Xem mã nguồn của Sông Siret

{{short description|sông tại Ukraina và Romania}}
{{distinguish|Seret (Dnister)}}
{{Infobox river
| name               = Siret
| native_name        = 
| native_name_lang   = 
| name_other         = 
| name_etymology     = 
<!---------------------- IMAGE & MAP -->
| image              = Siretul River in Neamt County.jpg
| image_size         = 
| image_caption      = Siret gần làng Ion Creangă (hạt [[Neamț (hạt)|Neamț]])
| map                = Siret.png
| map_size           = 280px
| map_caption        = Dòng chảy sông Siret [http://u.osmfr.org/m/386641/]
<!---------------------- LOCATION -->
| subdivision_type1  = Quốc gia
| subdivision_name1  = [[Ukraina]], [[Romania]]
| subdivision_type2  = Hạt/<br>Tỉnh
| subdivision_name2  = [[Chernivtsi (tỉnh)|Chernivtsi]], [[Botoșani (hạt)]], [[Suceava (hạt)|Suceava]], [[Neamț (hạt)|Neamț]], [[Iași (hạt)|Iași]], [[Bacău (hạt)|Bacău]], [[Vrancea (hạt)|Vrancea]], [[Galați (hạt)|Galați]]
| subdivision_type3  = Cities
| subdivision_name3  = [[Pașcani]], [[Roman, Romania|Roman]], [[Bacău]], [[Galați]]
<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->
| length             = {{convert|647|km|mi|abbr=on}} 
| width_min          = 
| width_avg          = 
| width_max          = 
| depth_min          = 
| depth_avg          = 
| depth_max          = 
| discharge1_location= 
| discharge1_min     = 
| discharge1_avg     = {{convert|250|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| discharge1_max     = 
<!---------------------- BASIN FEATURES -->
| source1            = Đông [[dãy núi Karpat|Karpat]]
| source1_location   = [[tỉnh Chernivtsi]], [[Ukraina]]
| source1_coordinates= 
| source1_elevation  = {{convert|1238|m|abbr=on}}
| mouth              = [[Danube]]
| mouth_location     = [[Galați]]
| mouth_coordinates  = {{coord|45|24|11|N|28|1|27|E|display=inline,title}}
| mouth_elevation    = 
| progression        = {{RDanube}}
| river_system       = 
| basin_size         = {{convert|44811|km2|abbr=on}}
| tributaries_left   = [[Bârlad (sông)|Bârlad]]
| tributaries_right  = [[Suceava (sông)|Suceava]], [[Moldova (sông)|Moldova]], [[Bistrița (Siret)|Bistrița]], [[Trotuș]], [[Putna (Siret)|Putna]], [[Buzău (sông)|Buzău]]
| custom_label       = 
| custom_data        = 
| extra              = 
}}
'''Siret''' ({{lang-uk|Сірет}}, {{lang-ro|Siret}}) hay '''Seret''' ({{lang-uk|Серет}}), là sông khởi nguồn từ dãy [[dãy núi Karpat|Karpat]] tại vùng [[Bắc Bukovina]] của [[Ukraina]], và chảy về phía nam qua [[Romania]] rồi đổ vào sông [[Danube]].{{GeoSource|RO|Annex7|898-900}}{{GeoSource|RO|Atlas|365-438|XII.1}}

==Mô tả ==
Sông có chiều dài là {{convert|647|km|abbr=on}},<ref name=rowater>[http://www.rowater.ro/dasiret/planul%20de%20management%20al%20bazinului%20hidrografic%20sire/planul%20de%20management%20al%20spatiului%20hidrografic%20siret/plan%20management%20sh%20siret%20-%20vol.%20i.pdf Planul de management al spațiului hidrografic Siret], Administrația Națională Apele Române</ref>{{rp|9}} trong đó {{convert|559|km|abbr=on}} thuộc Romania,{{GeoSource|RO|Atlas|365-438|XII.1}}<ref name=rowater/>{{rp|9}}<ref name=Das>{{chú thích tạp chí |last=Dăscălița |first=Dan |date=2011 |title=Integrated water monitoring system applied by Siret river basin administration from Romania |url=http://pesd.ro/articole/nr.5/2/05.%20Das.pdf |journal=Present Environment and Sustainable Development |volume=5 |issue=2 |pages=45–60 |access-date=ngày 8 tháng 8 năm 2016}}</ref> và diện tích lưu vực sông là {{convert|44811|km2|abbr=on}},<ref name=rowater/>{{rp|6}} trong đó {{convert|42890|km2|abbr=on}} thuộc Romania.{{GeoSource|RO|Atlas|365-438|XII.1}}<ref name=rowater/>{{rp|6}}<ref name=Das/> Lưu lượng trung bình của sông là {{convert|250|m3/s|abbr=on}}.<ref name=rowater/>{{rp|15}}

