Diễn biến hòa bình

Trang khóa hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng (khóa 30/500)
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Diễn biến hòa bình là khái niệm được một số nhà nước Xã hội chủ nghĩa sử dụng để nói về một chiến lược chính trị - ý thức hệ và xã hội của chủ nghĩa tư bảnchính trị cánh hữu nhằm chống lại chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa Marx-Leninchủ nghĩa cộng sản. Đó là một quá trình diễn biến lâu dài, âm thầm, không đổ máu và yên lặng, nhưng sẽ dẫn đến sự loại bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản và ý thức hệ của nó ở tại các nước xã hội chủ nghĩa [1]. Hiện nay, khái niệm này cũng được dùng để chỉ sự âm thầm can thiệp của một nước phương Tây vào tình hình chính trị nội bộ của một nước đối thủ, dù đó không phải một nước xã hội chủ nghĩa theo ý thức hệ chủ nghĩa Cộng sản, ví dụ như 1 nước cánh hữu là Nga.[2]

Từ "diễn biến hòa bình" lần đầu tiên được đề cập tới trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh bởi John Foster Dulles, ngoại trưởng Hoa Kỳ trong những năm 1950, khi nói về chính sách đối phó với Liên Xô.[3] Khái niệm này được Dulles mô tả là một quá trình chuyển đổi "hòa bình" từ một thể chế mà chính phủ Mỹ xem là độc tài sang dân chủ tại một nước xã hội chủ nghĩa.[4] Trung Quốc dưới thời Mao Trạch Đông đã tuyên bố chống lại "diễn biến hòa bình" từ năm 1959.[5] Nhất là sau sự kiện Thiên An Môn, báo chí Trung Quốc càng nhấn mạnh "thủ đoạn diễn biến hoà bình" của phương Tây nhằm đánh đổ các Nhà nước xã hội chủ nghĩa.[6]

Một số biến động dưới dạng "diễn biến hòa bình" gần đây diễn ra ở một số quốc gia[7] đã làm thay đổi mô hình chính trị của một đất nước, như việc "tự diễn biến" ở Miến Điện chuyển từ một chế độ quân phiệt (quân đội nắm quyền) sang mô hình nghị viện đầu phiếu[8] hay ở Đông Đức bãi bỏ Nhà nước Cộng sản chủ nghĩa.[9]

Nguồn gốc

Từ "diễn biến hoà bình" đã được biến đổi bởi ngoại trưởng Mỹ John Foster Dulles, từ một học thuyết ban đầu được vạch ra bởi George F. Kennan, trong cái gọi là điện tín dài vào ngày 22 tháng 2 năm 1946, đã đề xuất rằng các khối xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa có thể đạt đến trạng thái "sống chung hòa bình." [10] Điều này đã được bổ sung bởi Dulles hơn một thập kỷ sau đó, trong bài phát biểu vào năm 1957-1958, để "thúc đẩy diễn biến hòa bình hướng tới dân chủ."[10]

Tháng 10/1963, ngoại trưởng Anh Alex Douglas phát biểu "con đường đánh bại chủ nghĩa cộng sản là dùng tư tưởng của chúng ta để đánh vào các nước cộng sản chủ nghĩa". Theo đó, Mỹ cần trao đổi du học sinh với Liên Xô, rồi sau đó dùng hưởng thụ vật chất để cải biến tư tưởng - văn hóa của những du học sinh này. Sau khi những du học sinh này về nước thì đó chính là những "hạt giống" để tư tưởng thân phương Tây, phủ định chủ nghĩa xã hội dần thâm nhập vào nhà nước và người dân các nước xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là trong giới thanh niên. Tiêu biểu là Alexander Yakovlev, từng làm du học sinh ở Mỹ năm 1958, sau này trong cương vị Trưởng ban Tuyên giáo Đảng Cộng sản Liên Xô đã ngầm chấp thuận, cổ vũ cho các quan điểm xét lại lịch sử, phê phán cách mạng trên báo chí Liên Xô, góp phần làm Liên Xô tan rã[11]

Trong một bài phát biểu, Ngoại trưởng Mỹ Dulles nhắc tới "việc sử dụng các biện pháp hòa bình" để "đẩy nhanh quá trình tiến hóa của các chính sách của chính phủ trong khối Trung-Xô" để "rút ngắn tuổi thọ dự kiến của chủ nghĩa cộng sản."[12]

Theo Bạc Nhất Ba, Mao Trạch Đông khi nghe nói về những nhận xét ​​của Dulles đã nhận thấy đây là vấn đề nghiêm trọng, ông ra lệnh các cán bộ hàng đầu của Đảng phải nghiên cứu về phát biểu này.[10][13] Mao Trạch Đông thấy rằng ý tưởng về "diễn biến hoà bình" là một đe dọa nghiêm trọng, một "chiến thuật lừa đảo lớn" có thể khiến Trung Quốc suy đồi, và là một cuộc chiến chống lại các cường quốc xã hội chủ nghĩa mà không cần phương tiện quân sự[10] Mao Trạch Đông cảm thấy rằng cuộc chiến đã được tiến hành, với một số hiệu quả, chống lại Liên Xô. Sau sự sụp đổ của Liên Xô, những người cộng sản Trung Quốc càng trở nên quan tâm nhiều hơn về chiến lược này.[13]

Quan điểm của chính phủ Việt Nam

"Diễn biến hòa bình" cũng được Chính phủ Việt Nam nói về các hoạt động của một số cá nhân hoặc phong trào tự xưng là vận động dân chủ, nhân quyền trong và ngoài nước để có các hành vi "tuyên truyền chống nhà nước Việt Nam", hoặc các tiếng nói "đối nghịch và vi phạm pháp luật Việt Nam".[14] Một mặt, Việt Nam tiếp tục hội nhập, xây dựng quan hệ trên mọi mặt với các quốc gia phương Tây (như Mỹ, EU), mặt khác Nhà nước Việt Nam vẫn đề phòng sự can thiệp của các nước phương Tây vào tình hình chính trị Việt Nam.

Ngoài diễn biến hòa bình do bên thứ ba tác động, một phần quan trọng khác là "tự diễn biến hòa bình", tức là nhận thức của cá nhân hay tổ chức trong nước tự thay đổi, làm chủ nghĩa cá nhân trỗi dậy, lây lan trên diện rộng khiến "xa rời mục tiêu chủ nghĩa xã hội" mà nhà nước đề ra.[15]

Khái niệm chính thống

Theo định nghĩa của Từ điển Bách khoa Việt Nam của Viện Khoa học Xã hội Việt Nam thì:[16]

Đối tượng tác động

Để đạt được mục tiêu đề ra, phạm vi tác động của "diễn biến hòa bình" về tư tưởng và lý luận tập trung hướng tới bao gồm[17].

  • Một bộ phận cán bộ trong Đảng, kể cả cán bộ cấp cao, đang giữ những vị trí trọng trách trong bộ máy quản lý nhà nước và hệ thống chính trị, cán bộ hoạch định chiến lược, cán bộ làm công tác tư tưởng lý luận, công tác, tổ chức...
  • Trí thức và tầng lớp văn nghệ sĩ - một lực lượng nhạy cảm chính trị xã hội cao, thường chịu sự tác động rất nhanh nhạy trước những biến cố xã hội.
  • Thanh niên, sinh viên, lực lượng đông đảo và có vai trò to lớn trong đời sống xã hội, là bộ phận năng động, nhạy bén, có khả năng tiếp nhận và thích nghi với cái mới nhanh, nhiệt tình, xông xáo; nhưng vốn sống và kinh nghiệm ít, kiến thức và bản lĩnh chính trị hạn chế, mức độ kiềm chế và năng lực đề kháng trước những cám dỗ thấp, dễ bị lôi kéo bởi những luồng thông tin sai lệch.
  • Những phần tử cơ hội chính trị có quan điểm sai trái, đối lập với chủ trương đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Đây là những thành phần cực đoan giàu tham vọng chính trị, sẵn sàng tiếp tay cho nước ngoài, tập hợp lôi kéo xây dựng lực lượng chống phá ra từ bên trong.
  • Một bộ phận nhân dân do thiếu hiểu biết, hoặc bị lợi dụng, mua chuộc dụ dỗ, đặc biệt là dân tộc ít người, đồng bào theo các tôn giáo... Bộ phận này thường bị kích động, lôi kéo, trở thành quân cờ chính trị trong tay các thế lực nước ngoài. Bộ phận này có vai trò như một công cụ gây áp lực chính trị, buộc chính phủ Việt Nam nhượng bộ thay đổi đường lối.

