Bước tới nội dung

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Budapest”

Sửa liên kết
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 48: Dòng 48:
}}
}}
'''Budapest''' ({{pron-en|ˈbuːdəpɛst}}, cũng {{IPA|/ˈbʊdəpɛst/}}, {{IPA|/ˈbjuːdəpɛst/}} hay {{IPA|/ˈbuːdəpɛʃt/}}; {{IPA-hu|ˈbudɒpɛʃt|AUD|Hu-Budapest.ogg}}; là thủ đô của [[Hungary]].<ref name=TIME>{{cite web|title=Beauty and the Feast|publisher=''[[Time]]''|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,901020325-218419,00.html|date=2002-03-18|accessdate=2008-05-22}}</ref> Là thành phố lớn nhất Hungary, thành phố này là trung tâm [[chính trị]], [[văn hóa]], [[thương mại]], [[công nghiệpl]], và [[giao thông vận tải]] của quốc gia này<ref>{{cite encyclopedia |year=2008 |title=Budapest |encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]] |publisher=[[Encyclopædia Britannica, Inc.]] |url=http://www.britannica.com/eb/article-9106098/Budapest |accessdate=2008-01-30}}</ref> và được xem là một trung tâm quan trọng ở [[Trung Âu]].<ref>{{cite web|title=Doing Business : Budapest, the soul of Central Europe|url=http://www.iht.com/articles/2004/08/04/trbuda_ed3_.php|publisher=''[[International Herald Tribune]]''|date=2004-08-04|accessdate=2008-01-29}}</ref> Năm 2009, Budapest có dân số 1.712.210 người,<ref>{{cite web|title=Gazetteer of the Republic of Hungary |url=http://portal.ksh.hu/pls/portal/docs/PAGE/KSHPORTAL/ADATOK/HELYSEGNEVTAR/HNK2009.PDF|work=Hungarian Central Statistical Office|date=2009-01-01 |accessdate=2009-08-25}}</ref> giảm sút so với thời kỳ đỉnh điểm dân số vào giữa thập niên 1980 với dân số 2,1 triệu người. [[Vùng đô thị Budapest]] có dân số 3.271.110 người.<ref>[http://www.bksz.hu/en.html History of the Budapest Commuter Association (English))]</ref><ref>[http://www.bksz.hu/pdf/telep_lista.pdf Settlements of the Budapest Commuter Area (Hungarian)]</ref> Thành phố có diện tích 525 km2<ref name=Encarta/>. Budapest đã trở thành thành phố đơn lẻ nằm hai bên bờ sông [[Danube]] với sự hợp nhất vào ngày 17 tháng 11 năm 1873 giữa [[Buda]] và [[Óbuda]] bờ tây (hữu ngạn) và [[Óbuda]] với [[Pest (thành phố)|Pest]] ở bờ đông.<ref name=Encarta>{{cite encyclopedia |last=Török |first=András |encyclopedia=[[Encarta]] |title=Budapest |url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761572648/Budapest.html |accessdate=2008-04-06|archiveurl=http://www.webcitation.org/5kwQS7I2L|archivedate=2009-10-31|deadurl=yes}}</ref><ref>Molnar, A Concise History of Hungary, Chronology pp. 15.</ref>
'''Budapest''' ({{pron-en|ˈbuːdəpɛst}}, cũng {{IPA|/ˈbʊdəpɛst/}}, {{IPA|/ˈbjuːdəpɛst/}} hay {{IPA|/ˈbuːdəpɛʃt/}}; {{IPA-hu|ˈbudɒpɛʃt|AUD|Hu-Budapest.ogg}}; là thủ đô của [[Hungary]].<ref name=TIME>{{cite web|title=Beauty and the Feast|publisher=''[[Time]]''|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,901020325-218419,00.html|date=2002-03-18|accessdate=2008-05-22}}</ref> Là thành phố lớn nhất Hungary, thành phố này là trung tâm [[chính trị]], [[văn hóa]], [[thương mại]], [[công nghiệpl]], và [[giao thông vận tải]] của quốc gia này<ref>{{cite encyclopedia |year=2008 |title=Budapest |encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]] |publisher=[[Encyclopædia Britannica, Inc.]] |url=http://www.britannica.com/eb/article-9106098/Budapest |accessdate=2008-01-30}}</ref> và được xem là một trung tâm quan trọng ở [[Trung Âu]].<ref>{{cite web|title=Doing Business : Budapest, the soul of Central Europe|url=http://www.iht.com/articles/2004/08/04/trbuda_ed3_.php|publisher=''[[International Herald Tribune]]''|date=2004-08-04|accessdate=2008-01-29}}</ref> Năm 2009, Budapest có dân số 1.712.210 người,<ref>{{cite web|title=Gazetteer of the Republic of Hungary |url=http://portal.ksh.hu/pls/portal/docs/PAGE/KSHPORTAL/ADATOK/HELYSEGNEVTAR/HNK2009.PDF|work=Hungarian Central Statistical Office|date=2009-01-01 |accessdate=2009-08-25}}</ref> giảm sút so với thời kỳ đỉnh điểm dân số vào giữa thập niên 1980 với dân số 2,1 triệu người. [[Vùng đô thị Budapest]] có dân số 3.271.110 người.