Xem mã nguồn của Thương mại điện tử

{{Thương mại điện tử}}
'''Thương mại điện tử''', hay còn gọi là '''e-commerce''', '''e-comm''' hay '''EC''', là sự mua bán sản phẩm hay dịch vụ trên các hệ thống điện tử như [[Internet]] và các [[mạng máy tính]].<ref>{{chú thích sách |tựa đề= The E-commerce Question and Answer Book |họ = Rosen |tên =Anita |lk tác giả = |đồng tác giả= |năm=2000 |nhà xuất bản= USA: American Management Association |nơi= |isbn= |trang=5 |url= |ngày truy cập=}}</ref><ref name="s1">{{chú thích web| url =http://www.census.gov/epcd/www/ebusines.htm | tiêu đề =Measuring Electronic Business: Definitions, Underlying Concepts, and Measurement Plans | author =Thomas L. Mesenbourg | ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản=U.S. Census Bureau | ngôn ngữ =tiếng Anh }}</ref> Thương mại điện tử dựa trên một số công nghệ như [[chuyển tiền điện tử]], [[quản lý chuỗi dây chuyền cung ứng]], [[e-marketing|tiếp thị Internet]], [[quá trình giao dịch trực tuyến]], [[trao đổi dữ liệu điện tử]] ([[EDI]]), các [[hệ thống quản lý hàng tồn kho]], và các hệ thống tự động thu thập dữ liệu. Thương mại điện tử hiện đại thường sử dụng mạng [[World Wide Web]] là một điểm ít nhất phải có trong chu trình giao dịch, mặc dù nó có thể bao gồm một phạm vi lớn hơn về mặt công nghệ như [[thư điện tử|email]], các thiết bị [[điện thoại di động|di động]] như là [[điện thoại]].

Thương mại điện tử thông thường được xem ở các khía cạnh của [[kinh doanh điện tử]] ([[kinh doanh điện tử|e-business]]). Nó cũng bao gồm việc trao đổi dữ liệu tạo điều kiện thuận lợi cho các nguồn [[tài chính]] và các khía cạnh thanh toán của việc [[giao dịch]] [[kinh doanh]].<ref name="s1" />

E-commerce có thể được dùng theo một vài hoặc toàn bộ những nghĩa như sau:
* [[E-tailing]] (bán lẻ trực tuyến) hoặc "cửa hàng ảo" trên [[website|trang web]] với các danh mục trực tuyến, đôi khi được gom thành các "trung tâm mua sắm ảo".
* Việc thu thập và sử dụng dữ liệu cá nhân thông qua các địa chỉ liên lạc web
* [[Trao đổi dữ liệu điện tử]] ([[EDI]]), trao đổi dữ liệu giữa [[Doanh nghiệp với Doanh nghiệp]]
* Email, fax và cách sử dụng chúng như là phương tiện cho việc tiếp cận và thiếp lập mối quan hệ với [[khách hàng]] (ví dụ như bản tin - newsletters)
* Việc mua và bán giữa [[Doanh nghiệp với Doanh nghiệp]]
* Bảo mật các giao dịch [[kinh doanh]]

== Lịch sử ==
=== Sự hình thành thương mại điện tử ===

Về nguồn gốc, '''thương mại điện tử''' được xem như là điều kiện thuận lợi của các giao dịch thương mại điện tử, sử dụng công nghệ như [[Trao đổi dữ liệu Điện tử|EDI]] và [[Chuyển tiền điện tử|EFT]]. Cả hai công nghệ này đều được giới thiệu thập niên 70, cho phép các [[doanh nghiệp]] gửi các [[hợp đồng điện tử]] như [[đơn đặt hàng]] hay [[hóa đơn]] [[electron|điện tử]]. Sự phát triển và chấp nhận của [[thẻ tín dụng]], máy rút tiền tự động ([[ATM]]) và [[ngân hàng]] [[điện thoại]] vào thập niên 80 cũng đã hình thành nên thương mại điện tử. Một dạng thương mại điện tử khác là hệ thống đặt vé [[máy bay]] bởi [[Sabre]] ở [[Hoa Kỳ|Mỹ]] và [[Travicom]] ở [[Anh]].

Vào thập niên 90, thương mại điện tử bao gồm các hệ thống [[hoạch định tài nguyên doanh nghiệp]] ([[Hoạch định tài nguyên doanh nghiệp|ERP]]), [[khai phá dữ liệu|khai thác dữ liệu]] và [[kho dữ liệu]].

Năm 1990, [[Tim Berners-Lee]] phát minh ra [[World Wide Web|WorldWideWeb]] [[trình duyệt web]] và chuyển mạng thông tin liên lạc giáo dục thành mạng toàn cầu được gọi là [[Internet]] (www). Các công ty thương mại trên [[Internet]] bị cấm bởi [[NSF]] cho đến năm 1995.<ref>[[Kevin Kelly (editor)|Kevin Kelly]]: [http://www.wired.com/wired/archive/13.08/tech.html?pg=2 We Are the Web] [[Wired magazine]], Issue 13.08, August 2005</ref> Mặc dù [[Internet]] trở nên phổ biến khắp thế giới vào khoảng năm 1994 với sự đề nghị của trình duyệt web Mosaic, nhưng phải mất tới 5 năm để giới thiệu các giao thức bảo mật (mã hóa [[SSL]] trên trình duyệt Netscape vào cuối năm 1994) và [[DSL]] cho phép kết nối [[Internet]] liên tục. 
Vào cuối năm 2000, nhiều công ty kinh doanh ở [[Hoa Kỳ|Mỹ]] và [[Châu Âu]] đã thiết lập các dịch vụ thông qua [[World Wide Web]]. Từ đó con người bắt đầu có mối liên hệ với từ "ecommerce" với quyền trao đổi các loại hàng hóa khác nhau thông qua [[Internet]] dùng các giao thức bảo mật và dịch vụ [[thanh toán điện tử]].

