Xem mã nguồn của Liên minh châu Phi

{{1000 bài cơ bản}}{{Infobox Geopolitical organization
| native_name                = 
| name                = {{collapsible list
  |titlestyle = background:transparent; font-size:9pt;
  |title = {{resize|12pt|Liên minh châu Phi}}
  |{{Infobox|subbox=yes|bodystyle= font-size:9pt;font-weight:normal;
    | rowclass1 = mergedrow| label1 = [[Tiếng Anh]]: | data1 = <div style="text-align: left;">{{lang|en|African Union}}</div>
    | rowclass2 = mergedrow| label2 = [[Tiếng Ả Rập]]: | data2 = {{lang|ar|الاتحاد الأفريقي}}
    | rowclass3 = mergedrow| label3 = [[Tiếng Bồ Đào Nha]]: | data3 = {{lang|pt|União Africana}}
    | rowclass4 = mergedrow| label4 = [[Tiếng Tây Ban Nha]]: | data4 = {{lang|es|Unión Africana}}
    | rowclass5 = mergedrow| label5 = [[Tiếng Swahili]]: | data5 = {{lang|sw|Umoja wa Afrika}}
    | rowclass6 = mergedrow| label6 = [[Tiếng Pháp]]: | data6 = {{lang|fr|Union africaine}}
    
  }}
 }}
| linking_name                = Liên minh châu Phi
| image_flag                = Flag of the African Union.svg
| flag_type                = Cờ Liên minh
| alt_flag                = Flag of the African Union
| image_symbol                =
| symbol_type                = Huy hiệu
| anthem                = 
| image_map                = African Union (orthographic projection).svg
| alt_map                = Bản đồ Liên minh châu Phi và các nước thành viên (màu xanh).
| map_caption                = {{legend2|#2A5C2B|thành viên}}<br>{{legend2|#00D500|thành viên bị đình chỉ}}
| map_width                = 220px
| membership_type                = [[các nước thành viên Liên minh châu Âu|Nước thành viên]]
| membership                = {{Collapsible list |title=55 |{{ALG}}|{{AGO}}|{{BEN}}|{{BWA}}|{{BFA}}|{{BDI}}|{{CMR}}|{{CPV}}|{{CAF}}|{{CHA}}|{{COM}}|{{CIV}}|{{flag|Democratic Republic of the Congo}}|{{COG}}|{{DJI}}|{{EGY}}|{{EQG}}|{{ERI}}|{{ETH}}|{{GAB}}|{{GAM}}|{{GHA}}|{{GUI}}|{{GNB}}|{{KEN}}|{{LES}}|{{LBR}}|{{LBY}}|{{MAD}}|{{MWI}}|{{MLI}}|{{MRI}}|{{MOZ}}|{{NAM}}|{{NIG}}|{{NGR}}|{{RWA}}|{{SADR}}|{{STP}}|{{SEN}}|{{SEY}}|{{SLE}}|{{SOM}}|{{ZAF}}|{{SUD}}|{{SWZ}}|{{TZA}}|{{TOG}}|{{TUN}}|{{UGA}}|{{ZAM}}<br />{{ZIM}}}}
| admin_center_type                = Thủ phủ
| admin_center                = [[Addis Ababa]]
| largest_settlement_type                = Thành phố
| largest_settlement                = [[Cairo]] và [[Lagos]]
| languages_type                = [[Ngôn ngữ chính thức]]
| languages                = [[tiếng Ả Rập]] <br />[[tiếng Anh]]<br />[[tiếng Pháp]] <br />[[tiếng Bồ Đào Nha]] <br />[[tiếng Tây Ban Nha]] <br />[[tiếng Swahili]]
| leader_title1                = [[Chủ tịch Liên minh châu Phi|Chủ tịch]]
| leader_name1                = {{flag|Mauritania}} [[Mohamed Ould Ghazouani]]
| leader_title2                = {{nowrap|Chủ tịch Ủy ban<br /> Liên minh châu Phi}}
| leader_name2                = {{flag|Chad}} [[Moussa Faki]]
| established_event1                = kế thừa từ [[Tổ chức châu Phi Thống nhất|OAU]]
| established_date1                = [[25 tháng 5]] [[1963]]
| established_event2                = đổi tên thành Liên minh châu Phi
| established_date2                = [[9 tháng 7]] [[2002]]
| area_magnitude                = 1 E+13
| area_km2                = 29757900
| area_sq_mi                = 
| area_rank                = 1{{smallsup|1}}
| population_estimate                = 850 triệu
| population_estimate_year                = 2005
| population_density_km2                = 25.7
| population_density_sq_mi                = 
| population_density_rank                = 177{{smallsup|1}}
| GDP_PPP_year                = 2003
| GDP_PPP                = 1.515 tỷ USD
| GDP_PPP_rank                = 16th{{smallsup|1}}
| GDP_PPP_per_capita                = 1,896 USD
| GDP_PPP_per_capita_rank                = 
| GDP_nominal                = 514 tỷ USD
| GDP_nominal_rank                = 
| GDP_nominal_year                = 2003
| GDP_nominal_per_capita                = 643 USD
| GDP_nominal_per_capita_rank                = 
| utc_offset                = -1 đến +4
| footnote1                = Nếu xem tổ chức này là một quốc gia.
}}
{{tham khảo}}
</noinclude>
'''Liên minh châu Phi''' ({{lang-en|African Union}}, viết tắt là ''AU'' hoặc {{lang-fr|Union africaine}}, viết tắt là ''UA'') là một tổ chức liên chính phủ bao gồm 55 quốc gia [[châu Phi]], có trụ sở tại [[Addis Ababa]], [[Ethiopia]]. Tổ chức này dược thành lập [[tháng chín|tháng 9]], năm [[2002]] là được xem là tổ chức kế thừa Tổ chức Liên đoàn châu Phi (OAU).