Ở vùng núi thuộc Ukraina, thung lũng sông có dạng hình chữ V, rộng 0,3 - 2,5&nbsp;km (gần làng Berehomet); ở vùng chân đồi là thung lũng dạng hình thang, đối xứng, rộng 3,5–5,5&nbsp;km. Độ dốc của sông là 4,4 m/km.

Dòng chảy Siret hơi uốn lượn, rộng 7–10m và sâu 0,2–0,7m, có nhiều đảo. Tốc độ của dòng chảy thay đổi từ 1,5 đến 2–3&nbsp;m/s. Lũ lụt vào mùa xuân do tuyết tan, mùa hè có mưa lũ. Tại thời điểm này, chiều rộng sông tăng lên 200 m, độ sâu 2–3 m.

Nguồn nước sông đến từ tuyết và mưa; sông đóng báng từ tháng 12 đến tháng 3. Sông mang theo một lượng trầm tích đáng kể, khoảng 12 triệu tấn mỗi năm. Vùng bờ sông bao gồm các lớp đá cuội, đất sét, mùn và cát. Nhiều đoạn bờ sông được cứng hóa.

Về diện tích của lưu vực thủy văn, Siret là lưu vực lớn nhất ở Romania (với 28.116&nbsp;km²), chiếm khoảng 17% tổng lượng tài nguyên nước của Romania. Lưu vực sông nằm trên địa bàn của các hạt [[Suceava (hạt)|Suceava]] (8.554&nbsp;km²), [[Botoșani (hạt)|Botoșani]] (457&nbsp;km²), [[Neamț (hạt)|Neamț]] (5.836&nbsp;km²), [[Bacău (hạt)|Bacău]] (6.603&nbsp;km²) và [[Iași (hạt)|Iași]] (850&nbsp;km²).

Trong lưu vực Seret, có các nhà máy thủy điện (chủ yếu trên sông [[Bistrița (Siret)|Bistrița]]). Bên dưới cửa sông [[sông Bârlad|Bârlad]], các tàu nhỏ có thể đi lại trên sông Seret. Cách cửa sông không xa, trên sông Danube có cảng Galați (Romania).

==Vị trí==
[[Hình:Raul Siret.png|thumb|200px| sông Siret trong bản đồ địa hình Romania]]
Siret bắt nguồn từ đỉnh Magura, khối núi Karpat Pokutsko-Bukovynski (một phần của [[dãy núi Karpat]] ở Ukraina) trên độ cao trên 1.200 m, gần làng Dolishnii Shepit (được hình thành khi hai suối Bursuky và Lustun hợp lưu) thuộc [[tỉnh Chernivtsi]]. Đầu tiên, sông chảy về phía bắc, sau đó chuyển dần sang đông bắc, đông và đông nam.

Sông đi qua biên giới Ukraina-Romania về phía đông nam của làng Novyi Vovchynets, đi vào phần đông bắc của Romania. Trong đoạn đầu, sông tạo thành biên giới giữa các hạt Suceava và Botoșani, tiếp tục duy trì hướng đông nam. Sông đi qua thành phố [[Siret]], thủ đô cũ của Thân vương quốc [[Moldavia]], sau đó đi qua các thị trấn [[Grămești]], [[Zvoriștea]] và [[Liteni]]. Gần thành phố [[Liteni]], cách thành phố Suceava khoảng 20&nbsp;km, [[sông Suceava]] chảy vào Siret từ phía hữu ngạn.