=== Mốc thời gian ===

[[Hình:Ebay-PayPal San Jose.jpg|thumb|250px|Trụ sở công ty [[Ebay]] ở [[San Jose, California|San Jose]], một công ty kinh doanh chuyên về lĩnh vực thương mại điện tử với cổng thanh toán [[PayPal|Paypal]] nổi tiếng.]]

Các mốc thời gian về sự phát triển của thương mại điện tử như sau:

* 1979: [[Michael Aldrich]] phát minh [[mua sắm trực tuyến]].<ref>{{chú thích sách | last1 = Tkacz | first1 = Ewaryst | last2 = Kapczynski | first2 = Adrian | title = Internet - Technical Development and Applications | publisher = Springer | year = 2009 | page = 255 | url = http://books.google.com/books?id=a9_NJIBC87gC&dq | access-date = ngày 28 tháng 3 năm 2011 | isbn = 978-3642050183 | quote = The first pilot system was installing in Tesco in the UK (first demonstrated in 1979 by Michael Aldrich).}}</ref>
* 1982: [[Minitel]] được giới thiệu tại [[Pháp]] thông qua [[France Telecom]] và sử dụng để đặt hàng trực tuyến.
* 1984: [[Gateshead]] SIS/[[Tesco]]là trang mua bán trực tuyến dạng B2C đầu tiên và bà Snowball, 72 tuổi, là khách hàng mua hàng trực tuyến đầu tiên.<ref name="Finding Mrs Snowball">{{chú thích web|last=Aldrich|first=Michael|url=http://www.aldricharchive.com/snowball.html|title=Finding Mrs Snowball|access-date =ngày 8 tháng 3 năm 2012|archive-date = ngày 7 tháng 12 năm 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201207045137/http://www.aldricharchive.com/snowball.html}}</ref>
* 1984: Tháng 4 năm 1984, [[CompuServe]] ra mắt Trung tâm Mua sắm Điện tử ở [[Hoa Kỳ|Mỹ]] và [[Canada]]. Đây là dịch vụ thương mại điện tử đầu tiên toàn diện.<ref>{{chú thích web | url=http://www.gsbrown.org/compuserve/electronic-mall-1984-04/ | title=Online Today, The Electronic Mall | publisher=CIS/CompuServe nostalgia | ngày truy cập=2012-05-06 | archive-date = ngày 26 tháng 3 năm 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160326123900/http://gsbrown.org/compuserve/electronic-mall-1984-04/ }}</ref>
* 1990: [[Tim Berners-Lee]] xây dựng trình duyệt đầu tiên, [[World Wide Web|WorldWideWeb]], sử máy máy [[NeXTSTEP|NeXT]].
* 1992: Terry Brownell ra mắt [[hệ thống bảng Bulletin]] cửa hàng trực tuyến dùng [[RoboBOARD/FX]].
* 1994: [[Netscape Communications Corporation|Netscape]] tung trình duyệt Navigator vào tháng 10 với tên là [[Mozilla]]. [[Pizza Hut]] đặt hàng trên trang web này. Ngân hàng trực tuyến đầu tiên được mở. Một số nỗ lực nhằm cung cấp giao hoa tươi và đăng ký tạp chí trực tuyến. Các dụng cụ "người lớn" cũng có sẵn như xe hơi và xe đạp. [[Trình duyệt Netscape|Netscape]] 1.0 được giới thiệu vào cuối năm 1994, giao thức mã hóa [[SSL]] làm cho các giao dịch bảo mật hơn.
* 1995: Thứ năm, ngày 27 tháng 4 năm 1995, việc mua sách của ông Paul Stanfield, Giám đốc sản xuất của công ty [[CompuServe]] tại [[Anh]], từ cửa hàng [[W H Smith]] trong trung tâm mua sắm CompuServe là dịch vụ mua hàng trực tuyến đầu tiên ở Anh mang tính bảo mật. Dịch vu mua sắm trực tuyến bắt đầu từ [[WH Smith]], [[Tesco]], [[Virgin]]/[[Our Price]], Great Universal Stores/[[GUS]], [[Interflora]], [[Dixons Retail]], Past Times, [[PC World (retailer)]] và Innovations.<ref>{{chú thích web| url=http://m-ybooks.co.uk/news-imrg07.htm| title=IMRG Special Report - £100 bn spent online since 1995| publisher=IMRG| ngày truy cập=2012-05-06| archive-date = ngày 11 tháng 10 năm 2008 | archive-url=https://web.archive.org/web/20081011174643/http://www.m-ybooks.co.uk/news-imrg07.htm}}</ref>
* 1995: Jeff Bezos ra mắt [[Amazon.com]] và thương mại miễn phí 24h, đài phát thanh trên [[Internet]], Radio HK và chương trình phát sóng ngôi sao [[NetRadio]]. [[Dell]] và [[Cisco Systems|Cisco]] bắt đầu tích cực sử dụng Internet cho các giao dịch thương mại. [[eBay]] được thành lập bởi máy tính lập trình viên Pierre Omidyar như là dạng AuctionWeb.