Mục tiêu

Mục tiêu của Diễn biến hòa bình tập trung ở các khía cạnh:[18]

  • Về hệ tư tưởng: Dùng nhiều kế hoạch và phương tiện, tuyên truyền nhằm xuyên tạc, phủ định chủ nghĩa Marx-Lenin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, cũng như những nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam, từ đó gây ra "tự diễn biến", hòng tạo ra sự khủng hoảng về lý tưởng chính trị, làm suy thoái về tư tưởng, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Từ đó làm chệch hướng và sụp đổ chế độ chính trị, từng bước thay thế chủ nghĩa Marx-Lenin và Tư tưởng Hồ Chí Minh bằng ý thức hệ tư bản chủ nghĩa.
  • Về định hướng phát triển: Xóa bỏ chủ nghĩa xã hội, mục tiêu, lý tưởng của Đảng Cộng sản Việt Namdân tộc Việt Nam. Tạo áp lực và gây sức ép buộc Việt Nam quay trở lại chủ nghĩa tư bản. Ví dụ như:
  • Về thể chế pháp luật: Đòi xóa bỏ Điều 4 của Hiến pháp, thủ tiêu vai trò lãnh đạo của Đảng, thực hiện đa nguyên, đa đảng.[19]

Mục tiêu chung của diễn biến hòa bình là làm cho đại đa số cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, từ cán bộ cấp cao cho đến người dân đều có chung tâm trạng hoài nghi, dao động.[20]

Các biện pháp thực hiện Diễn biến hòa bình

Theo quan điểm của nhà nước Việt Nam, các sách lược thực hiện Diễn biến hòa bình diễn ra trên nhiều lĩnh vực:

Về chính trị - xã hội

  • Phối hợp đồng bộ giữa bên ngoài và bên trong mà chủ yếu là triệt để khai thác các phần tử bất mãn chống đối trong nước, nhất là một số trí thức và cán bộ biến chất, các phần tử cơ hội chính trị, tập trung xuyên tạc và phủ định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với mưu đồ dùng chính cộng sản chống lại và phản bác chủ nghĩa cộng sản. Trọng tâm là làm cho quần chúng nhân dân, kể cả một bộ phận cán bộ, đảng viên xa rời chủ nghĩa Marx, xa rời tư tưởng Hồ Chí Minh.
  • Sử dụng chính những kẻ cơ hội và Đảng viên biến chất. Mục tiêu của tự diễn biến trong nội bộ Đảng là tách Đảng ra khỏi dân, đối lập Đảng với dân. Thông qua thổi phồng khuyết điểm, yếu kém của chính những phần tử cơ hội, bọn quan liêu, tham nhũng để quy chụp, đánh đồng những Đảng viên xấu, hủ bại với những Đảng viên tốt, trung kiên; nhằm làm cho quần chúng nhân dân lẫn lộn tốt-xấu, đánh đồng những cá nhân biến chất với lý tưởng cộng sản và tổ chức Đảng nói chung.
  • Thông qua các hiện tượng cụ thể có thật, những yếu kém, bất cập của chính phủ, nhưng được nhào nặn, bóp méo, cường điệu với dụng ý xấu, nhằm quy kết và phủ định những thành quả của đổi mới, xuyên tạc nhằm bôi đen chế độ, phủ định con đường chủ nghĩa xã hội.
  • Về xã hội: lợi dụng các mâu thuẫn, khiếu kiện, các chiêu bài "dân chủ", "nhân quyền" và "tôn giáo" để can thiệp vào tình hình nội bộ, phá hoại sự ổn định của Việt Nam.
  • Về quốc phòng - an ninh: xuyên tạc đường lối, chính sách quốc phòng-an ninh, đối ngoại của Đảng-Nhà nước. Thực hiện mưu đồ "phi chính trị hóa" Quân đội nhân dân Việt Nam và công an nhân dân… làm mất lý tưởng, sức chiến đấu của lực lượng vũ trang để sẵn sàng tạo cớ răn đe, can thiệp quân sự hoặc xâm lược khi điều kiện chín muồi.
  • Về kinh tế: xuyên tạc đường lối, chính sách kinh tế; thúc đẩy chuyển hoá cơ cấu kinh tế, thành phần kinh tế, xâm nhập, chiếm lĩnh các địa bàn, các lĩnh vực kinh tế quan trọng nhằm tước bỏ vai trò điều hành nền kinh tế của Nhà nước; từ đó thúc đẩy, chuyển hóa nền kinh tế sang quỹ đạo tư bản chủ nghĩa.[21]
  • Về lịch sử: xuyên tạc lịch sử dân tộc và bôi nhọ uy tín của các nhà lãnh đạo cách mạng Việt Nam.[cần dẫn nguồn]

Về giáo dục

Thông qua các chương trình đưa cán bộ ra nước ngoài học tập, nghiên cứu bằng nhiều nguồn vốn khác nhau, nhất là nguồn tài trợ nước ngoài, hòng tạo ra một “thế hệ cán bộ thân phương Tây”, sau này nắm dần các cương vị trọng yếu trong hệ thống chính trị. Mặt khác, thông qua việc hợp tác đào tạo tại Việt Nam để truyền bá các quan điểm xa lạ, gạt bỏ hệ tư tưởng cách mạng trong học viên[22].

Tổng thống Mỹ Ronald Reagan từng tuyên bố: "Đầu tư cho học sinh - sinh viên các nước Xã hội chủ nghĩa đang du học ở Mỹ là một khoản đầu tư lâu dài, hãy gây ảnh hưởng tư tưởng với họ, hun đúc họ trong lối sống và giá trị quan niệm văn minh Mỹ, chờ họ từng bước trở thành rường cột của xã hội họ, rồi thông qua cái đầu của họ biến đất nước đó chuyển mình theo nền văn minh tư bản của ta". Ngay từ thập niên 1960, Mao Trạch Đông cũng lưu ý rằng các nước phương Tây sẽ thông qua việc tài trợ cho các du học sinh để đào tạo các phần tử có tư tưởng thân phương Tây, ủng hộ văn hóa phương Tây, rồi sau đó nhóm này sẽ về nước và thâm nhập vào hệ thống chính trị, báo chí, truyền thông, từ đó dần làm biến chất Đảng Cộng sản Trung Quốc từ bên trong: "Chủ nghĩa đế quốc gửi gắm tham vọng diễn biến hòa bình vào thế hệ thứ 3, thứ tư của chúng ta, phải đặc biệt cảnh giác những kẻ dã tâm và những kẻ có mưu đồ cá nhân muốn tiếm quyền lãnh đạo của Đảng và Nhà nước"[23]

