Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chlor”

Chlor, 17Cl
	Bình chứa khí chlor
	Quang phổ vạch của chlor
Tính chất chung
Tên, ký hiệu	Chlor, Cl
Hình dạng	Màu vàng ở cả thể lỏng và khí
Chlor trong bảng tuần hoàn
	Lưu huỳnh ← Chlor → Argon
Số nguyên tử (Z)	17
Khối lượng nguyên tử chuẩn (Ar)	35.453(2)
Phân loại	halogen
Nhóm, phân lớp	17, p
Chu kỳ	Chu kỳ 3
Cấu hình electron	[Ne] 3s2 3p5
mỗi lớp	2, 8,7
Tính chất vật lý
Màu sắc	Vàng lục nhạt
Trạng thái vật chất	Thể khí
Nhiệt độ nóng chảy	(Cl2) 171,6 K (-101,5 °C, -150,7 °F)
Nhiệt độ sôi	(Cl2) 239,11 K (-34,04 °C, -29,27 °F)
Mật độ	3,2 g·cm−3 (ở 0 °C, 101.325 kPa)
Mật độ ở thể lỏng	ở nhiệt độ nóng chảy: 1,5625 g·cm−3
Điểm tới hạn	416,9 K, 7,991 MPa
Nhiệt lượng nóng chảy	(Cl2) 6,406 kJ·mol−1
Nhiệt bay hơi	(Cl2) 20,41 kJ·mol−1
Nhiệt dung	(Cl2) 33,949 J·mol−1·K−1
Tính chất nguyên tử
Trạng thái oxy hóa	7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, 0, -1 Acid mạnh
Độ âm điện	3,16 (Thang Pauling)
Năng lượng ion hóa	Thứ nhất: 1251,2 kJ·mol−1; Thứ hai: 2298,0 kJ·mol−1; Thứ ba: 3822,0 kJ·mol−1
Bán kính liên kết cộng hóa trị	102±4 pm
Bán kính van der Waals	175 pm
Thông tin khác
Cấu trúc tinh thể	Trực thoi
Vận tốc âm thanh	(thể khí, 0°C) 206 m·s−1
Độ dẫn nhiệt	26,58×10-3 W·m−1·K−1
Tính chất từ	Nghịch từ
Số đăng ký CAS	7782-50-5
Đồng vị ổn định nhất
	Bài chính: Đồng vị của Chlor

Duyệt lịch sử tương tác

← Thay đổi trước Thay đổi sau →

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào

Trực quanMã wiki

Nội tuyến

Phiên bản lúc 01:30, ngày 23 tháng 4 năm 2024

Chlor (hay clo, danh pháp IUPAC là chlorine) là nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn nguyên tố có ký hiệu Cl và số nguyên tử bằng 17, thường tồn tại ở phân tử dạng 2 nguyên tử (Cl₂). Nguyên tố này là một halogen, nằm ở ô số 17, thuộc chu kì 3 của bảng tuần hoàn. Ion chlor là một thành phần của muối ăn và các hợp chất khác, nó phổ biến trong tự nhiên và chất cần thiết để tạo ra phần lớn các loại hình sự sống, bao gồm cả cơ thể người. Chlor có ái lực điện tử cao nhất và có độ âm điện đứng thứ 3 trong tất cả các nguyên tố. Ở dạng khí, nó có màu vàng lục nhạt, nó nặng hơn không khí khoảng 2,5 lần, có mùi hắc khó ngửi, và là chất độc cực mạnh. Ở dạng nguyên tố trong điều kiện chuẩn, chlor là một chất oxy hóa mạnh, được sử dụng làm chất tẩy trắng và khử trùng rất mạnh, cũng như là thuốc thử cần thiết trong ngành công nghiệp hóa chất. Là một chất khử trùng thông thường, các hợp chất chlor được sử dụng trong các bể bơi để giữ sạch sẽ và vệ sinh. Ở thượng tầng khí quyển, chlor chứa trong phân tử chlorofluorocarbons, ký hiệu CFC, có liên quan trong việc gây hại tầng ozone.

Lịch sử

Hợp chất phổ biến nhất của chlor, natri chloride, đã được biết đến từ thời cổ đại; các nhà khảo cổ học đã tìm thấy bằng chứng cho thấy muối đá đã được sử dụng sớm nhất là vào năm 3000 trước Công nguyên và nước muối đã được sử dụng sớm nhất là vào năm 6000 trước Công nguyên.^[3]

Phát hiện sớm

Một trong những ứng dụng đầu tiên như vậy là tổng hợp thủy ngân(II) clorua (ăn mòn thăng hoa), De aluminibus et salibus (" Về Alums and Salts",). rằng bằng cách thêm amoni clorua vào axit nitric, một dung môi mạnh có khả năng hòa tan vàng (tức là nước, regia) có thể được sản xuất. Mặc dù nước cường toan là một hỗn hợp không ổn định, liên tục thải ra khói chứa khí clo tự do, khí clo này dường như đã bị bỏ qua cho đến c. 1630, khi bản chất của nó là một chất khí riêng biệt được nhà hóa học và bác sĩ Brabantian Jan Baptist van Helmont công nhận.

Khoảng năm 900, các tác giả của các tác phẩm tiếng Ả Rập được cho là của Jabir ibn Hayyan (Latin: Geber) (tiếng Latin: Geber) và bác sĩ và nhà giả kim người Ba Tư Abu Bakr al-Razi (k. 865–925, tiếng Latin: Rhazes) đã thí nghiệm với sal ammoniac (ammonium chloride), khi nó được chưng cất cùng với vitriol (sulfat ngậm nước của các kim loại khác nhau) tạo ra hydro chloride.^[4]Tuy nhiên, có vẻ như trong những thí nghiệm ban đầu với muối clorua, các sản phẩm khí đã bị loại bỏ và hydro chloride có thể đã được tạo ra nhiều lần trước khi người ta phát hiện ra rằng nó có thể được sử dụng vào mục đích hóa học. ^[5] Một trong những ứng dụng đầu tiên là việc điều chế thủy ngân (II) chloride (chất ăn mòn thăng hoa), sản xuất từ việc đun nóng thủy ngân bằng phèn và amoni chloride hoặc với vitriol và natri clorua lần đầu tiên được mô tả trong De aluminibus et salibus ("Về phèn và muối", một văn bản tiếng Ả Rập thế kỷ 11 hoặc 12 bị gán nhầm là của Abu Bakr al-Razi và được Gerard xứ Cremona, 1144–1187 dịch sang tiếng Latinh vào nửa sau thế kỷ 12).^[6] Một bước phát triển quan trọng khác là việc pseudo-Geber (trong De inventione veritatis, "On the Discovery of Truth", sau khoảng năm 1300) phát hiện rằng thêm amoni chloride vào acid nitric tạo ra một dung môi có thể hòa tan được vàng (Ví dụ: nước cường toan)^[7] Mặc dù nước cường toan là một hỗn hợp không ổn định, liên tục thải ra hơi chlor tự do, khí chlor này dường như đã bị bỏ qua cho đến khoảng năm 1630, khi bản chất của nó là một chất khí riêng biệt được nhà hóa học và bác sĩ ngừoi Brabantian Jan Baptist van Helmont.^[8]^{[en 1]}

Cô lập

Nguyên tố đực nghiên cứu chi tiết vào năm 1774 bởi nhà hóa học ngừoi Thụy Điển Carl Wilhelm Scheele, và ông được ghi công vì điều này.^[9]^[10] Scheele điều chế khí chlor bằng cách phản ứng MnO₂ với HCl:^[8]

4 HCl + MnO₂ → MnCl₂ + 2 H₂O + Cl₂

Scheele đã quan sát thấy một số tính chất của clo: tác dụng tẩy trắng trên giấy quỳ tím, tác dụng gây chết côn trùng, màu vàng lục và mùi tương tự như nước cường toan.^[11] Ông gọi nó là "dephlogisticated muriatic acid air" bởi vì nó là chất khí (thời đó gọi là "airs") và nó đến từ acid clohydric (thời đó gọi là "acid muriatic").^[10] Ông thất bại trong việc xác định chlor là một nguyên tố.^[10]

Lý thuyết hóa học phổ biến vào thời điểm đó cho rằng axit là một hợp chất có chứa oxy ( tên oxy của tiếng Đức và tiếng Hà Lan là sauerstoff hoặc zuurstof, cả hai đều dịch sang tiếng Anh là chất axit), vì vậy một số nhà hóa học, bao gồm Claude Berthollet, đề xuất rằng dephlogisticated muriatic acid air của Scheele, là sự kết hợp của oxy và nguyên tố chưa được khám phámuriaticum.^[12]^[13]

Vào năm 1809, Joseph Louis Gay-Lussac và Louis-Jacques Thénard cố phân hủy dephlogisticated muriatic acid air bằng cách phản ứng nó với than để sinh ra nguyên tố tự do muriaticum (và carbon dioxide).^[10] Họ không thành công và công bố một báo cáo trong đó họ cho rằng có khả năng dephlogisticated muriatic acid air là một nguyên tố, nhưng họ không bị thuyết phục. ^[14]