<ref>[http://www.bksz.hu/en.html History of the Budapest Commuter Association (English))]</ref><ref>[http://www.bksz.hu/pdf/telep_lista.pdf Settlements of the Budapest Commuter Area (Hungarian)]</ref> Thành phố có diện tích 525 km2<ref name=Encarta/>. Budapest đã trở thành thành phố đơn lẻ nằm hai bên bờ sông [[Danube]] với sự hợp nhất vào ngày 17 tháng 11 năm 1873 giữa [[Buda]] và [[Óbuda]] bờ tây (hữu ngạn) và [[Óbuda]] với [[Pest (thành phố)|Pest]] ở bờ đông.<ref name=Encarta>{{cite encyclopedia |last=Török |first=András |encyclopedia=[[Encarta]] |title=Budapest |url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761572648/Budapest.html |accessdate=2008-04-06|archiveurl=http://www.webcitation.org/5kwQS7I2L|archivedate=2009-10-31|deadurl=yes}}</ref><ref>Molnar, A Concise History of Hungary, Chronology pp. 15.</ref>
[[Aquincum]], ban đầu là một khu định cư của người [[Celt]],<ref name=Aqua/> là tiền thân trực tiếp của Budapest,<ref>{{cite book |last=Sugar |first=Peter F. |coauthors=Péter Hanák, Tibor Frank |title=A History of Hungary |url=http://books.google.com/books?id=SKwmGQCT0MAC&printsec=frontcover&hl=hu#PPA3,M1 |accessdate=2008-05-19 |date=1990 |publisher=[[Indiana University Press]] |isbn=025320867X |pages=3 |chapter=Hungary before the Hungarian Conquest}}</ref> đã trở thành kinh đô [[La Mã cổ đại|La Mã]] của [[Hạ Pannonia]].<ref name=Aqua>{{cite encyclopedia |encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]] |title=Aquincum |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/31272/Aquincum |accessdate=2008-05-22 |date=2008 |publisher=[[Encyclopædia Britannica, Inc.]]}}</ref> [[người Hungaria|Người Magyar]] đã đến lãnh thổ này<ref name=Travel>{{cite web|title=Budapest|publisher=''[[Travel Channel]]''|url=http://guides.travelchannel.com/budapest/city-guides/historical-background|accessdate=2008-05-22}}</ref> vào thế kỷ 9. Khu định cư đầu tiên của họ đã bị cướp bóc bởi [[Mông Cổ xâm lược châu Âu|quân Mông Cổ]] giai đoạn năm 1241-42.<ref name=Eleventh>{{cite web|title=Budapest|publisher=''1911 [[Encyclopædia Britannica Eleventh Edition]]''|url=http://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Budapest|accessdate=2008-01-30}}</ref>
Thị xã được tái thiết lập đã trở thành một trong những trung tâm của văn hoá [[Renaissance humanism|Renaissance humanist]]<ref>{{cite encyclopedia |last=Drake |first=Miriam A. |encyclopedia=Encyclopedia of Library and Information Science |title=Eastern Europe, England and Spain|url=http://books.google.com/books?hl=hu&lr=&id=w1Xtjiyh9XYC&oi=fnd&pg=PA2494&ots=zKQ2JFNcOr&sig=PBqz2v48y02bWQKE_obj9N8tfis#PPA2498,M1 |accessdate=2008-05-22 |date=2003 |publisher=[[CRC Press]] |id= |isbn=0824720806 |pages=2498 }}</ref> vào thế kỷ 15.<ref>{{cite book |last=Casmir |first=Fred L. |title=Communication in Eastern Europe: The Role of History, Culture, and media in contemporary conflicts |url=http://books.google.com/books?hl=hu&lr=&id=be2UW6NyposC&oi=fnd&pg=PA115&ots=EbQczSn6BE&sig=muxfaU71kcts3FwOQFth_M9uj3c#PPA122,M1 |accessdate=2008-05-21 |date=1995 |publisher=Lawrence Erlbaum Associates |isbn=0805816259 |pages=122 |chapter=Hungarian culture in communication }}</ref> Sau [[trận Mohács]] và 150 năm sau khi thuộc [[đế quốc Ottoman|Ottoman]],<ref>Molnar, A Concise History of Hungary, Chronology pp. 15</ref> sự phát triển khu vực đã chuyển sang một giai đoạn mới thịnh vượng vào các thế kỷ 18 và 19, và Budapest đã trở thành một [[thành phố toàn cầu]] sau khi hợp nhất vào năm 1873.<ref>{{cite paper |last=Beaverstock |first=J. V. |coauthors=R. J. Smith, P. J. Taylor |title=A Roster of World Cities |publisher=[[Loughborough University]] |date=1999 |url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/rb/rb5.html |accessdate=2008-05-22 }}</ref> Thành phố cũng đã trở thành thủ đô lớn thứ nhì của [[Áo-Hung]], một cường quốc bị giải thể vào năm 1918. Budapest đã là trung điểm của [[cách mạng Hungaria năm 1848]]<ref group="note">Lúc đó còn là [[Buda]] và [[Pest, Hungary|Pest]] riêng biệt</ref>, [[Cộng hoà Xô Viết Hungary]] năm 1919, [[chiến dịch Panzerfaust]] năm 1944, [[trận Budapest]] năm 1945, và [[cách mạng Hungary năm 1956]].