Về truyền thông và văn hóa

  • Thông qua con đường hợp tác trên các lĩnh vực giáo dục đào tạo, báo chí, truyền thông, hội thảo, triển lãm, tài trợ… để từng bước hình thành các tổ hợp, tập đoàn, câu lạc bộ, báo chí tư nhân, nhà xuất bản tư nhân, trang thông tin điện tử, cơ quan ngôn luận ngầm ủng hộ diễn biến hòa bình.[24] Thông qua mô hình liên doanh - liên kết để vô hiệu hóa vai trò kiểm duyệt của các nhà xuất bản, nhằm tung ra thị trường các văn hóa phẩm độc hại, trái với thuần phong mỹ tục, chuẩn mực đạo đức của dân tộc.
  • Tăng cường truyên truyền về 3 mô hình: quảng bá xã hội dân sự, cổ vũ việc xóa bỏ vai trò điều tiết của Nhà nước trong kinh tế thị trường, quảng bá mô hình nhà nước theo hướng tư bản chủ nghĩa[25]
  • Truyền bá văn hóa, lối sống tư sản phương Tây - lối sống thực dụng, vụ lợi cá nhân, sùng bái đồng tiền, dâm ô, trụy lạc phi nhân tính... Kích thích sự phục hồi, phát triển lối sống mê tín dị đoan, tôn thờ chủ nghĩa hữu thần; tìm hiểu, móc nối, mua chuộc, lôi kéo, kích động trí thức, văn nghệ sĩ có tư tưởng bất mãn, thù địch, cơ hội, hữu khuynh cực đoan, sa đọa về phẩm chất đạo đức... vào con đường chống lại Đảng Cộng sản Việt Nam và nhà nước Việt Nam. Tìm cách thao túng, lũng đoạn, chi phối các cơ quan, tổ chức văn hóa, văn nghệ làm cho văn hóa, văn nghệ đi chệch "định hướng XHCN".[26][24].

Bản chất của chiến lược "diễn biến hòa bình" là không hề thay đổi, song phương thức, biện pháp tiến hành "diễn biến hòa bình" thì biến hóa khôn lường và ngày càng tinh vi, đa dạng.[21] Mục tiêu của diễn biến hòa bình về văn hóa là tập trung phá hoại truyền thống văn hóa dân tộc, văn hóa cách mạng, các chuẩn mực đạo đức, lối sống xã hội chủ nghĩa. Dùng nhiều biện pháp để các sản phẩm văn hóa độc hại xâm nhập vào quần chúng, đặc biệt là thế hệ thanh niên, làm chuyển đổi giá trị thẩm mỹ, chuyển đổi các thang bậc giá trị đạo đức của xã hội theo chiều hướng xấu; biến thế hệ trẻ thành công cụ và lực lượng xã hội chủ yếu của diễn biến hòa bình.[26]

"Diễn biến hòa bình về văn hóa" là biện pháp âm thầm nhưng hậu quả mà nó gây ra lại lâu dài nhất. Đánh vào văn hóa chính là đánh vào tương lai của cả dân tộc. Kinh tế hoặc chính trị suy thoái thì có thể khôi phục lại sau vài năm, còn văn hóa - đạo đức suy đồi thì phải mất nhiều thế hệ mới khôi phục được, thậm chí không bao giờ khôi phục lại được. Một dân tộc mất đi bản sắc văn hóa, con người sống không có đạo đức, không tôn trọng chuẩn mực xã hội, văn hóa trở nên lai căng thì dân tộc đó cũng sẽ sớm suy tàn hoặc sẽ bị đồng hóa bởi văn hóa ngoại lai.

Một số trường hợp điển hình

Diễn biến hòa bình tại Liên Xô

Tại Liên Xô, phương Tây đã thành công trong việc cài cắm những nhân vật có tư tưởng sùng bái phương Tây nắm quyền tại các cơ quan truyền thông, báo chí, tuyên truyền lớn của đất nước. Ví dụ, từ 1986 đến 1988, một loạt cán bộ chủ chốt của các tờ báo có ảnh hưởng lớn tại Liên Xô được thay thế bởi những người ủng hộ chủ trương “Tây hóa”, từ đó các tờ báo này đã gây khuynh đảo dư luận, làm cho nhiều người ngộ nhận và ảo tưởng đối với chủ nghĩa tư bản phương Tây, tạo tiền đề để gây sự bất mãn trong nhân dân, khiến họ quay sang công kích chủ nghĩa xã hội. Năm 1959, lần đầu tiên có 4 cán bộ của Liên Xô sang học ở Mỹ, 2 trong số đó là A. Yakovlev, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng phụ trách công tác tư tưởng-lý luận và tướng tình báo C. Danilovich về sau đã có liên hệ với tình báo Mỹ (CIA)[27]

Đến thập niên 1980, các nước phương Tây bắt đầu tài trợ thành lập một loạt các tổ chức phi chính phủ ở Liên Xô. Các tổ chức phi chính phủ này ra sức truyền bá tư tưởng, lối sống và văn hóa phương Tây để tác động tới tư tưởng văn hóa, đạo đức của người dân Liên Xô[28]. Về mặt truyền thông, trước tiên là phá vỡ sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước Liên Xô với hệ thống truyền thông - báo chí, tiếp đó là đòi thành lập các nhà xuất bản tư nhân, báo chí tư nhân, thu hẹp quyền lực của Chính phủ trong các hoạt động xã hội[29].

Tháng 1/1987, Gorbachev đề xướng phong trào xét lại lịch sử Liên Xô, các nhà báo thân phương Tây được cài cắm trong các cơ quan báo chí lập tức viết hàng loạt bài công kích: công nghiệp hóa đất nước của Stalin là "vô tích sự", phóng đại sai sót của Stalin thời kỳ đầu chiến tranh, thậm chí phủ nhận thắng lợi của chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Sau đó, việc phê phán Stalin dần dần chuyển sang phê phán, phủ định thành quả của Cách mạng Tháng Mười, Chủ nghĩa Marx - Lenin. Các loại ấn phẩm, phát thanh truyền hình quay sang chỉ trích lịch sử cách mạng, mặt trận báo chí của Đảng Cộng sản Liên Xô dần bị "đánh chiếm", tư tưởng Đảng viên và nhân dân Liên Xô trở nên dao động dữ dội, lòng tin vào sự nghiệp Cách mạng sụt giảm nghiêm trọng, trong khi những luận điệu phê phán dù vô căn cứ lại được coi là chân lý. Kết quả là trong lúc nguy cấp, đã không còn ai đứng lên để bảo vệ Đảng Cộng sản và chủ nghĩa xã hội. Năm 1994, nhà văn Yuri Boldarev khi nhìn lại tình cảnh của thời kỳ này đã nói: “Trong sáu năm, báo chí Liên Xô đã thực hiện được mục tiêu mà quân đội Đức Quốc xã tinh nhuệ nhất cũng không thể thực hiện được khi xâm lược nước ta vào những năm 1940. Quân đội Đức có thiết bị kỹ thuật hàng đầu nhưng thiếu một thứ, đó là hàng triệu ấn phẩm mang vi khuẩn hủy diệt tư tưởng của nhân dân”[30].

Diễn biến hòa bình trên lĩnh vực báo chí - tư tưởng ở Liên Xô cuối thập niên 1980 thể hiện qua các mặt sau[31]:

  • Thứ nhất: Đảng dần mất đi sự kiểm soát với truyền thông, báo chí và giới lý luận. Xuất hiện rất nhiều bài viết xét lại lịch sử, xét lại chủ nghĩa xã hội trên báo chí mà không bị ngăn chặn và xử lý.
  • Thứ hai: các "tổ chức phi chính phủ" xuất hiện rất nhiều (hơn 30.000 tổ chức vào năm 1987), trong đó nhiều tổ chức nhận tài trợ nước ngoài, vận động ngầm hoặc công khai truyền bá tư tưởng phủ nhận Nhà nước Liên Xô.
  • Thứ ba: Làn sóng xét lại lịch sử, phủ định lịch sử ở Liên Xô lan rộng. Tháng 6/1988, báo Tin tức công khai đăng bài chỉ trích bộ giáo trình Lịch sử Liên Xô đang được giảng dạy trong trường học, rồi sau đó chính ngành giáo dục cũng bãi bỏ giáo trình này. Đến cuối năm 1988, có những tờ báo báo công khai xét lại, phủ nhận vai trò của Cách mạng Tháng Mười.

