Ma túy đá

Dược phẩm
Tên IUPAC hệ thống
N-methyl-1-phenylpropan-2-amine
Nhận dạng
Số CAS	537-46-2
Mã ATC	N06BA03
PubChem	1206
DrugBank	DB01577
Dữ liệu hóa chất
Công thức	C10H15N
Phân tử gam	149.2337 g/mol
SMILES	tìm trong eMolecules, PubChem
Đồng nghĩa	Desoxyephedrine Methamfetamine Pervitin Anadrex Methedrine Methylamphetamine Syndrox Desoxyn Pervitin
Dữ liệu dược động lực học
Sinh khả dụng	62.7% oral; 79% nasal; 90.3% smoked; 99% rectally; 100% IV
Chuyển hóa	Hepatic
Bán thải	9–12 giờ
Bài tiết	Renal
Lưu ý trị liệu
Phạm trù thai sản	C(US)
Tình trạng pháp lý	Kiểm soát (S8)(AU) Quy định I(CA) Quy định II(US) Class A(NZ) Schedule 5(SA) Injectable: Class A, Oral: A(UK)
Nguy cơ lệ thuộc	High
Dược đồ	Medical: Ingestion Recreational: Ingestion, Intravenous, Insufflation, Inhalation, Suppository

Ma túy đá hay còn gọi là hàng đá, chấm đá là tên gọi chỉ chung cho các loại ma túy tổng hợp, có chứa chất methamphetamine (meth) và amphethamine (amph) thậm chí là niketamid được phối trộn phức tạp từ nguyên liệu tự nhiên và hóa chất khác nhau trong đó thành phần chính, phổ biến là methamphetamine. Loại ma túy này được giới sử dụng gọi là "đá" vì hình dạng bên ngoài trông giống đá - là tinh thể kết tinh thành những mảnh vụn li ti, gần giống với hạt mì chính (bột ngọt) hoặc giống hạt muối và óng ánh giống đá. Ngoài dạng phổ biến trên, ma túy đá còn bán bất hợp pháp trên thị trường dưới các dạng cục, bột, viên nén. Đây là một loại ma tuý mới tồn tại dưới dạng thức tinh thể.

Ma túy đá không chỉ được biết đến với tác dụng gây phê cho người nghiện mà còn là một loại thuốc khiến người dùng thèm muốn cả chuyện quan hệ tình dục. Nhiều người dùng ma túy đá để vui chơi hết mình, chứng tỏ đẳng cấp mà không biết rằng có sức tàn phá đối với sức khỏe, đồng thời gây ảnh hưởng xấu đến xã hội. Biểu hiện của những người thường xuyên sử dụng ma túy gây ra hậu quả thường thấy ảnh hưởng cho xã hội như chém giết người vô cớ, cuồng dâm, hoang tưởng, mất kiểm soát hành vi, nặng hơn sẽ mắc tâm thần và hậu quả cá nhân là suy kiệt thể chất và suy giảm khả năng tình dục.

Tổng quan

Cách đây nhiều năm, thế giới đã biết tới methamphetamine (meth) là loại thuốc được điều chế để điều trị cho các bệnh nhân có bệnh tâm thần, trầm cảm… Khi dùng, thuốc sẽ kích thích hệ thần kinh người bệnh, khiến họ trở nên hoạt bát, tinh thần hưng phấn, mất cảm giác mệt mỏi, buồn ngủ và làm trí nhớ người được cải thiện. Tuy nhiên, trong quá trình đưa vào sử dụng, các bác sĩ, các nhà khoa học nhận thấy, meth gây cho người sử dụng các tác dụng xấu và có hại. Người dùng meth nhiều, ảo giác sẽ luôn thường trực, luôn ở trạng thái buồn ngủ, thần kinh rối loạn, tính cách trở nên hung hãn. Theo các nhà nghiên cứu, meth trước đây được nhiều binh sĩ phương Tây sử dụng trước mỗi trận đánh, để kích thích hưng phấn, mất cảm giác đói, không buồn ngủ và không sợ hãi khi làm nhiệm vụ.

Ngay khi sử dụng, meth sẽ tác động trực tiếp gây kích thích hệ thần kinh trung ương và có thể tạo ảo giác trong một thời gian dài. Sự hưng phấn, sung mãn, tự tin của những người sử dụng loại ma túy này khiến họ có thể làm những điều họ không dám như: chạy xe điên cuồng, tự rạch, cào, cắn vào chính cơ thể mình, quan hệ tình dục tập thể, nhảy nhót, la hét… Do cũng chứa chất dùng trong thuốc giảm cân, do vậy, meth kích thích người sử dụng hoạt động với tần suất cao nhưng lại không làm họ thèm ăn, buồn ngủ sau đó 3-4 ngày liền, hoặc lâu hơn.