Được xem là một trong những thành phố đẹp nhất ở [[châu Âu]],<ref name=TIME/><ref name=Travel/><ref name="ICOMOS"/><ref>{{cite web|title=Budapest Is Stealing Some of Prague’s Spotlight|publisher=''[[The New York Times]]''|url=http://travel.nytimes.com/2006/09/03/travel/03journey.html|date=2006-10-03|accessdate=2008-01-29}}</ref> [[di sản thế giới]] [[UNESCO]] nằm ở thành phố này gồm hai bờ sông Danube, khu phố [[lâu đài Buda]], [[đại lộ Andrássy]], [[Hősök tere|quảng trường các anh hùng]] và [[tuyến 1 (Budapest Metro)|tuyến đường tàu điện ngầm Millennium]], tuyến cổ thứ nhì thế giới.<ref name="ICOMOS">{{cite web|title=Nomination of the banks of the Danube and the district of the Buda Castle|publisher=''[[International Council on Monuments and Sites]]''|url=http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/400bis.pdf|accessdate=2008-01-31}}</ref><ref>{{cite web|title=World Heritage Committee Inscribes 9 New Sites on the World Heritage List <!--all Budapest sites mentioned-->|publisher=''[[Unesco World Heritage]] Centre''|url=http://whc.unesco.org/en/news/156|accessdate=2008-01-31}}</ref> Các địa điểm nổi bật khác gồm tổng cộng 80 [[tắm trị liệu Széchenyi|suối]] địa nhiệt,<ref>{{cite web|url=http://www.guideviaggi.net/en_budapest_spas.asp |title=Hungary's, Budapest's and Balaton's Guide: Budapest's spas: Gellért, Király, Rác, Rudas, Széchenyi, Lukács |publisher=Guideviaggi.net |date= |accessdate=2009-07-07}}</ref> hệ thống hang động nước nóng lớn nhất thế giới,<ref>{{cite web|author=Published: 10:25AM Wednesday November 19, 2008 |url=http://tvnz.co.nz/view/page/425822/2319289 |title=Big underground thermal lake unveiled in Budapest, Hungary &#124; WORLD News |publisher=Tvnz.co.nz |date=2008-11-19 |accessdate=2009-07-07}}</ref> [[Dohány Street Synagogue|synagogue]] lớn thứ nhì, và toà nhà [[toà nhà Quốc hội Hungary|Quốc hội]].

