Xem mã nguồn của Gdańsk

{{Thông tin khu dân cư
|name = Gdańsk
|motto = ''[[Nec Temere, Nec Timide]]'' <br />(Không hấp tấp, không nhút nhát)
|image_skyline = Collage of views of Gdansk.jpg
|imagesize = 250px
|image_caption = Trung tâm thành phố, Centrum nhìn từ sông Motława, Lady from the Window, Neptun, Neptun and the apartment houses of Długi Targ street, Cầu dây văng
|image_flag = POL Gdańsk flag.svg |flag_link = Symbols of Gdańsk
|image_shield = POL Gdańsk COA.svg |shield_link = Symbols of Gdańsk
|pushpin_map = Poland
|pushpin_label_position = bottom
|coordinates_region = PL
|subdivision_type = Hạt
|subdivision_name = {{POL}}
|subdivision_type1 = Tỉnh
|subdivision_name1 = [[Pomorskie]]
|subdivision_type2 = [[Powiat|Huyện]]
|subdivision_name2 = ''Huyện-thành phố''
|leader_title = Thị trưởng
|leader_name = [[Paweł Adamowicz]] ([[Nền tảng Dân sự|PO]])
|established_title = Được thành lập
|established_date = Thế kỷ 10
|established_title3 = Địa vị thành phố
|established_date3 = 1263
|area_total_km2 = 262
|population_as_of = 2019
|population_total = 470907
|population_density_km2 = auto
|population_metro = 1080700
|timezone = [[Giờ chuẩn Trung Âu|CET]]
|utc_offset = +1
|timezone_DST = [[Giờ Mùa hè Trung Âu|CEST]]
|utc_offset_DST = +2
|latd = 54 | latm = 22 | lats = | latNS = N | longd = 18 | longm = 38 | longs = | longEW = E
|postal_code_type = Postal code
|postal_code = 80-008 to 80-958
|area_code = +48 58
|website = http://www.gdansk.pl
|blank_name = [[Vehicle registration plates of Poland|Car plates]]
|blank_info = GD}}

'''Gdańsk''', tên trước kia bằng [[tiếng Đức]] là '''Danzig''' (xem ''[[#Các tên|Các tên]]'' bên dưới), là một thành phố bên bờ [[biển Baltic]], thuộc miền bắc [[Ba Lan]], ở giữa [[vùng đô thị]] lớn thứ tư của đất nước.<ref name = "lvhmzm">{{chú thích web |url=http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=gamelan&geo=-173&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=a&va=&srt=pnan |title=Poland - largest cities (per geographical entity) |publisher=World Gazetteer |date= |access-date=ngày 5 tháng 5 năm 2009 }}{{Liên kết hỏng|date=2021-10-12 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>

Gdańsk là hải cảng chính của Ba Lan và cũng là thủ phủ của tỉnh [[Pomorskie]]. Về mặt lịch sử, nó cũng là thành phố lớn nhất vùng [[người Kashubia]]<ref>một nhóm sắc tộc người Slav phía tây</ref>. Thành phố nằm gần sát biên giới trước kia giữa vùng [[người Slav]] phía tây và [[châu Âu German]]<ref>các nước Tây Bắc Âu</ref> và có một lịch sử phức tạp, trong đó có các thời kỳ thuộc Ba Lan và các thời kỳ thuộc [[Đức]] cùng 2 thời kỳ là thành phố trực tiếp dưới quyền cai trị của hoàng đế [[đế quốc La Mã Thần thánh]]<ref>[[tiếng Đức]] là ''freie Reichsstadt'' thành phố tự do dưới quyền cai trị trực tiếp của hoàng đế</ref>. Từ năm 1945, nó thuộc về Ba Lan.

Thành phố nằm trên bờ phía nam [[vịnh Gdańsk]] (của [[biển Baltic]]), trong một đô thị liên hợp (''conurbation'') với thành phố có suối khoàng (''spa town'') [[Sopot]], thành phố [[Gdynia]] và các cộng đồng ngoại ô, cùng nhau tạo thành một vùng đô thị gọi là [[Ba thành phố]] (''Trójmiasto''), với số dân hơn 800.000.<ref name = "lvhmzm"/> Riêng Gdańsk có 470.907 cư dân (tháng 12/2019), là thành phố lớn nhất trong vùng bắc Ba Lan.

Gdańsk nằm ở cửa sông [[Motława]], nối với sông [[Leniwka]], một nhánh của châu thổ sông [[Wisła]] gần đó, mà hệ thống nước cung cấp 60% cho khu vực Ba Lan và nối Gdańsk với thủ đô [[Warszawa]]. Điều này mang lại lợi thế độc đáo cho thành phố như một trung tâm mậu dịch biển của Ba Lan. Cùng với hải cảng [[Gdynia]] kế bên, Gdańsk cũng là một trung tâm công nghiệp quan trọng. Về lịch sử, vì là hải cảng quan trọng và trung tâm đóng tàu, Gdańsk đã từng là thành viên của liên minh [[Hanse]].

== Các tên ==
[[Tập tin:Zwantepolc.png|trái|nhỏ|''Zwantepolc de Danceke'', 1228]]
Tên của thành phố được cho là bắt nguồn từ sông [[Motława]],<ref>[http://google.com/search?q=cache:CricehQx6TwJ:www.directferries.co.uk/gdansk_guide.htm+Gdania+river&hl=en&ct=clnk&cd=3&gl=ca From the history of Gdańsk city name, as explained at Gdansk Guide]</ref> tên gốc của nhánh sông Motława trên đó thành phố được dựng lên. Gdańsk và Gdania được coi như các từ phái sinh từ tên Gothic của khu vực ([[Gothiscandza|Gutiskandja]]),<ref>Adrian Room, ''Placenames of the World, 2nd Ed.'' [http://books.google.se/books?id=M1JIPAN-eJ4C&pg=PA142&lpg=PA142&dq=gda%C5%84sk+%22gothic+name%22&source=web&ots=idosJ5LU_M&sig=s2TpjJe3SgAaHy7E4M086LOheVY&hl=sv] Quote: "The city has a Gothic name, from Gutisk-andja, "end of the Goths," as these people's territory extended to here. The city's former German name, Danzig, misleadingly suggests an association with the Danes."</ref> tuy nhiên đây cũng là vấn đề chưa chắc chắn.<ref>Dennis H. Green, ''The Visigoths from the Migration Period to the Seventh Century'' [http://books.google.se/books?id=0QLwfButJokC&pg=PA17&lpg=PA17&dq=%22gutisk+andja%22+gdansk&source=web&ots=2Dd4piTYAz&sig=s44y04whCmgcM0_hUFtqCUaYgEg&hl=sv ] Quote: "...the difficulty with Gdańsk, Gdynia and ''gudas''... in the Polish coastal area centuries before the Goths are known to have occupied this region... casts doubt on the theory of Gothic origin."</ref> Cũng giống như nhiều thành phố vùng [[Trung Âu]] khác, Gdańsk cũng có nhiều tên suốt chiều dài lịch sử của nó.

Tên của một nơi định cư được ghi sau cái chết của St. Adalbert năm 997 [[công Nguyên|sau Công Nguyên]] là ''urbs Gyddanyzc''<ref name=Tighe>Carl Tighe, "Gdańsk: national identity in the Polish-German borderlands", Pluto Press, 1990, [http://books.google.com/books?id=MkBpAAAAMAAJ&q=Gyddanyzc&dq=Gyddanyzc]</ref> và sau đó được viết là ''Kdanzk'' (1148), ''Gdanzc'' (1188), ''Danceke''<ref>[http://books.google.com/books?id=VfEeAAAAMAAJ&dq=%22Zwantepolc+de%22&q=Zwantepolc&pgis=1#search Marian Gumowski: Handbuch der polnischen Siegelkunde, 1966]</ref> (1228), ''Gdansk'' (1236, 1454, 1468, 1484, 1590), ''Danzc'' (1263), ''Danczk'' (1311, 1399, 1410, 1414–1438), ''Danczik'' (1399, 1410, 1414),<ref name=Tighe/> ''Danczig ''(1414), ''Gdąnsk'' (1636).

Trong [[tiếng Ba Lan]] tên hiện đại của thành phố này được phát âm là {{IPAc-pl|AUD|Pl-Gdańsk.ogg|'|g|d|a|ń|s|k}}. Trong [[tiếng Anh]] (dấu phụ trên chữ "n" của tiếng Ba Lan bị bỏ đi) thì đọc là {{IPA-en|ɡəˈdænsk|}} hoặc {{IPA-en|ɡəˈdɑːnsk|}}.

