Hoài Đức
|
Hoài Đức
|
|||||
|---|---|---|---|---|---|
| Huyện | |||||
 Rước Thánh qua ao làng tại xã Vân Côn | |||||
| Hành chính | |||||
| Vùng | Đồng bằng sông Hồng | ||||
| Thành phố | Hà Nội | ||||
| Huyện lỵ | Thị trấn Trạm Trôi | ||||
| Trụ sở UBND | Số 123-125 Đường 422, Thị trấn Trạm Trôi | ||||
| Phân chia hành chính | 1 thị trấn, 19 xã | ||||
| Tổ chức lãnh đạo | |||||
| Chủ tịch UBND | Nguyễn Hoàng Trường | ||||
| Chủ tịch HĐND | Nguyễn Quang Đức | ||||
| Bí thư Huyện ủy | Nguyễn Quang Đức | ||||
| Địa lý | |||||
| Tọa độ: 21°02′B 105°26′Đ / 21,04°B 105,43°ĐTọa độ: 21°02′B 105°26′Đ / 21,04°B 105,43°Đ | |||||
| Diện tích | 84,93 km² | ||||
| |||||
| Dân số (1/4/2019) | |||||
| Tổng cộng | 262.943 người | ||||
| Mật độ | 3.096 người/km² | ||||
| Khác | |||||
| Mã hành chính | 274[1] | ||||
| Biển số xe | 29X5 | ||||
| Website | hoaiduc | ||||
Hoài Đức là một huyện ngoại thành thuộc thành phố Hà Nội, Việt Nam.
Địa lý[sửa | sửa mã nguồn]
Huyện Hoài Đức nằm ở ngoại thành Hà Nội, cách trung tâm thành phố khoảng 12 km, có vị trí địa lý:
- Phía bắc giáp huyện Đan Phượng
- Phía tây giáp huyện Quốc Oai và huyện Phúc Thọ với ranh giới là sông Đáy
- Phía nam giáp quận Hà Đông
- Phía đông giáp quận Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm
Huyện có địa hình tương đối bằng phẳng. Sông Đáy chảy qua phía tây huyện, tạo thành ranh giới với các huyện Phúc Thọ và Quốc Oai. Dân số huyện năm 2019 là 262.943 người, trong đó 9% dân số theo đạo Thiên Chúa.
Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]
Tên gọi Hoài Đức có từ năm 622 đời Đường, niên hiệu Vũ Đức do huyện Tống Bình tách ra làm 2 huyện Giao Chỉ và Hoài Đức.
Năm 621 đổi Tống Bình thành Tống Châu, tách đặt 2 huyện Hoằng Giáo và Nam Định. Nghĩa là Tống Châu gồm 2 huyện Hoằng Giáo và Nam Định. Thành lập Từ Châu gồm 3 huyện Từ Liêm (có sông Tô Lịch), Ô Diên (chỗ sông Hồng tiếp sang sông Đuống, nay là Phùng, Đan Phượng) và Vũ Lập.
Năm 622 tách Tống Châu đặt thêm huyện Giao Chỉ và huyện Hoài Đức. Nghĩa là Tống Châu gồm 4 huyện Hoằng Giáo, Hoài Đức, Nam Định, Giao Chỉ. Năm 623 đổi Tống Châu thành châu Nam Tống.
Năm 627, bỏ châu Nam Tống, lấy 3 huyện Hoằng Giáo, Hoài Đức và Giao Chỉ kia để lập lại huyện Tống Bình (nay khoảng Hoài Đức, Từ Liêm). Dời huyện Giao Chỉ đến Nam Từ Châu rồi đổi tên nó thành huyện Giao Chỉ mới (khoảng Đan Phượng, Phúc Thọ) trên đường sang Phong Châu (Thạch Thất, Sơn Tây).
Thời Lý-Trần, phần đất huyện Hoài Đức hiện nay thuộc thuộc châu Từ Liêm và huyện Từ Liêm, phủ Đông Đô, lộ Đông Đô. Thời Lê, phần đất huyện Hoài Đức hiện nay thuộc huyện Đan Phượng và huyện Từ Liêm, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây.