Vào năm 1810, Sir Humphry Davy đã thử lại thí nghiệm tương tự và kết luận rằng chất đó là một nguyên tố và không phải hợp chất.^[10] Ông công bố kết quả của mình cho Hiệp hội Hoàng gia vào ngày 15 tháng 11 năm đó.^[8] Vào thời điểm đó, ông đặt tên nguyên tố là "chlorine", bắt nguồn từ từ Hy Lạp χλωρος (chlōros, "xanh-vàng"), liên tưởng đến màu sắc của nó^[15] Tên "halogen", nghĩa là "chất sản xuất muối", ban đầu được sử dụng cho chlor vào năm 1811 bởi Johann Salomo Christoph Schweigger.^[16] Thuật ngữ này sau đó được sử dụng như một thuật ngữ chung để mô tả tất cả các nguyên tố trong họ clo (flo, brom, iốt), theo gợi ý của Jöns Jakob Berzelius vào năm 1826.^[17]^[18] In 1823, Michael Faraday lần đầu tiên hóa lỏng chlor,^[19]^[20]^[21] và chứng minh rằng chất mà lúc đó được gọi là "chlor rắn" có cấu trúc chlorine hydrate (Cl₂·H₂O).^[8]

Ứng dụng về sau

Khí chlor lần đầu được sử dụng bởi nhà hóa học người Pháp Claude Berthollet để tẩy trắng vải vào năm 1785.^[22]^[23] Các chất tẩy trắng hiện đại là kết quả của nghiên cứu tiếp theo của Berthollet, người đầu tiên sản xuất natri hypoclorit vào năm 1789 trong phòng thí nghiệm của ông ở thị trấn Javel (nay là một phần của Paris, Pháp), bằng cách cho khí clo đi qua dung dịch natri cacbonat. Chất lỏng này được gọi là "Eau de Javel" ("nước Javen"), một dung dịch natri hypochlorit loãng. Quá trình này không hiệu quả và các phương pháp sản xuất thay thế đã được tìm kiếm. Nhà hóa học và nhà công nghiệp người Scotland Charles Tennant lần đầu tạo một dung dịch calci hypochlorit ("vôi chlor"), và calci hypochlorit rắn (bột tẩy trắng).^[22] Các hợp chất này tạo ra lượng chlor nguyên tố thấp và có thể được vận chuyển hiệu quả hơn so với natri hypoclorit, vốn vẫn ở dạng dung dịch loãng vì khi được tinh chế để loại bỏ nước, nó trở thành chất oxy hóa mạnh và không ổn định một cách nguy hiểm. Gần cuối thế kỷ 19, E. S. Smith đã được cấp bằng sáng chế cho phương pháp sản xuất natri hypoclorit liên quan đến điện phân nước muối cô đặc để sản xuất sodium hydroxide và khí chlor, khi trộn vào tạo thành sodium hypochlorite.^[24] Đây được gọi là quá trình chloralkali, lần đầu tiên được giới thiệu trên quy mô công nghiệp vào năm 1892 và hiện là nguồn sản xuất hầu hết chlor nguyên tố và natri hydroxit.^[25] Năm 1884 Chemischen Fabrik Griesheim của Đức đã phát triển một quy trình chloralkali khác được đưa vào sản xuất thương mại vào năm 1888.^[26]

Dung dịch clo nguyên tố hòa tan trong nước có tính bazơ hóa học (natri và calci hypochlorite) lần đầu tiên được sử dụng làm chất chống thối rữa và chất khử trùng vào những năm 1820 ở Pháp, rất lâu trước khi lý thuyết vi trùng gây bệnh được hình thành. Cách làm này được tiên phong bởi Antoine-Germain Labarraque, người đã điều chỉnh thuốc tẩy "nước Javel" của Berthollet và các chế phẩm chlor khác^[27] . Kể từ đó, chlor nguyên tố đã đóng vai trò liên tục trong việc khử trùng tại chỗ (dung dịch rửa vết thương và những thứ tương tự) và vệ sinh công cộng, đặc biệt là trong bể bơi và nước uống.^[11]

Khí chlor được sử dụng làm vũ khí lần đầu vào ngày 22 tháng 4 năm 1915, tại Trận Ypres lần thứ hai bởi quân Đức.^[28]^[29] Tác động đối với quân đồng minh là rất lớn vì mặt nạ chống hơi độc thời điểm đó rất khó triển khai và chưa được phân phối rộng rãi.^[30]^[31]

Tính chất

Tính chất công vật lý

Chlor là khí có mùi xốc rất độc, tan nhiều trong dung môi hữu cơ. Chlor là khí hóa lỏng dưới áp suất 8 bar ở nhiệt độ phòng. Kích thước cột chất lỏng là ca. 0.3x 3 cm. Ở nhiệt độ và áp suất tiêu chuẩn, hai nguyên tử chlor hình thành các phân tử có hai nguyên tử Cl₂. Đây là một chất khí màu vàng xanh có mùi đặc biệt mạnh mẽ của nó, mùi thuốc tẩy. Sự gắn kết giữa hai nguyên tử là tương đối yếu (chỉ 242,58 ± 0,004 kJ/ mol), mà làm cho phân tử Cl₂ phản ứng cao. Điểm sôi bầu không khí thường xuyên là khoảng -34˚C, nhưng nó có thể được hóa lỏng ở nhiệt độ phòng với áp lực trên 8 atm. Nguyên tố này là thành viên của nhóm halogen tạo ra một loạt các muối và được tách ra từ các chloride thông qua quá trình oxy hóa hay phổ biến hơn là điện phân. Chlor là một khí có khả năng phản ứng ngay lập tức gần như với mọi nguyên tố. Ở 10 °C một lít nước hòa tan 3,10 lít chlor và ở 30 °C chỉ là 1,77 lít.

Tính chất hóa học

Ngoài những tính chất hóa học của một phi kim như tác dụng với hầu hết kim loại tạo thành muối chloride, tác dụng với hydro tạo khí hydro chloride (phản ứng này cần ánh sáng mặt trời hoặc Mg cháy, ở nhiệt độ thường trong bóng tối không xảy ra, tỉ lệ mol 1:1 là hỗn hợp nổ). Phương pháp chlor hóa là sử dụng khí chlor mới sinh (khí chlor mới sinh có khả năng hoạt hóa rất cao hơn hẳn khí chlor đã được cất giữ trong các bình chứa một thời gian) tác dụng trực tiếp với đối tượng cần chlor hóa như các kim loại, oxide kim loại hoặc các hợp chất hữu cơ (benzen, toluen...), với nước, base,...

Chlor thể hiện một số hóa tính trong phản ứng chlor hóa như sau:

a)Tác dụng với nước tạo dung dịch nước chlor:

Cl₂ (k) + H₂O (l) ↔ HCl (dd) + HClO (dd)

Dung dịch nước chlor là dung dịch hỗn hợp giữa Cl₂, HCl và HClO nên có màu vàng lục, mùi hắc của chlor; dung dịch acid lúc đầu làm giấy quỳ chuyển sang màu đỏ nhưng nhanh chóng bị mất màu ngay sau đó do tác dụng oxy hóa mạnh của acid hypochlorơ HClO.

b)Tác dụng với dung dịch natri hydroxide NaOH tạo dung dịch nước Giaven:

Cl₂ (k) + 2NaOH (dd) → NaCl (dd) + NaClO (dd) + H₂O (l)

Dung dịch nước Javen là hỗn hợp hai muối Natri chloride NaCl và natri hypochlorit NaClO, có tính tẩy màu vì tương tự như acid hypochlorơ HClO, natri hypochlorit NaClO là chất oxy hóa mạnh.

c)Tác dụng với kim loại tạo muối chloride (trừ Au, Pt,..)

Cu + Cl₂ -> CuCl₂ (Cần nhiệt độ)

2Fe + 3Cl_{2 ->} 2FeCl₃

d)Ngoài ra, Cl₂ còn có thể tác dụng với kiềm dạng rắn ở nhiệt độ cao:

3Cl₂(k) + 6KOH (r) −(t°)-> 5KCl (dd) + KClO₃ (dd) + 3H₂O (l)

Thuộc tính

Ở nhiệt độ và áp suất tiêu chuẩn, hai nguyên tử chlor hình thành các phân tử có hai nguyên tử Cl. Đây là một chất khí màu vàng xanh có mùi đặc biệt mạnh mẽ của nó, mùi thuốc tẩy. Sự gắn kết giữa hai nguyên tử là tương đối yếu (chỉ 242,580 ± 0,004 kJ / mol), mà làm cho phân tử Cl₂ phản ứng cao. Điểm sôi bầu không khí thường xuyên là khoảng -34 ˚ C, nhưng nó có thể được hóa lỏng ở nhiệt độ phòng với áp lực trên 8 atm.

Ở dạng nguyên tố, chlor có dạng khí (ở điều kiện tiêu chuẩn) nhị nguyên tử (phân tử) có màu vàng lục nhạt.

Nguyên tố này là thành viên của nhóm halogen tạo ra một loạt các muối và được tách ra từ các chloride thông qua quá trình oxy hóa hay phổ biến hơn là điện phân. Chlor là một khí có khả năng phản ứng ngay lập tức gần như với mọi nguyên tố. Ở 10 °C một lít nước hòa tan 3,10 lít chlor và ở 30 °C chỉ là 1,77 lít.