Trong phần lớn lịch sử của thành phố, đa số cư dân là người nói [[tiếng Đức]], họ gọi thành phố là ''Danzig'' {{IPA-de|ˈdantsɪç||De-Danzig.ogg}}. Tên này cũng được dùng trong tiếng Anh<ref>[http://www.1911encyclopedia.org/Danzig Britannica 11th edition (published in 1911)]</ref> cho tới khi chấm dứt [[Chiến tranh thế giới thứ hai]], và vẫn còn được dùng trong các ngữ cảnh lịch sử. Các dạng tiếng Anh cũ của tên này là ''Dantzig'', ''Dantsic'' và ''Dantzic''.

Trong [[tiếng Kashubia]]n thành phố được gọi là ''Gduńsk''. Tên [[latinh|tiếng Latin]] của thành phố thì hoặc là ''Gedania'', ''Gedanum'' hay ''Dantiscum''; tính chất bất đồng trong tên tiếng Latin phản ánh ảnh hưởng pha trộn của tên thành phố kế thừa từ tiếng Ba Lan, tiếng Đức và tiếng Kashubian.

=== Các tên lễ nghi ===
[[Tập tin:RegiaCivitatisGedanensis.jpg|nhỏ|''Regia Civitatis Gedanensis'' (thành phố Hoàng gia Gdańsk) tiền kim loại năm 1589, thời [[Zygmunt III Waza]].]]
Trong các dịp đặc biệt, thành phố cũng được đề cập tới như "Thành phố Hoàng gia Ba Lan Gdańsk" (tiếng Ba Lan ''Królewskie Polskie Miasto Gdańsk'', tiếng Latin ''Regia Civitas Polonica Gedanensis'', tiếng Kashubian ''Królewsczi Polsczi Gard Gduńsk'').<ref>Gdańsk, in: Kazimierz Rymut, ''Nazwy Miast Polski'', [[Ossolineum]], Wrocław 1987</ref><ref>Hubert Gurnowicz, ''Gdańsk'', in: ''Nazwy miast Pomorza Gdańskiego'', [[Ossolineum]], Wrocław 1978</ref><ref>''Baedeker's Northern Germany'', [[Baedeker|Karl Baedeker Publishing]], Leipzig 1904</ref>

Những người Kashubians cũng dùng tên "Thành phố thủ đô Gdańsk" (''Nasz Stoleczny Gard Gduńsk'') hoặc "Thành phố thủ đô Gdańsk của người Kashubian" (''Stoleczny Kaszëbsczi Gard Gduńsk'').

== Lịch sử ==
=== Việc thành lập và thời Trung cổ ===

Các nơi định cư ban đầu được kết hợp với [[văn hóa Wielbark]]<ref>nửa đầu thế kỷ thứ nhất sau CN ở vùng thung lũng sông Wisła</ref>; sau [[thời kỳ đại di trú]]<ref>khoảng từ năm 300-700 CN ở châu Âu</ref>, họ được thay thế bởi việc định cư của bộ lạc [[Pomeranians]] dường như từ thế kỷ thứ 7.<ref name=Hess40>{{chú thích sách|title=Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit|first=Corina|last=Hess|publisher=LIT Verlag|location=Berlin-Hamburg-Münster|year=2007|isbn=3825887111|page=40}}</ref> Trong thập niên 980, một thành lũy được xây dựng rất có thể là bởi [[Mieszko I của Ba Lan]] người mà bằng cách đó đã nối kết vương quốc [[Piast]] với các tuyến đường buôn bán của [[biển Baltic]].<ref name=Hess39>{{chú thích sách|title=Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit|first=Corina|last=Hess|publisher=LIT Verlag|location=Berlin-Hamburg-Münster|year=2007|isbn=3825887111|page=39}}</ref> Bản chữ viết đầu tiên về thành lũy này là ''vita of [[Adalbert (Archbishop of Magdeburg)|Saint Adalbert]]'', được viết năm 999 và mô tả các biến cố năm 997.<ref name=Hess39/> Niên đại này thường được coi như năm thành lập Gdańsk ở Ba Lan. Năm 1997 thành phố đã làm lễ kỷ niệm một ngàn năm khi thánh [[Adalbert của Praha]] rửa tội cho các cư dân của nơi định cư này nhân danh vua [[Bolesław I Chrobry]] của Ba Lan. Trong thế kỷ 12, nơi định cư này trở thành một phần của đất công tước [[Samborides]] bao gồm một nơi định cư ở Long Market hiện đại, các nơi định cư của thợ thủ công cùng với ''Altstädter Graben'' ditch, các nơi định cư của người Đức buôn bán chung quanh nhà thờ ''thánh Nicolas'' và thành lũy Piast cũ.<ref name=Hess40/> Năm 1186, một tu viện [[dòng Xitô]] được dựng lên ở gần [[Oliwa]], mà nay nằm trong ranh giới thành phố. Năm 1215, thành luỹ của công tước trở thành trung tâm của [[đất công tước Pomorskie]]. Các năm 1224, 1225, những người Đức trong tiến trình chiếm thuộc địa ở phía đông (''Ostsiedlung'') thiết lập một nơi định cư trong khu vực của pháo đài trước kia.{{cần chú thích|date=tháng 10 năm 2009}}

Khoảng năm 1235, nơi định cư này được công tước Pomorskie cấp các đặc quyền của thành phố theo [[luật Lübeck]]<ref>tiếng Đức: Lübisches Recht</ref>, một luật đặc quyền của thành phố tự trị của Đức, tương tự như của [[Lübeck]] nơi cũng là nguồn gốc sơ khai của nhiều người tới định cư.<ref name=Hess40/> Năm 1300, thành phố có số dân ước tính là 2.000.<ref name=Hess4041>{{chú thích sách|title=Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit|first=Corina|last=Hess|publisher=LIT Verlag|location=Berlin-Hamburg-Münster|year=2007|isbn=3825887111|pages=40–41}}</ref> Khi thành phố còn chưa là một trung tâm thương mại quan trọng vào thời đó, nó đã có một sự liên quan thương mại nào đó với vùng [[Đông Âu]].<ref name=Hess4041/> Năm 1308, thành phố nổi loạn và [[Hiệp sĩ Teuton]] được gửi tới để tái lập trật tự. Sau đó họ nắm quyền kiểm soát thành phố.<ref name=Hess41>{{chú thích sách|title=Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit|first=Corina|last=Hess|publisher=LIT Verlag|location=Berlin-Hamburg-Münster|year=2007|isbn=3825887111|page=41}}</ref> Vụ thảm sát 10.000 cư dân thời Trung cổ đã được nhận thức cách khác nhau trong văn học hiện đại:<ref name=Boockmann158>[[Hartmut Boockmann]], ''Ostpreussen und Westpreussen'', Siedler, 2002, p.158, ISBN 3-88680-212-4</ref> trong khi một số nguồn ghi rằng đó là sự kiện có thật,<ref name="p.376">James Minahan, One Europe, Many Nations: A Historical Dictionary of European National Groups, Greenwood Publishing Group, 2000, ISBN 0-313-30984-1, [http://books.google.com/books?id=NwvoM-ZFoAgC&pg=PA376&dq=1308+Gdansk+massacre&as_brr=3&ei=cilQSPHSMom2iwGE8JU0&sig=OR_a7-g10jIZsYOJGkmBe5ZwfSY p.376]</ref> thì các nguồn khác bác bỏ, coi như một sự mô tả thổi phồng quá đáng ở thời Trung cổ.<ref name=Boockmann158/> Vụ được cho là thảm sát này được vua Ba Lan sử dụng như chứng cứ trong một vụ kiện tụng tới giáo hoàng sau này.<ref name=Boockmann158/><ref name="Thomas Urban">Thomas Urban: "[http://www.thomas-urban.pl/gdansk.php Rezydencja książąt Pomorskich] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050825225724/http://www.thomas-urban.pl/gdansk.php |date=2005-08-25 }}". {{pl icon}}</ref> Các hiệp sĩ Teuton chiếm khu vực làm thuộc địa, thay thế những người Kashubians địa phương bằng những người Đức tới định cư.<ref name="p.376"/> Năm 1308, họ lập ''Hakelwerk'' gần thành phố, ban đầu như một nơi cư ngụ của các ngư phủ người [[Người Slav|Slav]].<ref name=Hess41/> Năm 1340, dòng Hiệp sĩ Teuton xây một pháo đài lớn, trở thành trụ sở của [[Komtur]] của dòng hiệp sĩ.<ref name=Hess4142>{{chú thích sách|title=Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit|first=Corina|last=Hess|publisher=LIT Verlag|location=Berlin-Hamburg-Münster|year=2007|isbn=3825887111|pages=41–42}}</ref> Năm 1343, họ thiết lập ''Rechtstadt'', cái tương phản với thành phố tồn tại trước kia (từ đó ''Altstadt'', "Old Town" hoặc ''Stare Miasto'') được ban đặc quyền bằng [[luật Kulm]].<ref name=Hess41/> Năm 1358, Danzig gia nhập liên minh [[Hanse]], và trở thành một hội viên hoạt động năm 1361.<ref name=Hess42>{{chú thích sách|title=Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit|first=Corina|last=Hess|publisher=LIT Verlag|location=Berlin-Hamburg-Münster|year=2007|isbn=3825887111|page=42}}</ref> Thành phố duy trì quan hệ với các trung tâm thương mại [[Brügge]], [[Veliky Novgorod|Novgorod]], [[Lisboa]] và [[Sevilla]].<ref name=Hess42/> Năm 1377, ranh giới của thành phố cổ được mở rộng.<ref name=Hess41/> Năm 1380, ''Neustadt'' (''thành phố mới'') được thành lập như nơi định cư độc lập thứ tư.<ref name=Hess41/>