Phủ Hoài Đức nhà Nguyễn[sửa | sửa mã nguồn]
Năm Gia Long thứ 4 (1805), vua Gia Long đổi tên phủ Phụng Thiên của Thăng Long (thời Hậu Lê) thành phủ Hoài Đức, với nguyên trạng phần đất Phụng Thiên cũ, gồm 2 huyện Vĩnh Thuận (tức là huyện Quảng Đức thời Hậu Lê) và Thọ Xương (hay Vĩnh Xương) thời Lê.[2]
Phủ Hoài Đức những năm đầu nhà Nguyễn (từ những năm 1805–1831) là phần đất thuộc các huyện Đan Phượng và Từ Liêm, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây. Phần thuộc huyện Đan Phượng gồm các xã: Dương Liễu, Cát Quế (Quế Dương), Yên Sở... thuộc tổng Dương Liễu; Lai Xá (Lai Xá, Kim Chung),...thuộc tổng Kim Thia; Sơn Đồng thuộc tổng Sơn Đồng; Đắc Sở, Lại Yên... thuộc tổng Đắc Sở;...Phần thuộc huyện Từ Liêm gồm các xã: Vân Canh,... thuộc tổng Hương Canh; La Phù, An Khánh, An Thượng, Đông La, Vân Côn... thuộc tổng Yên Lũng;...[3]
Năm 1831, vua Minh Mạng lập tỉnh Hà Nội. Phủ Hoài Đức là một trong 4 phủ của tỉnh Hà Nội là: Hoài Đức, Ứng Hòa, Thường Tín, Lý Nhân. Đồng thời cũng trong năm này, huyện Từ Liêm dược tách ra khỏi phủ Quốc Oai, tỉnh Sơn Tây cho lệ vào phủ Hoài Đức, (một phần của huyện Hoài Đức ngày nay cũng theo huyện Từ Liêm nhà Nguyễn nhập vào phủ Hoài Đức). Phủ lị ở thôn Tiên Thị, huyện Thọ Xương, nay là khu vực phố Phủ Doãn, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Tường thành phủ chu vi 203 trượng, cao 7 thước, 2 tấc, mở 3 cưa, hào rộng 2 trượng 5 thước, tường thành hình vuông, chiều Đông Bắc – Tây Nam. Phía Bắc giáp phố Ấu Triệu hiện nay. Năm 1833, dời đến xã Dịch Vọng, huyện Từ Liêm, do phủ kiêm lý, đắp thành phủ mới, có hào, mặt trước, nay là đường Nguyễn Phong Sắc quận Cầu Giấy Hà Nội. Năm 1883, tại lỵ sở phủ Hoài Đức diễn ra một trận kháng cự của quân đội nhà Nguyễn cùng quân Cờ Đen chống lại cuộc tấn công của quân đội Viễn chinh Pháp, trước khi nhà Nguyễn chính thức đầu hàng Pháp.
Quy mô phủ Hoài Đức lúc này bao gồm:
- Huyện Thọ Xương (8 tổng: 193 phường, thôn, trại) gồm các tổng: Tả Túc, Tiền Túc, Hữu Túc, Hậu Túc, Tả Nghiêm, Tiền Nghiêm, Hữu Nghiêm, Hậu Nghiêm.
- Huyện Vĩnh Thuận (5 tổng: 57 xã, thôn, phường, trại) gồm các tổng: Thượng, Trung, Nội, Hạ, Yên Thành.
- Huyện Từ Liêm (13 tổng: 91 xã, thôn, trang, trại, phường, sở) gồm các tổng: Thượng Hội, Thượng Trì, Hạ Trì, Phú Gia, Minh Cảo, Cổ Nhuế, Dịch Vọng, Hương Canh, Tây Đam, Thượng Ốc, Yên Lũng, La Nội, Thiên Mỗ.
Năm 1888, huyện Đan Phượng thuộc phủ Quốc Oai, tỉnh Sơn Tây, được nhập vào phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Nội, kéo theo một phần đất của Hoài Đức ngày nay thuộc Đan Phượng thời đó, được nhập vào phủ Hoài Đức. Huyện Đan Phượng (9 tổng: 60 xã, thôn, châu, phường, vạn) gồm các tổng: Sơn Đồng, Hạ Hiệp, Thượng Hiệp, Kim Thia, Phượng Thượng, Dương Liễu, Đắc Sở, Thiên Mạc, Thu Vĩ.
Từ ngày 6 tháng 12 năm 1904, phủ Hoài Đức thuộc tỉnh Hà Đông. Năm 1945, thì bỏ phủ Hoài, phần đất nguyên của phủ Hoài Đức được nhập vào Hà Nội.
Huyện Hoài Đức hiện nay[sửa | sửa mã nguồn]
Sau năm 1945, huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Đông được thành lập trên phần đất nguyên là một số xã của các huyện Đan Phượng và huyện Từ Liêm cũ. Từ tháng 3 năm 1947, bốn huyện Đan Phượng, Hoài Đức, Thanh Trì, Thanh Oai và thị xã Hà Đông được cắt chuyển về thành phố Hà Nội theo quyết định của Khu II. (Khi sự kiện 19 tháng 12 năm 1946 nổ ra, Mặt trận Hà Nội được sáp nhập vào Khu II. Từ ngày 1 tháng 11 năm 1948, Khu 2 đặt quyền trực thuộc của Liên khu 3, nhưng đến tháng 5 năm 1949 thì khu Hà Nội lại được tách ra để thành lập Mặt trận Hà Nội độc lập, trực thuộc Bộ Tổng tư lệnh. Tình trạng này được duy trì cho đến sau năm 1954, khi đấy gọi là Khu Hà Nội).