Tháng 4/1989, Gorbachev kêu gọi các ủy viên Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô tuổi đã cao hãy nghỉ hưu. 115 ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã viết đơn xin nghỉ hưu vì tin rằng đất nước sẽ phát triển hơn với đội ngũ được trẻ hóa. Đây chính là sai lầm của những người cộng sản trung thành trong Đảng Cộng sản Liên Xô. Trong ba năm 1987-1989, khoảng 50% cán bộ cơ quan chiến lược trong quân đội, hơn 100 cán bộ chính trị cấp chiến dịch - chiến lược và 30% tướng lĩnh bị cách chức hoặc loại khỏi quân đội với lý do “tư tưởng bảo thủ, không ủng hộ cải tổ”, thay thế họ là những phần tử “cấp tiến”. Từ năm 1986 đến 1988, một loạt cán bộ chủ chốt của các tờ báo có ảnh hưởng lớn tại Liên Xô được thay thế bởi những người ủng hộ chủ trương “Tây hóa” của Gorbachev, từ đó các tờ báo này đã khuynh đảo dư luận, làm cho nhiều người dân ảo tưởng vào phương Tây[32]

Việc kiểm soát báo chí, truyền thông bị buông lỏng, dẫn tới việc báo chí Liên Xô bị tiền bạc và lợi ích thương mại chi phối vào cuối thập niên 1980, các tờ báo đua nhau khai thác những vấn đề gây sốc như tình dục, bạo lực... Ngay cả một số tờ báo giàu truyền thống như báo Đoàn viên thanh niên cộng sản Mátxcơva cũng trở thành "báo lá cải vỉa hè", thường xuyên đăng những nội dung tình dục, loạn luân nhằm thu hút độc giả. Trên truyền thông xuất hiện những ý kiến đòi mở nhà chứa và hợp pháp hóa mại dâm, có người thậm chí công khai kiến nghị thành phố Mátxcơva dành riêng một "khu đèn đỏ" để tổ chức mại dâm công khai. Dưới ảnh hưởng của thị trường và cám dỗ vật chất, báo chí, truyền hình, phát thanh cũng như các nhà xuất bản đua nhau theo đuổi lợi nhuận, không những quên đi trách nhiệm chính trị, thậm chí mất đi cả lương tâm xã hội. Các tác phẩm học thuật nghiêm túc thì gần như vắng bóng, chỉ được in ấn nội bộ để trao đổi trong phạm vi hẹp[33].

Đảng Cộng sản Liên Xô đã trải qua rất nhiều khó khăn thử thách và đã vượt qua tất cả: Năm 1917, 35 vạn đảng viên đã lãnh đạo giai cấp công nhân Nga lật đổ ách thống trị của Sa hoàng, cùng nhân dân chống lại sự can thiệp vũ trang của 14 nước để bảo vệ thành công cách mạng. Năm 1941, 5.540.000 đảng viên đã cùng nhân dân chiến thắng phát xít Đức trong cuộc chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, lãnh đạo công cuộc xây dựng Liên Xô trở thành siêu cường. Vậy nhưng, năm 1991, Đảng Cộng sản Liên Xô với 20 triệu đảng viên lại sụp đổ, không phải do kẻ thù bên ngoài, mà chính là do những mầm mống diễn biến, tự diễn biến tư tưởng bên trong nội bộ Đảng[27].

Từ thập niên 2000 tới nay

Tiếp sau sự sụp đổ của Liên Xô là sự tan rã hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu, đến thập niên 2000, các cuộc "cách mạng sắc màu" - một dị bản của "diễn biến hoà bình" có kết hợp với yếu tố bạo loạn lật đổ - cũng được thực hiện thành công ở một loạt các nước. Mặc dù có những điểm không giống nhau, nhưng "cách mạng đường phố", "cách mạng Nhung", "cách mạng Cam", Mùa xuân Ả Rập... đều có điểm chung: tiến hành lật đổ chính quyền thông qua biểu tình. Theo Đại tá, PGS - TS Văn Đức Thanh, đây là những cuộc đảo chính lật đổ chính quyền theo kiểu dùng "bạo lực đường phố", sử dụng quần chúng địa phương bị kích động bởi những trung tâm quyền lực từ bên ngoài[22].

Mùa xuân Ả Rập hoặc các cuộc “cách mạng sắc màu” hồi năm 2010 có những điểm chung là[34]:

  • Đều nhằm thay đổi chế độ cầm quyền: Nếu các cuộc “cách mạng sắc màu” ở Đông Âu mượn cớ phản đối sự “gian lận trong bầu cử tổng thống” để giành chính quyền thì “Mùa xuân A-rập” xuất phát từ các khủng hoảng kinh tế - xã hội.
  • Phương pháp đều dựa trên cơ sở luận thuyết chính trị mang tên “đấu tranh phi bạo lực” (biểu tình đông người, bất tuân dân sự...) mà tác giả là Gene Sharp, một chuyên gia chính trị nổi tiếng ở Mỹ. Nội dung luận thuyết này đã được dịch ra nhiều thứ tiếng và phổ biến tới nhiều nước trên thế giới. Tuy nhiên, “đấu tranh phi bạo lực” chỉ là giai đoạn ban đầu, sau đó các lực lượng đối lập sẽ thực hiện bạo loạn loạt đổ hoặc chiến tranh quân sự quyết liệt nhất nếu thấy cần thiết, đẩy đất nước vào nội chiến hoặc bị quân đội nước ngoài tấn công.
  • Thế lực đứng sau là các cơ quan tình báo của các nước phương Tây, các tổ chức phi chính phủ, các "quỹ tài trợ dân chủ", các tổ chức xã hội dân sự... thậm chí cả các lực lượng đặc nhiệm từ bên ngoài có chức năng huấn luyện chiến thuật quân sự cho các lực lượng đối lập để nếu cần, các lực lượng đối lập có thể sử dụng chiến tranh để lật đổ chính phủ. Trên thực tế, nhiều cuộc chính biến ở Đông Âu, Trung Đông đã chuyển từ "phi bạo lực" ban đầu sang chiến tranh quy mô lớn (nội chiến Syria, nội chiến Ukraina, nội chiến Libya, nội chiến Yemen...)