==Tham khảo==
==Tham khảo==
{{reflist}}
{{reflist}}

Phiên bản lúc 06:46, ngày 8 tháng 2 năm 2010

Tọa độ: Định dạng đối số không rõ
{{#coordinates:}}: vĩ độ không hợp lệ

Budapest
Hình nền trời của Budapest
Hiệu kỳ của Budapest
Hiệu kỳ
Ấn chương chính thức của Budapest
Ấn chương
Tên hiệu: "Hòn ngọc của Danube"
hay "Nữ hoàng của Danube",
"Paris phía Đông", "Trái tim của châu Âu", "Thủ đô của Tự do"
Vị trí của Budapest
Vị trí của Budapest
Budapest trên bản đồ Thế giới
Budapest
Budapest
Tọa độ: 47°28′19″B 19°03′1″Đ / 47,47194°B 19,05028°Đ / 47.47194; 19.05028
Quốc giaHungary
QuậnPest
Đặt tên theoBuda, Pest sửa dữ liệu
Chính quyền
 • Thị trưởngGábor Demszky (SZDSZ)
Dân số (2005)
 • Tổng cộng1,697,343 Hungarian Central Statistical Office
Múi giờCET (UTC+1)
 • Mùa hè (DST)CEST (UTC+2)
Mã bưu chính1011–1239 sửa dữ liệu
Mã điện thoại1 sửa dữ liệu
Mã ISO 3166HU-BU sửa dữ liệu
Thành phố kết nghĩaBerlin, Frankfurt am Main, Fort Worth, Thành phố New York, Tel Aviv, Viên, Sarajevo, Lisboa, Bắc Kinh, Zagreb, Vilnius, Napoli, Kraków, Firenze, Lecce, San Vito al Tagliamento, Warszawa, Mondragone, São Paulo, Dublin, Băng Cốc, Kyiv, Madrid, Damas, Bucharest, Daejeon, Košice, Ōsaka, Kielce, Subotica, Târgu Mureș, Lviv, Ankara, Thượng Hải, Odorheiu Secuiesc, Tehran, Trùng Khánh, Nashik, Tbilisi, Sankt-Peterburg sửa dữ liệu
Trang webbudapest.hu
Budapest: bờ sông Danube, khu Lâu đài Buda và Đại lộ Andrássy
Di sản thế giới UNESCO
Quốc hội
Tiêu chuẩnVăn hóa: ii, iv
Tham khảo400
Công nhận1987 (Kỳ họp 11)
Mở rộng2002

Budapest (phát âm /ˈbuːdəpɛst/, cũng /ˈbʊdəpɛst/, /ˈbjuːdəpɛst/ hay /ˈbuːdəpɛʃt/; phát âm tiếng Hungary: [ˈbudɒpɛʃt]  ( nghe); là thủ đô của Hungary.[1] Là thành phố lớn nhất Hungary, thành phố này là trung tâm chính trị, văn hóa, thương mại, công nghiệpl, và giao thông vận tải của quốc gia này[2] và được xem là một trung tâm quan trọng ở Trung Âu.[3] Năm 2009, Budapest có dân số 1.712.210 người,[4] giảm sút so với thời kỳ đỉnh điểm dân số vào giữa thập niên 1980 với dân số 2,1 triệu người. Vùng đô thị Budapest có dân số 3.271.110 người.[5][6] Thành phố có diện tích 525 km2[7]. Budapest đã trở thành thành phố đơn lẻ nằm hai bên bờ sông Danube với sự hợp nhất vào ngày 17 tháng 11 năm 1873 giữa Buda và Óbuda bờ tây (hữu ngạn) và Óbuda với Pest ở bờ đông.[7][8] Aquincum, ban đầu là một khu định cư của người Celt,[9] là tiền thân trực tiếp của Budapest,[10] đã trở thành kinh đô La Mã của Hạ Pannonia.[9] Người Magyar đã đến lãnh thổ này[11] vào thế kỷ 9. Khu định cư đầu tiên của họ đã bị cướp bóc bởi quân Mông Cổ giai đoạn năm 1241-42.[12] Thị xã được tái thiết lập đã trở thành một trong những trung tâm của văn hoá Renaissance humanist[13] vào thế kỷ 15.[14] Sau trận Mohács và 150 năm sau khi thuộc Ottoman,[15] sự phát triển khu vực đã chuyển sang một giai đoạn mới thịnh vượng vào các thế kỷ 18 và 19, và Budapest đã trở thành một thành phố toàn cầu sau khi hợp nhất vào năm 1873.[16] Thành phố cũng đã trở thành thủ đô lớn thứ nhì của Áo-Hung, một cường quốc bị giải thể vào năm 1918. Budapest đã là trung điểm của cách mạng Hungaria năm 1848[note 1], Cộng hoà Xô Viết Hungary năm 1919, chiến dịch Panzerfaust năm 1944, trận Budapest năm 1945, và cách mạng Hungary năm 1956.