Từ ngày 12 tháng 3 năm 1947 đến tháng 5 năm 1948, huyện Hoài Đức được gộp vào liên quận huyện IV, bao gồm Hoài Đức và Đan Phượng.[4] Tháng 5 năm 1947, Trung ương quyết định tách ba tỉnh Hà Nội, Hà Đông, Sơn Tây ra khỏi Khu II, thành lập Khu XI. Tháng 5 năm 1948 đến tháng 10 năm 1948, Khu XI được Trung ương quyết định giải thể Khu XI và thành lập tỉnh Lưỡng Hà thuộc Liên khu III. Lúc này, liên quận huyện IV - Hoài Đức và Hoài Đức được tách ra thành huyện Liên Bắc. Hoài Đức thuộc huyện Liên Bắc, tỉnh Lưỡng Hà. Từ tháng 10 năm 1948 đến tháng 3 năm 1954, Khu uỷ III tách Lưỡng Hà thành 2 tỉnh Hà Đông và Hà Nội, do vậy, lúc này, Hoài Đức thuộc huyện Liên Bắc tỉnh Hà Đông. Đến tháng 11 năm 1953, huyện Hoài Đức và huyện Đan Phượng được tách bởi huyện Liên Bắc. Hoài Đức bao gồm 10 xã: Kim Chung, Thọ Nam, An Thượng, Sơn Trang, Hữu Hưng, Dương Cát, Đại La, Phương Sơn, Vân Côn, Mã Tân. Tháng 4 năm 1954, huyện Hoài Đức được tái lập và thuộc tỉnh Hà Đông quản lý theo quyết định của Liên khu uỷ III.
Sau khi hoàn thành cải cách ruộng đất năm 1956, Hoài Đức có thêm 2 xã mới sáp nhập về là xã Cương Kiên và xã Văn Khê. Đồng thời để phù hợp với những quy định mới về quản lý đơn vị hành chính, một số xã được tách ra, thay đổi lại. Lúc này Hoài Đức có 25 xã: An Khánh, An Thượng, Cát Quế, Cương Kiên, Đắc Sở, Di Trạch, Đông La, Đức Giang, Đức Thượng, Dương Liễu, Dương Nội, Hữu Hưng, Kim Chung, La Phù, Lại Yên, Minh Khai, Sơn Đồng, Song Phương, Tiền Yên, Vân Canh, Vân Côn, Văn Khê, Xuân Thủy, Yên Nghĩa, Yên Sở.
Ngày 17 tháng 6 năm 1959, đổi tên xã Xuân Thủy thuộc huyện Hoài Đức thành xã Xuân Phương.[5]
Ngày 20 tháng 4 năm 1961, trong kỳ họp khóa II, kỳ 2, Quốc hội ra quyết định mở rộng Hà Nội lần thứ nhất, 3 xã của huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Đông là Cương Kiên, Hữu Hưng và Xuân Phương được sáp nhập vào Hà Nội (nay là các phường Trung Văn, Tây Mỗ, Đại Mỗ, Phương Canh và Xuân Phương thuộc quận Nam Từ Liêm và một phần phường Tây Tựu thuộc quận Bắc Từ Liêm).[6] Huyện Hoài Đức còn lại 22 xã: An Khánh, An Thượng, Cát Quế, Đắc Sở, Di Trạch, Đông La, Đức Giang, Đức Thượng, Dương Liễu, Dương Nội, Kim Chung, La Phù, Lại Yên, Minh Khai, Sơn Đồng, Song Phương, Tiền Yên, Vân Canh, Vân Côn, Văn Khê, Yên Nghĩa, Yên Sở.
Ngày 21 tháng 4 năm 1965, huyện Hoài Đức thuộc tỉnh Hà Tây mới được thành lập do hợp nhất 2 tỉnh Hà Đông và Sơn Tây.[7] Ngày 15 tháng 9 năm 1969, chuyển xã Văn Khê vào thị xã Hà Đông (nay là 2 phường La Khê và Phú La thuộc quận Hà Đông), huyện Hoài Đức còn lại 21 xã: An Khánh, An Thượng, Cát Quế, Đắc Sở, Di Trạch, Đông La, Đức Giang, Đức Thượng, Dương Liễu, Dương Nội, Kim Chung, La Phù, Lại Yên, Minh Khai, Sơn Đồng, Song Phương, Tiền Yên, Vân Canh, Vân Côn, Yên Nghĩa, Yên Sở.[8] Từ ngày 27 tháng 12 năm 1975, Hoài Đức thuộc tỉnh Hà Sơn Bình hình thành do sáp nhập 2 tỉnh Hà Tây và Hòa Bình[9].
