Xem mã nguồn của Kinshasa

{{1000 bài cơ bản}}{{Infobox settlement
|name =Kinshasa
|native_name =Ville de Kinshasa
|settlement_type =Ville-province (thành phố-tỉnh)
|image_skyline =Kinshasa -Gombe.JPG
|image_caption =Trung tâm thành phố
|image_flag =Kinshasha Flag.svg
|image_seal =Coat of arms of Kinshasa.svg
|seal_size =50px
|nickname =Kin la belle<br/>(Kin xinh đẹp)
|motto =
|image_map =Democratic Republic of the Congo (26 provinces) - Kinshasa.svg
|mapsize =
|map_caption =Vị trí của thành phố-tỉnh Kinshasa tại CHDC Congo
|pushpin_map =Democratic Republic of the Congo <!-- the name of a location map as per [[Template:Location_map]] -->
|coordinates = {{coord|4|19|30|S|15|19|20|E|display=inline,title}}
|subdivision_type =Quốc gia
|subdivision_name ={{COD}}
|subdivision_type1 =[[Tỉnh của Cộng hòa Dân chủ Congo|Tỉnh]]
|subdivision_name1 =Kinshasa
|established_title =Thành lập
|established_date =1881
|seat_type =Administrative HQ
|seat =[[La Gombe (Kinshasa)|La Gombe]]
|parts_type =[[Commune của Kinshasa|Commune]]
|parts_style =coll
|p1 =[[Bandalungwa]]
|government_type =
|leader_title =[[Danh sách thống đốc Kinshasa|Thống đốc]]
|leader_name =[[André Kimbuta]]
|total_type =Thành phố-tỉnh
|area_footnotes =<ref name=Kayembe2009 />
|area_magnitude =1 E9
|area_total_km2 =9965
|area_land_km2 = 
|area_water_km2 =
|area_water_percent =
|area_urban_km2 =600
|elevation_m =240
|population_total = 
|population_as_of =2017
|population_footnotes =<ref name="population"/>
|population_density_km2 =
|population_density_sq_mi =
|population_urban = 11855000
|population_urban_footnotes = 
|population_density_urban_km2=auto
|population_blank1_title =Ngôn ngữ
|population_blank1 =Tiếng Pháp, tiếng Lingala
|population_note =
|postal_code =
|area_code =243 + 9
|blank_name_sec1 = [[Chỉ số phát triển con người|HDI]]
|blank_info_sec1 = 0,58 <span style="colour:#FFA83C">'''Trung bình'''</span> <small>(2012)</small><ref name="wcggdp">{{chú thích web | url=https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/745habitat.pdf | title=State of the World's Cities 2012/2013 | publisher=UN Habitat | date=2013 | access-date =ngày 18 tháng 3 năm 2015 | pages=18}}</ref>
|website =[http://www.kinshasa.cd/ www.kinshasa.cd]
|p2 =[[Barumbu]]
|p3 =[[Bumbu]]
|p4 =[[Gombe, Kinshasa|Gombe]]
|p5 =[[Kalamu]]
|p6 =[[Kasa-Vubu, Kinshasa|Kasa-Vubu]]
|p7 =[[Kimbanseke]]
|p8 =[[Kinshasa (commune)|Kinshasa]]
|p9 =[[Kintambo]]
|p10 =[[Kisenso]]
|p11 =[[Lemba, Kinshasa|Lemba]]
|p12 =[[Limete]]
|p13 =[[Lingwala]]
|p14 =[[Makala]]
|p15 =[[Maluku, Kinshasa|Maluku]]
|p16 =[[Masina, Kinshasa|Masina]]
|p17 =[[Matete]]
|p18 =[[Mont Ngafula]]
|p19 =[[Ndjili, Kinshasa|Ndjili]]
|p20 =[[Ngaba]]
|p21 =[[Ngaliema]]
|p22 =[[Ngiri-Ngiri]]
|p23 =[[Nsele]]
|p24 =[[Selembao]]
|area_urban_footnotes =<ref name="population">{{chú thích web|url=http://www.demographia.com/db-worldua.pdf|title=DemographiaWorld Urban Areas – 13th Annual Edition|publisher=[[Demographia]]|format=PDF|date=April 2017|access-date =ngày 8 tháng 7 năm 2017}}</ref>
|timezone =GMT+1
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
|coor_type =<!-- can be used to specify what the coordinates refer to -->
}}
'''Kinshasa''', trước đây gọi là ''Léopoldville'' (tiếng Pháp) hay {{Audio|1=Nl-Leopoldstad.ogg|2=''<span lang="nl" xml:lang="nl">Leopoldstad</span>''}} (tiếng Hà Lan), là thủ đô và thành phố lớn nhất của [[Cộng hòa Dân chủ Congo]], tọa lạc bên [[sông Congo]].