* 1998: [[Tem điện tử]] được mua bán và tải trực tuyến từ Web.
* 1998: [[Alibaba Group]] được hình thành ở [[Trung Quốc]].
* 1999: [[Business.com]] bán khoảng 7.5 triệu USD cho eCompanies, được mua vào năm 1997 với giá 149,000 USD. Phần mềm chia sẻ tập tin ngang hàng [[Napster]] ra mắt. [[ATG Stores]] ra mắt các sản phẩm trang trí tại nhà trực tuyến.
* 2000: [[bùng nổ dot-com]].
* 2001: [[Alibaba Group|Alibaba.com]] đạt lợi nhuận trong tháng 12 năm 2001.
* 2002: [[eBay]] mua lại [[PayPal]] với 1.5 tỉ USD.<ref>{{chú thích web| url=http://investor.ebay.com/releasedetail.cfm?ReleaseID=84142| title=eBay acquires PayPal| publisher=eBay| ngày truy cập=2012-05-06| archive-date = ngày 6 tháng 10 năm 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20141006214543/http://investor.ebay.com/releasedetail.cfm?releaseid=84142}}</ref>
* 2003: [[Amazon.com]] đăng tải bài viết lợi nhuận hàng năm.
* 2004: [[DHgate.com]], công ty [[Doanh nghiệp với Khách hàng|B2C]] giao dịch trực tuyến đầu tiên ở [[Trung Quốc]] được thành lập, buộc các trang web khác B2B bỏ mô hình "trang vàng".<ref>{{chú thích web|url=http://www.zwgl.com.cn/article_info.asp?nid=4243|title=Diane Wang: Rounding up the "Ant" Heroes|publisher=Sino Foreign Management|access-date =ngày 3 tháng 9 năm 2011|archive-date = ngày 23 tháng 2 năm 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120223015245/http://www.zwgl.com.cn/article_info.asp?nid=4243}}</ref>
* 2005: [[Yuval Tal]] sáng lập giải pháp phân phối thanh toán trực tuyến bảo mật.
* 2007: [[Business.com]] mua lại bởi [[R.H. Donnelley]] với 345 triệu USD.<ref>{{chú thích web|url=http://domainnamewire.com/2007/07/26/rh-donnelley-acquires-businesscom-for-345m/ |title=R.H. Donnelley Acquires Business.com for $345M |publisher=Domain Name Wire |date= |access-date = ngày 4 tháng 9 năm 2011}}</ref>
* 2009: [[Zappos.com]] mua lại bởi [[Amazon.com]] với 928 triệu USD.<ref>{{chú thích web| url=http://techcrunch.com/2009/07/22/amazon-buys-zappos/|title=Press Release |publisher= TechCrunch}}</ref>
* 2010: [[Groupon]] ra báo cáo từ chối một lời đề nghị mua lại trị giá 6 tỷ USD từ [[Google]]. Thay vào đó, Groupon có kế hoạch đi trước với IPO vào giữa năm 2011.<ref>{{chú thích web| url=http://www.msnbc.msn.com/id/40499923/ns/business-us_business/|title=Press Release |publisher=MSNBC}}</ref>
* 2011: Quidsi.com, công ty cha của [[Diapers.com]], được mua lại bởi [[Amazon.com]] với 500 triệu USD tiền mặt cộng với 45 triệu nợ và các nghĩa vụ khác.<ref>{{chú thích web| url=http://www.marketwatch.com/story/amazon-buys-diaperscom-parent-in-545-mln-deal-2010-11-08/|title=Press Release|publisher= MarketWatch}}</ref> [[GSI Commerce]], công ty chuyên tạo ra, phát triển và thực thi trang web mua sắm trực tuyến cho dịch vụ [[gạch và vữa trong kinh doanh]], được mua lại bởi [[eBay]] với 2.4 tỉ USD.<ref>{{chú thích web| url=http://techcrunch.com/2011/03/28/ebay-to-acquire-gsi-commerce-for-2-4-billion//|title=Press Release|publisher= TechCrunch}}</ref>
* 2012: Thương mại điện tử và Doanh số bán lẻ trực tuyến của [[Hoa Kỳ|Mỹ]] dự kiến đạt 226 tỷ USD, tăng 12%so với năm 2011.<ref>{{chú thích web| url=http://www.forrester.com/US+Online+Retail+Forecast+2011+To+2016/fulltext/-/E-RES60672?docid=60672/| title=US Online Retail Forecast, 2011 To 2016| publisher=Forrester Research, Inc.| ngày truy cập=2012-05-06| archive-date=2012-11-12| archive-url=https://web.archive.org/web/20121112082602/http://www.forrester.com/US+Online+Retail+Forecast+2011+To+2016/fulltext/-/E-RES60672?docid=60672/| url-status=dead}}</ref>

