Quận 5

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Đối với các định nghĩa khác, xem Quận 5 (định hướng).
Quận 5
Quận
Hội quán Tuệ Thành (Chùa Bà Thiên Hậu)
Hành chính
Quốc gia Việt Nam
VùngĐông Nam Bộ
Thành phốThành phố Hồ Chí Minh
Trụ sở UBND203 An Dương Vương, phường 8
Phân chia hành chính14 phường
Thành lập27/5/1959
Đại biểu quốc hộiLê Thanh Phong
Nguyễn Tri Thức
Lê Minh Trí
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBNDTrương Minh Kiều [1]
Bí thư Quận ủyHuỳnh Ngọc Nữ Phương Hồng [2]
Địa lý
Tọa độ: 10°45′24″B 106°40′0″Đ / 10,75667°B 106,66667°Đ / 10.75667; 106.66667
MapBản đồ Quận 5
Quận 5 trên bản đồ Thành phố Hồ Chí Minh
Quận 5
Quận 5
Vị trí Quận 5 trên bản đồ Thành phố Hồ Chí Minh
Quận 5 trên bản đồ Việt Nam
Quận 5
Quận 5
Vị trí Quận 5 trên bản đồ Việt Nam
Diện tích4,27 km²[3]
Dân số (1/4/2019)
Tổng cộng159.073 người[4]
Mật độ37.254 người/km²
Dân tộcKinh, Hoa...
Khác
Mã hành chính774[5]
Mã bưu chính70250
Biển số xe59-H1-H2
Websitequan5.hochiminhcity.gov.vn

Quận 5 là một quận nội thành thuộc Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam.

Quận 5 cùng với Quận 6 còn được gọi chung là Chợ Lớn, khu trung tâm thương mại lớn nhất của người Hoa ở Việt Nam.

Địa lý[sửa | sửa mã nguồn]

Vị trí Quận 5 trong nội thành
TP. Hồ Chí Minh

Quận 5 nằm ở trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh, có vị trí địa lý:

  • Phía đông giáp Quận 1 (với ranh giới là đường Nguyễn Văn Cừ) và Quận 4 (qua một đoạn nhỏ kênh Bến Nghé)
  • Phía tây giáp Quận 6 với ranh giới là các tuyến đường Nguyễn Thị Nhỏ, Ngô Nhân Tịnh, Lê Quang Sung và bến xe Chợ Lớn
  • Phía nam giáp Quận 8 với ranh giới là kênh Tàu Hủ
  • Phía bắc giáp Quận 10 và Quận 11 với ranh giới là các tuyến đường Hùng Vương và Nguyễn Chí Thanh.

Quận có diện tích 4,27 km², dân số năm 2019 là 159.073 người[4], mật độ dân số đạt 37.254 người/km².

Hành chính[sửa | sửa mã nguồn]

Quận 5 có 14 phường: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 và 14.

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Địa giới hành chính Quận 5 trước và sau năm 1959 đều khác nhau hoàn toàn.

Thời phong kiến[sửa | sửa mã nguồn]

Lịch sử Quận 5 ngày nay gắn liền với sự hình thành, phát triển của khu vực Chợ Lớn và lịch sử hơn 300 năm Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 1623, chúa Nguyễn Phúc Nguyên (chúa Sãi) cho thành lập đồn thu thuế Brai Konor (đồn Sài Gòn) tại Quận 5. Như vậy địa danh Sài Gòn nghĩa hẹp là để chỉ Quận 5[6].

Bản đồ thành phố Chợ Lớn năm 1874

Năm 1820, vùng đất này thuộc huyện Tân Long, phủ Tân Bình, trấn Phiên An. Năm 1836 thuộc huyện Tân Long, tỉnh Gia Định. Sau thuộc thành phố Chợ Lớn, tỉnh Chợ Lớn.[7]

Thời Pháp thuộc[sửa | sửa mã nguồn]

Ngày 27 tháng 4 năm 1931, Tổng thống Pháp ký sắc lệnh hợp nhất thành phố Sài Gòn và thành phố Chợ Lớn thành một đơn vị hành chính mới gọi là Khu (một số tài liệu gọi là "Địa phương") Sài Gòn - Chợ Lớn (Région Saigon - Cholon ou Région de Saigon - Cholon).