Ngày 29 tháng 12 năm 1978, Quốc hội khóa VI, kỳ họp thứ 4 đã quyết định mở rộng Hà Nội lần thứ 2, Hoài Đức cùng với các huyện Ba Vì, Phúc Thọ, Đan Phượng, Thạch Thất, thị xã Sơn Tây của tỉnh Hà Sơn Bình và 2 huyện Mê Linh, Sóc Sơn của tỉnh Vĩnh Phú được sáp nhập vào Hà Nội,[10] đồng thời tiếp nhận 4 xã Tân Phú, Đại Thành, Cộng Hòa, Tân Hòa của huyện Quốc Oai và 2 xã Phụng Châu, Tiên Phương của huyện Chương Mỹ.[11] Lúc này, huyện Hoài Đức có 27 xã: An Khánh, An Thượng, Cát Quế, Cộng Hòa, Đắc Sở, Đại Thành, Di Trạch, Đông La, Đức Giang, Đức Thượng, Dương Liễu, Dương Nội, Kim Chung, La Phù, Lại Yên, Minh Khai, Phụng Châu, Sơn Đồng, Song Phương, Tân Hòa, Tân Phú, Tiên Phương, Tiền Yên, Vân Canh, Vân Côn, Yên Nghĩa, Yên Sở. Ngày 12 tháng 8 năm 1991, tỉnh Hà Tây được tái lập, tách từ tỉnh Hà Sơn Bình. Tại kì họp thứ 9 quốc hội khoá VIII ngày 12 tháng 8 năm 1991, ranh giới thành phố Hà Nội được điều chỉnh, Hoài Đức cùng với 4 huyện Ba Vì, Phúc Thọ, Đan Phượng, Thạch Thất, thị xã Sơn Tây được trao trả cho tỉnh Hà Tây.[12]
Ngày 23 tháng 6 năm 1994, Hoài Đức trả lại các xã Phụng Châu, Tiên Phương cho huyện Chương Mỹ và trả lại các xã Tân Phú, Đại Thành, Cộng Hòa, Tân Hòa cho huyện Quốc Oai; đồng thời, thị trấn Trạm Trôi được thành lập trên cơ sở thôn Giang Xá của xã Đức Giang và trở thành huyện lị của huyện.[13] Lúc này, huyện Hoài Đức có thị trấn Trạm Trôi và 21 xã: An Khánh, An Thượng, Cát Quế, Đắc Sở, Di Trạch, Đông La, Đức Giang, Đức Thượng, Dương Liễu, Dương Nội, Kim Chung, La Phù, Lại Yên, Minh Khai, Sơn Đồng, Song Phương, Tiền Yên, Vân Canh, Vân Côn, Yên Nghĩa, Yên Sở.
Ngày 23 tháng 9 năm 2003, chuyển xã Yên Nghĩa vào thị xã Hà Đông.[14] Lúc này, huyện Hoài Đức có 1 thị trấn Trạm Trôi và 20 xã: An Khánh, An Thượng, Cát Quế, Đắc Sở, Di Trạch, Đông La, Đức Giang, Đức Thượng, Dương Liễu, Dương Nội, Kim Chung, La Phù, Lại Yên, Minh Khai, Sơn Đồng, Song Phương, Tiền Yên, Vân Canh, Vân Côn, Yên Sở. Ngày 4 tháng 1 năm 2006, chuyển xã Dương Nội vào thành phố Hà Đông mới được thành lập.[15] Như vậy, huyện Hoài Đức có thị trấn Trạm Trôi và 19 xã: An Khánh, An Thượng, Cát Quế, Đắc Sở, Di Trạch, Đông La, Đức Giang, Đức Thượng, Dương Liễu, Kim Chung, La Phù, Lại Yên, Minh Khai, Sơn Đồng, Song Phương, Tiền Yên, Vân Canh, Vân Côn, Yên Sở, giữ ổn định đến nay. Từ ngày 1 tháng 8 năm 2008, cùng với toàn bộ tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh của tỉnh Vĩnh Phúc và 4 xã Đông Xuân, Tiến Xuân, Yên Bình, Yên Trung của huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình, huyện Hoài Đức được sáp nhập vào Hà Nội.[16]
Văn hóa và di tích lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]
Hoài Đức nằm trong một miền đất cổ, có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa hàng ngàn năm, là một trong những địa bàn sinh tụ chính của cư dân Văn Lang thời dựng nước. Hoài Đức còn là đất sinh ra và nuôi dưỡng nhiều nhân tài, là niềm tự hào của quê hương, đất nước. “Nhất Mỗ, nhì La, thứ ba Canh, Cót”. Cùng với quá trình hình thành và phát triển, huyện đang lưu giữ một kho tàng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú, đa dạng. Đây là tài sản vô giá của các thế hệ trước truyền lại cho các thế hệ sau, đồng thời, có vai trò to lớn trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội.