==Lịch sử==
Sự thành lập của liên minh châu Phi bắt nguồn từ [[liên minh các quốc gia châu Phi]] (''Union of African States''), một liên bang ban đầu do [[Kwame Nkrumah]] thành lập thập niên 1960, cũng như một loạt các cố gắng để đoàn kết châu Phi, bao gồm [[Tổ chức châu Phi Thống nhất]] (OAU), được thành lập ngày 25 tháng 5 năm 1963, và [[Cộng đồng Kinh tế châu Phi]] năm 1981. Các nhà phê bình cho rằng OAU đã làm ít công việc để bảo vệ quyền và tự do của công dân châu Phi từ các lãnh đạo chính trị của họ, thường nó được mang tiếng là "Câu lạc bộ của những nhà độc tài.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/2115736.stm African Union replaces dictators' club], [[BBC]], ngày 8 tháng 7 năm 2002</ref>

Ý tưởng thành lập AU đã được hồi sinh vào giữa thập niên 1990 bởi nhà lãnh đạo Libya [[Muammar al-Gaddafi]]: người đứng đầu của OAU đã phê chuẩn [[Tuyên bố Sirte]] (đặt tên theo [[Sirte]], ở Libya) vào ngày 9 tháng 9 năm 1999, nhằm kêu gọi thành lập Liên minh châu Phi. Sau tuyên bố trên là hội nghị thượng đỉnh ở [[Lomé]] năm 2000, khi đó Luận về Liên minh châu Phi được thông qua, và tại [[Lusaka]] năm 2001, khi kế hoạch thực hiện của Liên minh châu Phi được thông qua. Cùng thời gian này, sáng kiến cho việc thành lập [[Đối tác mới vì sự phát triển của châu Phi]] (NEPAD) cũng được thành lập.

Liên minh châu Phi chính thức thành lập ở [[Durban]] vào ngày 9 tháng 7 năm 2002, bởi chủ tịch đầu tiên là người Nam Phi [[Thabo Mbeki]], tại kỳ họp đầu tiên của Hội đồng liên minh châu Phi. Kỳ họp thứ hai của Hội đồng này được diễn ra tại [[Maputo]] năm 2003, và thứ 3 ở [[Addis Ababa]] ngày 6 tháng 7 năm 2004.