Ngày 31 tháng 8 năm 1933, Khu Sài Gòn - Chợ Lớn thành lập thêm quận 5. Quận 5 khi đó thuộc khu vực thành phố Chợ Lớn cũ trước năm 1931, ngày nay thuộc địa giới Quận 6, Quận 8 và Quận 11 của Thành phố Hồ Chí Minh.

Ngày 30 tháng 6 năm 1951, Thủ tướng chính quyền Quốc gia Việt Nam ký sắc lệnh số 311-cab/SG đổi tên Khu Sài Gòn - Chợ Lớn thành Đô thành Sài Gòn - Chợ Lớn. Lúc này, Quận 5 thuộc Đô thành Sài Gòn - Chợ Lớn.

Thời Việt Nam Cộng hòa[sửa | sửa mã nguồn]

Theo sắc lệnh số 143/NV ngày 22 tháng 10 năm 1956 của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm, Đô thành Sài Gòn - Chợ Lớn đổi tên thành Đô thành Sài Gòn. Khi đó, Quận 5 lại thuộc Đô thành Sài Gòn.

Ngày 27 tháng 3 năm 1959, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa ban hành Nghị định số 110-NV về việc phân chia sáu quận đang có thành tám quận mới: Nhứt, Nhì, Ba, Tư, Năm, Sáu, Bảy và Tám (trừ ba quận: Nhứt, Nhì, Ba giữ nguyên, các quận còn lại đều đổi tên và thay đổi địa giới hành chính). Lúc này, Quận 5 (Quận Năm) trùng với địa giới Quận 7 và phần địa giới thuộc Quận 4 cũ, phía bắc Kênh Tàu Hủ. Năm 1959, Quận Năm có 06 phường: An Đông, Chợ Quán, Trung ương, Minh Mạng, Nguyễn Tri Phương, Phú Thọ.

Năm 1962, Quận Năm giải thể phường Trung ương; lập mới năm phường: Đồng Khánh, Hồng Bàng, Khổng Tử, Nguyễn Huỳnh Đức và Trang Tử. Như thế lúc này quận có 10 phường.

Năm 1969, tách đất của ba quận: Ba, Năm và Sáu, để lập mới quận Mười với 04 phường (Minh Mạng, Nguyễn Tri Phương, Phan Thanh Giản, Chí Hòa) và quận Mười Một với 04 phường (Phú Thọ, Bình Thới, Cầu Tre, Phú Thọ Hòa). Như thế Quận Năm còn 07 phường.

Năm 1974, lập thêm phường Nguyễn Trãi tại Quận Năm, lúc này Quận có 08 phường. Cho đến ngày 29 tháng 4 năm 1975, Quận 5 (Quận Năm) gồm 08 phường: An Đông, Chợ Quán, Đồng Khánh, Hồng Bàng, Khổng Tử, Nguyễn Huỳnh Đức, Nguyễn Trãi, Trang Tử.

Từ năm 1975 đến nay[sửa | sửa mã nguồn]

Sau khi Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam tiếp quản Đô thành Sài Gòn và các vùng lân cận vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, ngày 3 tháng 5 năm 1975 thành phố Sài Gòn - Gia Định được thành lập. Lúc này, Quận 5 (Quận Năm) thuộc Thành phố Sài Gòn - Gia Định cho đến tháng 7 năm 1976. Đồng thời, có những điều chỉnh do phường hiện hữu có diện tích quá nhỏ hoặc tương đối ít dân cư, trong đó sáp nhập Phường Hồng Bàng vào Phường Nguyễn Trãi và sáp nhập Phường Khổng Tử vào Phường Trang Tử. Như thế lúc này còn 06 phường.

Ngày 20 tháng 5 năm 1976, tổ chức hành chánh thành phố Sài Gòn - Gia Định được sắp xếp lần hai (theo quyết định số 301/UB ngày 20 tháng 5 năm 1976 của Ủy ban nhân dân Cách mạng thành phố Sài Gòn - Gia Định). Theo đó, vẫn giữ nguyên Quận 5 cũ có từ trước đó. Lúc này, các phường cũ đều giải thể, lập các phường mới có diện tích, dân số nhỏ hơn và mang tên số. Quận 5 bao gồm 24 phường và đánh số từ 1 đến 24.

Ngày 2 tháng 7 năm 1976, Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá VI, kỳ họp thứ 1 chính thức đổi tên thành phố Sài Gòn - Gia Định thành Thành phố Hồ Chí Minh. Quận 5 trở thành quận trực thuộc Thành phố Hồ Chí Minh.