Từng là một khu vực với các làng đánh cá và mua bán, Kinshasa nay là một [[siêu đô thị]] với dân số ước tính hơn 11 triệu người.<ref name="population"/> Nó đối diện với [[Brazzaville]], thủ đô của nước láng giềng [[Cộng hòa Congo]] cùng với bang [[Pool (bang)|Pool]], mà có thể nhìn thấy được chỉ bằng việc nhìn sang bên kia [[sông Congo]], khiến chúng trở thành hai thủ đô gần nhau nhất sau [[Roma]] và [[Thành Vatican]]. Thành phố Kinshasa cũng là một trong [[Tỉnh của Cộng hòa Dân chủ Congo|26 tỉnh]] của Cộng hòa Dân chủ Congo. Vì biên giới hành chính của thành phố-tỉnh này khá rộng hơn, hơn 90% diện tích là nông thôn, khu vực đô thị chỉ chiếm một phần nhỏ nhưng đang mở rộng về phía tây.<ref name="area">{{chú thích web|url=http://www.kinshasa.cd/index.php?option=com_content&view=article&id=300|title=Géographie de Kinshasa|publisher=Ville de Kinshasa|access-date =ngày 25 tháng 6 năm 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120723091147/http://www.kinshasa.cd/index.php?option=com_content&view=article&id=300|archive-date = ngày 23 tháng 7 năm 2012 |url-status=dead}}</ref>

Kinshasa là [[vùng đô thị]] lớn thứ ba châu Phi sau [[Cairo]] và [[Lagos]].<ref name="population"/> Đây cũng là vùng đô thị [[Francophone]] (nói tiếng Pháp) lớn nhất thế giới (vượt qua Paris về dân số),<ref name=":0">{{chú thích web|url=http://www.worldatlas.com/citypops.htm|title=Populations Of 150 Largest Cities In The World|last=|first=|date=ngày 7 tháng 3 năm 2016|website=World Atlas|publisher=|access-date =ngày 1 tháng 8 năm 2016}}</ref><ref>{{chú thích web|url=http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2011-F11a-30_Largest_Cities.xls |title=Time series of the population of the 30 largest urban agglomerations in 2011 ranked by population size, 1950–2025 |publisher=United Nations, Population Division |format=XLS |access-date =ngày 25 tháng 6 năm 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120704051126/http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2011-F11a-30_Largest_Cities.xls |archive-date= ngày 4 tháng 7 năm 2012 |df= }}</ref> với tiếng Pháp là ngôn ngữ của chính phủ, trường học, báo chí, và dịch vụ công cộng tại thành phố, trong khi [[tiếng Lingala]] đóng vai trò ''[[lingua franca]]'' trên đường phố.<ref>{{chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=Le_8WMk1Pr4C&lpg=PA111&dq=french%20lingala%20kinshasa&pg=PA103#v=onepage&q&f=false|title=Globalization and Language Vitality: Perspectives from Africa, pp. 103 & 109|author=Cécile B. Vigouroux & Salikoko S. Mufwene|access-date =ngày 25 tháng 6 năm 2012}}</ref> Kinshasa là nơi tổ chức Hội nghị cấp cao [[Organisation internationale de la Francophonie|Francophonie]] lần thứ 14 vào tháng 10 năm 2012.<ref>{{chú thích web|url=http://www.francophonie.org/XIVe-Sommet-de-la-Francophonie,36849.html|title=XIVe Sommet de la Francophonie|publisher=[[Organisation internationale de la Francophonie|OIF]]|access-date =ngày 25 tháng 6 năm 2012|archive-date = ngày 19 tháng 6 năm 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120619065536/http://www.francophonie.org/XIVe-Sommet-de-la-Francophonie,36849.html|url-status=dead}}</ref>

Cư dân Kinshasa được gọi là ''Kinois'' trong tiếng Pháp. Các dân tộc bản địa trong vùng là [[người Humbu]] và [[người Teke]].