[[Tập tin:Pl gdansk zuraw dlugiepobrzeze2006.jpg|nhỏ|phải|Cổng thời trung cổ gọi là ''Żuraw'' trên sông [[Motława]]]]

Sau một loạt [[chiến tranh Ba Lan–Teuton]], trong [[Hiệp ước Kalisz (1343)]] dòng Hiệp sĩ Teuton đã thừa nhận là phải làm cho Pomerelia thành một [[alms|alm]] của [[vương triều Ba Lan]]. Mặc dù nó để lại một số nghi ngờ về nền tảng pháp lý quyền sở hữu tỉnh này của Dòng Hiệp sĩ, thành phố đã phát triển mạnh do việc xuất cảng ngũ cốc gia tăng (nhất là lúa mì), gỗ xây dựng, potas, nhựa đường, và các hàng lâm sản khác từ [[Phổ]] và [[Ba Lan]] thông qua các tuyến đường buôn bán trên sông [[sông Wisła]], mặc dù sự thật là sau khi chiếm đoạt nó, Hiệp sĩ Teuton đã tìm cách giảm bớt ý nghĩa kinh tế của thành phố. Khi ở dưới quyền kiểm soát của [[Hiệp sĩ Teuton]] số người Đức nhập cư đã tăng lên. Một cuộc chiến tranh mới đã nổ ra năm 1409, chấm dứt bằng [[trận Grunwald]] (1410), và thành phố thuộc quyền kiểm soát của [[Vương quốc Ba Lan (1385–1569)|vương quốc Ba Lan]]. Một năm sau, bằng [[Hòa ước Thorn (1411)]], thành phố trở lại thuộc quyền kiểm soát của dòng Hiệp sĩ Teuton. Năm 1440, thành phố tham gia vào việc thành lập [[Liên bang Phổ]], một tổ chức chống đối việc cai trị của Hiệp sĩ Teuton. Việc này dẫn tới cuộc [[chiến tranh 13 năm (1454–66)|chiến tranh 13 năm]] dành độc lập từ [[nước Phổ của dòng Hiệp sĩ Teuton]] (1454–1466). Cuộc chiến tranh cách quãng này chấm dứt ngày 25.5.1457, trong lúc thành phố - cùng chung với [[vương quốc Phổ]] - trở thành một phần của [[Vương quốc Ba Lan (1385–1569)|Vương quốc Ba Lan]] trong khi vẫn giữ các quyền và độc lập như một thành phố tự trị.<ref>[http://google.com/search?q=cache:uLbVQeGT2_4J:www.worldstatesmen.org/Poland.htm+1457+Danzig&hl=en&ct=clnk&cd=4&gl=ca From "Poland. Chronology]</ref><ref>[http://209.85.165.104/search?q=cache:DogMsKfps18J:www.geocities.com/CapitolHill/Rotunda/2209/Gdańsk.html+1457+Danzig&hl=en&ct=clnk&cd=5&gl=ca From Danzig - Gdansk until 1920]{{Liên kết hỏng|date=2021-04-30 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>

=== Thời cận đại ===
[[Tập tin:Gdańsk Zielona Brama.jpg|nhỏ|trái|[[Green Gate]] dựa theo [[tòa thị chính thành phố Antwerp]],<ref>{{en icon}} {{chú thích sách |author=|others=Juliette Roding, Lex Heerma van Voss|title=The North Sea and culture (1550-1800): proceedings of the international conference held at Leiden 21–22 tháng 4 năm 1995|year=1996 |editor= |page=103 |pages= |chapter= | chapter-url = |publisher= Uitgeverij Verloren|location= |isbn=90-65505-27-X |url=http://books.google.pl/books?id=XeDxJ0g5AokC&printsec=frontcover|access-date =}}</ref> được xây dựng để dùng làm nơi cư ngụ chính thức cho vua Ba Lan.<ref>{{pl icon}} {{chú thích web |author = |url = http://miasta.gazeta.pl/trojmiasto/1,49422,3928314.html |title = Zielona Brama w Gdańsku |work = wilanowmiasta.gazeta.pl |publisher = |pages = |page = |date = ngày 18 tháng 2 năm 2007 |access-date = ngày 29 tháng 12 năm 2008 |archive-date = 2007-12-29 |archive-url = https://web.archive.org/web/20071229054623/http://miasta.gazeta.pl/trojmiasto/1%2C49422%2C3928314.html |url-status = dead }}</ref>]]

Ngày 15.5.1457, [[Casimir IV Jagiellon|Casimir IV của Ba Lan]] cấp cho thành phố Danzig ''Đặc quyền lớn'' ({{lang-de|Großes Privileg}}), sau khi ông được Hội đồng thành phố mới tới thăm và ở lại đây 5 tuần lễ.<ref name=Hess45>{{chú thích sách|title=Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit|first=Corina|last=Hess|publisher=LIT Verlag|location=Berlin-Hamburg-Münster|year=2007|isbn=3825887111|page=45}}</ref> Với ''Đặc quyền lớn'', thành phố được cấp quyền tự trị.<ref name=Hess45A>{{chú thích sách|title=Danziger Wohnkultur in der frühen Neuzeit|first=Corina|last=Hess|publisher=LIT Verlag|location=Berlin-Hamburg-Münster|year=2007|isbn=3825887111|page=45}}: "Geben wir und verlehen unnsir Stadt Danczk das sie zcu ewigen geczeiten nymands for eynem herrn halden noc gehorsam zcu weszen seyn sullen in weltlichen sachen."</ref> Với Đặc quyền lớn, thành phố có quyền tài phán độc lập, quyền lập pháp và quản trị hành chính trên lãnh thổ của mình, và các quyền của nhà vua được hạn chế như sau: Mỗi năm vua Ba Lan được phép ở lại thành phố 3 ngày, ông được quyền chọn một công sứ thường trực trong số 8 ủy viên hội đồng do thành phố đề cử cùng nhận một khoản niên kim gọi là ''Gefälle''.<ref name=Hess45/> Hơn nữa, đặc quyền hợp nhất ''Old Town'', ''Hakelwerk'' và ''Rechtstadt'', và hợp pháp hóa việc phá hủy ''Thành phố mới'', thành phố đã đứng về phe [[Hiệp sĩ Teuton]].<ref name=Hess45/> Ngay năm 1457, ''Thành phố mới'' bị hoàn toàn phá hủy, không còn một công trình xây dựng nào.<ref name=Hess41/>

[[Tập tin:Entry of Queen Marie Louise into Gdańsk.JPG|nhỏ|phải|Hoàng hậi [[Ludwika Maria Gonzaga|Marie Louise của Poland]] đi vào Gdańsk, ngày 11.2.1646.]]

Lần đầu tiên có quyền ưu tiên và tự do vào các thị trường Ba Lan, hải cảng đã phát đạt nhanh trong khi vẫn buôn bán với các thành phố khác của Liên minh [[Hanse]]. Sau [[Hòa ước Thorn II (1466)]] với nước Phổ dưới quyền cai trị của Hiệp sĩ Teuton, thì chiến tranh giữa Phổ và vương quốc Ba Lan đã chấm dứt hẳn. Sau khi sáp nhập Phổ vào [[vương quốc Ba Lan]] năm 1569, thành phố tiếp tục được hưởng quyền tự trị lớn lao (cf. [[luật Danzig]]).