Hiện nay, toàn huyện có 430 di tích thuộc các loại hình kiến trúc nghệ thuật, văn hóa, lịch sử kháng chiến, tôn giáo tín ngưỡng, đã có 95 di tích được xếp hạng (trong đó 69 di tích được xếp hạng cấp quốc gia, 26 di tích được xếp hạng cấp thành phố) và nhiều di chỉ khảo cổ có niên đại trải dài từ thời đại đồ đá mới, thời đại đồng thau đến thời kỳ Bắc thuộc. Tiêu biểu như: Di chỉ khảo cổ Vinh Quang (xã Cát Quế) thuộc nền văn hóa Phùng Nguyên; Di chỉ khảo cổ Vườn chuối (xã Kim Chung), Chùa Gio (xã An Thượng), thuộc các nền văn hóa Gò Mun, Đồng Đậu, Đông Sơn....Đặc biệt trong huyện có hàng loạt các di tích đều thờ Lý Bí và Lý Phục Man, người có công xây dựng và khai sinh ra nhà nước Vạn Xuân độc lập vào thế kỷ thứ VI như đình Giá Lưu Xá, đền Di Trạch, đình chùa Đại Tự (xã Kim Chung), quán Giá (xã Yên Sở)...
Đặc biệt, trên địa bàn có Nhà Lưu niệm Bác Hồ tại xã Vân Canh nơi dừng chân đầu tiên, đã ghi dấu lưu niệm Bác Hồ và các đồng chí Trung ương Đảng về làm việc trên chặng đường trường kỳ kháng chiến. Đó là đêm ngày 26/11/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng cơ quan bí mật chuyển về ngôi nhà của cụ Nguyễn Thông Phúc, ở làng Hậu Ái xã Thọ Nam (nay là xã Vân Canh) huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội ở và làm việc. Đây cũng là nơi phong trào phát triển mạnh thuộc vùng An toàn khu của Xứ ủy Bắc Kỳ. Trong thời gian ở Hậu Ái, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí lãnh đạo của Đảng và Chính phủ giải quyết nhiều việc hệ trọng của đất nước và khẩn trương chuẩn bị trường kỳ kháng chiến. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, từ năm 1946 đến 1954, toàn bộ khu nhà này đã bị phá hủy. Năm 1988, được sự giúp đỡ của các cơ quan chuyên môn ở Trung ương cùng với Đảng bộ, nhân dân huyện Hoài Đức và xã Vân Canh đã khôi phục lại nguyên trạng ngôi nhà chính của cụ Nguyễn Thông Phúc. Công trình được khánh thành và mở cửa cho khách tham quan vào ngày 19/5/1990, nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Huyện Hoài Đức có 43 lễ hội được tổ chức định kỳ hàng năm, mỗi xã, thị trấn đều có lễ hội truyền thống riêng. Cùng với lễ hội, các loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian mang đậm bản sắc của cư dân vùng đồng bằng Bắc bộ được duy trì và phát triển như Ca trù, hát Chèo, tiêu biểu nhất là diễn xướng Ca trù (tại thôn Ngãi Cầu xã An Khánh).
Hành chính[sửa | sửa mã nguồn]
Huyện Hoài Đức có 20 đơn vị hành chính trực thuộc, bao gồm thị trấn Trạm Trôi (huyện lỵ) và 19 xã: An Khánh, An Thượng, Cát Quế, Đắc Sở, Di Trạch, Đông La, Đức Giang, Đức Thượng, Dương Liễu, Kim Chung, La Phù, Lại Yên, Minh Khai, Sơn Đồng, Song Phương, Tiền Yên, Vân Canh, Vân Côn, Yên Sở.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hạ tầng[sửa | sửa mã nguồn]
Hiện nay, trên địa bàn huyện Hoài Đức đã và đang hình thành một số khu đô thị cao cấp như: khu đô thị Bắc An Khánh, khu đô thị Nam An Khánh, Khu đô thị Vinhomes Thăng Long, khu đô thị Bắc Quốc lộ 32, Dự án nam 32, khu đô thị Vân Canh, khu đô thị Hinode Royal Park, khu đô thị Sơn Đồng, khu đô thị Tây Đô, khu đô thị An Thịnh, khu đô thị An Khánh - An Thượng, khu đô thị Dầu khí Đức Giang, khu đô thị Dầu khí An Thượng, khu đô thị Mai Linh - Đông Đô, khu đô thị Đại học Vân Canh, khu đô thị Hinode Royal Park...
Ở đây có công viên Thiên đường Bảo Sơn nằm trên đường Lê Trọng Tấn.
Giao thông[sửa | sửa mã nguồn]
Hoài Đức có đại lộ Thăng Long, quốc lộ 32, tỉnh lộ 422 chạy qua, Đường Đê Tả Đáy được bê tông hoá với 2 làn đường riêng biệt, mỗi làn rộng 4m, nhiều đường đô thị trong toàn thể hệ thống đô thị.
Hiện nay, huyện Hoài Đức đang được triển khai xây dựng các tuyến đường vành đai như vành đai 3.5, vành đai 4, dự án nâng cấp mở rộng mặt đê tả đáy lên thành đường giao thông cấp IV rộng 9m.