== Khái niệm thương mại điện tử ==

[[Hình:MOBILE-SUICA SO-02C 2.JPG|thumb|250px|Mua hàng trực tuyến thông qua phương tiện điện tử là [[điện thoại thông minh]] loại [[SONY ERRICSON]] SO-02C tại [[Nhật Bản|Nhật]].]]

Khi nói về khái niệm thương mại điện tử (E-Commerce), nhiều người nhầm lẫn với khái niệm của [[Kinh doanh điện tử]] (E-Business).<ref>{{chú thích web | url = http://www.austrade.gov.au/e-business-versus-e-commerce/default.aspx | tiêu đề = E-BUSINESS VERSUS E-COMMERCE | author =  | ngày =  | ngày truy cập =  | nơi xuất bản = AusTrade.gov.au | ngôn ngữ =  | archive-date = ngày 7 tháng 6 năm 2012 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120607112903/http://www.austrade.gov.au/e-business-versus-e-commerce/default.aspx | url-status = dead }}</ref> Tuy nhiên, thương mại điện tử đôi khi được xem là [[tập hợp con|tập con]] của [[kinh doanh điện tử]].<ref>{{chú thích web | url =http://zeidan.com.au/ebusiness-blog/81-ebusiness-vs-ecommerce.html | tiêu đề =E-Commerce vs E-Business | author =Zeidan | ngày =04 Jan 2012 | ngày truy cập = | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = | archive-date =2012-05-06 | archive-url =https://web.archive.org/web/20120506042858/http://www.zeidan.com.au/ebusiness-blog/81-ebusiness-vs-ecommerce.html | url-status =dead }}</ref> Thương mại điện tử chú trọng đến việc mua bán trực tuyến (tập trung bên ngoài), trong khi đó [[kinh doanh điện tử]] là việc sử dụng [[Internet]] và các công nghệ trực tuyến tạo ra quá trình hoạt động kinh doanh hiệu quả dù có hay không có lợi nhuận, vì vậy tăng lợi ích với [[khách hàng]] (tập trung bên trong).<ref>{{chú thích web| url =http://scm.ncsu.edu/scm-articles/article/e-commerce-vs.-e-business | tiêu đề = E-Commerce vs. E-Business| author =Kelly Wright | ngày =27 Nov 2002 | ngày truy cập = | nơi xuất bản=NC State University | ngôn ngữ = }}</ref><ref>{{chú thích web | url = http://www.computerworld.com/s/article/53015/The_difference_between_e_business_and_e_commerce | tiêu đề = The difference between e-business and e-commerce | author = Andrew Bartels | ngày = 30 Oct 2012 | ngày truy cập =  | nơi xuất bản = ComputerWorld.com | ngôn ngữ =  | archive-date = 2011-10-02 | archive-url = https://web.archive.org/web/20111002050335/http://www.computerworld.com/s/article/53015/The_difference_between_e_business_and_e_commerce | url-status = dead }}</ref>

Một số khái niệm thương mại điện tử được định nghĩa bởi các tổ chức uy tín [[thế giới]] như sau:
* Theo [[Tổ chức Thương mại Thế giới|Tổ chức Thương mại thế giới]] ([[Tổ chức Thương mại Thế giới|WTO]]), ''"Thương mại điện tử bao gồm việc sản xuất, quảng cáo, bán hàng và phân phối sản phẩm được mua bán và thanh toán trên mạng Internet, nhưng được giao nhận một cách hữu hình, cả các sản phẩm giao nhận cũng như những thông tin số hoá thông qua mạng Internet"''.<ref>{{chú thích web| url =http://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/bey4_e.htm | tiêu đề = Electronic commerce | author = | ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản=WTO | ngôn ngữ = }}</ref>
* Theo Ủy ban Thương mại điện tử của [[Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương|Tổ chức Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương]] ([[Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương|APEC]]) định nghĩa: ''"Thương mại điện tử liên quan đến các giao dịch thương mại trao đổi hàng hóa và dịch vụ giữa các nhóm (cá nhân) mang tính điện tử chủ yếu thông qua các hệ thống có nền tảng dựa trên Internet."'' <ref>{{chú thích web| url = http://www.isoc-vn.org/www/archive/010922-SProbst-eCommerceIntro/sld003.html | tiêu đề =Definition: E-Commerce | author = | ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản=APEC | ngôn ngữ = }}</ref> Các kỹ thuật thông tin liên lạc có thể là [[thư điện tử|email]], [[EDI]], [[Internet]] và [[Extranet]] có thể được dùng để hỗ trợ thương mại điện tử.
* Theo [[Ủy ban châu Âu]]: ''"Thương mại điện tử có thể định nghĩa chung là sự mua bán, trao đổi hàng hóa hay dịch vụ giữa các doanh nghiệp, gia đình, cá nhân, tổ chức tư nhân bằng các giao dịch điện tử thông qua mạng [[Internet]] hay các mạng máy tính trung gian (thông tin liên lạc trực tuyến). Thật ngữ bao gồm việc đặt hàng và dịch thông qua mạng máy tính, nhưng thanh toán và quá trình vận chuyển hàng hay dịch vụ cuối cùng có thể thực hiện trực tuyến hoặc bằng phương pháp thủ công."''<ref>{{chú thích web| url =http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary:E-commerce | tiêu đề =Glossary:E-commerce | author = | ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản=Euro Commission | ngôn ngữ = }}</ref>

Tóm lại, thương mại điện tử chỉ xảy ra trong môi trường kinh doanh mạng [[Internet]] và các phương tiện điện tử giữa các nhóm (cá nhân) với nhau thông qua các công cụ, kỹ thuật và công nghệ điện tử.<ref>Treasury White Paper, supra note 1, at 8</ref> Ngoài ra, theo nghiên cứu tại [[đại học Texas]], các học giả cho rằng thương mại điện tử và [[kinh doanh điện tử]] đều bị bao hàm bởi [[nền kinh tế Internet]].<ref>Based on Center for Research in Electronic Commerce, [[University of Texas]], "Measuring the Internet Economy", ngày 6 tháng 6 năm 2000</ref>

==Phân biệt thương mại điện tử và kinh doanh điện tử==
[[Kinh doanh điện tử]] (E-Business) là thuật ngữ xuất hiện trước thương mại điện tử (E-Commerce), tuy nhiên, còn khá nhiều mơ hồ trong việc xác định liệu hai thuật ngữ này có giống nhau hay không.<ref>{{Chú thích báo| tên= | họ= | tác giả=Neil A. Gordon | đồng tác giả=Mike Brayshaw | url=https://www.researchgate.net/publication/263228906_E-commerce_And_E-business_A_New_Paradigm_Or_Old_Business_In_New_Clothes | tên bài= E-commerce And E-business: A new paradigm or old business in new clothes? | tác phẩm= | thành phố= | nhà xuất bản=E-Society | số= | các trang= | trang= | ngày=20 tháng 5 năm 2020 | ngày truy cập= | url lưu trữ= | ngày lưu trữ= | ngôn ngữ= | trích dẫn=}}</ref>

Có ý kiến cho rằng thương mại điện tử đôi khi là một nhánh phát triển thêm từ [[Kinh doanh điện tử]]. Thương mại điện tử chú trọng đến việc mua bán trực tuyến (tập trung bên ngoài), trong khi đó kinh doanh điện tử là việc sử dụng [[Internet]] và các công nghệ trực tuyến tạo ra quá trình hoạt động kinh doanh hiệu quả dù có hay không có lợi nhuận, vì vậy tăng lợi ích với khách hàng (tập trung bên trong).