Mưu toan của vua [[Stephen Báthory of Poland|Stephen Báthory]] nhằm khuất phục thành phố, vốn ủng hộ [[hoàng đế Maximilian II]] trong cuộc bầu cử trước của nhà vua, đã thất bại. Thành phố - được kích thích bởi tình trạng giàu có lớn lao và các pháo đài hầu như không thể bị đánh chiếm, cũng như sự ủng hộ bí mật của [[Đan Mạch]] và hoàng đế [[Maximilian I]] – đã đóng các cổng thành chống lại vua Stephen. Sau cuộc [[vây hãm Danzig (1577)]] kéo dài 6 tháng, đội quân 5.000 lính đánh thuê của thành phố đã bị hoàn toàn đánh bại trên bãi chiến trường ngày 16.12.1577. Tuy nhiên, vì các đội quân của Stephen không thể chíếm thành phố bằng sức mạnh, nên 2 bên đã đi tới một thỏa hiệp: [[Stephen Báthory of Poland|Stephen Báthory]] công nhận cương vị đặc biệt của thành phố và [[luật Danzig]] cùng các đặc quyền được các vua Ba Lan cấp trước kia. Đổi lại, thành phố công nhận ông là người cai trị Ba Lan và trả khoản tiền khổng lồ là 200.000 đồng [[Guilder|gulden]] bằng vàng như khoản tiền phạt ("tạ tội").
[[Tập tin:Danzig in XVII century.jpg|nhỏ|phải|285px|Danzig trong thế kỷ XVII, tranh vẽ của [[Wojciech Gerson]]]]
Cũng như đa số dân cư nói tiếng Đức, mà những người ưu tú đôi khi phân biệt phương ngữ Đức của họ như tiếng [[Pomerelia]],<ref>Bömelburg, Hans-Jürgen, ''Zwischen polnischer Ständegesellschaft und preußischem Obrigkeitsstaat: vom Königlichen Preußen zu Westpreußen (1756-1806)'', München: Oldenbourg, 1995, (Schriften des Bundesinstituts für Ostdeutsche Kultur und Geschichte (Oldenburg); 5), zugl.: Mainz, Johannes Gutenberg-Univ., Diss., 1993, 549 pp.</ref> thành phố cũng là quê hương của một số lớn người Ba Lan, người Ba Lan gốc [[Do Thái]] và người [[Hà Lan]]. Thêm vào đó, một số người [[Scotland]] tới ẩn náu hoặc nhập cư và được nhận là công dân của thành phố. Trong thời [[Cải cách Kháng Cách]], phần lớn cư dân nói tiếng Đức đã theo đạo [[Tin Lành]].

[[Tập tin:Gdańsk - Ratusz Głównego Miasta (by Sfu).jpg|nhỏ|phải|Tháp nhọn của nóc Tòa thị chính, với tượng vua [[Zygmunt II của Ba Lan]] mạ vàng trên đỉnh (đặt năm 1561), vượt lên hình bóng Long Market nổi trên bầu trời.<ref>{{pl icon}} {{chú thích web |author = |url = http://www.mhmg.gda.pl/international/?lang=eng&oddzial=1 |title = The Main Town Hall |work = www.mhmg.gda.pl |publisher = |pages = |page = |date = |access-date = ngày 29 tháng 12 năm 2008 |archive-date = 2008-12-20 |archive-url = https://web.archive.org/web/20081220054246/http://www.mhmg.gda.pl/international/?lang=eng&oddzial=1 }}</ref>]]

Thế kỷ 18 thành phố bị suy giảm kinh tế do các cuộc chiến tranh. Sau cuộc [[vây hãm Danzig (1734)]] nó bị người [[Nga]] chiếm năm 1734. Danzig bị [[vương quốc Phổ]] sáp nhập năm 1793, chỉ được [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] cho tách ra như thành phố độc lập giả hiệu từ năm 1807 tới 1814. Trở lại trực thuộc Phổ sau khi Pháp bị đánh bại trong [[Các cuộc chiến tranh của Napoléon]], thành phố trở thành thủ phủ của vùng Danzig (''Regierungsbezirk Danzig'') thuộc tỉnh [[Tây Phổ]] từ năm 1815. Năm 1871, thành phố trở thành một phần của [[đế quốc Đức]].

Trải qua lịch sử lâu dài, Gdańsk/Danzig ở dưới các thời kỳ cai trị của các nước khác nhau trước năm 1945 (trong ngoặc đơn là ngôn ngữ của đa số cư dân trong các thời kỳ đó):
* 997-1308: thuộc Ba Lan (tiếng Ba Lan)
* 1308-1454: thuộc lãnh thổ Hiệp sĩ Teuton (tiếng Đức)
* 1454-1466: Chiến tranh 13 năm (tiếng Đức)
* 1466-1793: thuộc Ba Lan (tiếng Đức)
* 1793-1805: thuộc Phổ (tiếng Đức)
* 1807-1814: thành phố tự do (tiếng Đức)
* 1815-1871: thuộc Phổ (tiếng Đức)
* 1871-1918: thuộc đế quốc Đức (tiếng Đức)
* 1918-1939: thành phố tự do (tiếng Đức)
* 1939-1945: thuộc Đức quốc xã (tiếng Đức)
* 1945–tới nay: thuộc Ba Lan (tiếng Ba Lan)

=== Các năm giữa 2 chiến tranh và Chiến tranh thế giới thứ hai ===
[[Tập tin:Gdanskmemorial.jpg|150px|nhỏ|phải|Đài kỷ niệm các người phòng thủ Gdańsk]]

Khi Ba Lan giành lại độc lập sau [[Chiến tranh thế giới thứ nhất]] với lối ra biển như phe đồng minh của Chiến tranh thế giới thứ nhất đã hứa căn cứ trên [[14 điểm]] của "[[Woodrow Wilson]]" (điểm 13 đòi "một nước Ba Lan độc lập", "sẽ được bảo đảm một lối ra biển tự do và an toàn"), những người Ba Lan đã hy vọng cảng của thành phố này cũng sẽ thuộc Ba Lan. Tuy nhiên, vì cuộc điều tra dân số năm 1919 xác định là 98% số dân của thành phố là người Đức,<ref>''Encyclopaedia Britannica'' Year Book, 1938,{{Verify source|date=March 2008}}</ref> không có nhiều số dân Ba Lan, nên thành phố đã không đặt dưới chủ quyền của Ba Lan, mà, theo [[Hòa ước Versailles|Hiệp ước Versailles]], trở thành [[thành phố tự do Danzig]], gần như một nước độc lập dưới sự che chở của [[Hội Quốc Liên]] với việc đối ngoại phần lớn dưới sự kiểm soát của Ba Lan. Điều này dẫn tới tình trạng rất căng thẳng giữa thành phố và [[Đệ nhị Cộng hòa Ba Lan]] (''Rzeczpospolita Polska'' (1918-1939). Thành phố tự do có [[hiến pháp]], [[quốc ca]], [[nghị viện]] (''[[Volkstag]]'') cùng cơ quan cai trị (''Senat'') riêng, và cũng phát hành tem thư cũng như tiền tệ riêng.

[[Tập tin:Nazi World War II poster Danzig is German.jpg|trái|nhỏ|Áp phích tuyên truyền của Đức quốc xã: "[[Thành phố tự do Danzig|Danzig]] là của Đức".]]
Dân số Đức của [[thành phố tự do Danzig]] thích được tái sáp nhập vào nước Đức. Trong đầu thập niên 1930, đảng [[Quốc xã]] địa phương đã lợi dụng các tình cảm thân Đức này và năm 1933 thu được 50% phiếu bầu vào nghị viện. Sau đó, những người Quốc xã dưới quyền [[Gauleiter]]<ref>người lãnh đạo đảng Quốc xã địa phương</ref>[[Albert Forster]] đã giành được sự thống trị trong cơ quan cai trị thành phố, cơ quan mà trên danh nghĩa do [[Cao ủy]] của [[Hội Quốc Liên]] giám sát. Những người Quốc xã yêu cầu trả lại Danzig cho Đức cùng với quốc lộ xuyên qua khu vực [[hành lang Ba Lan]] đặt dưới quyền lãnh ngoại (''extraterritorial'') (nghĩa là dưới quyền tài phán của Đức) làm đường bộ đi lại giữa các khu vực Đức đã bị phân chia cách tự nhiên sau [[Chiến tranh thế giới thứ nhất]].<ref>See ''Documents Concerning the German Polish Relations and the Outbreak of Hostilities between Great Britain and Germany on 3 tháng 9 năm 1939.'' See also the Soviet archived, ''Documents Relating to the Eve of the Second World War'' Volume II: 1938-1939 (New York: International Publishers), 1948.</ref> Chính phủ Ba Lan đồng ý trên nguyên tắc đề nghị này, cho tới tháng 3 năm 1939 khi [[Liên minh quân sự Anh-Ba Lan]] hủy bỏ [[Hiệp ước bất tương xâm Đức-Ba Lan]] năm 1934, và chấm dứt thiện ý của Ba Lan về thương thuyết nhượng địa. Sau đó các quan hệ Ba Lan-Đức đã nhanh chóng xấu đi, thậm chí còn leo thang dẫn tới các cuộc đụng độ biên giới. Chính phủ Quốc xã Đức hiểu rằng [[sức mạnh quân sự]] của mình kém các lực lượng phối hợp [[Anh]], [[Pháp]], [[Ba Lan]] và [[Xô Viết]], nên cuộc [[xâm chiếm Ba Lan]] ngày 1 tháng 9 chỉ thực hiện sau khi đã đạt được [[Hiệp ước Xô-Đức|Hiệp ước Molotov–Ribbentrop]] vào cuối tháng 8, hy vọng sẽ thương thuyết giải pháp hòa bình với Anh và Pháp sau khi kết thúc các sự thù địch.<ref>See ''Documents Concerning the German Polish Relations and the Outbreak of Hostilities between Great Britain and Germany on 3 tháng 9 năm 1939''. Hitler's change of position is well reflected in Goebbel's personal diary. See also the Soviet archived, ''Documents Relating to the Eve of the Second World War'' Volume II: 1938-1939 (New York: International Publishers), 1948.</ref> Cuộc xâm lược Ba Lan này được coi như khởi đầu [[Chiến tranh thế giới thứ hai]].