Ngày 26 tháng 4 năm 1986, theo Quyết định số 51-HĐBT[8] của Hội đồng Bộ trưởng về việc giải thể 24 phường hiện hữu để thay thế bằng 15 phường mới và đánh số từ 1 đến 15:

  • Sáp nhập 2 phường: 19 và 20 thành phường 1.
  • Giải thể 3 phường: 21, 22, 23 và 24 để thành lập 3 phường: 2, 3 và 4.
  • Sáp nhập 2 phường: 17 và 18 thành phường 5.
  • Giải thể 3 phường: 13 cũ, 14 cũ và 16 cũ để thành lập 2 phường: 6 và 7.
  • Giải thể 3 phường: 11 cũ, 12 cũ và 15 cũ để thành lập 2 phường: 8 và 9.
  • Giải thể 3 phường: 7 cũ, 8 cũ và 9 cũ để thành lập 2 phường: 10 và 11.
  • Giải thể 7 phường: 1 cũ, 2 cũ, 3 cũ, 4 cũ, 5 cũ, 6 cũ và 10 cũ để thành lập 4 phường: 12, 13, 14 và 15.

Ngày 9 tháng 12 năm 2020, Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 1111/NQ-UBTVQH14 (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2021)[9]. Theo đó, sáp nhập Phường 15 vào Phường 12.

Quận 5 có 14 phường như hiện nay.

Thông tin thêm về các phường[sửa | sửa mã nguồn]

  • Phường Chợ Quán cũ: các phường 1, 2, 3 và 4 hiện nay
  • Phường Nguyễn Huỳnh Đức cũ: các phường 5 và 6 hiện nay
  • Phường Đồng Khánh cũ: Phường 7 hiện nay
  • Phường An Đông cũ: các phường 8 và 9 hiện nay
  • Phường Nguyễn Trãi cũ: các phường 10 và 11 hiện nay
  • Phường Hồng Bàng cũ: Phường 12 hiện nay
  • Phường Khổng Tử cũ: Phường 13 hiện nay
  • Phường Trang Tử cũ: Phường 14 hiện nay

Xã hội[sửa | sửa mã nguồn]

Y tế[sửa | sửa mã nguồn]

Quận 5 là nơi tọa lạc của các bệnh viện lớn và nổi tiếng như Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y Dược và rất nhiều bệnh viện lớn nhỏ khác như:

Giáo dục[sửa | sửa mã nguồn]

Quận 5 là nơi tọa lạc của các trường trung học nổi tiếng như Trường Phổ thông Năng khiếu, THPT chuyên Lê Hồng Phong, cũng như các trường đại học lớn.

Các trường Đại học:

Văn hóa - du lịch[sửa | sửa mã nguồn]

Thành ngữ[sửa | sửa mã nguồn]

  • Ăn Quận 5, nằm Quận 3, la cà Quận 1, trấn lột Quận Tư.[10]
  • Giao thừa ra Quận Nhất, Nguyên Tiêu về Quận 5.
  • Quận 5 lộng lẫy dáng hào hoa[11].
  • Sài Gòn có ông bánh bao, Quận Năm có bà há cảo[12].

Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật[13][sửa | sửa mã nguồn]

Di tích cấp quốc gia:

  • Khu trại giam bệnh viện Chợ Quán (nơi đồng chí Trần Phú hy sinh)
  • Nhà số 5 đường Châu Văn Liêm (nơi đồng chí Nguyễn Tất Thành ở trước khi ra đi tìm đường cứu nước)
  • Hội quán Nghĩa Nhuận.
  • Hội quán Tuệ Thành (Chùa Bà).
  • Hội quán Nghĩa An (Miếu Quan Đế hay Chùa Ông).
  • Hội quán Lệ Châu (Nhà thờ tổ thợ bạc).
  • Hội quán Quỳnh Phủ.
  • Hội quán Hà Chương.
  • Hội quán Ôn Lăng.
  • Đình Minh Hương Gia Thạnh.
  • Miếu Nhị Phủ (Chùa Ông Bổn).

Di tích cấp Thành phố:

  • Chùa Thiên Tôn.
  • Đình Tân Kiểng.
  • Hội quán Phước An.
  • Từ đường họ Lý.
  • Từ đường Phước Kiến (trong khuôn viên Bệnh viện Nguyễn Trãi).