Đồng vị

Có hai đồng vị chính ổn định của chlor, với khối lượng 35 và 37, tìm thấy trong tự nhiên với tỷ lệ 3:1, tạo ra các nguyên tử chlor trong tự nhiên có khối lượng nguyên tử chung xấp xỉ 35.453. Chlor có 9 đồng vị với khối lượng nguyên tử trong khoảng 32 đến 40. Chỉ có hai đồng vị là có trong tự nhiên: Cl³⁵ (75,77%) và Cl³⁷ (24,23%) là ổn định,^[32]

Ứng dụng

Chlor là một hóa chất quan trọng trong làm tinh khiết nước, trong việc khử trùng hay tẩy trắng và là khí gây ngạt (mù tạt).

Chlor được sử dụng rộng rãi trong sản xuất của nhiều đồ vật sử dụng hàng ngày.

Sử dụng (trong dạng acid hypochlorơ HClO) để diệt khuẩn từ nước uống và trong các bể bơi. Thậm chí một lượng nhỏ nước uống hiện nay cũng là được xử lý với chlor.
Sử dụng rộng rãi trong sản xuất giấy, khử trùng, thuốc nhuộm, thực phẩm, thuốc trừ sâu, sơn, sản phẩm hóa dầu, chất dẻo, dược phẩm, dệt may, dung môi và nhiều sản phẩm tiêu dùng khác.

Trong hóa hữu cơ chất này được sử dụng rộng rãi như là chất oxy hóa và chất thế vì chlor thông thường tạo ra nhiều thuộc tính có ý nghĩa trong các hợp chất hữu cơ khi nó thây thế hydro (chẳng hạn như trong sản xuất cao su tổng hợp).

Chlor cũng được sử dụng trong sản xuất các muối chlorat, chloroform, carbon tetrachloride và trong việc chiết xuất brom.

Sự phổ biến

Trong tự nhiên chlor chỉ được tìm thấy trong dạng các ion chloride (Cl^-). Các ion chloride tạo ra các loại muối hòa tan trong nước biển — khoảng 1,9% khối lượng của nước biển là các ion chloride. Trong nước của biển Chết và các mỏ nước mặn ngầm thì nồng độ của các ion chloride còn cao hơn nữa.

Phần lớn các muối chloride hòa tan trong nước, vì thế các chloride rắn thông thường chỉ tìm thấy trong những vùng khí hậu khô hoặc ở sâu dưới đất. Trong lớp vỏ Trái Đất, chlor có giá trị trung bình khoảng 126 ppm,^[33], chủ yếu ở dạng halit (muối mỏ) (natri chloride), sylvit (kali chloride) và carnalit (magnesi chloride, kali chloride ngậm sáu phân tử nước). Có hơn 2000 hợp chất của chlor vô cơ tồn tại trong tự nhiên.^[34]

Trong vũ trụ, chlor được tạo ra trong các vụ nổ siêu tân tinh.^[35]

Về công nghiệp, chlor nguyên tố được sản xuất bằng cách điện phân dung dịch natri chloride bão hòa. Cùng với chlor, quy trình khử chlor của kim loại kiềm sinh ra khí hydro và natri hydroxide, theo phản ứng sau:

2NaCl + 2H₂O → Cl₂ + H₂ + 2NaOH

Xem thêm

Chlorroflorocarbon

Tham khảo

^ “Trọng lượng nguyên tử tiêu chuẩn: Chlor”.CIAAW.2009
^ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
^ “The earliest salt production in the world: an early Neolithic exploitation in Poiana Slatinei-Lunca, Romania”. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2008.
^ Kraus, Paul (1942–1943). Jâbir ibn Hayyân: Contribution à l'histoire des idées scientifiques dans l'Islam. I. Le corpus des écrits jâbiriens. II. Jâbir et la science grecque. Cairo: Institut Français d'Archéologie Orientale. ISBN 978-3487091150. OCLC 468740510. vol. II, pp. 41–42; Multhauf, Robert P. (1966). The Origins of Chemistry. London: Oldbourne. pp. 141–42.
^ Multhauf 1966, p. 142, note 79.
^ Multhauf 1966, tr. 160–163.
^ Karpenko, Vladimír; Norris, John A. (2002). “Vitriol in the History of Chemistry”. Chemické listy. 96 (12): 997–1005. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 12 năm 2021. Truy cập ngày 9 tháng 2 năm 2021. p. 1002.
^ ^a ^b ^c ^d Greenwood & Earnshaw 1997, tr. 789–92
^ Scheele, Carl Wilhelm (1774). “Om Brunsten, eller Magnesia, och dess Egenskaper” [On braunstein [i.e., pyrolusite, manganese dioxide], or magnesia, and its properties]. Kongliga Vetenskaps Academiens Handlingar [Proceedings of the Royal Scientific Academy] (bằng tiếng Thụy Điển). 35: 89–116, 177–94. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2018. In section 6 on pp. 93–94 of his paper Lưu trữ 2021-12-18 tại Wayback Machine, Scheele described how chlorine was produced when a mixture of hydrochloric acid and manganese dioxide (Brunsten) was heated: "6) (a) På 1/2 uns fint rifven Brunsten slogs 1 uns ren Spiritus salis. … samt lukten fo̊rsvunnen." ( 6) (a) On one half ounce of finely ground Braunstein [pyrolusite] was poured one ounce of pure spiritus salis [spirit of salt, hydrogen chloride]. After this mixture had been standing in the cold for one hour, the acid had assumed a dark brown colour. One part of this solution was poured into a glass, which was placed over the fire. The solution gave off an odour like warm aqua regia and after one quarter's hour duration, it was as clear and colourless as water, and the smell had disappeared.) For an English translation of the relevant passages of this article, see: The Early History of Chlorine : Papers by Carl Wilhelm Scheele (1774), C. L. Berthollet (1785), Guyton de Morveau (1787), J. L. Gay-Lussac and L. J. Thenard (1809) (Edinburgh, Scotland: Alembic Club, 1912), pp. 5–10. Lưu trữ 2021-12-18 tại Wayback Machine
^ ^a ^b ^c ^d ^e “17 Chlorine”. Elements.vanderkrogt.net. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 12 tháng 9 năm 2008.
^ ^a ^b Greenwood & Earnshaw 1997, tr. 792–93
^ Ihde, Aaron John (1984). The development of modern chemistry. Courier Dover Publications. tr. 158. ISBN 978-0-486-64235-2. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 12 năm 2023. Truy cập ngày 6 tháng 5 năm 2020.
^ Weeks, Mary Elvira (1932). “The discovery of the elements. XVII. The halogen family”. Journal of Chemical Education. 9 (11): 1915. Bibcode:1932JChEd...9.1915W. doi:10.1021/ed009p1915.
^ Gay-Lussac; Thenard (1809). “Extrait des mémoires lus à l'Institut national, depuis le 7 mars 1808 jusqu'au 27 février 1809” [Extracts from memoirs read at the national Institute, from 7 March 1808 to 27 February 1809]. Mémoires de Physique et de Chimie de la Société d'Arcueil. 2: 295–358. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 12 năm 2023. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2018. See: § De la nature et des propriétés de l'acide muriatique et de l'acide muriatique oxigéné (On the nature and properties of muriatic acid and of oxidized muriatic acid), pp. 339–58. From pp. 357–58: "Le gaz muriatique oxigéné n'est pas, en effect, décomposé … comme un corps composé." ("In fact, oxygenated muriatic acid is not decomposed by charcoal, and it might be supposed, from this fact and those that are communicated in this Memoir, that this gas is a simple body. The phenomena that it presents can be explained well enough on this hypothesis; we shall not seek to defend it, however, as it appears to us that they are still better explained by regarding oxygenated muriatic acid as a compound body.") For a full English translation of this section, see: Joseph Louis Gay-Lussac and Louis Jacques Thénard, "On the nature and the properties of muriatic acid and of oxygenated muriatic acid" (Lemoyne College, Syracuse, New York) Lưu trữ 2008-07-25 tại Wayback Machine
^ Davy, Humphry (1811). “The Bakerian Lecture. On some of the combinations of oxymuriatic gas and oxygene, and on the chemical relations of these principles, to inflammable bodies”. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 101: 1–35. Bibcode:1811RSPT..101....1D. doi:10.1098/rstl.1811.0001. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2018. Davy named chlorine on p. 32: Lưu trữ 2021-12-18 tại Wayback Machine "After consulting some of the most eminent chemical philosophers in this country, it has been judged most proper to suggest a name founded upon one of its obvious and characteristic properties – its colour, and to call it Chlorine, or Chloric gas.* *From χλωρος."
^ Schweigger, J.S.C. (1811). “Nachschreiben des Herausgebers, die neue Nomenclatur betreffend” [Postscript of the editor concerning the new nomenclature]. Journal für Chemie und Physik (bằng tiếng Đức). 3 (2): 249–55. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2018. On p. 251, Schweigger proposed the word "halogen": "Man sage dafür lieber mit richter Wortbildung Halogen (da schon in der Mineralogie durch Werner's Halit-Geschlecht dieses Wort nicht fremd ist) von αλς Salz und dem alten γενειν (dorisch γενεν) zeugen." (One should say instead, with proper morphology, "halogen" (this word is not strange since [it's] already in mineralogy via Werner's "halite" species) from αλς [als] "salt" and the old γενειν [genein] (Doric γενεν) "to beget".)
^ In 1826, Berzelius coined the terms Saltbildare (salt-formers) and Corpora Halogenia (salt-making substances) for the elements chlorine, iodine, and fluorine. See: Berzelius, Jacob (1826). “Årsberättelser om Framstegen i Physik och Chemie” [Annual Report on Progress in Physics and Chemistry]. Arsb. Vetensk. Framsteg (bằng tiếng Thụy Điển). Stockholm, Sweden: P.A. Norstedt & Söner. 6: 187. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2018. From p. 187: "De förre af dessa, d. ä. de electronegativa, dela sig i tre klasser: 1) den första innehåller kroppar, som förenade med de electropositiva, omedelbart frambringa salter, hvilka jag derför kallar Saltbildare (Corpora Halogenia). Desse utgöras af chlor, iod och fluor *)." (The first of them [i.e., elements], i.e., the electronegative [ones], are divided into three classes: 1) The first includes substances which, [when] united with electropositive [elements], immediately produce salts, and which I therefore name "salt-formers" (salt-producing substances). These are chlorine, iodine, and fluorine *).)
^ Snelders, H. A. M. (1971). “J. S. C. Schweigger: His Romanticism and His Crystal Electrical Theory of Matter”. Isis. 62 (3): 328–38. doi:10.1086/350763. JSTOR 229946. S2CID 170337569.
^ Faraday, M. (1823). “On fluid chlorine”. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 113: 160–64. Bibcode:1823RSPT..113..160F. doi:10.1098/rstl.1823.0016. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2018.
^ Chodos, Alan (biên tập). “This Month in Physics History September 4, 1821 and August 29, 1831: Faraday and Electromagnetism”. American Physical Society. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 6 năm 2010. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2010.
^ O'Connor J. J.; Robertson E. F. “Michael Faraday”. School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2010.
^ ^a ^b “Bleaching”. Encyclopædia Britannica (ấn bản 9). Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2012.
^ Aspin, Chris (1981). The Cotton Industry. Shire Publications Ltd. tr. 24. ISBN 978-0-85263-545-2.
^ Paul May. “Bleach (Sodium Hypochlorite)”. University of Bristol. Lưu trữ bản gốc ngày 13 tháng 12 năm 2016. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2016.
^ Greenwood & Earnshaw 1997, tr. 798
^ Almqvist, Ebbe (2003). History of Industrial Gases. Springer Science & Business Media. tr. 220. ISBN 978-0-306-47277-0. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 12 năm 2023. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2020.
^ Bouvet, Maurice (1950). “Les grands pharmaciens: Labarraque (1777–1850)” [The great pharmacists: Labarraque (1777–1850)]. Revue d'Histoire de la Pharmacie (bằng tiếng Pháp). 38 (128): 97–107. doi:10.3406/pharm.1950.8662.
^ “Chlorine – History” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 21 tháng 2 năm 2007. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2008.
^ “Weaponry: Use of Chlorine Gas Cylinders in World War I”. historynet.com. 12 tháng 6 năm 2006. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 7 năm 2008. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2008.
^ Staff (29 tháng 7 năm 2004). “On the Western Front, Ypres 1915”. Veteran Affairs Canada. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 8 tháng 4 năm 2008.
^ Lefebure, Victor; Wilson, Henry (2004). The Riddle of the Rhine: Chemical Strategy in Peace and War. Kessinger Publishing. ISBN 978-1-4179-3546-8.
^ Georges, Audi (2003). “The NUBASE Evaluation of Nuclear and Decay Properties”. Nuclear Physics A. Atomic Mass Data Center. 729: 3–128. doi:10.1016/j.nuclp.
^ Greenwood 1997, tr. 795.
^ “Risk assessment and the cycling of natural organochlorines” (PDF). Euro Chlor. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 26 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 12 tháng 8 năm 2007.
^ Cameron, A.G.W. (1957). “Stellar Evolution, Nuclear Astrophysics, and Nucleogenesis” (PDF). CRL-41.

Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ <ref> với tên nhóm “en”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng <references group="en"/> tương ứng, hoặc thẻ đóng </ref> bị thiếu

[1] “Trọng lượng nguyên tử tiêu chuẩn: Chlor”.CIAAW.2009

[2] Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.

[3] “The earliest salt production in the world: an early Neolithic exploitation in Poiana Slatinei-Lunca, Romania”. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2008.

[4] Kraus, Paul (1942–1943). Jâbir ibn Hayyân: Contribution à l'histoire des idées scientifiques dans l'Islam. I. Le corpus des écrits jâbiriens. II. Jâbir et la science grecque. Cairo: Institut Français d'Archéologie Orientale. ISBN 978-3487091150. OCLC 468740510. vol. II, pp. 41–42; Multhauf, Robert P. (1966). The Origins of Chemistry. London: Oldbourne. pp. 141–42.

[5] Multhauf 1966, p. 142, note 79.

[6] Multhauf 1966, tr. 160–163.

[7] Karpenko, Vladimír; Norris, John A. (2002). “Vitriol in the History of Chemistry”. Chemické listy. 96 (12): 997–1005. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 12 năm 2021. Truy cập ngày 9 tháng 2 năm 2021. p. 1002.

[Greenwood789-8] Greenwood & Earnshaw 1997, tr. 789–92

[10] Scheele, Carl Wilhelm (1774). “Om Brunsten, eller Magnesia, och dess Egenskaper” [On braunstein [i.e., pyrolusite, manganese dioxide], or magnesia, and its properties]. Kongliga Vetenskaps Academiens Handlingar [Proceedings of the Royal Scientific Academy] (bằng tiếng Thụy Điển). 35: 89–116, 177–94. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2018. In section 6 on pp. 93–94 of his paper Lưu trữ 2021-12-18 tại Wayback Machine, Scheele described how chlorine was produced when a mixture of hydrochloric acid and manganese dioxide (Brunsten) was heated: "6) (a) På 1/2 uns fint rifven Brunsten slogs 1 uns ren Spiritus salis. … samt lukten fo̊rsvunnen." ( 6) (a) On one half ounce of finely ground Braunstein [pyrolusite] was poured one ounce of pure spiritus salis [spirit of salt, hydrogen chloride]. After this mixture had been standing in the cold for one hour, the acid had assumed a dark brown colour. One part of this solution was poured into a glass, which was placed over the fire. The solution gave off an odour like warm aqua regia and after one quarter's hour duration, it was as clear and colourless as water, and the smell had disappeared.) For an English translation of the relevant passages of this article, see: The Early History of Chlorine : Papers by Carl Wilhelm Scheele (1774), C. L. Berthollet (1785), Guyton de Morveau (1787), J. L. Gay-Lussac and L. J. Thenard (1809) (Edinburgh, Scotland: Alembic Club, 1912), pp. 5–10. Lưu trữ 2021-12-18 tại Wayback Machine

[krogt-11] “17 Chlorine”. Elements.vanderkrogt.net. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 12 tháng 9 năm 2008.

[Greenwood792-12] Greenwood & Earnshaw 1997, tr. 792–93

[13] Ihde, Aaron John (1984). The development of modern chemistry. Courier Dover Publications. tr. 158. ISBN 978-0-486-64235-2. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 12 năm 2023. Truy cập ngày 6 tháng 5 năm 2020.

[Weeks-14] Weeks, Mary Elvira (1932). “The discovery of the elements. XVII. The halogen family”. Journal of Chemical Education. 9 (11): 1915. Bibcode:1932JChEd...9.1915W. doi:10.1021/ed009p1915.

[15] Gay-Lussac; Thenard (1809). “Extrait des mémoires lus à l'Institut national, depuis le 7 mars 1808 jusqu'au 27 février 1809” [Extracts from memoirs read at the national Institute, from 7 March 1808 to 27 February 1809]. Mémoires de Physique et de Chimie de la Société d'Arcueil. 2: 295–358. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 12 năm 2023. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2018. See: § De la nature et des propriétés de l'acide muriatique et de l'acide muriatique oxigéné (On the nature and properties of muriatic acid and of oxidized muriatic acid), pp. 339–58. From pp. 357–58: "Le gaz muriatique oxigéné n'est pas, en effect, décomposé … comme un corps composé." ("In fact, oxygenated muriatic acid is not decomposed by charcoal, and it might be supposed, from this fact and those that are communicated in this Memoir, that this gas is a simple body. The phenomena that it presents can be explained well enough on this hypothesis; we shall not seek to defend it, however, as it appears to us that they are still better explained by regarding oxygenated muriatic acid as a compound body.") For a full English translation of this section, see: Joseph Louis Gay-Lussac and Louis Jacques Thénard, "On the nature and the properties of muriatic acid and of oxygenated muriatic acid" (Lemoyne College, Syracuse, New York) Lưu trữ 2008-07-25 tại Wayback Machine

[16] Davy, Humphry (1811). “The Bakerian Lecture. On some of the combinations of oxymuriatic gas and oxygene, and on the chemical relations of these principles, to inflammable bodies”. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 101: 1–35. Bibcode:1811RSPT..101....1D. doi:10.1098/rstl.1811.0001. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2018. Davy named chlorine on p. 32: Lưu trữ 2021-12-18 tại Wayback Machine "After consulting some of the most eminent chemical philosophers in this country, it has been judged most proper to suggest a name founded upon one of its obvious and characteristic properties – its colour, and to call it Chlorine, or Chloric gas.* *From χλωρος."