Chiến tranh thế giới thứ hai khởi đầu ở Danzig, bằng việc chiến hạm ''[[SMS Schleswig-Holstein]]'' của Đức oanh tạc các vị trí Ba Lan ở [[Westerplatte]], và cuộc đổ bộ của bộ binh Đức lên bán đảo. Quân phòng thủ của Ba Lan ở Westerplatte đông hơn, đã kháng cự 7 ngày trước khi hết đạn dược. Trong lúc đó – sau một cuộc chiến đấu dữ dội suốt ngày (1.9.1939) – quân Ba Lan phòng thủ nhà [[Bưu điện]] đã bị giết và [[chôn cất|chôn]] ở một nơi trong khu [[Zaspa]] ở Danzig trong tháng 10 năm 1939. Để ăn mừng việc Westerplatte đầu hàng, đảng Quốc xã đã tổ chức một đêm diễu binh ngày 7 tháng 9 cùng với Adolf-Hitlerstrasse bị một thủy phi cơ Ba Lan cất cánh từ [[bán đảo Hel]] tình cờ tấn công. Thành phố bị [[Đức Quốc xã]] chính thức sáp nhập vào [[Reichsgau Danzig-West Prussia]] (tỉnh Danzig-Tây Phổ).

Phần lớn [[cộng đồng Do Thái Kehilla]] ở Danzig đã có thể chạy trốn Quốc xã ngay trước khi nổ ra chiến tranh. Cơ quan [[Gestapo]] đã theo dõi các cộng đồng người Ba Lan từ năm 1936, thu thập thông tin, mà năm 1939 được sử dụng để lập danh sách những người Ba Lan sẽ bị bắt trong [[cuộc hành quân Tannenberg]]. Trong ngày đầu tiên của chiến tranh có xấp xỉ 1.500 người Ba Lan đã bị bắt, một số vì tham gia các hoạt động kinh tế, xã hội; số khác vì họ là những người hoạt động tích cực và thành viên của các tổ chức Ba Lan khác nhau. Ngày 2.9.1939, có 150 người trong số họ đã bị đày tới [[Trại tập trung Stutthof]] cách Danzig khoảng 30 dặm và bị giết.<ref>[http://www.kki.net.pl/~museum/museums.htm Museums Stutthof in Sztutowo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050824163259/http://www.kki.net.pl/~museum/museums.htm |date=2005-08-24 }}. Truy cập 31 tháng 1 năm 2007.</ref> Nhiều người Ba Lan cư ngụ ở Danzig đã bị đày tới trai tập trung Stutthof hoặc bị xử tử trong rừng [[Piaśnica]].

Năm 1941, chế độ Quốc xã mở [[chiến dịch Barbarossa|cuộc xâm lăng Liên Xô]], cuối cùng gây ra tai họa chiến tranh chống lại mình. Năm 1944 khi [[Hồng Quân|Quân đội Xô viết]] tiến tới, dân Đức ở [[Trung Âu]] và [[Đông Âu]] đã chạy trốn, đưa đến kết quả là bắt đầu một việc thay đổi dân số lớn. Sau cuộc tấn công cuối cùng của quân đội Xô viết khởi sự từ tháng 1 năm 1945, hàng trăm ngàn người Đức đã di cư, nhiều người từ [[Đông Phổ]] đã đi bộ tới Danzig (xem [[cuộc di tản của Đông Phổ]]). Rất nhiều người tìm cách chạy trốn qua cổng thành tới các tàu thủy và tàu chở hàng. Một số tàu đã bị quân đội Xô viết đánh chìm, trong đó có tàu ''[[MV Wilhelm Gustloff]]''. Trong quá trình này, hàng chục ngàn người di cư đã bị giết.

Thành phố cũng đã bị Đồng Minh và Liên Xô ném bom nhiều. Những người sống sót và không thể chạy trốn đã chạm trán quân đội Xô viết khi họ chiếm thành phố ngày 30.3.1945. Thành phố bị hư hại nặng.<ref>[{{Chú thích web |url=http://www.gdansk.pl/en/article.php?category=453&article=926&history=453|ngày truy cập=2010-06-02 |tựa đề=Gdansk, history. Official website. {{en icon}} |archive-date=2006-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060303025650/http://www.gdansk.pl/en/article.php?category=453&article=926&history=453: }} Gdansk, history. Official website. {{en icon}}]</ref> Phù hợp với các quyết định của Đồng Minh trong [[Hội nghị Yalta]] và [[Hội nghị Potsdam]], thành phố trở thành trực thuộc Ba Lan. Các cư dân Đức trong thành phố còn sống sót sau chiến tranh thì chạy trốn hoặc bị trục xuất cưỡng bách về Đức, và thành phố được người Ba Lan tới cư ngụ, nhiều người trong số họ bị Liên Xô trục xuất từ vùng [[Kresy]]<ref>vùng biên giới phía đông Ba Lan rộng 201.015 km² bị Liên Xô sáp nhập vào các nước [[Ukraina]], [[Belarus]] và [[Litva]]</ref>.

=== Thời nay ===
[[Tập tin:Old arsenal.jpg|nhỏ|phải|Mẫu của các tòa nhà kiểu kiến trúc Hà Lan được xây dựng lại ở thành phố chính sau chiến tranh thế giới - Old Arsenal của Anthony van Obberghen, Jan Strakowski và Abraham van den Blocke, 1602 - 1605.<ref>{{en icon}} {{chú thích sách |author=|others=Lech Krzyżanowski, Michał Wożniak, Marek Źak, Wacław Górski |title=Beautiful historic Gdańsk|year=1995 |editor= |page=769 |pages= |chapter= | chapter-url = |publisher= Excalibur |location= |isbn= |url=http://books.google.pl/books?id=18O1AAAAIAAJ&pgis=1|access-date =}}</ref>]]

Thành cổ lịch sử của Gdańsk, bị quân đội Xô viết phá phần lớn, đã được xây dựng lại trong thập niên 1950 và 1960. Được thúc đẩy bằng việc đầu tư lớn vào việc phát triển cảng cùng 3 xưởng đóng tàu chính cho tham vọng của Liên Xô trong vùng [[biển Baltic]], Gdańsk trở thành trung tâm đóng tàu và công nghiệp của nước [[Cộng hòa nhân dân Ba Lan]].

Là một phần của chính sách hòa giải Đức-Ba Lan do thủ tướng [[Willy Brandt]] của [[Tây Đức]] chủ trương, Đức đã từ bỏ việc đòi lãnh thổ Gdańsk, và thành phố hoàn toàn sáp nhập vào Ba Lan được công nhận trong [[Hiệp ước Warszawa (1970)|Hiệp ước Warszawa]] năm 1970. Việc này cũng được nước Đức thống nhất năm 1990 và 1991 xác nhận.