==Kinh tế==
Mục đích của AU là thiết lập một [[khu vực mậu dịch tự do]], [[liên minh thuế quan]], [[thị trường chung]], [[ngân hàng trung ương]], và [[đồng tiền chung]], từ đó thiết lập [[liên minh kinh tế và tiền tệ]]. Kế hoạch hiện tại là thiết lập [[Cộng đồng Kinh tế châu Phi|Cộng đồng kinh tế châu Phi]] với đồng tiền chung vào năm 2023.<ref>{{chú thích báo|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/country_profiles/3870303.stm|title=Profile: African Union|date=ngày 1 tháng 7 năm 2006|access-date =ngày 10 tháng 7 năm 2006|publisher=BBC News|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060712034155/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/country_profiles/3870303.stm|archive-date=ngày 12 tháng 7 năm 2006|url-status=dead|access-date = ngày 11 tháng 7 năm 2014 |archive-date = ngày 12 tháng 7 năm 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060712034155/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/country_profiles/3870303.stm}}</ref>

==Ngôn ngữ==
Ngôn ngữ làm việc của Liên minh châu Phi là tiếng Ả Rập, tiếng Anh, tiếng Pháp và tiếng Bồ Đào Nha, và các ngôn ngữ châu Phi "nếu có thể".<ref>Article 25, Constitutive Act of the African Union.</ref> Một nghị định thư sửa đổi Bộ Luật của tổ chức được thông qua năm 2003 nhưng đến năm 2007 vẫn chưa có hiệu lực, theo đó thêm tiếng Tây Ban Nha, tiếng Swahili và "bất kỳ ngôn ngữ châu Phi khác" và có 6 ngôn ngữ chính thức của Liên minh châu Phi.<ref>{{citation|url=http://www.africa-union.org/root/au/Documents/Treaties/Text/Protocol%20on%20Amendments%20to%20the%20Constitutive%20Act.pdf|title=Article 11, Protocol on Amendments to the Constitutive Act of the African Union|access-date=2014-07-11|archive-date=2013-12-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20131208183015/http://www.africa-union.org/root/au/Documents/Treaties/Text/Protocol%20on%20Amendments%20to%20the%20Constitutive%20Act.pdf}}</ref> Trong thực tế, việc biên dịch tài liệu của AU sang 4 ngôn ngữ làm việc khác gây ra sự chậm trễ đáng kể và khó khăn trong việc xúc tiến thương mại.

Được thành lập năm 2001 dưới sự bảo trợ của AU, học viện ngôn ngữ châu Phi đã thúc đẩy việc sử dụng và sự ghi nhớ của ngôn ngữ châu Phi trong số những người châu Phi. AU tuyên bố năm 2006 là năm ngôn ngữ châu Phi.<ref name="Year of African Languages">{{Chú thích web|url=http://allafrica.com/stories/200606210733.html|tiêu đề=Ethiopia: AU Launches 2006 As Year of African Languages|ngày truy cập=2006|năm=2006|nhà xuất bản=[[AllAfrica.com]]}}</ref><ref name="Year of African Languages 2">{{Chú thích web|url=http://web.uct.ac.za/depts/praesa/YoAL.htm|tiêu đề=The Year of African Languages (2006) – Plan for the year of African Languages – Executive Summary|ngày truy cập=ngày 30 tháng 9 năm 2006|tác giả=Project for the Study of Alternative Education in South Africa|năm=2006|nhà xuất bản=Project for the Study of Alternative Education in South Africa|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20060923084909/http://web.uct.ac.za/depts/praesa/YoAL.htm|ngày lưu trữ=2006-09-23|url-status=dead}}</ref>