Du lịch[sửa | sửa mã nguồn]

Một số địa điểm nổi tiếng thu hút du khách trong và ngoài nước:

Giao thông[sửa | sửa mã nguồn]

Đại lộ Võ Văn Kiệt, đoạn đi qua Quận 5. Ảnh chụp năm 2013.

Đường phố[sửa | sửa mã nguồn]

Dự án "Bảo tồn và cải tạo khu phố cổ Chợ Lớn" rộng 68 hecta, trải dài trên Quận 5 và Quận 6 đang được thảo luận và lấy ý kiến nhân dân.[20]

Tên đường của quận 5 trước năm 1975[sửa | sửa mã nguồn]

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Long Hồ (12 tháng 8 năm 2021). “Đồng chí Trương Minh Kiều giữ chức Chủ tịch UBND Quận 5”. Trang tin điện tử Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh. Truy cập 06 tháng 2 năm 2023. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |ngày truy cập= (trợ giúp)
  2. ^ Long Hồ. [hhttps://thanhuytphcm.vn/tin-tuc/dong-chi-huynh-ngoc-nu-phuong-hong-giu-chuc-vu-bi-thu-quan-uy-quan-5-1491903921 “Đồng chí Huỳnh Ngọc Nữ Phương Hồng giữ chức vụ Bí thư Quận ủy Quận 5”]. Trang tin điện tử Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh. Truy cập 06 tháng 2 năm 2023. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |ngày truy cập= (trợ giúp)
  3. ^ “Niên giám thống kê năm 2020: Dân số và lao động”. Cục Thống kê Thành phố Hồ Chí Minh.
  4. ^ a b Ban chỉ đạo Tổng điều tra dân số và nhà ở trung ương. “Dân số Việt Nam đến ngày 01 tháng 4 năm 2019”. Truy cập ngày 4 tháng 5 năm 2020.
  5. ^ Tổng cục Thống kê
  6. ^ http://gslhcm.org.vn/libol/attach/doc/doc20070509SDPP.pdf[liên kết hỏng]
  7. ^ “Giới thiệu chung”. Mạng Thông tin tích hợp trên Internet của Thành phố HCM. Truy cập 15 tháng 2 năm 2015.
  8. ^ “Quyết định 51”. Truy cập 15 tháng 2 năm 2015.
  9. ^ “Nghị quyết số 1111/NQ-UBTVQH14 năm 2020 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã và thành lập thành phố Thủ Đức thuộc Thành phố Hồ Chí Minh”.
  10. ^ http://suckhoedinhduong.nld.com.vn/115125p0c1002/quan-4-khong-con-xa.htm
  11. ^ “TTVH Quận 5”. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 2 năm 2015. Truy cập 21 tháng 2 năm 2015. Chú thích có tham số trống không rõ: |6= (trợ giúp)
  12. ^ Đinh Thành Trung (13 tháng 1 năm 2023). “Sài Gòn có ông bánh bao, Quận 5 có bà há cảo”. Tuổi trẻ Online. Truy cập 13 tháng 1 năm 2023.
  13. ^ “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 1 năm 2016. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2021.
  14. ^ “Windsor Plaza Hotel”. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 4 năm 2013. Truy cập 15 tháng 2 năm 2015. Đã bỏ qua tham số không rõ |= (trợ giúp)
  15. ^ “Tin tức Thanh Niên Online - Báo điện tử, tin nhanh, tin mới, thời sự”. Thanh Niên Online. Truy cập 6 tháng 10 năm 2015.
  16. ^ “Welcome to Dai The Gioi”. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 5 năm 2011. Truy cập 15 tháng 2 năm 2015.
  17. ^ “Trung tâm Văn hóa quận 5”. Mạng Thông tin tích hợp trên Internet của Thành phố HCM. Truy cập 15 tháng 2 năm 2015.
  18. ^ “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 6 năm 2012. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2013. Đã bỏ qua tham số không rõ |= (trợ giúp)
  19. ^ “Tết ở chợ Lớn Sài Gòn - VnExpress Kinh doanh”. VnExpress - Tin nhanh Việt Nam. Truy cập 15 tháng 2 năm 2015.
  20. ^ “'Lấy ý kiến dân về dự án bảo tồn khu phố Chợ Lớn'-VnExpress”. VnExpress-Tin nhanh Việt Nam. Truy cập 15 tháng 2 năm 2015.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Quận_5&oldid=69989247”