Ngày nay Gdańsk là cảng tàu thủy chính và điểm đến du lịch và nơi tổ chức nhiều cuộc hòa nhạc ngoài trời lớn, trong đó có [[David Gilmour]] và [[Jean Michel Jarre]] của [[Pink Floyd]]. Ban nhạc rock Queen tổ chức một buổi hòa nhạc ở xưởng đóng tàu trong tháng 10 năm 2008.<ref>According to FollowQueen.com [http://www.followqueen.com/ FollowQueen.com]</ref>

[[Wikimania]] 2010 — Hội nghị Wikimedia hàng năm lần thứ 6 - dự trù sẽ diễn ra tại [[Polish Baltic Philharmonic]] ở Gdańsk, từ ngày 9-11 tháng 7 năm 2010.

== Khí hậu ==

{{Weather box
|location = Gdańsk (1936&ndash;2011)
|single line = y
|metric first = y
|Jan record high C = 15.0
|Feb record high C = 17.0
|Mar record high C = 20.0
|Apr record high C = 27.2
|May record high C = 31.1
|Jun record high C = 33.9
|Jul record high C = 36.1
|Aug record high C = 37.2
|Sep record high C = 34.0
|Oct record high C = 24.0
|Nov record high C = 15.0
|Dec record high C = 16.1
|year record high C = 37.2
|Jan high C = 0.4
|Feb high C = 1.0
|Mar high C = 5.1
|Apr high C = 10.6
|May high C = 15.8
|Jun high C = 19.5
|Jul high C = 21.5
|Aug high C = 21.2
|Sep high C = 17.1
|Oct high C = 11.7
|Nov high C = 5.7
|Dec high C = 2.1
|year high C = 10.9
|Jan mean C = -2.0
|Feb mean C = -1.8
|Mar mean C = 1.4
|Apr mean C = 6.1
|May mean C = 11.1
|Jun mean C = 14.9
|Jul mean C = 17.1
|Aug mean C = 16.7
|Sep mean C = 12.9
|Oct mean C = 8.3
|Nov mean C = 3.3
|Dec mean C = -0.1
|year mean C = 7.3
|Jan low C = -4.7
|Feb low C = -4.7
|Mar low C = -1.9
|Apr low C = 1.8
|May low C = 6.2
|Jun low C = 9.9
|Jul low C = 12.4
|Aug low C = 12.1
|Sep low C = 8.8
|Oct low C = 5.0
|Nov low C = 1.0
|Dec low C = -2.4
|year low C = 3.6
|Jan record low C = -31.0
|Feb record low C = -30.0
|Mar record low C = -24.0
|Apr record low C = -9.0
|May record low C = -4.0
|Jun record low C = -1.0
|Jul record low C = 3.0
|Aug record low C = 0.0
|Sep record low C = -2.0
|Oct record low C = -7.2
|Nov record low C = -17.0
|Dec record low C = -22.0
|year record low C = -31.0
|precipitation colour = green
|Jan precipitation mm = 24.3
|Feb precipitation mm = 20.9
|Mar precipitation mm = 22.2
|Apr precipitation mm = 22.9
|May precipitation mm = 31.5
|Jun precipitation mm = 47.7
|Jul precipitation mm = 96.3
|Aug precipitation mm = 84.3
|Sep precipitation mm = 110.0
|Oct precipitation mm = 53.2
|Nov precipitation mm = 45.5
|Dec precipitation mm = 42.1
|year precipitation mm = 601.0
|source 1 = Climatebase.ru<ref>
{{chú thích web
| url = http://climatebase.ru/station/12150/?lang=en
| title = Gdansk Climate Normals 1936–2011
| publisher = Climatebase
| language = en
| access-date = ngày 2 tháng 2 năm 2015}}</ref>
|date=February 2015}}

== Kinh tế ==
Các khu vực công nghiệp của thành phố nổi trội hơn cả là công nghiệp đóng tàu, công nghiệp hóa dầu, công nghiệp hóa chất và chế biến thực phẩm. Phần khu vực công nghệ cao như điện tử, viễn thông, IT, mỹ phẩm và dược phẩm đang tăng trưởng.

Gdańsk cũng là điểm du lịch mùa hè hấp dẫn đối với hàng triệu người Ba Lan và các công dân châu Âu, kéo tới các bãi biển trên bờ biển Baltic.

Các công ty lớn ở Gdańsk:

* [[Grupa Lotos]]- năng lượng
* Energa Trading – năng lượng
* [[GE Capital Bank|GE Money Bank]] – tài chính
* Gdańska Stocznia Remontowa – đóng tàu thủy
* Elnord – năng lượng
* Elektrociepłownie Wybrzeże – năng lượng
* LPP – bán lẻ
* Polnord Energobudowa – công ty xây dựng
* [[Petrobaltic]] – năng lượng
* [[Delphi Corporation|Delphi]] - automotive parts
* [[Intel]] - IT
* [[IBM]] - IT
* [[Fineos]] - IT
* [[Wirtualna Polska]] - dịch vụ internet
* [[Arla Foods]] - chế biến thực phẩm
* [[Acxiom]] - IT
* [[Kainos]] - IT
* [[Dr. Oetker]] - chế biến thực phẩm
* [[Lufthansa Systems]] - IT
* [[Compuware]] - IT
* ZenSar Technologies - IT
* SII - IT
* Suruga Seiki - IT
* [[Thomson Reuters]] - truyền thông đại chúng
* [[ThyssenKrupp]] Johann A. Krause - steel, engineering, capital goods
* [[A. P. Moller-Maersk Group|Maersk Line]] - services & pick-up
* [[First Data]] – tài chính
* Masterlease – tài chính
* Transcom WorldWide - business processing outsourcing
* [[Jysk]] – bán lẻ
* Meritum Bank – tài chính
* [[Glencore]] – nguyên liệu
* [[PKN Orlen|Orlen Morena]] – năng lượng
* Fosfory Ciech – công ty hóa chất
* Crist – đóng tàu
* Dr Cordesmeyer – xay bột
* Hydrobudowa – công ty xây dựng
* Mercor - hệ thống phòng hỏa
* Cognor - steel, engineering, capital goods
* Llentabhallen - steel constructions
* Atlanta Poland - nhập cảng trái cây khô và hạt khô
* Ziaja – công ty mỹ phẩm
* Stabilator – công ty xây dựng
* [[Skanska]] – công ty xây dựng
* Young Digital Planet - IT
* Flügger - sản xuất sơn
* Satel - hệ thống an toàn, IT
* HD heavy duty - retail
* Dresser Wayne - hệ thống bán lẻ xăng dầu
* [[A. P. Moller-Maersk Group|Maersk Line]] - services & pick-up
* [[First Data]] – tài chính
* Masterlease – tài chính
* Transcom WorldWide - business processing outsourcing
* Weyerhaeuser Cellulose Fibers - sản xuất sợi cellulose (planned)
* [[Sony Pictures Entertainment]] - (planned)
* [[xưởng đóng tàu Gdańsk]] – đóng tàu
* Stocznia Północna – đóng tàu

== Các thắng cảnh ==
[[Tập tin:Neptun Monument in Gdańsk (5).jpg|nhỏ|Giếng phun nước [[Poseidon|Neptune]] ở trung tâm Long Market, một tuyệt tác phẩm của kiến trúc sư Hà Lan [[Abraham van den Blocke]], 1617.<ref name="Sturgis">{{chú thích sách |author=|others=Russell Sturgis, Arthur Lincoln Frothingham |title=A history of architecture|year=1915 |editor= |page=293 |pages= |chapter= | chapter-url = |publisher= Baker & Taylor |location= |isbn= |url=http://books.google.pl/books?id=Inw3AAAAIAAJ&pgis=1|access-date =}}</ref><ref>{{en icon}} {{chú thích sách |author=|others=Paul Wagret, Helga S. B. Harrison|title=Poland|year=1964 |editor= |page=302 |pages= |chapter= | chapter-url = |publisher= Nagel |location= |isbn= |url=http://books.google.pl/books?id=uXu0AAAAIAAJ&pgis=1|access-date =}}</ref>]]
[[Tập tin:Capilla Real, Gdansk, Polonia, 2013-05-20, DD 01.jpg|nhỏ|phải|Nhà nguyện Hoàng gia của vua Ba Lan [[John III Sobieski]] được xây theo kiểu [[baroque]] từ năm 1678-1681 bởi [[Tylman van Gameren|Tylman Gamerski]].<ref name="ROBiDZ">{{chú thích web |author = ROBiDZ w Gdańsku |url = http://www.wrotapomorza.pl/pl/kultura/zabytki/wybrane_zabytki/kosciol/krolewska |title = Kaplica Królewska w Gdańsku |work = www.wrotapomorza.pl |publisher = |language = pl |page = |date = |access-date = ngày 29 tháng 12 năm 2008 |archive-date = 2015-02-10 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150210010543/http://www.wrotapomorza.pl/pl/kultura/zabytki/wybrane_zabytki/kosciol/krolewska }}</ref>]]

Thành phố có nhiều tòa nhà đẹp từ thời Liên minh [[Hanse]]. Các tòa nhà hấp dẫn du khách nhất nằm dọc theo hoặc ở gần Ulica Długa (''Long Street'') và Długi Targ (''Long Market''), một đường phố lớn cho người đi bộ bao quanh bởi các tòa nhà được tái thiết theo lối kiến trúc lịch sử (chủ yếu thế kỷ 17th) và 2 đầu đường có các cổng thành cầu kỳ. Khu này của thành phố đôi khi được nói tới như Đường Hoàng gia, nơi rước vua tới thăm trước kia.