Diễn biến hòa bình tại Việt Nam hiện nay

Diễn biến trong báo chí - truyền thông

Từ những năm 2000, báo chí - truyền thông ở Việt Nam dần bị buông lỏng quản lý, dẫn tới hiện tượng nhiều cơ quan báo chí Việt Nam bị tiền bạc và lợi ích thương mại chi phối. Khuynh hướng "thương mại hóa" báo chí diễn biến theo chiều hướng ngày càng trầm trọng, phức tạp. Biểu hiện "thương mại hóa" dễ nhận thấy nhất là nhiều cơ quan báo chí chỉ quan tâm phục vụ những thị hiếu thấp kém, tầm thường, họ tập trung đưa các tin, bài mang tính giật gân, câu khách, mô tả tội ác một cách thái quá, chú trọng đến các vụ việc rùng rợn, nội dung khêu gợi, dung tục.... Hậu quả là sự "lá cải hóa" chất lượng nội dung thông tin, hạ thấp tính chính trị - văn hóa - khoa học của báo chí, thiếu quan tâm đến tính giáo dục, gây hậu quả, tác động xấu đối với cộng đồng. Nhiều cơ quan báo chí, đài truyền hình, nhà xuất bản còn lợi dụng việc "liên kết sản xuất, liên kết xuất bản" để ngấm ngầm "bán bài, bán sóng", tức là nhận tiền rồi giao luôn trách nhiệm kiểm soát cho các tổ chức, cơ sở kinh doanh tư nhân để họ tự tổ chức in ấn, phát hành sách, trình chiếu chương trình truyền hình. Hậu quả của sự "thương mại hóa" này rất nghiêm trọng, đó là sự đánh mất trách nhiệm tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, văn hóa đối với nhân dân; các cơ quan báo chí dần rơi vào sự khống chế của tư nhân, khiến báo chí - truyền thông dần bị "tư nhân hóa"; làm đánh mất vai trò quản lý, giám sát của cơ quan chủ quản, sự chỉ đạo của Đảng và Nhà nước.[35]

Tự diễn biến

Nền kinh tế thị trường đầy cám dỗ vật chất rất dễ khiến con người sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, thực dụng, tham nhũng, lãng phí; làm gia tăng các tệ nạn xã hội như hối lộ, ma túy, mại dâm; cán bộ trở nên quan liêu, xa dân, sống xa hoa hưởng lạc. Nó cũng sẽ thúc đẩy quá trình phân hóa giàu nghèo trong xã hội và ngay cả trong Đảng, thúc đẩy "tự diễn biến" ngay trong nội bộ Đảng. Tại Hội nghị cán bộ toàn quốc quán triệt và triển khai Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chỉ rõ:

“Thời gian gần đây các làn sóng chống đối ta về mặt tư tưởng chính trị lại rộ lên, có lúc dồn dập… Nước ta bên cạnh những thành tựu lớn cũng xuất hiện những khó khăn và thách thức mới, các tệ nạn xã hội như tham nhũng, hối lộ, ma túy, mại dâm… tiếp tục gia tăng, sự phân hóa giàu nghèo phát triển”[36]
“Bây giờ trong Đảng cũng có sự phân hóa giàu nghèo, có những người giàu lên rất nhanh, cuộc sống xa cách người lao động; liệu rồi người giàu có nghĩ giống người nghèo không? Nhà triết học cổ điển Đức Phơ-bách đã từng nói rằng, người sống trong lâu đài nghĩ khác người ở nhà tranh. Mai kia Đảng này sẽ là Đảng của ai? Có giữ được bản chất là đảng cách mạng của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động, của dân tộc không?”[37]

Ông Phan Xuân Biên viết trên Tạp chí Tuyên giáo ngày 10-4-2009: "Các thế lực thù địch lợi dụng triệt để bối cảnh quốc tế và trong nước, nhất là tình hình xã hội như tranh chấp, khiếu kiện, đình công; quan liêu, tham nhũng, lãng phí; những vấn đề lịch sử, dân tộc, tôn giáo, tự do, dân chủ, nhân quyền và bằng mọi ngả đường để thực hiện âm mưu nhất quán là nhằm xóa bỏ nền tảng tư tưởng của Đảng ta - chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đi đến làm suy yếu và thủ tiêu vai trò lãnh đạo của Đảng, xóa bỏ chế độ XHCN, đưa nước ta theo con đường TBCN (Tư bản Chủ nghĩa). Dù chưa đạt được âm mưu cuối cùng nhưng các hoạt động "diễn biến hoà bình" kết hợp với nhiều yếu tố khách quan và chủ quan đã tác động đến tư tưởng của một số cán bộ đảng viên, tạo nên sự tự diễn biến "tự chuyển hóa" trong nội bộ Đảng và xã hội với xu hướng ngày càng phức tạp".[21]

Năm 2016, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban hành Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, trong đó cảnh báo về sự nguy hiểm của suy thoái về tư tưởng chính trị, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ Đảng, trong đó có đoạn: "...sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" chỉ là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Những hạn chế, khuyết điểm nêu trên làm giảm sút vai trò lãnh đạo của Đảng; làm tổn thương tình cảm và suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, là một nguy cơ trực tiếp đe doạ sự tồn vong của Đảng và chế độ."[38]

Chủ trương của chính phủ Việt Nam là phải "cảnh giác, đề phòng, và chủ động đối phó, tấn công vào các cáo buộc sai lệch về Việt Nam, vô hiệu hóa các vũ khí, công cụ, chiêu bài chính trị, đặc biệt là các vấn đề tự do, dân chủ, nhân quyền, các vấn đề cao đẹp đã bị lợi dụng làm chiêu bài. Chống lại mục đích chuyển hóa, lật đổ, và thay thế các chế độ xã hội chủ nghĩa của Hoa Kỳ và các nước tư bản phương Tây".[39] Văn kiện Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam coi diễn biến hòa bình là một trong bốn nguy cơ lớn với sự tồn tại của Đảng.

Trong quá trình hội nhập quốc tế, Việt Nam không có lựa chọn nào khác là xây dựng quan hệ kinh tế, chính trị và an ninh với các nước Tư bản chủ nghĩa là tác giả của Diễn biến hòa bình, như Mỹ, Liên minh châu Âu (EU). Chính vì vậy, một mặt vẫn tuyên truyền trong nước về sự nguy hiểm của Diễn biến hòa bình, mặt khác, chính phủ Việt Nam mềm mỏng trong quan hệ ngoại giao. Chính phủ Việt Nam chỉ phát ngôn chung chung, không nêu rõ ai là tác giả của các hoạt động Diễn biến hòa bình.[40] Việt Nam cũng không làm rạch ròi như trước thế nào là chủ nghĩa đế quốc và ai là kẻ thù của chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, sau một số "Cách mạng sắc màu" diễn ra tại các nước Đông Âu, dẫn tới sự bất ổn và sụp đổ của nhiều chế độ chính trị tại một số nước, Việt Nam trở nên quan ngại hơn. Chính phủ Việt nam coi việc xử lý thế nào để vẫn giữ được bản sắc dân tộc và độc lập tự chủ của đất nước là vấn đề lớn mà VN cần phải làm[41]

Chủ trương của chính quyền các nước

Trung Quốc

Ngay từ thập niên 1960, Chủ tịch Trung Quốc là Mao Trạch Đông đã cảnh báo rằng các nước phương Tây sẽ thực hiện diễn biến hòa bình thông qua việc tài trợ cho các du học sinh để đào tạo các phần tử có tư tưởng thân phương Tây, ủng hộ văn hóa phương Tây, rồi sau đó nhóm này sẽ về nước và thâm nhập vào hệ thống chính trị, báo chí, truyền thông, từ đó dần làm biến chất Đảng Cộng sản Trung Quốc từ bên trong. Ông nói: "Chủ nghĩa đế quốc gửi gắm tham vọng diễn biến hòa bình vào thế hệ thứ ba, thứ tư của chúng ta, phải đặc biệt cảnh giác những kẻ dã tâm và những kẻ có mưu đồ cá nhân muốn chiếm quyền lãnh đạo của Đảng và Nhà nước"[23]

Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào trong tuyên bố đầu năm 2012 của mình nhắc nhở các thành viên trong Đảng Cộng sản Trung Quốc cẩn thận với "diễn biến hòa bình", kêu gọi các biện pháp tích cực chống lại "sự thâm nhiễm về văn hóa và tư tưởng của các thế lực thù địch".[4] Tuyên bố của ông Hồ Cẩm Đào cho thấy sự xiết chặt kiểm soát an ninh tư tưởng trong thời gian tới tại Trung Quốc. Tồn tại qua "hiệu ứng domino" từ sự sụp đổ của khối Xã hội chủ nghĩa những năm cuối thập kỷ 1980, đầu thập kỷ 1990, Đảng Cộng sản Trung Quốc một lần nữa được cảnh báo về mối đe dọa diễn biến hòa bình từ Cách mạng Hoa Nhài hay phong trào Mùa xuân Ả Rập tại Trung Đông và Bắc Phi.[4][42]