Các dự án đường sắt đô thị đi qua địa bàn huyện (dự kiến) là các tuyến số 3 (Sơn Tây - Nhổn - Yên Sở), tuyến số 5 (Hồ Tây - Hòa Lạc), tuyến số 6 (Nội Bài - Ngọc Hồi), tuyến số 7 (Mê Linh - Ngọc Hồi), tuyến số 8 (An Khánh - Dương Xá).
- Quốc lộ, Tỉnh lộ
- Quốc lộ 32
- Đại lộ Thăng Long
- Đường 422 (79)
- Đường 422B (Vân Canh - Sơn Đồng)
- Đường 423 (72)
- Đường 70
- Đường đê tả Đáy
- Đường liên huyện
- Sơn Đồng - Song Phương
- Lại Yên - An Khánh
- Lại Yên - Vân Canh
- Lại Yên - Tiền Yên
- Song Phương - Vân Côn
- Sơn Đồng - Đắc Sở - Tiền Yên
- Dương Liễu - Đức Thượng
- Dương Liễu - Minh Khai
- Đường, phố khác
- Đường Vạn Xuân (từ Cổng chào Hoài Đức - hết đoạn đường đôi QL32). [17]
- Phố Thú Y (một phần QL32 đi qua CTCP Thuốc thú y Trung ương VETVACO tại xã Đức Thượng).
- Đường Dương Nội (một phần đường Lê Trọng Tấn cũ ở quận Hà Đông)
- Đường Bắc Lai Xá
- Đường Lai Xá
- Đường Tây Lai Xá
- Đường Yên Vĩnh
- Đường Kim Chung
- Đường Di Ái
- Đường Yên Bệ
- Đường Phương Bảng
- Đường Cổng Nổi
- Đường Cựu Quán
- Đường Đa Lộc
- ... (Danh sách sẽ còn được cập nhật thêm)
Hệ thống xe buýt[sửa | sửa mã nguồn]
- Điểm đầu cuối và trung chuyển
- Học viện Chính sách và Phát triển (19)
- KĐT Vân Canh (50)
- Bến xe Hoài Đức (97, CNG07)
- Các tuyến xe buýt hoạt động
| Tuyến xe buýt | Lộ trình trong khu vực huyện Hoài Đức |
|---|---|
| 19(Trần Khánh Dư - Học viện Chính sách và Phát triển) | ... - Dương Nội - Công viên Thiên đường Bảo Sơn - Đường nội bộ KĐT Sudico Nam An Khánh - Cổng số 2 KĐT Vinhomes Thăng Long - Học viện Chính sách và Phát triển |
| 20A(Cầu Giấy - Bến xe Sơn Tây) | ... - Vạn Xuân -... |
| 29(Bến xe Giáp Bát - Tân Lập) | ... - Vạn Xuân -... |
| 50(Long Biên - KĐT Vân Canh) | ... - Xuân Phương - Đường nội bộ KĐT Vân Canh - KĐT Vân Canh |
| 57(Bến xe Nam Thăng Long - KCN Phú Nghĩa) | ... - Xuân Phương -... |
| 66(Bến xe Yên Nghĩa - Bến xe Phùng) | ... - Công viên Thiên đường Bảo Sơn - Đường nội bộ KĐT Nam An Khánh - Phố Đông - An Khánh - Cầu vượt An Khánh - Đại lộ Thăng Long (đường gom) - Đê Tả Đáy -... |
| 74(Bến xe Mỹ Đình - Xuân Khanh) | ... - Đại lộ Thăng Long -... |
| 87(Bến xe Mỹ Đình - Quốc Oai - Xuân Mai) | ... - Đại lộ Thăng Long -... |
| 88(Bến xe Mỹ Đình - Hòa Lạc - Xuân Mai) | ... - Đại lộ Thăng Long -... |
| 89(Bến xe Yên Nghĩa - Bến xe Sơn Tây) | ..... Ngãi Cầu - Tỉnh lộ 72 - Vân Côn - Cầu 72 qua sông Đáy -.... |
| 92(Nhổn - Sơn Tây - Tây Đằng) | ... - Vạn Xuân -... |
| 97(Hoài Đức - Công viên Nghĩa Đô) | Hoài Đức (bến xe Hoài Đức) - Tỉnh lộ 422 - Ngã tư Sơn Đồng - Tỉnh lộ 422B - Ngã tư Canh - Xuân Phương -... |
| 107(Bến xe Kim Mã - LVHDL các dân tộc Việt Nam) | ... - Đại lộ Thăng Long -... |
| CNG01(Bến xe Mỹ Đình - Bến xe Sơn Tây) | ... - Đại lộ Thăng Long -... |
| CNG07(Bến xe Yên Nghĩa - Hoài Đức) | ... - Đường 421B - Đê Song Phương - Đường 422 - Vạn Xuân - Hoài Đức (Bến xe Hoài Đức) |
