ khi cha của cậu là Thâu Tiểu cung Thân vương Fumihito ra đời). Vì vậy việc Hisahito ra đời làm một cứu cánh lớn của Hoàng gia trước việc [[Japanese imperial succession controversy|chọn người thừa kế ngai vàng Nhật Bản]] vì cho đến nay, Thái tử chỉ có duy nhất một con gái là [[Nội Thân vương Aiko|Kính cung Ái tử Nội thân vương]], mà theo luật lệ thì nữ giới không có quyền thừa kế ngai vàng. Điều này cũng có nghĩa là việc đề xuất thay đổi luật lệ để nữ giới được thừa kế ngai vàng có nhiều nguy cơ bị bác bỏ, mà bản thân nó đã bị đình hoãn khi Hoàng gia công bố việc [[Thu Tiểu cung Thân Vương phi Kiko|Thâu Tiểu cung Thân Vương phi Kiko]], vợ của Thâu Tiểu cung Thân vương Fumihito mang thai Hisahito vào tháng 2 năm 2006 (năm Bình Thành thứ 18).

[[Tập tin:Flag of the Japanese Emperor.svg|nhỏ|phải|293x293px|Cờ của Thiên hoàng Nhật Bản]]
[[Tháng một|Tháng 1]] năm [[2003]] (năm Bình Thành thứ 15), Thiên hoàng Akihito đã phải trải qua một cuộc phẫu thuật vì ung thư tuyến tiền liệt <ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/2671271.stm]</ref>.

Để đối phó với [[Động đất và sóng thần Tōhoku năm 2011]] và [[Thảm họa hạt nhân Fukushima Daiichi|Cuộc khủng hoảng hạt nhân Fukushima I]], Thiên hoàng đã đưa ra {{Ill|Thông điệp từ Bệ hạ (16 tháng 3 năm 2011)| lt=bài pát biểu mang tính lịch sử trên truyền hình|ja|東北地方太平洋沖地震に関する天皇陛下のおことば|WD=}}<ref>{{chú thích báo|url=http://edition.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/03/16/japan.disaster/index.html?hpt=T1#|title=Six days later, Japanese still confronting magnitude of quake crisis|publisher=CNN|date=29 April 2011|access-date=16 March 2011|archive-date=28 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190428095412/http://edition.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/03/16/japan.disaster/index.html?hpt=T1|url-status=live}}</ref> kêu gọi người dân của mình đừng từ bỏ hy vọng và giúp đỡ lẫn nhau.<ref>{{chú thích web|url=http://www.kunaicho.go.jp/e-okotoba/01/address/tohokujishin-h230316-mov.html|title=Message from His Majesty The Emperor|date=16 March 2011|publisher=The Imperial Household Agency|access-date=9 August 2016|archive-date=21 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190521040846/http://www.kunaicho.go.jp/e-okotoba/01/address/tohokujishin-h230316-mov.html|url-status=live}}</ref>

Ngày 8 tháng 8 năm 2016, trong bài phát biểu phát sóng truyền hình quốc gia, Nhật hoàng Akihito đã tỏ ý định rõ ràng về việc thoái vị vì tuổi cao sức yếu. Tuy nhiên, ông chưa thể dễ dàng trao lại vương quyền cho hoàng thái tử vì luật pháp Nhật Bản hiện không có quy định về việc thoái vị. Đây là một đoạn video hiếm hoi của Nhật hoàng Akihito phát biểu trên truyền hình với thần dân. Trong thời gian trị vì 28 năm, Nhật hoàng mới chỉ một lần phát biểu với hình thức này vào tháng 3 năm 2011, sau thảm họa [[Động đất và sóng thần Tōhoku 2011]].<ref>{{Chú thích web|url=http://tuoitre.vn/tin/the-gioi/20160809/nhat-hoang-mong-muon-truyen-ngoi-vi-suc-khoe-yeu/1151563.html|tiêu đề=Nhật hoàng mong muốn truyền ngôi vì sức khỏe yếu}}</ref> Vào ngày 19 tháng 5 năm 2017, dự luật cho phép Akihito thoái vị đã được [[Nội các Nhật Bản]] ban hành). Vào ngày 8 tháng 6 năm 2017, [[Quốc hội Nhật Bản]] đã thông qua nó, từ đó nó được gọi là [[Luật thoái vị của Thiên hoàng]]. Điều này bắt đầu sự chuẩn bị của chính phủ để giao lại vị trí cho [[Naruhito]].
{{chính|Việc truyền ngôi Thiên hoàng Nhật Bản 2019}}