==Địa lý==
[[Tập tin:Fleuve Congo Kinshasa 8.JPG|left|thumb|[[Sông Congo]] tại ''commune'' [[Ngaliema]].]]

Kinshasa là thành phố của sự tương phản, với nhưng khu vực dân cư và tài chính khang trang, cùng ba trường đại học, kế bên những khu ổ chuột đang lan rộng. Nó nằm cạnh bờ nam của [[sông Congo]], gần [[Pool Malebo]]<ref name=Flouriot2013>Jean Flouriot, "[https://com.revues.org/6770 Kinshasa 2005. Trente ans après la publication de l’Atlas de Kinshasa]", ''Les Cahiers d’Outre-Mer'' 261, January–March 2013; [[doi:10.4000/com.6770]].</ref> và đối diện trực tiếp với Brazzaville, thủ đô của Cộng hòa Congo. Sông Congo là con sông dài nhất châu Phi sau [[sông Nin]], và có [[lưu lượng]] lớn nhất. Nó cung cấp một tuyến [[đường thủy]] vận tải cho hầu hết [[bồn địa Congo]], nhờ việc có thể đi thuyền từ Kinshasa đến [[Kisangani]]. Con sông này là một nguồn [[thủy điện]] quan trọng, với tiềm năng sản sinh điện cho khoảng một nửa dân số cư châu Phi.<ref>{{chú thích báo|url=https://www.nytimes.com/2007/06/19/business/worldbusiness/19iht-rnrghydro.1.6204822.html|title=Giant dam projects aim to transform African power supplies|access-date =ngày 15 tháng 12 năm 2010|work=New York Times|first=Sarah J.|last=Wachter|date=ngày 19 tháng 6 năm 2007}}</ref>

Phần cổ hơn và thịnh vượng hơn của thành phố (''ville basse'') tọa lạc trên vùng đất bằng phẳng giàu phù sa và đất sét cạnh sông Congo, còn những phần mới hơn nằm trên những quả đồi đất đỏ bị xói mòn xung quanh.<ref name=Kayembe2009>Matthieu Kayembe Wa Kayembe, Mathieu De Maeyer et Eléonore Wolff, "[https://belgeo.revues.org/7349 Cartographie de la croissance urbaine de Kinshasa (R.D. Congo) entre 1995 et 2005 par télédétection satellitaire à haute résolution]", ''Belgeo'' 3–4, 2009; [[doi:10.4000/belgeo.7349]].</ref><ref name=Trapido2016>Joe Trapido, "[https://newleftreview.org/II/98/joe-trapido-kinshasa-s-theatre-of-power Kinshasa's Theater of Power]", ''[[New Left Review]]'' 98, March/April 2016.</ref>

Quy hoạch đô thị tại Kinshasa thời độc lập chưa triệt để. ''Mission Française d'Urbanisme'' viết ra một vài dự án vào thập niên 1960 về nới rộng hệ thống giao thông nhưng đã không lường trước tăng trưởng dân số đáng kể của thành phố. Do vậy, đa số [[công trình đô thị]] phát triển mà không theo một kế hoạch chung. Theo [[UN-Habitat]], thành phố mở rộng 8&nbsp;km² mỗi năm. UN-Habitat cũng mô tả nhiều khu nhà mới là [[khu ổ chuột|ổ chuột]], xây dựng trong điều kiện không an toàn với cơ sở hạ tầng thiếu thốn.<ref name=ChirisaEtAl2017>Innocent Chirisa, Abraham Rajab Matamanda, & Liaison Mukarwi, "Desired and Achieved Urbanisation in Africa: In Search of Appropriate Tooling for a Sustainable Transformation"; in Umar Benna & Indo Benna, eds., ''Urbanization and Its Impact on Socio-Economic Growth in Developing Regions''; IGI Global, 2017, {{ISBN|9781522526605}}; pp. [https://books.google.com/books?id=qfYoDwAAQBAJ&pg=PA101 101]–102.</ref> 
===Phân cấp hành chính===
{{Main article|Commune của Kinshasa}}
Kinshasa vừa là một [[thành phố]] (''ville'' trong tiếng Pháp) vừa là một [[tỉnh]] (''province'' trong tiếng Pháp), một trong 26 [[tỉnh của Cộng hòa Dân chủ Congo]]. Địa vị của nó tương tự [[Paris]] (mà vừa là thành phố vừa là một trong 101 [[tỉnh của Pháp]]). ''Ville-province'' Kinshasa được chia thành bốn quận và 24 ''[[Commune của Kinshasa|commune]]''.<ref name=Flouriot2013 /> [[Maluku, Kinshasa|Maluku]], ''commune'' nông thôn cạnh vùng đô thị, chiếm đến 79% trong 9.965&nbsp;km² tổng diện tích của ''ville-province'',<ref name="area"/> nhưng dân số chỉ khoảng 200.000 người.<ref name=Flouriot2013 />