Làng nghề[sửa | sửa mã nguồn]
Hoài Đức có 12 làng nghề truyền thống
| STT | Tên làng nghề | Địa chỉ |
| 1 | Làng nghề chế biến Lương thực thực phẩm Lưu Xá | Đức Giang – Hoài Đức |
| 2 | Làng nghề Bún bánh Cao Xá Hạ | Đức Giang – Hoài Đức |
| 3 | Làng nghề điêu khắc mỹ nghệ | Sơn Đồng – Hoài Đức |
| 4 | Làng nghề bánh kẹo – dệt kim | La Phù – Hoài Đức |
| 5 | Làng nghề chế biến nông sản thực phẩm | Minh Khai – Hoài Đức |
| 6 | Làng nghề chế biến nông sản thực phẩm | Dương Liễu – Hoài Đức |
| 7 | Làng nghề chế biến nông sản thực phẩm | Cát Quế – Hoài Đức |
| 8 | Làng nghề Nhiếp ảnh truyền thống thôn Lai Xá | Kim Chung – Hoài Đức |
| 9 | Làng nghề Bánh đa nem Ngự Câu | An Thượng – Hoài Đức |
| 10 | Làng nghề xây dựng, chế biến nông sản | Yên Sở - Hoài Đức |
| 11 | Làng nghề cơ khí, mộc dân dụng, mỹ nghệ Đại Tự | Kim Chung – Hoài Đức |
| 12 | Làng nghề dệt may, chế biến nông lâm sản Đồng Nhân | Đông La – Hoài Đức |
Văn hóa, kiến trúc, di tích[sửa | sửa mã nguồn]
Nghệ thuật
Nghệ thuật tranh Kim Hoàng là một trong bốn nghệ thuật tranh: tranh Hàng Trống, tranh Đông Hồ, tranh Kim Hoàng, tranh làng Sình.
Kim Hoàng (vùng đất nay thuộc xã Vân Canh, huyện Hoài Đức) là hợp nhất của hai làng Kim Bảng và Hoàng Bảng, xây dựng đình chung vào ngày 3 tháng 2 năm Chính Hòa thứ 22. Tranh Kim Hoàng cũng giống như ba dòng tranh trên, cũng đủ loại như thờ cúng, chúc tụng, châm biếm... Dòng tranh Kim Hoàng có nét khắc thanh mảnh, tỷ mỷ hơn tranh Đông Hồ, màu sắc tươi hơn dòng tranh Hàng Trống. Về màu, tranh Kim Hoàng dùng mực tàu, trắng là thạch cao, chàm xanh từ mực tàu hòa với màu nước chàm và các màu lấy từ thiên nhiên... Giấy in không quét điệp như tranh Đông Hồ, cũng không dùng giấy xuyến như tranh Hàng Trống mà in trên giấy đỏ, giấy hồng điều, giấy tàu vàng... Ví dụ như tranh lợn bột in hình con lợn mình đen, viền trắng cách điệu rất ngộ nghĩnh trên giấy nền đỏ tạo một vẻ đẹp gây ấn tượng mạnh mẽ trong dòng tranh Kim Hoàng. Cũng như các dòng tranh khác, tranh Kim Hoàng cũng dần bị thất truyền. Ngày nay, một vài ván in của dòng tranh này vẫn được lưu giữ ở Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Công trình, di tích
- Chùa Tổng La Phù
- Quán Giá
- Quán Linh Tiên
- Tượng đài Sấu Giá
- Chùa giáo
- Lăng quận công Phạm Mẫn Trực
- Lăng quận công Phạm Đôn Nghị
- Đình Kim Hoàng
- Chùa, Đình, Quán Lại Yên
- Đình Tiền Lệ
- Chùa Hương Trai
Danh nhân[sửa | sửa mã nguồn]
| Họ Tên | Năm sinh - mất | Quê Xã | Chức vụ | Ghi chú |
|---|---|---|---|---|
| Lý Phục Man | Nhà Tiền Lý | Yên Sở | Gia Thông Đại vương, Tiền Lý Triều Thái úy, Phò mã. | |
| Đỗ Kính Tu | Nhà Lý | Vân Canh | Đế Sư, Thái úy, Thái phó, Thái Bảo. | Được ban quốc tính nên còn gọi là Lý Kính Tu |
| Nguyễn Thúc Thông | ? - ? | Cát Quế | Tiến sĩ năm Thái Hòa Thứ 6, 1448 | |
| Nguyễn Viết Thứ | 1644 - 1692 | Sơn Đồng | Tham Tụng (tể tướng của Phủ Chúa), Hình Bộ Thượng Thư.