== Thành viên ==
{{xem thêm|Danh sách các quốc gia thành viên Liên minh châu Phi theo hệ thống chính trị|Danh sách các quốc gia thành viên Liên minh châu Phi theo dân số|Sự mở rộng Liên minh châu Phi}}
=== Hiện tại ===
Tất cả các quốc gia độc lập ở châu Phi và các vực nước châu Phi, cũng như vùng Tây Sahara, là thành viên hoặc từng là thành viên của AU hoặc OAU. Morocco đơn phương rút khỏi khối này; một quốc gia hiện đang chờ gia nhập. Tuy nhiên, đến ngày 30 tháng 1 AU thừa nhận Morocco là một thành viên của liên minh sau 33 năm tách khỏi liên minh. Các quốc gia thành viên của AU gồm:<ref>{{Chú thích web|url=http://www.au.int/en/member_states/countryprofiles|tiêu đề=AU Member States|nhà xuất bản=African Union|ngày truy cập=ngày 30 tháng 1 năm 2013|archive-date = ngày 9 tháng 1 năm 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150109054331/http://www.au.int/en/member_states/countryprofiles|url-status=dead}}</ref>

{{Col-begin}}
{{Col-4}}
*{{flagcountry|Algeria}}
*{{flagcountry|Angola}}
*{{flagcountry|Benin}}
*{{flagcountry|Botswana}}
*{{flagcountry|Burkina Faso}}
*{{flagcountry|Burundi}}
*{{flagcountry|Cape Verde|name=Cabo Verde}}
*{{flagcountry|Cameroon}}
*{{flagcountry|Central African Republic|name=Trung Phi}}
*{{flagcountry|Chad}}
*{{flagcountry|Comoros}}
*{{flagcountry|Côte d'Ivoire}}
*{{flagcountry|Democratic Republic of Congo|name=Cộng hoà Dân chủ Congo}}
*{{flagcountry|Djibouti}}
{{Col-4}}
*{{flagcountry|Egypt}}
*{{flagcountry|Equatorial Guinea}}
*{{flagcountry|Eritrea}}
*{{flagcountry|Eswatini}}
*{{flagcountry|Ethiopia}}
*{{flagcountry|Gabon}}
*{{flagcountry|The Gambia}}
*{{flagcountry|Ghana}}
*{{flagcountry|Guinea}}
*{{flagcountry|Guinea-Bissau}}
*{{flagcountry|Kenya}}
*{{flagcountry|Lesotho}}
*{{flagcountry|Liberia}}
*{{flagcountry|Libya}}
*{{flagcountry|Madagascar}}
{{Col-4}}
*{{flagcountry|Malawi}}
*{{flagcountry|Mali}}
*{{flagcountry|Mauritania}}
*{{flagcountry|Mauritius}}
*{{flagcountry|Morocco}}
*{{flagcountry|Mozambique}}
*{{flagcountry|Namibia}}
*{{flagcountry|Niger}}
*{{flagcountry|Nigeria}}
*{{flagcountry|Congo|name=Cộng hoà Congo}}
*{{flagcountry|Rwanda}}
*{{flagcountry|Sahrawi Arab Democratic Republic|name=Cộng hoà Dân chủ Ả Rập Sahrawi}} (Nhà nước chưa được công nhận)
*{{flagcountry|São Tomé and Príncipe|name=São Tomé và Príncipe}}
{{Col-4}}
*{{flagcountry|Senegal}}
*{{flagcountry|Seychelles}}
*{{flagcountry|Sierra Leone}}
*{{flagcountry|Somalia}}
*{{flagcountry|South Africa}}
*{{flagcountry|South Sudan|name=Nam Sudan}}
*{{flagcountry|Sudan}}
*{{flagcountry|Tanzania}}
*{{flagcountry|Togo}}
*{{flagcountry|Tunisia}}
*{{flagcountry|Uganda}}
*{{flagcountry|Zambia}}
*{{flagcountry|Zimbabwe}}
{{Col-end}}