[[Hình:Râul Siret1.jpg|thumb|left|Đoạn đầu nguồn sông Siret tại Romania, [[Zvoriştea, Suceava|Zvoriştea]]]]
Sông Siret tiếp tục chảy về phía nam, băng qua các thị trấn [[Pașcani]], [[Stolniceni-Prăjescu]] đến [[Roman, Romania|Roman]] và nhận nước của [[sông Moldova]], sau đó tiếp nhận nước của [[sông Bistrița]] ở phía hữu ngạn (290&nbsp;km), khoảng 5&nbsp;km sau khi nó đi qua thành phố [[Bacău]]. Xa hơn về phía hạ lưu, nó đi qua thị trấn [[Adjud]] và gần [[Mărășești]]. Gần hợp lưu với sông Danube, nó nhận nước của [[sông Bârlad]] (289&nbsp;km) ở tả ngạn và nước của [[sông Buzău]] (325&nbsp;km) ở hữu ngạn. Siret chảy vào sông Danube ở ngoại ô phía nam của thành phố [[Galați]].

==Khu dân cư==
Các đô thị và làng nằm dọc theo sông Siret, từ đầu nguồn đến cửa sông: [[Berehomet]], [[Storozhynets]], [[Siret]], [[Grămești]], [[Zvoriștea]], [[Liteni]], [[Dolhasca]], [[Pașcani]], [[Stolniceni-Prăjescu]], [[Roman, Romania|Roman]], [[Bacău]], [[Adjud]], [[Mărășești]], [[Galați]].

==Phụ lưu==
[[Tập tin:Roman Siret.JPG|left|thumb|Sông Siret gần [[Roman, Romania|Roman]].]]
Lưu vực của Siret chủ yếu được hình thành bởi nước của các sông Bistrița (khoảng 26,8%), Trotuș (khoảng 10%), Moldova (khoảng 12,2%) và Suceava (khoảng 12%). Các sông là phụ lưu của sông Siret, từ đầu nguồn đến cửa sông:{{GeoSource|RO|Atlas|365-438|XII.1}}

Tả ngạn: Bahna (Mihăileni), [[Molnița]], Bahna (Lozna), Gârla Sirețel, Gârla Huțanilor, [[Vorona (Siret)|Vorona]], Pleșul, Turbata, Pietrosul, [[Sirețel (sông)|Sirețel]], [[Stolniceni (sông)|Stolniceni]], Hărmănești, [[Pârâul Țigăncilor]], Mihăili, [[Boca (sông)|Boca]], [[Albuia]], Rediu, Vulpășești, Pârâul Pietros, Țiganca, Icușești, Glodeni, Râpaș, [[Moara (Siret)|Moara]], Bogdănești, Valea Morii, Ulm, Racova, Tamași, [[Răcătău (Siret)|Răcătău]], [[Soci (sông)|Soci]], Fulgeriș, Rogoza, [[Polocin]], Lupa, [[Bârlad (sông)|Bârlad]], [[Călmățui (Siret)|Călmățui]], [[Geru (sông)|Geru]], [[Bârlădel]], Rusca, [[Mălina]], [[Cătușa]].

Hữu ngạn: [[Malyi Seret]], Găvan, [[Negostina]], Pârâul Mare, Verehia, Baranca, Leahu, Stâncuța, Hănțești, Grigorești, Sălăgeni, [[Suceava (sông)|Suceava]], [[Șomuzul Mic]], [[Șomuzul Mare]], Pârâul lui Pulpa, Trestioara, [[Conțeasca]], [[Ruja (Siret)|Ruja]], Sodomeni, Valea Părului, Podul Turcului (Draga), [[Moldova (sông)|Moldova]], [[Valea Neagră (Siret)|Valea Neagră]], Turbata, Precista, [[Bistrița (Siret)|Bistrița]], Bahna, Valea Mare, Cleja (or Tocila), [[Răcăciuni (sông)|Răcăciuni]], Drăgușeni, Scurta, Bolohan, Fântânele, Conțești, [[Trotuș]], Valea Boului, Carecna, Câmpul, [[Zăbrăuț]], [[Șușița (Siret)|Șușița]], Gârla Morilor, Putna Seacă, [[Putna (Siret)|Putna]], [[Leica (sông)|Leica]], [[Râmnicul Sărat]], [[Buzău (sông)|Buzău]].