Cụ thể, [[kinh doanh điện tử]] là thiết lập hệ thống hay ứng dụng thông tin để phục vụ và làm tăng hiệu quả kinh doanh. [[Kinh doanh điện tử]] bao phủ quá trình hoạt động trong doanh nghiệp, từ mua hàng qua mạng ([[e-procurement]], [[e-purchasing]]), quản lý dây chuyền cung cấp nguyên vật liệu, xử lý đơn hàng, phục vụ khách hàng và giao dịch với đối tác qua các công cụ điện tử cho đến chia sẻ dữ liệu giữa các bộ phận chức năng trong doanh nghiệp. Trong khi đó, thương mại điện tử tập trung vào việc mua bán và trao đổi [[hàng hóa]], [[dịch vụ]], thông tin qua mạng, các phương tiện điện tử và [[Internet]].  Theo nghĩa rộng hơn, thương mại điện tử là việc sử dụng các phương tiện điện tử để triển khai thương mại. Nói cách khác, thương mại điện tử là thực hiện quy trình cơ bản và quy trình khác của giao dịch thương mại bằng phương tiện điện tử, cụ thể là trên mạng máy tính và viễn thông một cách rộng rãi, ở mức độ cao nhất có thể.

Việc phân biệt tương đối giữa hai thuật ngữ này sẽ giúp nhà quản trị phân định rõ mục tiêu kinh doanh và hướng tiếp cận của doanh nghiệp.

== Các ứng dụng kinh doanh ==

[[Tập tin:Automated online assistant.png|thumb|250px|Ví dụ của một [[trợ lý tự động trực tuyến]] trên các [[website]] [[mua bán]].]]

Một số ứng dụng chung nhất liên quan đến thương mại điện tử được liệt kê dưới đây:

{{div col|cols=2|colwidth=20em}}
* [[Tài liệu tự động hóa]] ở [[chuỗi cung ứng]] và [[hậu cần]]
* [[Hệ thống thanh toán]] trong nước và quốc tế
* [[Quản lý nội dung doanh nghiệp]]
* [[Nhóm mua]]
* [[Trợ lý tự động trực tuyến]]
* [[Nhắn tin nhanh|IM]] (Instant Messaging)
* [[Nhóm tin]]
* [[Mua sắm trực tuyến]] và theo dõi đặt hàng
* [[Ngân hàng điện tử]]
* [[Văn phòng trực tuyến]]
* [[Phần mềm giỏ hàng]]
* [[Hội thảo truyền thông trực tuyến]]
* [[Vé điện tử]]
* [[Nhắn tin nhanh]]
* [[Mạng xã hội]]
* [[Mua bán dịch vụ trực tuyến]]
{{div col end}}

== Các hình thức thương mại điện tử ==
<!-- Các nội dung của các hình thức đã có trong các bài con, không cần thiết phải liệt kê ra ở đây -->

Thương mại điện tử ngày nay liên quan đến tất cả mọi thứ từ đặt hàng nội dung "[[kỹ thuật số]]" cho đến tiêu dùng [[trực tuyến và ngoại tuyến|trực tuyến]] tức thời <ref>{{chú thích web| url = http://www.dlib.org/dlib/april96/04schutzer.html | tiêu đề =A Need For A Common Infrastructure: Digital Libraries and Electronic Commerce | author = Daniel Schutzer | ngày = April 1996 | ngày truy cập = | nơi xuất bản= D-Lib Magazine | ngôn ngữ = }}</ref>, để đặt hàng và dịch vụ thông thường, các dịch vụ "meta" đều tạo điều kiện thuận lợi cho các dạng khác của thương mại điện tử.

Ở cấp độ tổ chức, các [[tập đoàn]] lớn và các tổ chức [[tài chính]] sử dụng [[Internet]] để trao đổi [[dữ liệu]] [[tài chính]] nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho [[kinh doanh]] trong nước và [[thế giới|quốc tế]]. Tính toàn vẹn [[dữ liệu]] và tính an ninh là các vấn đề rất nóng gây bức xúc trong thương mại điện tử.

Hiện nay có nhiều tranh cãi về các hình thức tham gia cũng như cách phân chia các hình thức này trong thương mại điện tử. Nếu phân chia theo đối tượng tham gia thì có 3 đối tượng chính bao gồm: [[Chính phủ]] (G - Government), [[Doanh nghiệp]] (B - Business) và [[Khách hàng]] (C - Customer hay Consumer). Nếu kết hợp đôi một 3 đối tượng này sẽ có 9 hình thức theo đối tượng tham gia: B2C, B2B, B2G, G2B, G2G, G2C, C2G, C2B, C2C. Trong đó, các dạng hình thức chính của thương mại điện tử bao gồm:<ref>Zorayda Ruth Andam, e-Commerce and e-Business, trang 9, tháng 5/2003</ref>
*[[Doanh nghiệp với Doanh nghiệp]] ([[Doanh nghiệp với Doanh nghiệp|B2B]])
*[[Doanh nghiệp với Khách hàng]] ([[Doanh nghiệp với Khách hàng|B2C]])
*[[Doanh nghiệp với Nhân viên]] ([[Doanh nghiệp với Nhân viên|B2E]])
*[[Doanh nghiệp với Chính phủ]] ([[B2G]])
*[[Chính phủ với Doanh nghiệp]] ([[G2B]])
*[[Chính phủ với Chính phủ]] ([[G2G]])
*[[Chính phủ với Công dân]] ([[Chính phủ với Công dân|G2C]])
*[[Khách hàng với Khách hàng]] ([[Khách hàng với Khách hàng|C2C]])
*[[Khách hàng với Doanh nghiệp]] ([[C2B]])