Ngày 30 tháng 4 năm 2019, Thiên hoàng Akihito bắt đầu các nghi thức thoái vị tại một đền thờ [[Thần đạo]] -  Đền thờ Kashikodokoro để báo cáo về việc nghỉ hưu của mình với các vị thần. Chỉ một phần của nghi lễ tại đền thờ được công bố trên truyền thông.<ref>{{Chú thích web|url=https://news.zing.vn/nhat-hoang-akihito-bat-dau-nghi-thuc-thoai-vi-post941231.html|title=Nhật hoàng Akihito bắt đầu nghi thức thoái vị|last=|first=|date=|website=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190430041831/https://news.zing.vn/nhat-hoang-akihito-bat-dau-nghi-thuc-thoai-vi-post941231.html|archive-date=2019-04-30|url-status=dead|access-date=}}</ref> Sau khi thoái vị, ngài Akihito sẽ có một cách gọi mới là Thái thượng Thiên hoàng, nhưng ông sẽ không còn nắm giữ những trách nhiệm chính như ký các tài liệu, đón tiếp các đoàn khách nước ngoài, dự các sự kiện chính phủ và thực hiện các nghi lễ trong hoàng cung. Thậm chí cũng không dự nghi lễ kế vị của con trai và gần như biến mất khỏi công chúng. Các hoạt động của cựu Nhật hoàng sẽ mang tính riêng tư để không can thiệp vào triều đại của tân Nhật hoàng. Sau khi thoái vị, Nhật hoàng Akihito sẽ tham gia các hoạt động như đi thăm bảo tàng, xem hòa nhạc hay tiếp tục nghiên cứu loài cá bống mà ông yêu thích.<ref name=":0" />

==Sau khi thoái vị và những năm sau đó==
Vào ngày 19 tháng 3 năm 2020, Hoàng đế danh dự Akihito và vợ [[Thái hậu Michiko]] đã rời khỏi Cung điện Hoàng gia, đánh dấu lần xuất hiện trước công chúng đầu tiên của họ kể từ khi thoái vị.<ref>{{chú thích web |url=https://english.kyodonews.net/news/2020/03/01c71493bb5f-former-emperor-empress-move-out-of-palace-after-26-yrs.html |title=Japan's former emperor, empress move out of palace after 26 yrs |access-date=19 March 2020 |archive-date=19 March 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200319225949/https://english.kyodonews.net/news/2020/03/01c71493bb5f-former-emperor-empress-move-out-of-palace-after-26-yrs.html |url-status=live }}</ref> Vào ngày 31 tháng 3, họ chuyển đến [[Dinh thự Takanawa]].<ref>{{chú thích web|url=https://www.japantimes.co.jp/news/2020/03/19/national/japan-former-emperor-empress-exit-palace/|title=Japan's former emperor and empress move out of palace after 26 years|work=The Japan Times|date=19 March 2020|access-date=10 June 2021|archive-date=2024-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20240406104341/https://www.japantimes.co.jp/news/2020/03/19/national/japan-former-emperor-empress-exit-palace/|url-status=dead}}</ref>

Vào tháng 12 năm 2021, Akihito tổ chức sinh nhật lần thứ 88 (''beiju''), khiến ông trở thành Thiên hoàng Nhật Bản có thể kiểm chứng được sống lâu nhất trong lịch sử được ghi lại.<ref>{{chú thích báo |last=Sugiura |first=Tatsuro |date=23 December 2021 |title=Akihito turns 88, longest-living among Japanese emperors |url=https://www.asahi.com/sp/ajw/articles/14508818 |work=The Asahi Shimbun |access-date=29 May 2022}}</ref> Thói quen hàng ngày của ông được cho là bao gồm đi dạo buổi sáng và buổi tối với vợ, đọc sách và thăm viện sinh học hoàng gia.<ref>{{chú thích báo |title=Japan's Emperor Emeritus Akihito turns 89 in his 'peaceful' retirement |url=https://www.laprensalatina.com/japans-emperor-emeritus-akihito-turns-89-in-his-peaceful-retirement/ |access-date=30 August 2023 |work=La Prensa Latina Media |date=22 December 2022 |archive-date=2023-10-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231004121117/https://www.laprensalatina.com/japans-emperor-emeritus-akihito-turns-89-in-his-peaceful-retirement/ |url-status=dead }}</ref>

Vào tháng 8 năm 2023, Akihito và Thái hậu đã đến thăm sân quần vợt, nơi họ gặp gỡ và giao lưu lần đầu với các thành viên của tổ chức chịu trách nhiệm bảo trì sân quần vợt.<ref>{{chú thích báo |date=27 August 2023 |title=Japan's Ex-Emperor, Ex-Empress Visit Tennis Court of 1st Encounter |language=en |work=nippon.com |url=https://www.nippon.com/en/news/yjj2023082600349/ |url-status=dead |access-date=30 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230829060759/https://www.nippon.com/en/news/yjj2023082600349/ |archive-date=29 August 2023}}</ref> Ngày [[23 tháng 12]] năm [[2023]], ông bước sang tuổi 90 đánh dấu việc Akihito là [[Thiên hoàng]] đầu tiên của [[Nhật Bản]] được kiểm chứng sống qua tuổi 90.