=== Tạm ngưng liên kết ===
[[Tập tin:Map of the African Union with Suspended States.svg|nhỏ|phải|Bản đồ Liên minh châu Phi, với màu xanh chuối chỉ các quốc gia ngưng tham gia tạm thời.]]
{{GUI}} – ngừng tham gia sau [[Đảo chính Guinea 2008|cuộc đảo chính năm 2008]]<ref>[http://www.dn.se/DNet/jsp/polopoly.jsp?d=3561&a=868537&rss=554 AU Stänger av Guinea] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090207233958/http://www.dn.se/DNet/jsp/polopoly.jsp?d=3561&a=868537&rss=554 |date = ngày 7 tháng 2 năm 2009}}.</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/7802803.stm "African Union bars Guinea on coup"] ''bbc.co.uk'' 29 tháng 12 năm 2008 Link truy cập 29/12/08</ref>

{{MAD}} – ngưng tham gia từ sau [[Khủng hoảng chính trị Malagasy 2009|cuộc khủng hoảng chính trị Malagasy 2009]].<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/7954356.stm "Africa rejects Madagascar 'coup'"] ''bbc.co.uk'' 20 tháng 3 năm 2009 Link truy cập 20/03/09</ref>

{{ERI}} – tự ngưng tham gia sau khi Liên minh châu Phi kêu gọi [[Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc|Hội đồng bảo an]] [[Liên Hợp Quốc|Liên hợp quốc]] thực hiện các biện pháp trừng phạt vì hậu thuẫn cho người Somali đạo Hồi.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/8064939.stm "AU Calls for sanctions on Eritrea"] ''bbc.co.uk'' 23 tháng 5 năm 2009 Link truy cập 23/05/09</ref>

[[Tập tin:Flag of Sudan.svg|không khung|25x25px]] [[Sudan]] – tạm thời bị đình chỉ tư cách thành viên sau khi xảy ra cuộc đảo chính của quân đội nước này tháng 10/2021<ref>{{Chú thích web|url=https://baotintuc.vn/the-gioi/au-dinh-chi-tu-cach-thanh-vien-cua-sudan-20211027203641445.htm|tựa đề=AU đình chỉ tư cách thành viên của Sudan|tác giả=Trần Quyên (TTXVN)|ngày=2021/10/27|website=Tin tức - Thông tấn xã Việt Nam|url-status=live}}</ref>

== Chú thích ==
{{tham khảo|30em}}

==Tài liệu==
*[http://www.afrimap.org/english/images/report/AfriMAP-AU-Guide-EN.pdf ''Strengthening Popular Participation in the African Union: A Guide to AU Structures and Processes''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130927110741/http://www.afrimap.org/english/images/report/AfriMAP-AU-Guide-EN.pdf |date = ngày 27 tháng 9 năm 2013}}, AfriMAP and Oxfam GB, 2010
*[http://www.afrimap.org/english/images/report/AU_People-DrivenNov07.pdf ''Towards a People Driven African Union: Current Challenges and New Opportunities''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080216054523/http://www.afrimap.org/english/images/report/AU_People-DrivenNov07.pdf |date = ngày 16 tháng 2 năm 2008}} AfriMAP, AFRODAD and Oxfam GB, January 2007
*The New African Initiative and the African Union: A Preliminary Assessment and Documentation by Henning Melber, Publisher: Nordiska Afrikainstitutet, Sweden; ISBN 91-7106-486-9; (October 2002)
*"The African Union, NEPAD and Human Rights: The Missing Agenda" ''Human Rights Quarterly'' Vol.26, No.4, November 2004.
*[http://www.ppl.nl/catalogue.php?ppn=241754658&keyword=African%20Union&pagename=keyword-catalogue  Bibliography on the AU at the Peace Palace Library] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927195414/http://www.ppl.nl/catalogue.php?ppn=241754658&keyword=African%20Union&pagename=keyword-catalogue |date = ngày 27 tháng 9 năm 2007}}

==Liên kết ngoài==
{{thể loại Commons|African Union}}
*[http://www.au.int/ Trang web chính thức]

{{Các tổ chức khu vực}}

[[Thể loại:Châu Phi]]
[[Thể loại:Tổ chức quốc tế]]
[[Thể loại:Bài cơ bản dài trung bình]]
[[Thể loại:Quan sát viên Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc]]
[[Thể loại:Tổ chức liên chính phủ thành lập theo hiệp ước]]
[[Thể loại:Liên minh châu Phi| ]]