==Lịch sử ==
{{stack|[[Tập tin:Barboschi Railway Bridge - wood engraving.jpg|thumb|Cầu đường sắt Barboschi, từ một bản khắc gỗ thập niên 1870]]}}
Trong thời cổ đại, sông Siret được gọi là Hierasus (Ιερασός, có nghĩa là Thánh, trong [[tiếng Hy Lạp cổ đại]]), cái tên xuất hiện trong "Geographia" của [[Claudius Ptolemaeus|Ptolemy]] (khoảng năm 87-165).

Trong tác phẩm ''[[Descriptio Moldaviae]]'' (Mô tả Moldavia), viết bằng [[tiếng Latinh]] trong giai đoạn 1714-1716, học giả [[Dimitrie Cantemir]] mô tả con sông này như sau: ''"Và Siret là một con sông tại Moldavia, đến từ biên thùy miền thượng, từ Lehia, nó chảy về phía nam và đổ vào sông Danube qua hai cửa sông, là một con sông rộng và sâu, nhưng bị rừng núi bao bọc tứ phía, có nơi bị chặn vì các khúc cạn, vậy nên cho đến nay một tuyến đường cho tàu thuyền vẫn chưa thể mở được ở mọi nơi."''<ref name="Minerva, București 1981 p. 13">Dimitrie Cantemir - ''"Descrierea Moldovei"'' (Ed. Minerva, București, 1981), p. 13</ref>

Trong cuộc đàm phán hòa bình sau [[Chiến tranh Nga – Thổ Nhĩ Kỳ (1806–1812)|Chiến tranh Nga-Thổ]] 1806-1812 được tổ chức tại [[Giurgiu]] vào đầu tháng 11 năm 1811, các đại biểu Nga do Tướng quân [[Mikhail Illarionovich Kutuzov]] cử đi yêu cầu chính phủ trung ương [[Đế quốc Ottoman|Ottoman]] nhượng lại cả hai thân vương quốc [[Moldavia]] và [[Muntenia]] mà họ quản lý từ đầu cuộc chiến. Khi người Nga bắt đầu nghi ngờ ý định tấn công Nga của [[Napoléon]], họ cố gắng cắt ngắn cuộc đàm phán bằng cách giảm yêu cầu của họ và để đối phương hiểu rằng họ cũng hài lòng nếu chỉ có Moldavia, hoặc tệ nhất là chỉ lãnh thổ Moldavia giữa sông [[Prut]] và [[Dniester]]. Yêu cầu sau đó đã được tướng Nga [[Louis Alexandre Andrault de Langeron|Langeron]] thông báo tại Rusciuc cho Tể tướng [[Hurshid Pasha]]. Tể tướng trả lời rằng ''"thật đáng xấu hổ khi người Nga, những người thống trị một phần tư địa cầu, đang tranh cãi về một mảnh đất - dải đất giữa Siret và Prut - thậm chí không hữu ích đối với họ"''.<ref>Ion Nistor - ''"Istoria Basarabiei"'' (Ed. Humanitas, București, 1991), p. 170-171</ref> Cuối cùng, người Nga từ bỏ phần đất Moldavia giữa sông Siret và sông Prut, chỉ nhận được [[Bessarabia]] (lãnh thổ của Moldavia giữa sông [[Dniester]] và sông Prut) thông qua [[Hiệp định Bucharest (1812)]].

Một ý tưởng liên quan đến việc điều chỉnh dòng chảy của Siret để khiến cho tàu thuyền xuất hiện trong điều 158 của Quy chế tổ chức (1832), do Nga ban hành, quy định rằng "Siret và Prut (...) phải được dọn quang và tạo tiện lợi hơn cho việc đi thuyền và các kênh thông tin liên lạc, ví như kết hợp Siret với Prut qua sông [[Bahlui]], công trình này sẽ được tư bản thương nghiệp sử dụng rất nhiều".