Đi bộ từ đầu này tới đầu kia, còn gặp các cảnh ở bên hoặc ở gần Đường Hoàng gia, trong đó có:
* Upland Gate (''Brama Wyżynna'')
* Torture House (''Katownia'')
* Prison Tower (''Wieża więzienna'')
* [[Golden Gate (Gdańsk)|Golden Gate]] (''Złota Brama'')
* Long Street (''Ulica Długa'')
** Uphagen House (''Dom Uphagena'')
** Main [[City and town halls|Town Hall]] (''Ratusz Głównego Miasta'')
* Long Market (''Długi Targ'')
** [[The Artus Court|Artus' Court]] (''Dwór Artusa'')
** Neptune Fountain (''Fontanna Neptuna'')
** Golden House (''Złota kamienica'')
* Green Gate (''Zielona Brama'')

Gdańsk có nhiều nhà thờ lịch sử:
* Nhà thờ thánh Bridget
* Nhà thờ thánh Catherine
* Nhà thờ thánh Gioan
* [[Nhà thờ Đức Bà, Gdańsk|Nhà thờ Đức Bà]] (''Bazylika Mariacka''), một nhà thờ của thị xã được xây từ thế kỷ 15, là nhà thờ bằng gạch lớn nhất thế giới.
* Nhà thờ thánh Nicholas
* Nhà thờ [[Ba Ngôi|Chúa Ba Ngôi]]

[[Tàu bảo tàng]] ''[[SS Sołdek|SS Soldek]]'' thả neo trên sông [[Motława]], là tàu thủy đầu tiên của Ba Lan được đóng sau chiến tranh.

Trong thế kỷ 16, Gdańsk đã đón đoàn kịch Shakespeare khi lưu diễn nước ngoài, và [[Danzig Research Society]] (''Hội nghiên cứu Danzig'') được thành lập năm 1743 là một trong số hội đầu tiên loại này. Gần đây, có ''Fundation Theatrum Gedanensis'' nhằm mục tiêu xây dựng lại [[nhà hát Shakespeare]] ở địa điểm lịch sử trước đây. Hy vọng Gdańsk sẽ có một nhà hát tiếng Anh thường xuyên, vì hiện nay chỉ có một liên hoan Shakespeare hàng năm.

== Vận tải ==
[[Tập tin:Tramwaj na Abrahama.JPG|nhỏ|phải|300px|xe điện Gdańsk - Bombardier NGT6.]]
* [[Sân bay Gdańsk Lech Wałęsa]] - một sân bay quốc tế của Gdańsk.
* [[Cảng Gdańsk]] - hải cảng trên bờ phía nam của [[Vịnh Gdańsk]].
* [[Gdańsk Główny (PKP station)]] – nhà ga xe lửa chính với [[PKP Intercity]] và dịch vụ SKM service;
* [[Szybka Kolej Miejska (Tricity)|Szybka Kolej Miejska]] - một dịch vụ vận chuyển của ''Ba thành phố''.
* Xe bus và xe điện điều hành bởi [http://www.ztm.gda.pl/ ZTM Gdańsk] (Zarząd Transportu Miejskiego w Gdańsku).
* [[Obwodnica Trójmiejska|Obwodnica Trojmiejska]] - thuộc [[Expressway S6 (Poland)|expressway S6]] hoạt động vòng qua 3 thành phố [[Gdynia]], [[Sopot]] và Gdańsk.

== Giáo dục và Khoa học ==
[[Tập tin:UG - WPiA ubt.jpeg|nhỏ|300px|Đại học Gdańsk, Phân khoa Luật và Hành chính]]

Thành phố có 14 trường đại học với tổng số 60.436 sinh viên, trong đó có 10.439 tốt nghiệp năm 2001.
* [[Đại học Gdańsk]] (Uniwersytet Gdański)
* [[Đại học Công nghệ Gdańsk]] (Politechnika Gdańska)
* [[Đại học Y khoa Gdańsk]] (Gdański Uniwersytet Medyczny)
* Học viện giáo dục thân thể và Thể thao Gdansk (''Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im. Jędrzeja Śniadeckiego'')
* Học viện âm nhạc (''Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki'')
* Học viện Nghệ thuật (''Akademia Sztuk Pięknych'') [http://www.asp.gda.pl/]
* Instytut Budownictwa Wodnego PAN
* Ateneum{{ndash}} Szkoła Wyższa
* Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna
* Gdańska Wyższa Szkoła Administracji
* Wyższa Szkoła Bankowa
* Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna
* Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku
* Wyższa Szkoła Zarządzania

=== Các tổ chức vùng và Khoa học ===
* [[Hội Khoa học Gdańsk]]
* [[Viện Baltic]] (Instytut Bałtycki), thành lập năm 1925 ở [[Toruń]], từ 1946 (?) ở Gdańsk
* TNOiK - Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierowania (Scientific Society for Organization and Management) O/Gdańsk
* IBNGR - Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową (Viện Kinh tế thị trường Gdańsk) <ref>{{chú thích web |url=http://www.ibngr.edu.pl/english/index2.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20080209112613/http://www.ibngr.edu.pl/english/index2.htm |archive-date = ngày 9 tháng 2 năm 2008 |title=The Gdańsk Institute for Market Economics |publisher=Web.archive.org |date= |access-date =ngày 25 tháng 7 năm 2009 |url-status=live }}</ref>

=== Các thành phố kết nghĩa ===
Gdańsk là thành phố kết nghĩa với:<ref name="Gdańsk">{{chú thích web|url=http://www.gdansk.pl/samorzad,62,733.html|title=Gdańsk Official Website: 'Miasta partnerskie'|publisher=[[copyright|©]] 2009 [http://www.gdansk.pl/ Urząd Miejski w Gdańsku]|language=pl & English|access-date=ngày 11 tháng 7 năm 2009|archive-date=2013-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20130723091807/http://www.gdansk.pl/samorzad%2C62%2C733.html}}</ref><sup>[theo thứ tự niên đại]</sup>

{| cellpadding="10"
|- style="vertical-align:top;"
|
* {{flagicon|Đức}} [[Bremen]] của [[Đức]] <small>''(since 1976)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Finland}} [[Turku]] của [[Phần Lan]] <small>''(since 1987)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Tây Ban Nha}} [[Barcelona]] của [[Tây Ban Nha]] <small>''(since 1990)''</small> <ref name="Gdańsk"/><ref name="Barcelona">{{chú thích web|url=http://w3.bcn.es/XMLServeis/XMLHomeLinkPl/0,4022,229724149_257215678_1,00.html|title=Barcelona internacional - Ciutats agermanades|publisher=© 2006-2009 [http://www.bcn.es/catala/copyright/welcome2.htm Ajuntament de Barcelona]|language=es|access-date=ngày 13 tháng 7 năm 2009|archive-date=2012-11-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20121127043638/http://w3.bcn.es/XMLServeis/XMLHomeLinkPl/0,4022,229724149_257215678_1,00.html}}</ref>
* {{flagicon|Hoa Kỳ}} [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] của [[Hoa Kỳ]] <small>''(since 1990)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Thụy Điển}} [[Kalmar]] của [[Thụy Điển]] <small>''(since 1991)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Denmark}} [[Helsingør]] của [[Đan Mạch]] <small>''(since 1992)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Pháp}} [[Marseille]] của [[Pháp]] <small>''(since 1992)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
||
* {{flagicon|Pháp}} [[Rouen]] ở [[Pháp]] <small>''(since 1992)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Nga}} [[Kaliningrad]] của [[Nga]] <small>''(since 1993)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|United Kingdom}} [[Metropolitan Borough of Sefton|Sefton]] của [[Vương quốc Anh]] <small>''(since 1993)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Nga}} [[Sankt-Peterburg]] của [[Nga]] <small>''(since 1993) <ref name="Gdańsk"/><ref name="St. Petersburg">{{chú thích web |url=http://eng.gov.spb.ru/figures/ities |title=Saint Petersburg in figures - International and Interregional Ties |publisher=Saint Petersburg City Government |access-date=ngày 23 tháng 3 năm 2008 |archive-date=2009-02-24 |archive-url=https://archive.today/20090224073839/http://eng.gov.spb.ru/figures/ities }}</ref>''</small>
* {{flagicon|Kazakhstan}} [[Astana]] của [[Kazakhstan]] <small>''(since 1996)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Ukraine}} [[Odessa]] của [[Ukraina]] <small>''(since 1996)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
||
* {{flagicon|Hà Lan}} [[Rotterdam]] của [[Hà Lan]] <small>''(since 1998)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Lithuania}} [[Vilnius]] của [[Litva]] <small>''(since 1998)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Pháp}} [[Nice]] của [[Pháp]] <small>''(since 1999)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|PRC}} [[Thượng Hải]], [[Trung quốc]] <small>''(since 2004)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Italy}} [[Palermo]], [[Ý]] <small>''(since 2005)''</small> <ref name="Gdańsk"/>
* {{flagicon|Poland}} [[Bytów]] của [[Ba Lan]] <small>''(since 2007)''</small><ref>{{Chú thích web |url=http://www.bytow.com.pl/index_en.php |ngày truy cập=2010-06-02 |tựa đề=Bytów official web site |archive-date=2006-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061021164426/http://www.bytow.com.pl/index_en.php }}</ref>
|}