[17] Schweigger, J.S.C. (1811). “Nachschreiben des Herausgebers, die neue Nomenclatur betreffend” [Postscript of the editor concerning the new nomenclature]. Journal für Chemie und Physik (bằng tiếng Đức). 3 (2): 249–55. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2018. On p. 251, Schweigger proposed the word "halogen": "Man sage dafür lieber mit richter Wortbildung Halogen (da schon in der Mineralogie durch Werner's Halit-Geschlecht dieses Wort nicht fremd ist) von αλς Salz und dem alten γενειν (dorisch γενεν) zeugen." (One should say instead, with proper morphology, "halogen" (this word is not strange since [it's] already in mineralogy via Werner's "halite" species) from αλς [als] "salt" and the old γενειν [genein] (Doric γενεν) "to beget".)

[18] In 1826, Berzelius coined the terms Saltbildare (salt-formers) and Corpora Halogenia (salt-making substances) for the elements chlorine, iodine, and fluorine. See: Berzelius, Jacob (1826). “Årsberättelser om Framstegen i Physik och Chemie” [Annual Report on Progress in Physics and Chemistry]. Arsb. Vetensk. Framsteg (bằng tiếng Thụy Điển). Stockholm, Sweden: P.A. Norstedt & Söner. 6: 187. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2018. From p. 187: "De förre af dessa, d. ä. de electronegativa, dela sig i tre klasser: 1) den första innehåller kroppar, som förenade med de electropositiva, omedelbart frambringa salter, hvilka jag derför kallar Saltbildare (Corpora Halogenia). Desse utgöras af chlor, iod och fluor *)." (The first of them [i.e., elements], i.e., the electronegative [ones], are divided into three classes: 1) The first includes substances which, [when] united with electropositive [elements], immediately produce salts, and which I therefore name "salt-formers" (salt-producing substances). These are chlorine, iodine, and fluorine *).)

[19] Snelders, H. A. M. (1971). “J. S. C. Schweigger: His Romanticism and His Crystal Electrical Theory of Matter”. Isis. 62 (3): 328–38. doi:10.1086/350763. JSTOR 229946. S2CID 170337569.

[20] Faraday, M. (1823). “On fluid chlorine”. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 113: 160–64. Bibcode:1823RSPT..113..160F. doi:10.1098/rstl.1823.0016. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2018.

[21] Chodos, Alan (biên tập). “This Month in Physics History September 4, 1821 and August 29, 1831: Faraday and Electromagnetism”. American Physical Society. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 6 năm 2010. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2010.

[22] O'Connor J. J.; Robertson E. F. “Michael Faraday”. School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2010.

[encyc-23] “Bleaching”. Encyclopædia Britannica (ấn bản 9). Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2012.

[Cotton-24] Aspin, Chris (1981). The Cotton Industry. Shire Publications Ltd. tr. 24. ISBN 978-0-85263-545-2.

[25] Paul May. “Bleach (Sodium Hypochlorite)”. University of Bristol. Lưu trữ bản gốc ngày 13 tháng 12 năm 2016. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2016.

[Greenwood798-26] Greenwood & Earnshaw 1997, tr. 798

[27] Almqvist, Ebbe (2003). History of Industrial Gases. Springer Science & Business Media. tr. 220. ISBN 978-0-306-47277-0. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 12 năm 2023. Truy cập ngày 9 tháng 10 năm 2020.

[bouvet-28] Bouvet, Maurice (1950). “Les grands pharmaciens: Labarraque (1777–1850)” [The great pharmacists: Labarraque (1777–1850)]. Revue d'Histoire de la Pharmacie (bằng tiếng Pháp). 38 (128): 97–107. doi:10.3406/pharm.1950.8662.

[29] “Chlorine – History” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 21 tháng 2 năm 2007. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2008.

[30] “Weaponry: Use of Chlorine Gas Cylinders in World War I”. historynet.com. 12 tháng 6 năm 2006. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 7 năm 2008. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2008.

[31] Staff (29 tháng 7 năm 2004). “On the Western Front, Ypres 1915”. Veteran Affairs Canada. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 8 tháng 4 năm 2008.

[32] Lefebure, Victor; Wilson, Henry (2004). The Riddle of the Rhine: Chemical Strategy in Peace and War. Kessinger Publishing. ISBN 978-1-4179-3546-8.

[NUBASE-33] Georges, Audi (2003). “The NUBASE Evaluation of Nuclear and Decay Properties”. Nuclear Physics A. Atomic Mass Data Center. 729: 3–128. doi:10.1016/j.nuclp.

[FOOTNOTEGreenwood1997795-34] Greenwood 1997, tr. 795.

[Euro_Chlor-35] “Risk assessment and the cycling of natural organochlorines” (PDF). Euro Chlor. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 26 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 12 tháng 8 năm 2007.

[36] Cameron, A.G.W. (1957). “Stellar Evolution, Nuclear Astrophysics, and Nucleogenesis” (PDF). CRL-41.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[en 1]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