Được xem là một trong những thành phố đẹp nhất ở châu Âu,[1][11][17][18] di sản thế giới UNESCO nằm ở thành phố này gồm hai bờ sông Danube, khu phố lâu đài Buda, đại lộ Andrássy, quảng trường các anh hùng và tuyến đường tàu điện ngầm Millennium, tuyến cổ thứ nhì thế giới.[17][19] Các địa điểm nổi bật khác gồm tổng cộng 80 suối địa nhiệt,[20] hệ thống hang động nước nóng lớn nhất thế giới,[21] synagogue lớn thứ nhì, và toà nhà Quốc hội.

Tham khảo

  1. ^ a b “Beauty and the Feast”. Time. 18 tháng 3 năm 2002. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2008. Không cho phép mã đánh dấu trong: |publisher= (trợ giúp)
  2. ^ “Budapest”. Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. 2008. Truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2008.
  3. ^ “Doing Business : Budapest, the soul of Central Europe”. International Herald Tribune. 4 tháng 8 năm 2004. Truy cập ngày 29 tháng 1 năm 2008. Không cho phép mã đánh dấu trong: |publisher= (trợ giúp)
  4. ^ “Gazetteer of the Republic of Hungary” (PDF). Hungarian Central Statistical Office. 1 tháng 1 năm 2009. Truy cập ngày 25 tháng 8 năm 2009.
  5. ^ History of the Budapest Commuter Association (English))
  6. ^ Settlements of the Budapest Commuter Area (Hungarian)
  7. ^ a b Török, András. “Budapest”. Encarta. Bản gốc lưu trữ ngày 31 tháng 10 năm 2009. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2008. Đã bỏ qua tham số không rõ |deadurl= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)
  8. ^ Molnar, A Concise History of Hungary, Chronology pp. 15.
  9. ^ a b “Aquincum”. Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. 2008. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2008.
  10. ^ Sugar, Peter F. (1990). “Hungary before the Hungarian Conquest”. A History of Hungary. Indiana University Press. tr. 3. ISBN 025320867X. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2008. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp)
  11. ^ a b “Budapest”. Travel Channel. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2008. Không cho phép mã đánh dấu trong: |publisher= (trợ giúp)
  12. ^ “Budapest”. 1911 Encyclopædia Britannica Eleventh Edition. Truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2008. Không cho phép mã đánh dấu trong: |publisher= (trợ giúp)
  13. ^ Drake, Miriam A. (2003). “Eastern Europe, England and Spain”. Encyclopedia of Library and Information Science. CRC Press. tr. 2498. ISBN 0824720806. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2008.
  14. ^ Casmir, Fred L. (1995). “Hungarian culture in communication”. Communication in Eastern Europe: The Role of History, Culture, and media in contemporary conflicts. Lawrence Erlbaum Associates. tr. 122. ISBN 0805816259. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2008.
  15. ^ Molnar, A Concise History of Hungary, Chronology pp. 15
  16. ^ Beaverstock, J. V. (1999). “A Roster of World Cities”. Loughborough University. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2008. Đã bỏ qua tham số không rõ |coauthors= (gợi ý |author=) (trợ giúp); Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  17. ^ a b “Nomination of the banks of the Danube and the district of the Buda Castle” (PDF). International Council on Monuments and Sites. Truy cập ngày 31 tháng 1 năm 2008. Không cho phép mã đánh dấu trong: |publisher= (trợ giúp)
  18. ^ “Budapest Is Stealing Some of Prague's Spotlight”. The New York Times. 3 tháng 10 năm 2006. Truy cập ngày 29 tháng 1 năm 2008. Không cho phép mã đánh dấu trong: |publisher= (trợ giúp)
  19. ^ “World Heritage Committee Inscribes 9 New Sites on the World Heritage List”. Unesco World Heritage Centre. Truy cập ngày 31 tháng 1 năm 2008. Không cho phép mã đánh dấu trong: |publisher= (trợ giúp)
  20. ^ “Hungary's, Budapest's and Balaton's Guide: Budapest's spas: Gellért, Király, Rác, Rudas, Széchenyi, Lukács”. Guideviaggi.net. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2009.
  21. ^ Published: 10:25AM Wednesday November 19, 2008 (19 tháng 11 năm 2008). “Big underground thermal lake unveiled in Budapest, Hungary | WORLD News”. Tvnz.co.nz. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2009.


Bản mẫu:Liên kết bài chất lượng tốt
Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ <ref> với tên nhóm “note”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng <references group="note"/> tương ứng, hoặc thẻ đóng </ref> bị thiếu

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Budapest&oldid=2611884”