{{col-begin}}
{{col-break}}
* [[Quận Funa]]
** [[Bandalungwa]]
** [[Bumbu]]
** [[Kalamu]]
** [[Kasa-Vubu, Kinshasa|Kasa-Vubu]]
** [[Makala]]
** [[Ngiri-Ngiri]]
** [[Selembao]]
{{col-break}}
* [[Quận Lukunga]]
** [[Barumbu]]
** [[Gombe, Kinshasa|Gombe]]
** [[Kinshasa (commune)|Kinshasa]]
** [[Kintambo]]
** [[Lingwala]]
** [[Mont Ngafula]]
** [[Ngaliema]]
{{col-break}}
* [[Quận Mont Amba]]
** [[Kisenso]]
** [[Lemba, Kinshasa|Lemba]]
** [[Limete]]
** [[Matete]]
** [[Ngaba]]
{{col-break}}
* [[Quận Tshangu]]
** [[Kimbanseke]]
** [[Maluku, Kinshasa|Maluku]]
** [[Masina, Kinshasa|Masina]]
** [[Ndjili, Kinshasa|Ndjili]] (N'Djili)
** [[Nsele]] (N'Sele)
{{col-end}}

{{Kinshasa communes}}

== Tham khảo ==
{{Tham khảo|30em}}

== Thư mục ==

* Nzuzi, Francis Lelo (2008). ''Kinshasa: Ville et Environnement''. Paris: [[L'Harmattan]], September 2008. {{ISBN|978-2-296-06080-7}}.
* Pain, Marc (1984). ''[http://www.documentation.ird.fr/hor/fdi:15877 Kinshasa: la ville et la cité].'' Paris: Orstom, Institut Français de Recherche Scientifique pour le Développement en Coopération.

== Liên kết ngoài ==
{{Thể loại Commons}}

* {{wikivoyage-inline|Kinshasa}}
* [https://web.archive.org/web/20011027044821/http://www.kinshasa.cd/ Official website of the city of Kinshasa]
* [http://www.wdl.org/en/item/59 Map of the Belgian Congo] from 1896 includes a map of Kinshasa
* [https://www.opensocietyfoundations.org/voices/photo-exhibit-explores-life-urban-now Slideshow of 21 photos of Kinshasa] from 2013 to 2015 on [[Open Society Foundations]] website
* [https://www.youtube.com/watch?v=faJ1z7YUQMk Kinshasa: a travers le centre ville, May 2015] – footage from streets of Kinshasa
{{Tỉnh của CHDC Congo}}
{{Thủ đô châu Phi}}
{{Danh sách vùng đô thị đông dân nhất thế giới}}{{Authority control}}

[[Thể loại:Kinshasa| ]]
[[Thể loại:Khu dân cư ở Cộng hòa Dân chủ Congo]]
[[Thể loại:Thủ đô châu Phi]]
[[Thể loại:Khởi đầu năm 1881 ở châu Phi]]
[[Thể loại:Cửa khẩu Cộng hòa Congo-Cộng hòa Dân chủ Congo]]
[[Thể loại:Cộng đồng trên sông Congo]]