@@ Dòng 5: / Dòng 5: @@
 == Lịch sử ==
+Hợp chất phổ biến nhất của chlor, natri chloride, đã được biết đến từ thời cổ đại; các nhà khảo cổ học đã tìm thấy bằng chứng cho thấy muối đá đã được sử dụng sớm nhất là vào năm 3000 trước Công nguyên và nước muối đã được sử dụng sớm nhất là vào năm 6000 trước Công nguyên.<ref>{{cite web|url=https://antiquity.ac.uk/ProjGall/weller/|title=The earliest salt production in the world: an early Neolithic exploitation in Poiana Slatinei-Lunca, Romania|archive-url=https://web.archive.org/web/20110430145935/http://antiquity.ac.uk/ProjGall/weller/|archive-date=April 30, 2011|url-status=dead|access-date=2008-07-10}}</ref>
-Chlor được phát hiện năm [[1774]] bởi [[Carl Wilhelm Scheele]], là người đã sai lầm khi cho rằng nó chứa [[oxy]]. Chlor được đặt tên năm [[1810]] bởi [[Humphry Davy]], là người khẳng định nó là một nguyên tố.
+=== Phát hiện sớm ===
+Một trong những ứng dụng đầu tiên như vậy là tổng hợp thủy ngân(II) clorua (ăn mòn thăng hoa),  De aluminibus et salibus (" Về Alums and Salts",).  rằng bằng cách thêm amoni clorua vào axit nitric, một dung môi mạnh có khả năng hòa tan vàng (tức là nước, regia) có thể được sản xuất. Mặc dù nước cường toan là một hỗn hợp không ổn định, liên tục thải ra khói chứa khí clo tự do, khí clo này dường như đã bị bỏ qua cho đến c. 1630, khi bản chất của nó là một chất khí riêng biệt được nhà hóa học và bác sĩ Brabantian Jan Baptist van Helmont công nhận.
+Khoảng năm 900, các tác giả của các tác phẩm tiếng Ả Rập được cho là của [[Jabir ibn Hayyan]] (Latin: Geber)  (tiếng Latin: Geber) và bác sĩ và nhà giả kim người Ba Tư [[Abu Bakr al-Razi]] ({{circa}} 865–925, tiếng Latin: Rhazes) đã thí nghiệm với [[sal ammoniac]] ([[ammonium chloride]]),  khi nó được chưng cất cùng với [[vitriol]] ([[sulfat]] ngậm nước của các kim loại khác nhau) tạo ra [[Hydrogen chloride|hydro chloride]].<ref>{{Cite book|title=Jâbir ibn Hayyân: Contribution à l'histoire des idées scientifiques dans l'Islam. I. Le corpus des écrits jâbiriens. II. Jâbir et la science grecque|last=Kraus|first=Paul|publisher=[[Institut Français d'Archéologie Orientale]]|year=1942–1943|isbn=978-3487091150|location=Cairo|oclc=468740510|author-link=Paul Kraus (Arabist)}} vol. II, pp. 41–42; {{cite book|title=The Origins of Chemistry|last=Multhauf|first=Robert P.|publisher=Oldbourne|year=1966|isbn=|location=London|author-link=Robert P. Multhauf}} pp. 141–42.</ref>Tuy nhiên, có vẻ như trong những thí nghiệm ban đầu với muối clorua, các sản phẩm khí đã bị loại bỏ và hydro chloride có thể đã được tạo ra nhiều lần trước khi người ta phát hiện ra rằng nó có thể được sử dụng vào mục đích hóa học. <ref>{{harvnb|Multhauf|1966|loc=p. 142, note 79}}.</ref> Một trong những ứng dụng đầu tiên là việc điều chế [[Thủy ngân(II) chloride|thủy ngân (II) chloride]] (chất ăn mòn thăng hoa), sản xuất từ việc đun nóng [[thủy ngân]] bằng [[phèn]] và [[amoni chloride]] hoặc với vitriol và natri clorua lần đầu tiên được mô tả trong ''De aluminibus et salibus'' ("Về phèn và muối",  một văn bản tiếng Ả Rập thế kỷ 11 hoặc 12 bị gán nhầm là của Abu Bakr al-Razi và được Gerard xứ Cremona, 1144–1187 dịch sang tiếng Latinh vào nửa sau thế kỷ 12).<ref>{{harvnb|Multhauf|1966|pp=160–163}}.</ref> Một bước phát triển quan trọng khác là việc [[pseudo-Geber]] (trong ''De inventione veritatis'', "On the Discovery of Truth", sau khoảng năm 1300) phát hiện rằng thêm amoni chloride vào [[Nitric acid|acid nitric]] tạo ra một dung môi có thể hòa tan được vàng (Ví dụ: ''[[Aqua regia|nước cường toan]]'')<ref>{{Cite journal|last1=Karpenko|first1=Vladimír|last2=Norris|first2=John A.|year=2002|title=Vitriol in the History of Chemistry|url=http://www.chemicke-listy.cz/ojs3/index.php/chemicke-listy/article/view/2266|journal=Chemické listy|volume=96|issue=12|pages=997–1005|archive-url=https://web.archive.org/web/20211218003227/http://www.chemicke-listy.cz/ojs3/index.php/chemicke-listy/article/view/2266|archive-date=2021-12-18|access-date=2021-02-09|url-status=live}} p. 1002.</ref> Mặc dù nước cường toan là một hỗn hợp không ổn định, liên tục thải ra hơi chlor tự do, khí chlor này dường như đã bị bỏ qua cho đến khoảng năm 1630, khi bản chất của nó là một chất khí riêng biệt được nhà hóa học và bác sĩ ngừoi [[Duchy of Brabant|Brabantian]] [[Jan Baptist van Helmont]].<ref name="Greenwood789">{{harvnb|Greenwood|Earnshaw|1997|pp=789–92}}</ref><ref group="en">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Qy5AAAAAcAAJ&pg=PP5|title=Opera omnia [All Works]|last1=van Helmont|first1=Joannis Baptistae|date=1682|publisher=Johann Just Erythropel|location=Frankfurt-am-Main, (Germany)|language=la}} From ''"Complexionum atque mistionum elementalium figmentum."'' (Formation of combinations and of mixtures of elements), §37, [https://books.google.com/books?id=Qy5AAAAAcAAJ&pg=PA105 p. 105:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231230133537/https://books.google.com/books?id=Qy5AAAAAcAAJ&pg=PA105#v=onepage&q&f=false|date=2023-12-30}} ''"Accipe salis petrae, vitrioli, & alumnis partes aequas: exsiccato singula, & connexis simul, distilla aquam. Quae nil aliud est, quam merum sal volatile. Hujus accipe uncias quatuor, salis armeniaci unciam junge, in forti vitro, alembico, per caementum (ex cera, colophonia, & vitri pulverre) calidissime affusum, firmato; mox, etiam in frigore, Gas excitatur, & vas, utut forte, dissilit cum fragore."'' (Take equal parts of saltpeter [i.e., sodium nitrate], vitriol [i.e., concentrated sulfuric acid], and alum: dry each and combine simultaneously; distill off the water [i.e., liquid]. That [distillate] is nothing else than pure volatile salt [i.e., spirit of nitre, nitric acid]. Take four ounces of this [viz, nitric acid], add one ounce of Armenian salt [i.e., ammonium chloride], [place it] in a strong glass alembic sealed by cement ([made] from wax, rosin, and powdered glass) [that has been] poured very hot; soon, even in the cold, gas is stimulated, and the vessel, however strong, bursts into fragments.) From ''"De Flatibus"'' (On gases), [https://books.google.com/books?id=Qy5AAAAAcAAJ&pg=PA408 p. 408] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231230133615/https://books.google.com/books?id=Qy5AAAAAcAAJ&pg=PA408#v=onepage&q&f=false|date=2023-12-30}}: ''"Sal armeniacus enim, & aqua chrysulca, quae singula per se distillari, possunt, & pati calorem: sin autem jungantur, & intepescant, non possunt non, quin statim in Gas sylvestre, sive incoercibilem flatum transmutentur."'' (Truly Armenian salt [i.e., ammonium chloride] and nitric acid, each of which can be distilled by itself, and submitted to heat; but if, on the other hand, they be combined and become warm, they cannot but be changed immediately into carbon dioxide [note: van Helmont's identification of the gas is mistaken] or an incondensable gas.)
+See also:
+* [https://www.encyclopedia.com/people/science-and-technology/chemistry-biographies/johannes-joan-baptista-van-helmont Helmont, Johannes (Joan) Baptista Van, Encyclopedia.Com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211218003254/https://www.encyclopedia.com/people/science-and-technology/chemistry-biographies/johannes-joan-baptista-van-helmont|date=2021-12-18}}: "Others were chlorine gas from the reaction of nitric acid and sal ammoniac; … "
+* Wisniak, Jaime (2009) "Carl Wilhelm Scheele," ''Revista CENIC Ciencias Químicas'', '''40''' (3): 165–73; see p. 168: "Early in the seventeenth century Johannes Baptiste van Helmont (1579–1644) mentioned that when sal marin (sodium chloride) or sal ammoniacus and aqua chrysulca (nitric acid) were mixed together, a flatus incoercible (non-condensable gas) was evolved."</ref>
+[[Tập_tin:PSM_V31_D740_Carl_Wilhelm_Scheele.jpg|trái|nhỏ|[[Carl Wilhelm Scheele]], discoverer of chlorine]]
+=== Cô lập ===