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin, cả 2 đều ủng hộ chính sách nghiêm cấm tuyên truyền đồng tính luyến ái nhằm ngăn chặn sự hủy hoại truyền thống văn hóa, đạo đức của dân tộc

Về mặt văn hóa - xã hội, Chính phủ Trung Quốc kiểm duyệt chặt chẽ mọi nội dung được cho là sẽ gây tác động xấu, làm băng hoại văn hóa truyền thống và đạo đức của đất nước. Ủy ban về Báo chí, Xuất bản, Phát thanh, Điện ảnh và Truyền hình Trung Quốc hoạt động rất mạnh tay trong lĩnh vực an ninh văn hóa. Tất cả những bộ phim Trung Quốc không bao giờ được phép xuất hiện những cảnh quay mô tả hoạt động quan hệ tình dục, khỏa thân. Các mối quan hệ và hành vi bất thường như loạn luân, đồng tính luyến ái, hôn nhân đồng tính, ấu dâm cũng bị cấm hoặc phải cắt bỏ mọi cảnh quay liên quan.[43] Chính phủ Trung Quốc cũng cấm tất cả các nội dung về đồng tính luyến ái được xuất hiện trên sóng phát thanh truyền hình, như là một phần của chính sách chống lại những nội dung "thô tục, vô đạo đức và không lành mạnh". Cảnh sát Trung Quốc giám sát chặt những hoạt động của các tổ chức phi chính phủ, và họ sẽ giải tán những hoạt động đó nếu phát hiện ra chúng có ý đồ cổ vũ đồng tính luyến áihôn nhân đồng tính[44]

Trung Quốc cũng kiểm soát chặt các nội dung trên internet. Hiệp hội dịch vụ Netcast Trung Quốc có thẩm quyền kiểm duyệt các nội dung trực tuyến, mọi nội dung hiển thị hành vi tình dục, giới tính bất thường, bao gồm loạn luân, đồng tính luyến ái, lạm dụng tình dục, chuyển đổi giới tính... Các quy định khác cũng nêu rõ nội dung sẽ bị xóa bỏ nếu khuyến khích "lối sống xa hoa thác loạn", đăng "chi tiết cảnh bạo lực và tội ác" hoặc "hành vi khiêu dâm" bao gồm cả thủ dâm. Tất cả những phim ảnh, bài báo vi phạm quy định này đều sẽ bị gỡ bỏ khỏi Internet. Quy định này đã được ban hành năm 2017, sau khi chính phủ Trung Quốc nhận định sự xuất hiện dày đặc của các bộ phim về đồng tính luyến ái trên Internet đã làm băng hoại giới trẻ Trung Quốc bởi nội dung gây suy đồi đạo đức và văn hóa gia đình[43].

Năm 2021, Trung Quốc ban hành quy định cấm nam nghệ sĩ có ngoại hình "ẻo lả", nữ tính hóa[45] Những nghệ sĩ vi phạm đạo đức, pháp luật, phát ngôn phản cảm cũng bị “phong sát” - cấm hoạt động. Tối 2/9/2021, Ban tuyên giáo Trung ương Trung Quốc ra chỉ thị dọn dẹp sự hỗn loạn của thị trường ca nhạc và tiếp tục cấm phim có hình ảnh đồng tính luyến ái. Trung Quốc muốn ngăn chặn những hành vi, quan niệm giới tính lệch lạc, làm ảnh hưởng đến sự phát triển thế hệ trẻ.[46] Có những nhà bình luận cho rằng những biện pháp của Trung Quốc sẽ giúp văn hóa đất nước quay về cội nguồn chủ nghĩa xã hội, và “tin tức và dư luận sẽ không còn là mảnh đất tôn thờ văn hóa phương Tây”[45]

Nga

Theo báo Pravda của Nga, Quỹ Dân chủ Mỹ (NED - National Endowment for Democracy) đã thâm nhập vào diễn biến chính trị ở Nga hiện nay, giúp đỡ "trung tâm tin tức quốc tế" đặt tại Moskva để hơn 80 tổ chức phi chính phủ xuyên quốc gia có thể tận dụng "trung tâm tin tức" này để tổ chức họp báo về các vấn đề. Tổ chức này cũng tài trợ cho nhiều tổ chức thanh niên và các buổi thảo luận dưới nhiều hình thức khác nhau với mục đích "bồi dưỡng thế hệ lãnh đạo mới cho đất nước Nga". Chỉ trong năm 2010, NED tiêu tốn 278.300 USD để tài trợ cho hàng chục chương trình như thế này trên khắp đất nước Nga. Theo học giả người Mỹ Frederick William Engdahl thì "Washington không muốn Moscow xuất hiện kẻ mạnh. Sự trở lại của Putin sẽ trở thành chướng ngại lớn nhất của Mỹ và châu Âu... Đối với Washington, nước Nga có dân chủ thật sự hay không không quan trọng. Quan trọng nhất là phải lật đổ chướng ngại vật lớn nhất ngăn cản kế hoạch của Mỹ - Putin".[47]

Chính phủ Nga cảnh báo việc Mỹ tiếp tục tài trợ cho các tổ chức phi chính phủ tại Nga đang gây ảnh hưởng tới quan hệ giữa hai bên, nhất là Mỹ đang áp dụng sách lược cứng rắn trên các vấn đề liên quan đến lợi ích của Nga như vấn đề IranSyria.[48] Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov nói với hãng thông tấn Interfax: "Hành động này đến mức trở thành một vấn đề trong quan hệ giữa hai nước. Chúng tôi thực sự quan ngại về việc Washington tài trợ cho các nhóm và phong trào nhất định tại Nga".[49]

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đề ra luật cấm tuyên truyền về đồng tính luyến ái để ngăn chặn văn hóa lai căng phương Tây làm băng hoại truyền thống đạo đức của đất nước

Năm 2006, Chính phủ Nga đã quyết định cấm hoạt động tổ chức Giám sát nhân quyền, Ân xá quốc tế, Viện Cộng hòa quốc tế... cùng hơn 90 tổ chức phi chính phủ (NGO). Một trong những nguyên nhân chính là sự can thiệp vào nội bộ Nga của vài tổ chức thuộc NGO. Tuy gọi là “phi chính phủ” nhưng các tổ chức thuộc dạng này ngày càng liên hệ chặt chẽ với chính phủ nhiều nước. Tờ The Economist đã đưa ra câu hỏi rằng liệu có phải một số tổ chức NGO là bù nhìn của (một số) chính phủ. Một nguyên nhân chính của hiện tượng bùng nổ NGO trong vài năm gần đây ở Nga là sự tài trợ từ các chính phủ phương Tây. Các tổ chức phi chính phủ này đang ngày càng can thiệp sâu vào đời sống văn hóa - chính trị nước Nga (hiện diện trong các chiến dịch tranh cử, tạo ra phong trào cổ súy đồng tính luyến ái, hôn nhân đồng tính...) chứ không đơn thuần là hoạt động nhân đạo

Nhà nghiên cứu Alexander Lapin giải thích lý do phương Tây đẩy mạnh tuyên truyền về đồng tính luyến ái[50]:

Mục đích của những người ủng hộ hành vi biến thái tình dục - đó là làm suy yếu hệ thống miễn dịch của quốc gia... Các phong trào LGBT ở Nga có sự tiếp sức từ bàn tay của các nhà tài trợ phương Tây. Không phải ngẫu nhiên khi Hillary Clinton cho biết rằng Mỹ sẽ "bảo vệ quyền lợi người đồng tính trên toàn thế giới". Nước Mỹ trong chính sách đối ngoại nói chung rất thích chiêu bài "bảo vệ các nhóm thiểu số" (tôn giáo, dân tộc, chính trị, xã hội và tình dục), qua đó Mỹ ngầm làm giảm đi bản sắc của các dân tộc, chế giễu lịch sử và văn hóa của họ. Và đồng tính luyến ái - được coi là "nét đẹp văn hóa", thay vì sự lệch lạc. Tất cả vì một mục tiêu - làm suy yếu hệ thống miễn dịch của các quốc gia.