== Sinh vật ==
[[Hình:Siretul la Mircesti.jpg|thumb|200px| Sông Siret tại [[Mircești]]]]
Trên sông Siret phát hiện được 52 loài cá:<ref>[http://www.bio.uaic.ro/publicatii/anale_zoologie/issue/2005/17-2005.pdf K. W. Battes, F. Pricope, D. Ureche, I. Stoica. Ichthyofauna Status in the Siret Catchment Area, with Emphasis on the Effect of the January 2001 Pollution. Analele Științifice ale Universității “Al.I. Cuza” Iași, s. Biologie animală, Tom LI, 2005]</ref>
{{div col|2}}
* ''[[Abramis ballerus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Abramis brama ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Abramis sapa ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Acipenser ruthenus ]]'' (Linnaeus 1758) 
* ''[[Alburnoides bipunctatus ]]'' (Bloch, 1782) 
* ''[[Alburnus alburnus ]]'' (Linnaeus, 1758)
* ''[[Anguilla anguilla ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Aspius aspius ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Barbus barbus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Barbus petenyi ]]'' (Heckel, 1852) 
* ''[[Blicca bjoerkna ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Carassius carassius ]]'' (Linnaeus 1758) 
* ''[[Carassius gibelio ]]'' (Bloch, 1783) 
* ''[[Chondrostoma nasus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Cobitis danubialis ]]'' (Băcescu, 1993) 
* ''[[Ctenopharyngodon idella ]]'' (Valenciennes 1844) 
* ''[[Cyprinus carpio ]]'' (Linnaeus 1758) 
* ''[[Esox lucius ]]'' (Linnaeus 1758) 
* ''[[Eudontomyzon danfordi ]]'' (Regan, 1911) 
* ''[[Gobio obtusirostris ]]'' (Valenciennes, 1844)
* ''[[Gymnocephalus cernuus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Hypophthalmichthys molitrix ]]'' (Valenciennes 1844) 
* ''[[Hypophthalmichthys nobilis ]]'' (Valenciennes 1844) = Novac
* ''[[Idus idus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Lampetra planeri ]]'' (Bloch, 1784) 
* ''[[Lepomis gibbosus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Leucaspius delineatus ]]'' (Heckel, 1843) 
* ''[[Leuciscus leuciscus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Lota lota ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Misgurnus fossilis ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Neogobius fluviatilis ]]'' (Pallas, 1814)
* ''[[Orthrias barbatulus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Pelecus cultratus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Perca fluviatilis ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Phoxinus phoxinus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Proterorhinus marmoratus ]]'' (Pallas, 1814)
* ''[[Pseudorasbora parva ]]'' (Schlegel, 1842) 
* ''[[Pungitius platygaster ]]'' (Kessler, 1859) 
* ''[[Rhodeus amarus ]]'' (Bloch, 1782) 
* ''[[Romanogobio kessleri ]]'' (Dybowski, 1862) 
* ''[[Romanogobio vladykovi ]]'' (Fang, 1943) 
* ''[[Rutilus rutilus carpathorossicus|Rutilus carpathorossicus]]'' (Vladykov, 1930) 
* ''[[Sabanejewia balcanica ]]'' (Karaman, 1922) 
* ''[[Sabanejewia vallachica ]]'' (Nalbant, 1957) 
* ''[[Scardinius erythrophthalmus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Silurus glanis ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Squalius cephalus ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Stizostedion lucioperca ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Tinca tinca ]]'' (Linnaeus, 1758) 
* ''[[Vimba carinata ]]'' (Pallas, 1814) 
* ''[[Zingel streber ]]'' (Siebold (1868) 
* ''[[Zingel zingel ]]'' (Linnaeus, 1758) 
{{div col end}}

==Tham khảo==
{{tham khảo}}

==Liên kết ngoài==
{{Thể loại Commons|Siret River}}

{{Danube}}
{{Sông ngòi ở Ukraina}}

{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:Siret, sông}}
[[Thể loại:Sông România]]
[[Thể loại:Sông Ukraina]]
[[Thể loại:Tỉnh Chernivtsi]]
[[Thể loại:Sông quốc tế Châu Âu]]
[[Thể loại:Lưu vực sông Danube]]
[[Thể loại:Hạt Botoşani]]
[[Thể loại:Hạt Iași]]
[[Thể loại:Hạt Suceava]]
[[Thể loại:Phụ lưu sông Danube]]