+Nguyên tố đực nghiên cứu chi tiết vào năm 1774 bởi nhà hóa học ngừoi Thụy Điển [[Carl Wilhelm Scheele]], và ông được ghi công vì điều này.<ref>{{cite journal|last1=Scheele|first1=Carl Wilhelm|date=1774|title=Om Brunsten, eller Magnesia, och dess Egenskaper|trans-title=On braunstein [i.e., pyrolusite, manganese dioxide], or magnesia, and its properties|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015039452910;view=1up;seq=99|journal=Kongliga Vetenskaps Academiens Handlingar [Proceedings of the Royal Scientific Academy]|language=sv|volume=35|pages=89–116, 177–94|archive-url=https://web.archive.org/web/20200423132126/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015039452910;view=1up;seq=99|archive-date=2020-04-23|access-date=2018-02-19|url-status=live}} [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015039452910;view=1up;seq=103 In section 6 on pp. 93–94 of his paper] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211218003341/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015039452910;view=1up;seq=103|date=2021-12-18}}, Scheele described how chlorine was produced when a mixture of hydrochloric acid and manganese dioxide (''Brunsten'') was heated: ''"6) (a) På 1/2 uns fint rifven Brunsten slogs 1 uns ren Spiritus salis. … samt lukten fo̊rsvunnen."'' ( 6) (a) On one half ounce of finely ground Braunstein [pyrolusite] was poured one ounce of pure ''spiritus salis'' [spirit of salt, hydrogen chloride]. After this mixture had been standing in the cold for one hour, the acid had assumed a dark brown colour. One part of this solution was poured into a glass, which was placed over the fire. The solution gave off an odour like warm ''aqua regia'' and after one quarter's hour duration, it was as clear and colourless as water, and the smell had disappeared.) For an English translation of the relevant passages of this article, see: ''The Early History of Chlorine : Papers by Carl Wilhelm Scheele (1774), C. L. Berthollet (1785), Guyton de Morveau (1787), J. L. Gay-Lussac and L. J. Thenard (1809)'' (Edinburgh, Scotland: Alembic Club, 1912), [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=coo.31924012394379;view=1up;seq=9 pp. 5–10.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211218003427/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=coo.31924012394379;view=1up;seq=9|date=2021-12-18}}</ref><ref name="krogt">{{cite web|url=http://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=Cl|title=17 Chlorine|publisher=Elements.vanderkrogt.net|archive-url=https://web.archive.org/web/20100123003013/http://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=Cl|archive-date=2010-01-23|url-status=dead|access-date=2008-09-12}}</ref> Scheele điều chế khí chlor bằng cách phản ứng [[Mangan dioxide|MnO<sub>2</sub>]] với HCl:<ref name="Greenwood789" />
+: 4 HCl + MnO<sub>2</sub> → MnCl<sub>2</sub> + 2 H<sub>2</sub>O + Cl<sub>2</sub>
+Scheele đã quan sát thấy một số tính chất của clo: tác dụng tẩy trắng trên giấy quỳ tím, tác dụng gây chết côn trùng, màu vàng lục và mùi tương tự như [[Aqua regia|nước cường toan]].<ref name="Greenwood792">{{harvnb|Greenwood|Earnshaw|1997|pp=792–93}}</ref> Ông gọi nó là "''dephlogisticated muriatic acid air''" bởi vì nó là chất khí (thời đó gọi là "airs") và nó đến từ [[Hydrochloric acid|acid clohydric]] (thời đó gọi là "acid muriatic").<ref name="krogt" /> Ông thất bại trong việc xác định chlor là một nguyên tố.<ref name="krogt" />
+Lý thuyết hóa học phổ biến vào thời điểm đó cho rằng axit là một hợp chất có chứa oxy ( tên [[Oxygen|oxy]] của tiếng Đức và tiếng Hà Lan là sauerstoff hoặc zuurstof, cả hai đều dịch sang tiếng Anh là chất axit), vì vậy một số nhà hóa học, bao gồm [[Claude Berthollet]], đề xuất rằng ''dephlogisticated muriatic acid air'' của Scheele, là sự kết hợp của oxy và nguyên tố chưa được khám phá''muriaticum''.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=34KwmkU4LG0C&pg=PA158|title=The development of modern chemistry|author=Ihde, Aaron John|date=1984|publisher=Courier Dover Publications|isbn=978-0-486-64235-2|page=158|access-date=2020-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20231230133555/https://books.google.com/books?id=34KwmkU4LG0C&pg=PA158|archive-date=2023-12-30|url-status=live}}</ref><ref name="Weeks">{{cite journal|last1=Weeks|first1=Mary Elvira|date=1932|title=The discovery of the elements. XVII. The halogen family|journal=Journal of Chemical Education|volume=9|issue=11|page=1915|bibcode=1932JChEd...9.1915W|doi=10.1021/ed009p1915|author-link1=Mary Elvira Weeks}}</ref>
+Vào năm 1809, [[Joseph Louis Gay-Lussac]] và [[Louis-Jacques Thénard]] cố phân hủy ''dephlogisticated muriatic acid air'' bằng cách phản ứng nó với than để sinh ra nguyên tố tự do ''muriaticum'' (và carbon dioxide).<ref name="krogt" /> Họ không thành công và công bố một báo cáo trong đó họ cho rằng có khả năng ''dephlogisticated muriatic acid air'' là một nguyên tố, nhưng họ không bị thuyết phục. <ref>{{cite journal|last1=Gay-Lussac|last2=Thenard|date=1809|title=Extrait des mémoires lus à l'Institut national, depuis le 7 mars 1808 jusqu'au 27 février 1809.|trans-title=Extracts from memoirs read at the national Institute, from 7 March 1808 to 27 February 1809|url=https://books.google.com/books?id=hnJKAAAAYAAJ&pg=PA295|journal=Mémoires de Physique et de Chimie de la Société d'Arcueil|volume=2|pages=295–358|archive-url=https://web.archive.org/web/20231230133512/https://books.google.com/books?id=hnJKAAAAYAAJ&pg=PA295#v=onepage&q&f=false|archive-date=30 December 2023|access-date=24 February 2018|url-status=live}} See: § ''De la nature et des propriétés de l'acide muriatique et de l'acide muriatique oxigéné'' (On the nature and properties of muriatic acid and of oxidized muriatic acid), pp. 339–58. From pp. 357–58: ''"Le gaz muriatique oxigéné n'est pas, en effect, décomposé … comme un corps composé."'' ("In fact, oxygenated muriatic acid is not decomposed by charcoal, and it might be supposed, from this fact and those that are communicated in this Memoir, that this gas is a simple body. The phenomena that it presents can be explained well enough on this hypothesis; we shall not seek to defend it, however, as it appears to us that they are still better explained by regarding oxygenated muriatic acid as a compound body.") For a full English translation of this section, see: [http://web.lemoyne.edu/~giunta/thenard.html Joseph Louis Gay-Lussac and Louis Jacques Thénard, "On the nature and the properties of muriatic acid and of oxygenated muriatic acid" (Lemoyne College, Syracuse, New York)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080725061430/http://web.lemoyne.edu/~giunta/thenard.html|date=2008-07-25}}</ref>
+Vào năm 1810, [[Humphry Davy|Sir Humphry Davy]] đã thử lại thí nghiệm tương tự và kết luận rằng chất đó là một nguyên tố và không phải hợp chất.<ref name="krogt" /> Ông công bố kết quả của mình cho Hiệp hội Hoàng gia vào ngày 15 tháng 11 năm đó.<ref name="Greenwood789" /> Vào thời điểm đó, ông đặt tên nguyên tố là  "chlorine", bắt nguồn từ từ Hy Lạp χλωρος (''chlōros'', "xanh-vàng"), liên tưởng đến màu sắc của nó<ref>{{cite journal|last1=Davy|first1=Humphry|date=1811|title=The Bakerian Lecture. On some of the combinations of oxymuriatic gas and oxygene, and on the chemical relations of these principles, to inflammable bodies|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015034564297;view=1up;seq=15|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|volume=101|pages=1–35|bibcode=1811RSPT..101....1D|doi=10.1098/rstl.1811.0001|archive-url=https://web.archive.org/web/20200423032814/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015034564297;view=1up;seq=15|archive-date=2020-04-23|access-date=2018-02-19|doi-access=free|url-status=live}} Davy named chlorine on [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015034564297;view=1up;seq=46 p. 32:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211218003415/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015034564297;view=1up;seq=46|date=2021-12-18}} "After consulting some of the most eminent chemical philosophers in this country, it has been judged most proper to suggest a name founded upon one of its obvious and characteristic properties – its colour, and to call it ''Chlorine'', or ''Chloric'' gas.* *From χλωρος."</ref> Tên "[[halogen]]", nghĩa là "chất sản xuất muối", ban đầu được sử dụng cho chlor vào năm 1811 bởi [[Johann Salomo Christoph Schweigger]].<ref>{{cite journal|last1=Schweigger|first1=J.S.C.|date=1811|title=Nachschreiben des Herausgebers, die neue Nomenclatur betreffend|trans-title=Postscript of the editor concerning the new nomenclature|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=njp.32101076802287;view=1up;seq=295|journal=Journal für Chemie und Physik|language=de|volume=3|issue=2|pages=249–55|archive-url=https://web.archive.org/web/20200423132157/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=njp.32101076802287;view=1up;seq=295|archive-date=2020-04-23|access-date=2018-02-19|url-status=live}} On p. 251, Schweigger proposed the word "halogen": ''"Man sage dafür lieber mit richter Wortbildung'' Halogen ''(da schon in der Mineralogie durch'' Werner's ''Halit-Geschlecht dieses Wort nicht fremd ist) von αλς'' Salz ''und dem alten γενειν (dorisch γενεν)'' zeugen''."'' (One should say instead, with proper morphology, "halogen" (this word is not strange since [it's] already in mineralogy via Werner's "halite" species) from αλς [als] "salt" and the old γενειν [genein] (Doric γενεν) "to beget".)</ref> Thuật ngữ này sau đó được sử dụng như một thuật ngữ chung để mô tả tất cả các nguyên tố trong họ clo (flo, brom, iốt), theo gợi ý của [[Jöns Jakob Berzelius]] vào năm 1826.