Năm 2013, nước Nga dưới thời Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ra luật cấm mọi hình thức tuyên truyền về hôn nhân đồng giới[51]. Bộ luật cấm những sự kiện cổ vũ cho người đồng tính, quy định việc cung cấp những thông tin “tuyên truyền việc về đồng tính nữ, lưỡng tính và chuyển giới” cho trẻ vị thành niên là phạm pháp, đồng thời các sự kiện cổ vũ cho quan hệ đồng tính cũng bị cấm. Đây là một nỗ lực mới nhằm cổ vũ những giá trị truyền thống của nước Nga và chống lại chủ nghĩa tự do kiểu phương Tây, mà Chính phủ Nga tin rằng đang làm băng hoại giới trẻ và phá hủy nền tảng luân lý gia đình của nước Nga, khiến nước Nga suy yếu[52] Bộ luật cấm tuyên truyền đồng tính đã được Duma Quốc gia Nga (Hạ viện Nga) thông qua với số phiếu tuyệt đối 436 thuận - 0 phiếu chống, và 88% người dân Nga được phỏng vấn đã bày tỏ ủng hộ đối với lệnh cấm[53] Bên cạnh đó, từ năm 2015, Chính quyền thành phố Moskva và quốc hội Nga đã đề ra Ngày tình yêu gia đình để tập hợp các chiến dịch tuyên truyền bảo vệ giá trị gia đình truyền thống, ngăn chặn sự truyền bá của các nhóm hoạt động đồng tính, các tổ chức phi chính phủ đòi hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính[54].

Tổng thống Nga Vladimir Putin lý giải: "Vấn đề đồng tính luyến ái ở Nga đã được cố tình phóng đại từ bên ngoài vì những lý do chính trị, và tôi tin rằng, đó không phải là vì những mục đích tốt... Tôi tin rằng chúng ta phải để trẻ em sống trong yên bình. Trẻ em muốn sống trong một cuộc hôn nhân tự nhiên bình thường hay là một cuộc hôn nhân đồng tính? Đó là điều duy nhất tôi muốn nói"[55] Ông Putin cho biết chính sách cấm tuyên truyền về đồng tính luyến ái, hôn nhân đồng tính là vấn đề quan trọng cho việc duy trì sức mạnh của nước Nga, chống lại sự suy đồi về văn hóa làm tan vỡ luân lý gia đình: "Chúng tôi có sự lựa chọn cho riêng chúng tôi (nước Nga), và chúng tôi đã làm thế (cấm tuyên truyền đồng tính) vì đất nước của chúng tôi"[56].

Một số ý kiến của phương Tây

Các nước phương Tây[57] và các tổ chức nhân quyền, cũng như một số tổ chức quốc tế (thuộc khối Liên Âu[58]Liên hiệp quốc) vẫn phê phán các hoạt động trấn áp lực lượng đối lập của Chính phủ Việt Nam, coi đây là "vi phạm nhân quyền", vi phạm "quyền tự do tư tưởng" và "tự do ngôn luận".[59]

Nhà bình luận toàn cầu (globalist) Roger Cohen của tờ New York Times viết rằng: Đảng Cộng sản Việt Nam xác định kẻ thù số một là Diễn biến hòa bình: "Họ không sợ một cuộc cách mạng long trời lở đất mà sợ sự xâm nhập, mưa lâu thấm đất (drip) của nền dân chủ tự do. Ổn định được coi là giá trị trên hết nhưng các nhân vật trong Bộ Chính trị "vẫn mất ngủ vì Diễn biến hòa bình".[60] Dù vậy Cohen cho rằng, Việt Nam không hẳn là "phi tự do" (un-free) tới mức công dân của họ phải "ngứa ngáy tìm tự do". Sự kết hợp kinh tế thị trường với chủ nghĩa dân tộc đang thắng thế. Khi tầng lớp trung lưu của Việt Nam và Trung Quốc phát triển hơn, họ sẽ đòi hỏi nhiều hơn từ phía Chính phủ: sự minh bạch, pháp luật rõ ràng, hệ thống y tế tốt hơn, tham nhũng ít hơn... Nhà nước một đảng sẽ phải chịu áp lực rất lớn để đáp ứng các yêu cầu đó. Cohen cho rằng "nước Mỹ hãy kiên nhẫn" nếu muốn "truyền bá các tư tưởng tự do dân chủ" tới các nước này.[61]

Riêng về giáo dục, đại sứ Mỹ Michael W. Michalak phát biểu năm 2010 tại Việt Nam phủ nhận những ý kiến cho rằng đổi mới giáo dục mà Việt Nam đang tiến hành là do sức ép của Mỹ và là một phần diễn biến hòa bình. Ông cho rằng:

Ý kiến từ những nhân vật bất đồng chính kiến tại Việt Nam

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, nhà nghiên cứu chính trị cao cấp của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) của Singapore cho là mối quan ngại về 'tự diễn biến' và 'diễn biến hòa bình' trong giới lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam là "một tư duy theo lối mòn" [1]

Nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo đặt câu hỏi: "Và cả một chiến sách "chống diễn biến hòa bình" không mệt mỏi. Hòa bình ai chả muốn. Vậy mà lâu nay tôi vẫn không hiểu tại sao lại "chống diễn biến hòa bình"? Có từ gì hay hơn, rõ hơn không? Nếu chống những người âm mưu phản bội lại dân tộc thì cũng nên nói rõ ra, chứ cứ nói lờ mờ thế thật khó mà hiểu nổi.".

Nhà thơ Bùi Minh Quốc cho rằng: "Lâu nay khi nói đến chống diễn biến hòa bình chúng ta thường chỉ chú ý nhìn về phía tây, phía các nước đế quốc thù địch cũ. Thế là chệch hướng rất tai hại, là mất cảnh giác rất nghiêm trọng, một sự mất cảnh giác chiến lược... Trước hết phải vạch ra cho cụ thể, dứt khoát: trong các thế lực thù địch hiện nay, thì thế lực nào là nguy hiểm nhất? Câu trả lời đã rõ như ban ngày: đó là thế lực bành trướng hiện đại trong giới cầm quyền Trung Quốc, chứ không phải những thế lực từ phương tây hay từ cộng đồng người Việt hải ngoại."[63]