Bên cạnh các kiểu [[E-commerce]] truyền thống bên trên, nhiều thể loại [[E-commerce]] hiện đại cũng đồng thời phát triển song song với sự phát triển của công nghệ. Nổi bật có thể kể đến T-commerce và M-commerce.
* [[T-commerce]] (thương mại truyền hình)
* [[M-commerce]] (thương mại di động)

== Khuynh hướng toàn cầu ==
Mô hình [[kinh doanh]] trên toàn cầu tiếp tục thay đổi đáng kể với sự ra đời của thương mại điện tử. Nhiều [[quốc gia]] trên [[thế giới]] cũng đã đóng góp vào sự phát triển của thương mại điện tử. Ví dụ, [[anh|nước Anh]] có chợ thương mại điện tử lớn nhất toàn cầu khi đo bằng chỉ số chi tiêu bình quân đầu người, con số này cao hơn cả [[Hoa Kỳ|Mỹ]]. [[Kinh tế]] [[Internet]] ở [[Anh]] có thể tăng 10% từ năm 2010 đến năm 2015. Điều này tạo ra động lực thay đổi cho ngành [[công nghiệp]] [[quảng cáo]].<ref>{{chú thích báo|url=http://www.guardian.co.uk/technology/2010/oct/28/net-worth-100bn-uk/|title=news|publisher=Guardian.co.uk | location=London|first=James|last=Robinson|date = ngày 28 tháng 10 năm 2010}}</ref>

Trong số các nền [[kinh tế]] mới nổi, sự hiện diện của thương mại điện tử ở [[Trung Quốc]] tiếp tục được mở rộng. Với 384 triệu người sử dụng [[Internet]], doanh số bán lẻ của [[cửa hàng trực tuyến]] ở [[Trung Quốc]] đã tăng 36,6 tỉ USD năm 2009 và một trong những lý do đằng sau sự tăng trưởng kinh ngạc là cải thiện độ tin cậy của [[khách hàng]]. Các công ty bán lẻ [[Trung Quốc]] đã giúp [[người tiêu dùng]] cảm thấy thoải mái hơn khi mua hàng [[trực tuyến và ngoại tuyến|trực tuyến]].<ref>{{chú thích báo| url=http://www.forbes.com/2010/01/18/china-internet-commerce-markets-equities-alibaba.html/|title= China's migration to eCommerce|newspaper=Forbes.com|date=ngày 18 tháng 1 năm 2010|first=Robert|last=Olsen}}</ref>

Thương mại điện tử cũng được mở rộng trên khắp [[Trung Đông]]. Với sự ghi nhận là khu vực có tăng trưởng nhanh nhất thế giới trong việc sử dụng [[Internet]] từ năm 2000 đến năm 2009, hiện thời khu vực có hơn 60 triệu người sử dụng [[Internet]]. Bán lẻ, du lịch và chơi [[trò chơi điện tử|game]] là các phần trong thương mại điện tử hàng đầu ở khu vực, mặc dù có các khó khăn như thiếu khuôn khổ [[luật pháp|pháp lý]] toàn khu vực và các vấn đề hậu cần trong giao thông vận tải qua biên giới.<ref>{{chú thích web |url=http://www.thomaswhite.com/explore-the-world/postcard/2012/middle-east-online-retail.aspx |title=Now a Digital Mall Boom in the Middle East &#124; Thomas White International |publisher=Thomaswhite.com |date=ngày 6 tháng 1 năm 2012 |ngày truy cập=2012-05-07 |archive-date = ngày 11 tháng 5 năm 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120511194946/http://www.thomaswhite.com/explore-the-world/postcard/2012/middle-east-online-retail.aspx |url-status=dead }}</ref>

Thương mại điện tử đã trở thành một công cụ quan trọng cho [[thương mại]] [[thế giới|quốc tế]] không chỉ bán [[sản phẩm]] mà còn quan hệ với [[khách hàng]].<ref>{{chú thích tạp chí |last1=Eisingerich |first1=Andreas B. |last2=Kretschmer |first2=Tobias |year=2008 |title=In E-Commerce, More is More |journal=Harvard Business Review |volume=86 (March) |pages=20–21 |url=http://hbr.org/2008/03/in-e-commerce-more-is-more/ar/1 }}</ref>

== Các tác động đến thị trường và người bán lẻ ==

Các [[nhà kinh tế học]] đã đưa ra giả thuyết rằng '''thương mại điện tử''' sẽ dẫn đến việc cạnh tranh giá cả sản phẩm. Thực vậy, thương mại điện tử giúp [[người tiêu dùng]] thu thập nhanh chóng và dễ dàng thông tin đa dạng về [[sản phẩm]], giá cả và người bán. Ngày nay đã xuất hiện nhiều website chuyên cung cấp dịch vụ [[đánh giá]] về sản phẩm và nhà cung cấp, so sánh giá cả giữa các website bán hàng. Hơn nữa, người tiêu dùng có thể trực tiếp đưa ra các đánh giá của mình về nhiều khía cạnh liên quan tới giao dịch mua sắm, giúp cho những người khác có nhiều cơ hội chọn lựa sản phẩm phù hợp nhất, hoặc chọn được người bán cung cấp dịch vụ tốt nhất, hoặc mua được sản phẩm với giá rẻ nhất.