<ref>In 1826, Berzelius coined the terms ''Saltbildare'' (salt-formers) and ''Corpora Halogenia'' (salt-making substances) for the elements chlorine, iodine, and fluorine. See: {{cite journal|last1=Berzelius|first1=Jacob|date=1826|title=Årsberättelser om Framstegen i Physik och Chemie|trans-title=Annual Report on Progress in Physics and Chemistry|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044092556919;view=1up;seq=195|journal=Arsb. Vetensk. Framsteg|language=sv|location=Stockholm, Sweden|publisher=P.A. Norstedt & Söner|volume=6|page=187|archive-url=https://web.archive.org/web/20200423132254/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044092556919;view=1up;seq=195|archive-date=2020-04-23|access-date=2018-02-19|url-status=live}} From p. 187: ''"De förre af dessa, d. ä.'' de electronegativa'', dela sig i tre klasser: 1) den första innehåller kroppar, som förenade med de electropositiva, omedelbart frambringa salter, hvilka jag derför kallar'' Saltbildare ''(Corpora Halogenia). Desse utgöras af chlor, iod och fluor *)."'' (The first of them [i.e., elements], i.e., the electronegative [ones], are divided into three classes: 1) The first includes substances which, [when] united with electropositive [elements], immediately produce salts, and which I therefore name "salt-formers" (salt-producing substances). These are chlorine, iodine, and fluorine *).)</ref><ref>{{Cite journal|author=Snelders, H. A. M.|date=1971|title=J. S. C. Schweigger: His Romanticism and His Crystal Electrical Theory of Matter|journal=Isis|volume=62|issue=3|pages=328–38|doi=10.1086/350763|jstor=229946|s2cid=170337569}}</ref> In 1823, [[Michael Faraday]] lần đầu tiên hóa lỏng chlor,<ref>{{cite journal|last1=Faraday|first1=M.|date=1823|title=On fluid chlorine|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015034564487;view=1up;seq=244|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|volume=113|pages=160–64|bibcode=1823RSPT..113..160F|doi=10.1098/rstl.1823.0016|archive-url=https://web.archive.org/web/20200423053126/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015034564487;view=1up;seq=244|archive-date=2020-04-23|access-date=2018-02-19|doi-access=free|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.aps.org/publications/apsnews/200108/history.cfm|title=This Month in Physics History September 4, 1821 and August 29, 1831: Faraday and Electromagnetism|editor=Chodos, Alan|publisher=American Physical Society|archive-url=https://web.archive.org/web/20100615142343/http://aps.org/publications/apsnews/200108/history.cfm|archive-date=June 15, 2010|url-status=dead|access-date=2010-05-08}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Faraday.html|title=Michael Faraday|author=O'Connor J. J.|author2=Robertson E. F.|work=School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland|archive-url=https://web.archive.org/web/20100220051522/http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Faraday.html|archive-date=2010-02-20|url-status=dead|access-date=2010-05-08}}</ref> và chứng minh rằng chất mà lúc đó được gọi là "chlor rắn" có cấu trúc [[Clathrate hydrate|chlorine hydrate]] (Cl<sub>2</sub>·H<sub>2</sub>O).<ref name="Greenwood789" />
+=== Ứng dụng về sau ===
+Khí chlor lần đầu được sử dụng bởi nhà hóa học người Pháp [[Claude Louis Berthollet|Claude Berthollet]] để tẩy trắng vải vào năm 1785.<ref name="encyc">{{cite encyclopedia|title=Bleaching|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.1902encyclopedia.com/B/BLE/bleaching.html|access-date=2012-05-02|edition=9th Edition (1875) and 10th Edition (1902)|archive-url=https://web.archive.org/web/20120524111017/http://www.1902encyclopedia.com/B/BLE/bleaching.html|archive-date=2012-05-24|url-status=dead}}</ref><ref name="Cotton">{{Cite book|url=https://archive.org/details/cottonindustry0000aspi/page/24|title=The Cotton Industry|last=Aspin|first=Chris|date=1981|publisher=Shire Publications Ltd|isbn=978-0-85263-545-2|page=[https://archive.org/details/cottonindustry0000aspi/page/24 24]}}</ref> Các chất tẩy trắng hiện đại là kết quả của nghiên cứu tiếp theo của Berthollet, người đầu tiên sản xuất [[Natri hypochlorit|natri hypoclorit]] vào năm 1789 trong phòng thí nghiệm của ông ở thị trấn [[Javel - André Citroën (Paris Métro)|Javel]] (nay là một phần của [[Paris]], Pháp), bằng cách cho khí clo đi qua dung dịch natri cacbonat. Chất lỏng này được gọi là "Eau de Javel" ("[[Javen|nước Javen]]"), một dung dịch [[natri hypochlorit]] loãng. Quá trình này không hiệu quả và các phương pháp sản xuất thay thế đã được tìm kiếm. Nhà hóa học và nhà công nghiệp người Scotland [[Charles Tennant]] lần đầu tạo một dung dịch [[calci hypochlorit]] ("vôi chlor"), và calci hypochlorit rắn (bột tẩy trắng).<ref name="encyc" /> Các hợp chất này tạo ra lượng chlor nguyên tố thấp và có thể được vận chuyển hiệu quả hơn so với natri hypoclorit, vốn vẫn ở dạng dung dịch loãng vì khi được tinh chế để loại bỏ nước, nó trở thành chất oxy hóa mạnh và không ổn định một cách nguy hiểm. Gần cuối thế kỷ 19, E. S. Smith đã được cấp bằng sáng chế cho phương pháp sản xuất natri hypoclorit liên quan đến điện phân [[nước muối cô đặc]] để sản xuất [[sodium hydroxide]] và khí chlor, khi trộn vào tạo thành sodium hypochlorite.<ref>{{cite web|url=http://www.chm.bris.ac.uk/motm/bleach/bleachh.htm|title=Bleach (Sodium Hypochlorite)|author=Paul May|publisher=University of Bristol|archive-url=https://web.archive.org/web/20161213230407/http://www.chm.bris.ac.uk/motm/bleach/bleachh.htm|archive-date=13 December 2016|url-status=live|access-date=13 December 2016}}</ref> Đây được gọi là quá trình chloralkali, lần đầu tiên được giới thiệu trên quy mô công nghiệp vào năm 1892 và hiện là nguồn sản xuất hầu hết chlor nguyên tố và natri hydroxit.<ref name="Greenwood798">{{harvnb|Greenwood|Earnshaw|1997|p=798}}</ref> Năm 1884 Chemischen Fabrik Griesheim của Đức đã phát triển một quy trình chloralkali khác được đưa vào sản xuất thương mại vào năm 1888.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OI0fTJhydh4C&q=Chlorine-Alkali+Griesheim+1884&pg=PA220|title=History of Industrial Gases|last1=Almqvist|first1=Ebbe|date=2003|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-0-306-47277-0|page=220|access-date=2020-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20231230133537/https://books.google.com/books?id=OI0fTJhydh4C&q=Chlorine-Alkali+Griesheim+1884&pg=PA220#v=snippet&q=Chlorine-Alkali%20Griesheim%201884&f=false|archive-date=2023-12-30|url-status=live}}</ref>
+Dung dịch clo nguyên tố hòa tan trong nước có tính bazơ hóa học (natri và [[Calci hypochlorit|calci hypochlorite]]) lần đầu tiên được sử dụng làm chất chống thối rữa và [[Tẩy uế|chất khử trùng]] vào những năm 1820 ở Pháp, rất lâu trước khi lý thuyết vi trùng gây bệnh được hình thành.  Cách làm này được tiên phong bởi [[Antoine-Germain Labarraque]], người đã điều chỉnh thuốc tẩy "nước Javel" của Berthollet và các chế phẩm chlor khác<ref name="bouvet">{{cite journal|author=Bouvet, Maurice|date=1950|title=Les grands pharmaciens: Labarraque (1777–1850)|trans-title=The great pharmacists: Labarraque (1777–1850)|journal=Revue d'Histoire de la Pharmacie|language=fr|volume=38|issue=128|pages=97–107|doi=10.3406/pharm.1950.8662}}</ref> . Kể từ đó, chlor nguyên tố đã đóng vai trò liên tục trong việc khử trùng tại chỗ (dung dịch rửa vết thương và những thứ tương tự) và vệ sinh công cộng, đặc biệt là trong bể bơi và nước uống.<ref name="Greenwood792" />
+Khí chlor được sử dụng làm vũ khí lần đầu vào ngày 22 tháng 4 năm 1915, tại [[Trận Ypres lần thứ hai]] bởi [[German Army (German Empire)|quân Đức]].<ref>{{cite web|url=http://www.drcordas.com/education/weaponsmassd/Chlorine.pdf|title=Chlorine – History|archive-url=https://web.archive.org/web/20070221140939/http://www.drcordas.com/education/weaponsmassd/Chlorine.pdf|archive-date=21 February 2007|url-status=dead|access-date=2008-07-10}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.historynet.com/weaponry-use-of-chlorine-gas-cylinders-in-world-war-i.htm|title=Weaponry: Use of Chlorine Gas Cylinders in World War I|date=2006-06-12|publisher=historynet.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20080702044210/http://www.historynet.com/weaponry-use-of-chlorine-gas-cylinders-in-world-war-i.htm|archive-date=2008-07-02|url-status=live|access-date=2008-07-10}}</ref> Tác động đối với quân đồng minh là rất lớn vì [[mặt nạ chống hơi độc]] thời điểm đó rất khó triển khai và chưa được phân phối rộng rãi.<ref>{{Cite web|url=http://www.vac-acc.gc.ca/remembers/sub.cfm?source=history/firstwar/canada/Canada4|title=On the Western Front, Ypres 1915|author=Staff|date=29 July 2004|publisher=Veteran Affairs Canada|archive-url=https://web.archive.org/web/20081206024237/http://www.vac-acc.gc.ca/remembers/sub.cfm?source=history%2Ffirstwar%2Fcanada%2FCanada4|archive-date=6 December 2008|url-status=dead|access-date=2008-04-08}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Riddle of the Rhine: Chemical Strategy in Peace and War|last=Lefebure|first=Victor|author2=Wilson, Henry|publisher=Kessinger Publishing|year=2004|isbn=978-1-4179-3546-8}}</ref>
 == Tính chất ==

x t s Hợp chất chlor
Oxide và một số ion	ClN₃ ClNO₃ Cl₂O ClO Cl₂O₂ Cl₂O₃ ClO₂ Cl₂O₄ Cl₂O₅ (giả thuyết) Cl₂O₆ Cl₂O₇ ClF ClF₃ ClF₅ ClO₂F ClO₃F PSClF₂
Acid	HCl HClO (NaClO) HClO₂ (NaClO₂) HClO₃ HClO₄
Muối	NaCl NaClO₃ KCl KClO₃ AgClO₃ RbClO₄ FrCl EuCl₂
Hữu cơ	C₆H₅Cl CH₃Cl CH₂Cl₂ CHCl₃ CCl₄ C₂H₄Cl₂ C₆H₅SO₂NClNa CH₃C₆H₄SO₂NClNa C₆H₆Cl₆ C₁₂H₄Cl₄O₂ C₂H₃Cl₃ C₂H₂Cl₂ C₂H₃Cl CHBr₂Cl
Hợp chất halogen Fluor Chlor Brom Iod