Xem thêm

Chú thích

  1. ^ a b Lo sợ 'tự diễn biến' xuất phát từ đâu?, bbc, 20.12.2015
  2. ^ Serb Director Kusturica Wants 'Evolution' for Russia, RIA Novosti Nga, 22/02/2012
  3. ^ “An Error Occurred Setting Your User Cookie”. Truy cập 24 tháng 9 năm 2015.
  4. ^ a b c “Asia Times Online:: Hu warns successors over 'peaceful evolution'. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 11 năm 2016. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2012.
  5. ^ 1959: Preventing Peaceful Evolution | China Heritage Quarterly
  6. ^ Hoàng Dung. Sau bức màn đỏ. Falls Church, VA: Tiếng Quê Hương, 2007. tr 115
  7. ^ “Suu Kyi seeks peaceful revolution”. BBC News. Truy cập 8 tháng 2 năm 2015.
  8. ^ “Commentary: Drip, drip, democracy – Myanmar's revolution from above”. Truy cập 8 tháng 2 năm 2015.
  9. ^ Charles S. Maier, "Civil Resistance and Civil Society: Lessons from the Collapse of the German Democratic Republic in 1989", in Adam Roberts and Timothy Garton Ash (eds.), Civil Resistance and Power Politics: The Experience of Non-violent Action from Gandhi to the Present, Oxford University Press, 2009, pp. 260-76
  10. ^ a b c d Saussy, Haun (2001). Great Walls of Discourse and Other Adventures in Cultural China. Harvard Univ Asia Center. tr. 237.
  11. ^ Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 718-720
  12. ^ Ong, Russell (tháng 12 năm 2013). China's Security Interests in the Post-Cold War Era. Routledge. tr. 117.
  13. ^ a b Roy, Denny (2013). Return of the Dragon: Rising China and Regional Security. Columbia University Press.
  14. ^ Một việc làm không đáng có - Quân đội nhân dân
  15. ^ “Chống Diễn biến hòa bình: Coi trọng ngăn chặn "tự diễn biến". Quân đội nhân dân. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 7 năm 2012. Truy cập 24 tháng 9 năm 2015.
  16. ^ “Viện khoa học xã hội Việt Nam”. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 10 năm 2017. Truy cập 8 tháng 2 năm 2015.
  17. ^ Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo chống "diễn biến hòa bình" trên lĩnh vực tư tưởng
  18. ^ Phòng, chống "Diễn biến hòa bình" ở Việt Nam – Những vấn đề lý luận và thực tiễn
  19. ^ www.cpv.org.vn - Ngăn chặn âm mưu "tự diễn biến hòa bình" trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận trước thềm Đại hội Đảng
  20. ^ www.cpv.org.vn - Ngăn chặn âm mưu "tự diễn biến hòa bình" trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận trước thềm Đại hội Đảng
  21. ^ a b c “Đấu tranh với những biểu hiện "Tự diễn biến", bảo đảm an ninh tư tưởng trong tình hình mới”. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 10 năm 2014. Truy cập ngày 13 tháng 4 năm 2012.
  22. ^ a b http://hocvienchinhtribqp.edu.vn/index.php/dau-tranh-tren-linh-vuc-tu-tuong-van-hoa-bao-ve-va-phat-trien-chu-nghia-mac-lenin-tu-tuong-ho-chi-minh-quan-diem-duong-loi-cua-dang/dien-bien-hoa-binh-va-tu-dien-bien-trong-boi-canh-hien-nay.html
  23. ^ a b Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 797
  24. ^ a b “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 12 năm 2015. Truy cập ngày 25 tháng 12 năm 2015.
  25. ^ “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2018.
  26. ^ a b http://cand.com.vn/Chong-dien-bien-hoa-binh/Nhan-dien-dien-bien-hoa-binh-tren-linh-vuc-van-hoa-449806
  27. ^ a b “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 12 năm 2015. Truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2015.
  28. ^ Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 723
  29. ^ Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 726
  30. ^ “Báo Nhân Dân - Phiên bản tiếng Việt”. Báo điện tử Nhân Dân. Truy cập 8 tháng 2 năm 2018.
  31. ^ Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 170-171
  32. ^ Góc nhìn thẳng về “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” hiện nay
  33. ^ Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 175
  34. ^ “Mùa xuân Ả Rập, 2 năm nhìn lại”. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 12 năm 2015. Truy cập ngày 25 tháng 12 năm 2015.
  35. ^ https://baonghean.vn/ve-thuong-mai-hoa-bao-chi-gan-day-42566.html
  36. ^ https://www.thanhuytphcm.vn/tin-tap-chi/so-tay-xay-dung-dang-11-2015/de-cao-canh-giac-dau-tranh-lam-that-bai-chien-luoc-dien-bien-hoa-binh-cua-cac-the-luc-thu-dich-1447412725
  37. ^ Nhận diện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
  38. ^ “Tổng Bí thư ký ban hành Nghị quyết Trung ương 4”. Người Lao Động. 31 tháng 10 năm 2016. Truy cập 8 tháng 2 năm 2018.
  39. ^ Tạp chí Cộng sản http://www.tapchicongsan.org.vn/details.asp?Object=20954872&news_ID=21555551 Lưu trữ 2007-12-31 tại Wayback Machine
  40. ^ Diễn biến hòa bình là thực tế mà Việt Nam nhìn nhận
  41. ^ http://vov.vn/Home/Xay-dung-nen-kinh-te-doc-lap-tu-chu/20108/153111.vov[liên kết hỏng]
  42. ^ Gardels, Nathan (ngày 19 tháng 10 năm 2010). “Wei Jingsheng: Blocking 'Peaceful Evolution' Will Lead to Instability in China”. The World Post. The Huffington Post. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2014.
  43. ^ a b http://viettimes.vn/bi-cam-tai-trung-quoc-phim-dong-tinh-nham-nhi-van-nhap-khau-viet-nam-43547.html
  44. ^ http://www.newnownext.com/china-gay-crackdown/05/2017/
  45. ^ a b China is cracking down on 'effeminate' men, private tutors and gaming. Here's what that tells us about Xi Jinping's vision
  46. ^ “Trung Quốc cấm nam nghệ sĩ 'ẻo lả', 'xóa sổ' dòng phim đam mỹ”. Báo Vietnamnet. 3 Tháng 9 2021. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ giúp)
  47. ^ 'Với Mỹ, quan trọng nhất là lật đổ Putin' Lưu trữ 2012-04-17 tại Wayback Machine, Đất Việt, 04/02/2012
  48. ^ “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 4 năm 2012. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2012.
  49. ^ “404”. Báo Đất Việt. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 4 năm 2012. Truy cập 24 tháng 9 năm 2015.
  50. ^ “Александр Лапин: Почему необходимо запретить пропаганду гомосексуализма”. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
  51. ^ “Cho phép hôn nhân đồng giới: Âm mưu chính trị khủng khiếp nhắm vào Nga - VTC News”. Báo điện tử VTC News. Truy cập 8 tháng 2 năm 2018.
  52. ^ “Nga xem xét luật chống người đồng tính”. Tuổi Trẻ Online. Truy cập 8 tháng 2 năm 2018.
  53. ^ “Russia will deport foreigners for homosexual propaganda; Duma passes bill 436”. Truy cập 8 tháng 2 năm 2018.
  54. ^ “United Russia activists create 'flag for straights' to oppose 'gay fever'. RT International. Truy cập 8 tháng 2 năm 2018.
  55. ^ “Putin talks gay rights on 60 Minutes”.
  56. ^ “Putin: Europeans Are Dying Out Because They Allow Same-Sex Couples To Marry”. Truy cập 4 tháng 2 năm 2018. no-break space character trong |tiêu đề= tại ký tự số 70 (trợ giúp)
  57. ^ Báo cáo thường niên về nhân quyền: Việt Nam[liên kết hỏng]
  58. ^ Motion for a resolution on human rights in Vietnam and Laos - B7-0157/2009
  59. ^ BBC Vietnamese - Việt Nam - Quốc tế chỉ trích các vụ xử ở Việt Nam
  60. ^ 'Diễn biến hòa bình', BBC Vietnamese 27 tháng 5 năm 2009
  61. ^ Roger Cohen, Peaceful Evolution Angst , The Newyork Times, ngày 24 tháng 5 năm 2009
  62. ^ Bang giao Việt - Mỹ thực ra là quan hệ đối tác chiến lược
  63. ^ Vinashin chỉ là chuyện nhỏ?

Liên kết ngoài