[[Tập tin:Gdansk panorama z kosciola.jpg|600px|centre|nhỏ|Toàn cảnh Gdańsk]]

=== Thư mục ===
* {{chú thích sách|last=Kimmich|first=Christoph M|title=The free city: Danzig and German foreign policy, 1919-1934|url=http://books.google.com/books?id=-3VxQgAACAAJ|access-date=8 tháng 3 năm 2010|year=1968|publisher=[[Yale University Press]], New Haven, Connecticut|ref=Kimmich68}}{{Liên kết hỏng|date=2021-10-12 |bot=InternetArchiveBot }}
* {{chú thích sách|last=Rudziński|first=Grzegorz |title=Gdańsk|url=http://books.google.com/books?id=9AKfPQAACAAJ|access-date =26 tháng 2 năm 2010|date=1 tháng 3 năm 2001|publisher=Bonechi|isbn=9788847605176|ref=Rudziński69}}
* {{chú thích sách|last=Simson|first=Paul |title=Geschichte Der Stadt Danzig|url=http://books.google.com/books?id=DSmxtiBx4CoC|access-date =26 tháng 2 năm 2010|date=tháng 10 năm 2009|publisher=BiblioBazaar, LLC|isbn=9781115532563|ref=Simson70}}

== Hình ảnh ==
<gallery mode="nolines">
File:Mercado, Gdansk, Polonia, 2013-05-20, DD 02.jpg|Sảnh chợ ''Hala Targowa'' Gdańsk
File:John III Sobieski Monument in Gdańsk 2669.JPG|Tượng đài [[John III Sobieski]] ở Gdańsk
File:Sobieski Crown.PNG|Phù hiệu của John III Sobieski
File:Golden Gate, Główne Miasto, Gdańsk, Poland - 20090102.jpg|[[Cổng vàng (Gdańsk)|Cổng vàng ''Złota Brama'']]
File:Danzig-Krantor01.jpg|Cảng thời trung cổ ''Żuraw''
File:Gdanzk Downtown.JPG|Trung tâm Gdańsk
File:Gdańsk ulica Tobiasza 9 – Hotel Admirał.JPG|Khách sạn Admirał ở Gdańsk
File:Przymorze-obroncow wybrzeza nowe bloki.jpg|Đường Obrońców Wybrzeża
File:Brosen gdansk molo2.jpg|Cảng ''Molo'' ở Brzeźno-Gdańsk
File:2010-07-08-gdansk-by-RalfR-067.jpg|Đường Mariacka
File:1707 zespół Twierdzy Wisłoujście 2.jpg|Pháo đài Wisłoujście
File:Gdańsk by Joymaster - 193.JPG|[[Nhà thờ lớn Oliwa]]
File:Gdańsk St Catherine church.jpg|Nhà thờ st. Catherine ở Gdańsk
File:Westerplatte-Denkmal Danzig 2010.jpg|[[Westerplatte]] – tượng đài gần Gdańsk
File:Gdańsk, Ratusz Staromiejski - fotopolska.eu (286955).jpg|Toà thị chính cũ
File:UG - WPiA ubt.jpeg|Đại học Gdańsk – Ngành luật
File:Palacio de Oliwa, Gdansk, Polonia, 2013-05-21, DD 02.jpg|[[Cung điện Abbot ở Oliwa]]
File:Gdańsk - Townhouses, Długi Targ street.JPG|Gdańsk – đường ''Długi Targ'' 
File:Gdańsk - Townhouses.JPG|Gdańsk – Townhouses
File:Gdańsk - Neptune's Fountain.JPG|Gdańsk – Neptun
* {{flagicon|SWE}} '''[[Kalmar]]''', [[Thụy Điển]] e's Fountain
File:Gdańsk, Old Town.JPG|Phố cổ Gdańsk
File:Gdańsk - Old Town, Mariacka street.JPG|Phố cổ Gdańsk, đường Mariacka
File:Danzig-Werftarbeiterdenkmal.jpg|Tượng đài Fallen Shipyard Workers năm 1970 ở Gdańsk
File:Pl-gdansk stagiewna.jpg|Cổng ''Stągiewna''
File:Pl gdansk church saint barbara.jpg|Nhà thờ Saint Barbara
File:Baszta Łabędź Gdańsk.jpg|Tháp thiên nga ''Baszta Łabędź''
File:Tramwaj Herbrand 1873 Gdańsk.jpg|Xe ngựa Herbrand, 1873
File:John Paul II Monument Gdansk-Zaspa.jpg|Tượng đài Pope Saint 
File:Port of Gdansk from mainmast of Fryderyk Chopin.jpg|[[Cảng Gdańsk]]
File:Arabian camel with young.jpg|Lạc đà Ả Rập ở vườn thú Gdańsk
File:Wisloujscie fortress Gdansk.jpg|[[Pháo đài Wisłoujście]] ở Gdańsk
File:Westerplatte beach.jpg|Biển Westerplatte
File:Gdansk University of Technology by night.jpg|[[Dại học kỹ thuật Gdańsk]] buổi tối
File:Tugboats at work.jpg|Tàu kéo ở [[Remontowa]]
File:Gdańsk Licznik rowerowy Wrzeszcz.jpg|Ngày đạp xe ở Gdańsk
</gallery>

== Tham khảo và Chú thích ==
{{Tham khảo|colwidth=30em}}

== Liên kết ngoài ==
{{commons|Gdańsk}}
* [http://www.en.gdansk.gda.pl/ Official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080718011301/http://www.en.gdansk.gda.pl/ |date=2008-07-18 }}
* [http://www.shopandsee.eu/ Official Tourist Board website] - Tourist Guide as well as shopping guide
* {{pl icon}} [http://www.wirtualny.gdansk.pl/ Virtual Gdańsk] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141220124558/http://www.wirtualny.gdansk.pl/ |date=2014-12-20 }} (portal)
* [http://panoramiczne.com.pl/blog/trojmiasto/gdansk/mariacka/01/ Mariacka Street Panoramic Photo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110725224352/http://panoramiczne.com.pl/blog/trojmiasto/gdansk/mariacka/01/ |date=2011-07-25 }}
* http://www.gdanskmiasto.pl/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100722020510/http://www.gdanskmiasto.pl/ |date=2010-07-22 }} (Polish)
{{Template group
|list =
{{Gdansk}}
{{Principal cities of Poland}}
{{Pomeranian Voivodeship|state=autocollapse}}
{{Hanseatic League}}
{{Polish coast|state=autocollapse}}
{{Coord|54|21|N|18|40|E|display=title}}
}}

{{Thể loại Commons|Gdańsk}}

{{DEFAULTSORT:Gdansk}}
[[Thể loại:Gdańsk| ]]
[[Thể loại:Thành phố của Ba Lan]]
[[Thể loại:Lịch sử Ba Lan]]
[[Thể loại:Thành phố cảng biển Baltic]]
[[Thể loại:Tỉnh Pomorskie]]
[[Thể loại:Liên minh Hanse]]
[[Thể loại:Khu dân cư thành lập thế kỷ 10]]
[[Thể loại:Huyện thành phố của Ba Lan]]
[[Thể loại:Thành phố Pomorskie]]
[[Thể loại:Địa điểm Holocaust ở Ba Lan]]
[[Thể loại:Thành phố cảng Ba Lan]]