Truy Phong: Tử Tước, Lại Bộ Thượng Thư |
|
| Nguyễn Danh Dự | 1657 - ? | Dương Liễu | Bá Tước, Bồi Tụng, Lễ Bộ Tả Thị Lang | |
| Nguyễn Văn Huyên | 1905 - 1975 | Kim Chung | Giáo sư Sử học, Văn hóa, Bộ trưởng Bộ giáo dục (1946 - 1975). | |
| Nguyễn Tài Thu | 1931 - 14/2/2021 | Vân Canh | Giáo sư, thầy thuốc Nhân dân, Anh hùng lao động, phó chủ tịch hội châm cứu Thế giói,
Chủ tịch hội châm cứu Việt Nam |
|
| Lê Thế Thìn | 1952 | Cát Quế | Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Phát triển Nông thôn thành phố Hà Nội | |
| Nguyễn Quang Dương | 1962 | Dương Liễu | Phó Ban Tổ Chức Trung Ương | |
| Nguyễn Doãn Anh | 1967 | An Thượng | Trung Tướng, Đại Biểu Quốc Hội, Tư Lệnh Quân Khu IV | |
| Lê Quang Huy | 1966 | Vân Canh | Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội |
Giáo dục[sửa | sửa mã nguồn]
- Các trường khối Trung học Phổ thông
- Trường Trung học phổ thông Hoài Đức A (xã Kim Chung)
- Trường Trung học phổ thông Hoài Đức B (xã An Khánh)
- Trường Trung học phổ thông Hoài Đức C (xã Song Phương)
- Trường Trung học phổ thông Vạn Xuân - Hoài Đức (xã Cát Quế)
- Trường PTDL Bình Minh (gồm cơ sở 1 tại xã Đức Thượng và cơ sở 2 tại xã An Khánh)
- Trung tâm giáo dục thường xuyên và hướng nghiệp huyện Hoài Đức (xã An Khánh và Xã Kim Chung)
- Các trường khối Trung học cơ sở
|
|
- Khối trường tiểu học
|
|
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Tổng cục Thống kê
- ^ Đại Việt địa dư toàn biên, Phương Đình Nguyễn Văn Siêu, Địa chí loại quyển 5, tỉnh Hà Nội, trang 361-365.
- ^ Tên làng xã Việt Nam đầu thế kỷ 19, Trấn Sơn Tây, phủ Quốc Oai, trang 36-37.
- ^ Theo công văn số 038/KCT, ban hành ngày 13 tháng 3 năm 1947, UBK-Khu XI của Bộ chỉ huy Chiến khu XI
- ^ Nghị định số 278-NV năm 1959
- ^ Nghị quyết về việc mở rộng thành phố Hà Nội do Quốc hội ban hành
- ^ Quyết định 103-NQ-TVQH năm 1965 về việc phê chuẩn việc thành lập các tỉnh Bắc Thái, Nam Hà, Hà Tây và việc sáp nhập xã An Hòa thuộc huyện Thạch Thất, tỉnh Sơn Tây (cũ) vào xã Tiến Xuân thuộc huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình do Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành
- ^ Quyết định 178-CP năm 1969 về việc mở rộng địa giới thị xã Hà Đông và hợp nhất một số huyện thuộc tỉnh Hà Tây
- ^ Nghị quyết của Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về việc hợp nhất một số tỉnh
- ^ Nghị quyết về việc phê chuẩn việc phân vạch lại địa giới thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh Hà Sơn Bình, Vĩnh Phú, Cao Lạng, Bắc Thái, Quảng Ninh và Đồng Nai do Quốc hội ban hành
- ^ Quyết định 49-CP năm 1979 điều chỉnh địa giới một số xã, thị trấn thuộc các huyện Sóc Sơn, Mê Linh, Hoài Đức, Phúc Thọ và Thanh Trì thuộc thành phố Hà Nội
- ^ Nghị quyết về việc điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do Quốc hội ban hành
- ^ Nghị định 52-CP năm 1994 về việc điều chỉnh địa giới huyện và thành lập thị trấn, phường thuộc các huyện Hoài Đức, Chương Mỹ, Thạch Thất, Thanh Oai, thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây
- ^ Nghị định 107/2003/NĐ-CP về việc điều chỉnh địa giới hành chính mở rộng thị xã Hà Đông, thành lập phường thuộc thị xã Hà Đông và mở rộng thị trấn Vân Đình huyện Ứng Hòa, tỉnh Hà Tây
- ^ Nghị định 01/2006/NĐ-CP về việc điều chỉnh địa giới hành chính, mở rộng thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây
- ^ Nghị quyết số 15/2008/QH12 về việc điều chỉnh địa giới hành chính thành phố Hà Nội và một số tỉnh có liên quan do Quốc hội ban hành
- ^ “Quyết định gắn biển tên đường Vạn Xuân”.
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
 |
Tra hoài đức trong từ điển mở tiếng Việt Wiktionary |
Đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc thành phố Hà Nội | ||
|---|---|---|
| Quận (12) | Ba Đình · Bắc Từ Liêm · Cầu Giấy · Đống Đa · Hà Đông · Hai Bà Trưng · Hoàn Kiếm · Hoàng Mai · Long Biên · Nam Từ Liêm · Tây Hồ · Thanh Xuân |  |
| Thị xã (1) | ||
| Huyện (17) | ||