== Gia đình ==
Ngày [[10 tháng 4]] năm [[1959]] (năm Chiêu Hòa thứ 34), ông cưới [[Hoàng hậu Michiko|Michiko Shoda]] (sinh ngày [[24 tháng 10]] năm [[1934]]), con gái cả của [[Hidesaburo Shōda]] chủ tịch danh dự của [[công ty Nissing Flour Milling]]. Bà là thường dân đầu tiên lấy thành viên trong Hoàng gia. Akihito và Michiko Shoda có tất cả ba người con:
=== Con trai ===
* [[Hoàng thái tử Naruhito|Thiên hoàng Naruhito]] (sinh ngày [[23 tháng 2]] năm [[1960]]) (năm Chiêu Hòa thứ 35) - [[Thiên hoàng]]
* [[Fumihito|Thân vương Fumihito]] (sinh ngày [[30 tháng 11]] năm [[1965]]) (năm Chiêu Hòa thứ 40) - [[Thu Tiểu cung]]

=== Con gái ===
* [[Kuroda Sayako|Nội thân vương Sayako]] (sinh ngày [[18 tháng 4]] năm [[1969]]) (năm Chiêu Hòa thứ 44) - vợ Kuroda Yoshiki

== Phả hệ ==
{| class="wikitable"
|+'''Hoàng gia Akihito trong 4 thế hệ'''
|-
|-
| rowspan="8" align="center"| '''Akihito'''
| rowspan="4" align="center"| '''Tiên đế:'''<br>[[Hirohito|Thiên hoàng Chiêu Hòa]]
| rowspan="2" align="center"| '''Ông nội:'''<br>[[Thiên hoàng Đại Chính]]
| align="center"| '''Cụ nội:'''<br>[[Thiên hoàng Minh Trị]]
|-
| align="center"| '''Bà cụ nội:'''<br>Danh nghĩa: [[Hoàng hậu Shōken|Chiêu Hiến Hoàng hậu]] - Thực tế:<br>Bà [[Yanagihara Naruko|Naruko Yanagiwara-no-Fujiwara]], cung phi.
|-
| rowspan="2" align="center"| '''Bà nội:'''<br>[[Trinh Minh Hoàng hậu]]
| align="center"| '''Cụ nội:'''<br>Công tước Kujō Michitaka
|-
| align="center"| '''Bà cụ nội:'''<br>Bà Noma Ikuko, cung phi
|-
| rowspan="4" align="center"| '''Hoàng thái hậu:'''<br>[[Hương Thuần Hoàng hậu]]
| rowspan="2" align="center"| '''Ông ngoại:'''<br>Hoàng thân Kuniyoshi Kuni
| align="center"| '''Cụ ngoại:'''<br>Hoàng thân Kuni Asahiko
|-
| align="center"| '''Bà cụ ngoại:'''<br>Bà Isume Makiko, cung phi
|-
| rowspan="2" align="center"| '''Bà ngoại:'''<br>Công chúa Shimazu Chikako của Satsuma
| align="center"| '''Cụ ngoại:'''<br>Công tước Shimazu Tadayoshi
|-
| align="center"| '''Bà cụ ngoại:'''<br>Bà Hiro Sumako, cung phi
|}

== Chú thích ==
{{thể loại Commons|Emperor Akihito}}
{{Tham khảo}}

{{Thiên hoàng}}

{{Thời gian sống|1933}}

[[Thể loại:Thiên hoàng]]
[[Thể loại:Thái thượng Thiên hoàng]]
[[Thể loại:Người Tokyo]]
[[Thể loại:Thời kỳ Heisei]]
[[Thể loại:Bắc Đẩu Bội tinh hạng nhất]]
[[Thể loại:Người được nhận Huân chương lông cừu vàng Tây Ban Nha]]
[[Thể loại:Sinh năm 1993]]
[[Thể loại:Nhà bảo vệ môi trường Nhật Bản]]
[[Thể loại:Người nhận Huân chương Đại bàng trắng (Ba Lan)]]
[[Thể loại:Hoàng tử]]