Theo nghiên cứu của bốn [[nhà kinh học tế học]] tại [[Đại học Chicago]] đã cho thấy sự phát triển của hình thức [[mua sắm]] [[trực tuyến và ngoại tuyến|trực tuyến]] đã ảnh hưởng đến cấu trúc trong hai ngành tạo ra sự tăng trưởng đáng kể trong thương mại điện tử là bán sách và [[đại lý du lịch]]. Tóm lại, các [[doanh nghiệp]] lớn hơn có cơ hội để giảm chi phí so với những [[doanh nghiệp]] nhỏ hơn do các doanh nghiệp lớn có lợi thế về [[quy mô kinh tế]] và đưa ra mức giá thấp hơn.<ref>{{chú thích báo|title=Economics focus: The click and the dead|url=http://www.economist.com/node/16478931|newspaper=The Economist|date=July 3–9, 2010|page=78}}</ref>

== Quy định pháp luật của một số quốc gia ==
{{Bài về luật}}
=== Quy định của Áo ===
'''Thương mại điện tử''' được điều chỉnh tại [[Áo]] trước tiên là bằng Luật Thương mại điện tử (''E-Commerce-Gesetz ECG'') <ref>{{chú thích web| url = http://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&Gesetzesnummer=20001703 | tiêu đề =Bundesrecht konsolidiert: Gesamte Rechtsvorschrift für E-Commerce-Gesetz, Fassung vom 07.05.2012 | author = | ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản= Bundeskanzleramt Österreich | ngôn ngữ = }}</ref>, Luật bán hàng từ xa (''Fernabsatzgesetz''), Luật chữ ký (''Signaturgesetz''), Luật kiểm soát nhập hàng (''Zugangskontrollgesetz'') cũng như bằng Luật tiền điện tử (''E-Geld-Gesetz''), mà trong đó các quy định [[luật pháp|pháp luật]] về [[hợp đồng]] và bồi thường của bộ Luật Dân sự Áo (''Allgemeine bürgerliche Gesetzbuch - ABGB''), nếu như không được thay đổi bằng những quy định đặc biệt trên, vẫn có giá trị.

=== Quy định của Đức ===
Nằm trong các điều 312b và sau đó của bộ Luật dân sự (''Bürgerliche Gesetzbuch – BGB'') <ref>{{chú thích web| url =http://www.buergerliches-gesetzbuch.info/ | tiêu đề = Bürgerliches Gesetzbuch (BGB)
 | author = | ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản= | ngôn ngữ = }}</ref> (trước đây là Luật bán hàng từ xa) là các quy định đặc biệt về những cái gọi là các [[hợp đồng]] bán hàng từ xa. Ngoài những việc khác là quy định về trách nhiệm thông tin cho người bán và quyền bãi bỏ hợp đồng cho [[người tiêu dùng]].

Cũng trong quan hệ này, Luật dịch vụ từ xa (''Teledienstgesetz'') ấn định bên cạnh nguyên tắc nước xuất xứ (điều 4) là toàn bộ các thông tin mà những người điều hành các [[website|trang web]] có tính chất hành nghề, mặc dầu chỉ là [[doanh nghiệp]] nhỏ, có nhiệm vụ phải cung cấp (điều 6) và điều chỉnh các trách nhiệm này trong doanh nghiệp đó (điều 8 đến điều 11).

Ở những hợp đồng được ký kết trực tuyến thường hay không rõ ràng là luật nào được sử dụng. Ví dụ như ở một hợp đồng mua được ký kết điện tử có thể là luật của nước mà người mua đang cư ngụ, của nước mà người bán đặt trụ sở hay là nước mà máy chủ được đặt. Luật pháp của kinh doanh điện tử vì thế còn được gọi là "luật cắt ngang". Thế nhưng những điều không rõ ràng về luật pháp này hoàn toàn không có nghĩa là lãnh vực kinh doanh điện tử là một vùng không có luật pháp. Hơn thế nữa, các quy định của [[Luật dân sự quốc tế]] (tiếng Anh: ''private international law'') <ref>{{chú thích web| url = http://www.asil.org/erg/?page=pil | tiêu đề =Electronic Resource Guide | author = | ngày = ngày 21 tháng 6 năm 2011  | ngày truy cập = | nơi xuất bản= The American Society of International Law  | ngôn ngữ = }}</ref> được áp dụng tại đây.

Tại nước [[Đức]] các quy định luật lệ [[châu Âu]] về [[thương mại]] được tích hợp trong bộ Luật dân sự, trong phần đại cương và trong các quy định về bảo vệ [[người tiêu dùng]]. Mặt kỹ thuật của thương mại điện tử được điều chỉnh trong ''Hiệp định quốc gia về dịch vụ trong các phương tiện truyền thông'' của các tiểu bang và trong ''Luật dịch vụ từ xa'' của liên bang mà thật ra về nội dung thì hai bộ luật này không khác biệt nhau nhiều. {{cần dẫn nguồn}}

