Xem mã nguồn của John B. Goodenough

{{Infobox scientist
| name              = John Goodenough
| image             = Nobel 9 Dec 2019 029 copy (49204051647) (cropped).jpg
| birth_name        = John Bannister Goodenough
| birth_date        = {{birth date|1922|7|25|df=yes}}
| birth_place       = [[Jena]], [[Cộng hòa Weimar|Đức]]
| death_date        = {{death date and age|2023|6|25|1922|7|25|df=yes}}
| death_place       = [[Austin, Texas]], Hoa Kỳ
| education         = [[Đại học Yale]] {{small|([[cử nhân|BS]])}}<br>[[Đại học Chicago]] {{small|([[thạc sĩ|MS]], [[Doctor of Philosophy|PhD]])}}
| known_for         = [[Pin Li-ion|pin sạc li-ion]], [[Superexchange|Goodenough–Kanamori rules]]
| awards            = [[Japan Prize]] {{small|(2001)}}<br>[[giải Enrico Fermi Award]] {{small|(2009)}}<br>[[National Medal of Science]] {{small|(2011)}}<br>[[IEEE Medal for Environmental and Safety Technologies]]{{small|(2012)}}<br>[[giải Charles Stark Draper]] {{small|(2014)}}<br>[[giải Welch]] {{small|(2017)}}<br>[[Copley Medal]] {{small|(2019)}}<br>[[giải Nobel Hóa học]] {{small|(2019)}}
| field             = [[Vật lý học]]
| workplaces        = [[Viện công nghệ Massachusetts]]<br>[[Đại học Oxford]]<br>[[Đại học Texas tại Austin]]
| doctoral_advisor  = [[Clarence Zener]]
| notable_students  = [[William I. F. David|Bill David]] (postdoc)<ref>{{chú thích tạp chí |last1=Thackeray |first1=M. M. |last2=David |first2=W. I. F. |authorlink2=William I. F. David |last3=Bruce |first3=P. G. |last4=Goodenough |first4=J. B. |title=Lithium insertion into manganese spinels |doi=10.1016/0025-5408(83)90138-1 |journal=Materials Research Bulletin |volume=18 |issue=4 |pages=461–472 |year=1983}}</ref>
}}
'''John Bannister Goodenough''' (25 tháng 7 năm 1922 &ndash; 25 tháng 6 năm 2023) là một [[giáo sư]] và [[Vật lý chất rắn|nhà vật lý thể rắn]] người Mỹ. Ông hiện là giáo sư về [[kỹ thuật cơ khí]] và [[khoa học vật liệu]] tại [[Đại học Texas tại Austin|Đại học Texas ở Austin]]. Ông được tín nhiệm rộng rãi trong việc xác định và phát triển [[Pin Li-ion|pin lithium-ion]] cũng như phát triển các quy tắc Goodenough-Kanamori để xác định dấu hiệu của siêu trao đổi từ tính trong vật liệu.

Năm 2014, ông nhận được [[giải Charles Stark Draper]] cho những đóng góp của mình cho pin lithium-ion.<ref>[https://web.archive.org/web/20110225031500/http://www.draperprize.org/news.php Charles Stark Draper Prize News], [[National Academy of Engineering]]. Truy cập ngày 1 tháng 3 năm 2015.</ref> Năm 2019, ông được trao [[giải Nobel hóa học]] ở tuổi 97, khiến ông trở thành người đoạt giải Nobel cao tuổi nhất từ trước đến nay. Ông nhận giải Nobel cùng [[M. Stanley Whittingham]] và [[Akira Yoshino]].

Ông [[Người sống trăm tuổi|tròn 100 tuổi]] vào tháng 7 năm 2022<ref>[https://cen.acs.org/people/Podcast-John-Goodenough-100th-birthday/100/web/2022/07 Podcast: For John Goodenough’s 100th birthday, Stereo Chemistry revisits a fan-favorite interview with the renowned scientist]</ref> và qua đời vào ngày 25 tháng 6 năm 2023 tại [[Austin, Texas]].<ref>{{chú thích web|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/goodenough-nobel-laureate-who-gave-the-world-li-ion-batteries-passes-away/article67010369.ece|title=Goodenough, Nobel laureate who gave the world Li-ion batteries, passes away|date=June 26, 2023|website=www.thehindubusinessline.com|accessdate=June 26, 2023}}</ref>

== Tuổi thơ và giáo dục ban đầu ==
Goodenough được sinh ra ở Jena, Đức, với cha mẹ là [[Erwin Ramsdell Goodenough]] (1893-1965) và Helen Meriam Goodenough. Cha ông từng học Ph.D. tại Trường Thần học Harvard vào thời điểm John chào đời và sau đó trở thành Giáo sư về lịch sử tôn giáo tại [[Đại học Yale|Yale]]. John cũng là em trai của nhà nhân chủng học quá cố [[Phường Goodenough|Ward Goodenough]] của Đại học Pennsylvania. John và anh trai Ward đã học trường nội trú tại trường Groton <ref>{{Chú thích báo|url=http://qz.com/338767/the-man-who-brought-us-the-lithium-ion-battery-at-57-has-an-idea-for-a-new-one-at-92/|title=The man who brought us the lithium-ion battery at the age of 57 has an idea for a new one at 92|last=LeVine|first=Steve|date=ngày 5 tháng 2 năm 2015|work=[[Quartz (publication)]]|access-date =ngày 5 tháng 2 năm 2015|publisher=[[Atlantic Media Company]]}}</ref>. John Goodenough nhận bằng Cử nhân Toán học, summa cum laude, từ [[Đại học Yale]] năm 1944, nơi ông là thành viên của [[Sọ và xương|Skull and Bones]].<ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=ufMTLWx30q0C|title=Witness to Grace|last=Goodenough, John B.|publisher=[[PublishAmerica]]|year=2008|isbn=9781462607570}}</ref> Sau khi phục vụ trong [[Lục quân Hoa Kỳ|Quân đội Hoa Kỳ]] với tư cách là nhà khí tượng học <ref>{{Chú thích web|url=https://mag.uchicago.edu/science-medicine/his-current-quest|title=His current quest {{!}} The University of Chicago Magazine|website=mag.uchicago.edu|language=en|access-date =ngày 18 tháng 1 năm 2018}}</ref> trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai|Thế chiến II]], ông trở lại để hoàn thành bằng tiến sĩ. trong [[Vật lý học|Vật lý]] dưới sự giám sát của [[Clarence Zener]] tại [[Đại học Chicago]] năm 1952.

== Sự nghiệp ban đầu tại Phòng thí nghiệm Lincoln ==
Trong sự nghiệp ban đầu của mình, ông là một nhà khoa học nghiên cứu tại [[Phòng thí nghiệm Lincoln]] [[Viện Công nghệ Massachusetts|của MIT]]. Trong thời gian này, ông là thành viên của một nhóm liên ngành chịu trách nhiệm phát triển [[RAM|bộ nhớ từ tính truy cập ngẫu nhiên]]. Những nỗ lực nghiên cứu về RAM đã khiến ông phát triển các khái niệm về trật tự quỹ đạo hợp tác, còn được gọi là biến dạng hợp tác Jahn, Teller, trong các vật liệu oxit, và sau đó dẫn đến việc ông phát triển các quy tắc về dấu hiệu của siêu trao đổi từ trong vật liệu, hiện được biết đến như các quy tắc Goodenough của Kanamori (cùng phát triển với [[:ja:金森順次郎|Junjiro Kanamori]]).

== Nhiệm kỳ tại Đại học Oxford ==
[[Tập tin:Inorganic-chemistry-lab-Oxford-plaque.jpg|phải|nhỏ| Bia kỷ niệm xanh được dựng lên bởi Hiệp hội Hóa học Hoàng gia kỷ niệm công trình hướng tới pin lithi-ion có thể sạc lại ở Oxford]]
Vào cuối những năm 1970 và đầu những năm 1980, ông tiếp tục sự nghiệp của mình với tư cách là người đứng đầu Phòng thí nghiệm Hóa học vô cơ tại [[Đại học Oxford]], nơi ông xác định và phát triển Li<sub>x</sub>CoO<sub>2</sub> là vật liệu [[Cathode|catốt]] lựa chọn cho [[Pin Li-ion|pin sạc Li-ion]] hiện có mặt ở khắp mọi nơi trong các thiết bị điện tử cầm tay ngày nay. Mặc dù [[Sony]] chịu trách nhiệm thương mại hóa công nghệ, nhưng ông được ghi công rộng rãi với việc nhận dạng và phát triển ban đầu. Ông đã nhận được [[giải Nhật Bản]] năm 2001 vì những khám phá về các vật liệu quan trọng đối với sự phát triển của pin sạc nhẹ.

== Tham khảo ==
{{Tham khảo}}
== Liên kết ngoài ==
* {{Thể loại Commons nội dòng}}
{{Scholia|author}}
*[http://www.me.utexas.edu/faculty/faculty-directory/goodenough Faculty Directory at University of Texas at Austin]
*[https://web.archive.org/web/20121006075429/http://www.aip.org/history/acap/biographies/bio.jsp?goodenoughj Array of Contemporary American Physicists]
*[http://scitation.aip.org/content/aip/magazine/physicstoday/article/69/9/10.1063/PT.3.3296 History of the lithium-ion battery, Physics Today, Sept. 2016]
*{{youtube|7ylhy-utbXY|1 hour interview with John Goodenough}} by The [[Electrochemical Society]], ngày 5 tháng 10 năm 2016

{{Nobel Prize in Chemistry}}
{{2019 Nobel Prize winners}}
{{Copley Medallists 2001–nay}}
{{Charles Stark Draper Prize}}
{{Winners of the National Medal of Science|engineering}}
{{FRS 2010}}
{{Thời gian sống|1922|2023}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}
{{Người đoạt giải Nobel Hóa học}}

{{DEFAULTSORT:Goodenough, John B.}}
[[Thể loại:Người Hoa Kỳ đoạt giải Nobel]]
[[Thể loại:Người đoạt giải Nobel Hóa học]]
[[Thể loại:Người Mỹ gốc Đức]]
[[Thể loại:Nhà phát minh Mỹ]]
[[Thể loại:Cựu sinh viên Đại học Chicago]]
[[Thể loại:Quân nhân Hoa Kỳ trong Thế chiến thứ hai]]
[[Thể loại:Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Pháp]]
[[Thể loại:Giáo sư Viện Công nghệ Massachusetts]]
[[Thể loại:Cựu sinh viên Đại học Yale]]
[[Thể loại:Nhà khoa học vật liệu Mỹ]]
[[Thể loại:Thành viên Học viện Kỹ thuật Quốc gia Hoa Kỳ]]