=== Quy định của Việt Nam ===

Tháng 11 năm 2005, Quốc hội đã thông qua Luật Giao dịch điện tử.<ref>{{chú thích web | url =http://csdl.thutuchanhchinh.vn/ho_so_vb/bo_thong_tin_va_truyen_thong/b_btt_012913_vb_luat_giao_dich_dien_tu_so_51_2005_qh11 | tiêu đề =Luật giao dịch điện tử số 51/2005/QH11 | nơi xuất bản=Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam}}</ref> Tháng 6 năm 2006 Chính phủ ban hành Nghị định số 57/2006/NĐ-CP về thương mại điện tử.<ref>{{chú thích web|author=Chính phủ|title=Nghị định về thương mại điện tử năm 2006|url=http://vanban.moit.gov.vn/search/View.aspx?ID=1337|publisher=Bộ Công thương|access-date =ngày 29 tháng 9 năm 2012}}{{Liên kết hỏng|date = ngày 5 tháng 7 năm 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>

Đầu năm [[2007]], [[Chính phủ Việt Nam]] ban hành Nghị định số 27/2007/NĐ-CP ngày 23/02/2007 "Về giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính" <ref>{{chú thích web| url = http://moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=14660 | tiêu đề =Nghị định: Về giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính | author = | ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản=Chính phủ Việt Nam | ngôn ngữ = }}</ref>, số 26/2007/NĐ-CP ngày 15/02/2007 "Quy định chi tiết thi hành Luật Giao dịch điện tử về chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số" <ref>{{chú thích web| url =http://moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=14661 | tiêu đề = Quy định chi tiết thi hành Luật Giao dịch điện tử về chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số | author = | ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản=Chính phủ Việt Nam | ngôn ngữ = }}</ref>, số 35/2007/NĐ-CP ngày 08/03/2007 "Về giao dịch điện tử trong hoạt động ngân hàng" <ref>{{chú thích web| url = http://moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=14660 | tiêu đề = Về giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính | author = | ngày = | ngày truy cập = | nơi xuất bản= Chính phủ Việt Nam | ngôn ngữ = }}</ref>.

Nội dung chủ yếu của Nghị định về thương mại điện tử năm 2006 là thừa nhận giá trị pháp lý của chứng từ điện tử trong hoạt động thương mại, ngoài ra có một số quy định cụ thể khác. Cho tới cuối năm 2012 thương mại điện tử ở Việt Nam phát triển nhanh và đa dạng, đồng thời cũng xuất hiện những mô hình mang danh nghĩa thương mại điện tử thu hút rất đông người tham gia nhưng gây tác động xấu tới xã hội.

Ngày 16 tháng 5 năm 2013, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử thay thế cho Nghị định năm 2006. Nghị định mới đã quy định những hành vi bị cấm trong thương mại điện tử, quy định chặt chẽ trách nhiệm của các thương nhân cung cấp các dịch vụ bán hàng trực tuyến, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về thương mại điện tử. Một trong những mục tiêu quan trọng của Nghị định mới là tạo môi trường thuận lợi hơn cho thương mại điện tử, nâng cao lòng tin của người tiêu dùng khi tham gia mua sắm trực tuyến.<ref>[http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_detail.aspx?ItemID=28505 Nghị định 52/2013/NĐ-CP về Thương mại điện tử], Hệ thống văn bản Pháp luật.</ref>

== Tham khảo ==
{{tham khảo|3}}

==Xem thêm==

{{div col|cols=3|colwidth=20em}}
*[[So sánh các phần mềm giỏ hàng]]
*[[Kinh tế kỹ thuật số]]
*[[Công ty Dot-com]]
*[[chính phủ điện tử|e-Government]]
*[[Tiền điện tử]]
*[[Danh sách các phần mềm thương mại điện tử miễn phí và mã nguồn mở]]
*[[Thương mại điện tử đa kênh]]
*[[Cửa hàng bán lẻ]]
*[[Chợ trực tuyến]] hay [[chợ điện tử]]
*[[Thanh toán nội dung]]
*[[Kinh tế ảo]]
* [[Chiến tranh tiền tệ]]
{{div col end}}

== Nghiên cứu thêm ==
{{div col|colwidth=20em}} 
* Schwarz, Peschel-Mehner (Hrsg.) ''Recht im Internet'' (Luật trong Internet). Kognos Verlag, Augsburg
* Daniel Amor: ''Thương mại năng động'' 1. Auflage. Galileo-Press, Bonn 2001
* Katja Richter, Holger Nohr: ''Elektronische Marktplätze.'' (Thị trường điện tử) Shaker, Aachen 2000
* Knut Hildebrand (Hrsg.): ''Kinh doanh điện tử'' dpunkt.verlag, Heidelberg 2000 (HMD 215)
{{div col end}}

==Liên kết ngoài==
<!-- Vui lòng không đưa link quảng cáo vào phần dưới đây -->
{{div col|colwidth=20em}} 
* [http://business.gov/guides/e-commerce/ US Small Business Guide to E-Commerce Laws and Regulations] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080610100959/http://www.business.gov/guides/e-commerce/ |date = ngày 10 tháng 6 năm 2008}}
* [http://en.wikibooks.org/wiki/E-Commerce_and_E-Business E-Commerce and E-Business, Wikibooks]
{{div col end}}

{{wikibooks|The Information Age}}
{{Chuyên ngành Tin học}}
{{Tiếp thị kinh doanh}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}

[[Thể loại:Thương mại điện tử| ]]
[[Thể loại:Công nghệ thông tin]]
[[Thể loại:Tiếp thị]]
[[Thể loại:Hệ thống quản lý]]
[[Thể loại:Tin học kinh tế]]
[[Thể loại:Kinh tế]]
[[Thể loại:Thương mại]]
[[Thể loại:Ứng dụng Web]]
[[Thể loại:Phát triển web]]
[[Thể loại:Quản lý công nghệ thông tin]]