Một số biểu hiện hưng phấn khi sử dụng ma túy đá gồm:

• Cảm thấy khoẻ khoắn, lâng lâng sung sướng
• Tỉnh táo hơn và tràn đầy sinh lực
• Tăng ham muốn tình dục
• Tăng khả năng giao tiếp
• Không cảm thấy đói
• Thông thái hơn, tâm trạng tốt hơn
• Nhịp tim và huyết áp tăng
• Tăng thân nhiệt
• Giãn đồng tử
• Thở nhanh
• Khô miệng và khó nuốt, nếu nặng có thể gây tình trạng mất nước và sốt cao

Đây là một loại chất gây nghiện tổng hợp được nhà khoa học Nagai Nagayoshi tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1893 tại Nhật Bản. Không ăn, không ngủ, lại hoạt động hết công suất cho việc nhảy nhót, lắc lư và hoạt động tình dục… khiến người sử dụng meth khi hết ảo giác sẽ như người vô hồn, thân hình tàn tạ, sức khỏe giảm sút nghiêm trọng. Có thuốc thì vậy, nhưng khi không dùng, người nghiện sẽ có cảm giác lo lắng, sợ hãi, khó chịu ở não và toàn cơ thể, khiến họ luôn tự xa lánh mọi người. Cùng với đó, cảm giác như bị sâu bọ bò trong da sẽ làm họ khó chịu, khiến họ cào cấu mặt mũi, chân tay để giải tỏa sự hành hạ của ma túy. Điều này cho thấy sử dụng ma túy đá có thể phá hoại não bộ, dẫn đến khó kiểm soát hành vi và khó cai nghiện.

Tam giác Vàng nổi tiếng là nơi sản xuất thuốc phiện lớn nhất thế giới và hiện nay lại có thêm ma túy đá là một mặt hàng nổi tiếng. AFP dẫn báo cáo của Văn phòng Liên Hiệp Quốc về ma túy và tội phạm gần đây cho biết ít nhất 1,4 tỉ viên ma túy đá được sản xuất tại khu Tam giác Vàng mỗi năm. Cảnh sát Thái Lan từng tịch thu 980.000 viên ma túy đá (methamphetamine) trị giá khoảng sáu triệu USD giấu trong một chiếc xe tải đang trên đường đi từ miền bắc Thái Lan đến thủ đô Bangkok. Những tên tội phạm ma túy ở Thái Lan đã tạo ra các viên ma túy đá "ngọt" có vị dâu, sô cô la, nhằm thu hút và dụ dỗ trẻ em, tội phạm ma túy thay đổi các viên ma túy đá để đáp ứng nhu cầu giới trẻ, Các viên ma túy đá thường có vị đắng, vì thế mà bọn tội phạm ma túy làm cho chúng "ngọt" với lớp vỏ bọc đường bên ngoài kèm với các mùi hương dâu và sô cô la nhằm kích thích, dụ dỗ trẻ em sử dụng loại ma túy này. Vị ngọt cùng hương liệu sẽ khiến cho giới trẻ dễ dàng thử, dẫn đến nghiện ma túy đá.

Ở Việt Nam, loại ma túy tổng hợp dạng tinh thể này xuất hiện đầu tiên tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh vào những năm 2006 và 2007. Ma túy đá được phát hiện tại Hà Nội lần đầu tiên vào tháng 4 năm 2006, khi tổ công tác Công an phường Láng Hạ, quận Đống Đa kiểm tra hành chính một khách sạn trên phố Huỳnh Thúc Kháng, phát hiện Lê Văn Công tàng trữ một túi nilon có chứa bột trắng, nhìn giống các mảnh kính vụn nghi là ma túy, trọng lượng 2,171 gam.

Sự có mặt của nó đã làm thay đổi hoàn toàn sự chế ngự của thuốc lắc - loại ma túy tổng hợp vốn được giới ăn chơi ưa chuộng. Dân chơi đổ xô đi mua đá ngày một nhiều hơn. Có ma lực như vậy là bởi độ phê, độ ảo do nó đem lại gấp nhiều lần so với thuốc lắc, ketamin… trước đây. Thời gian trở lại đây loại ma túy đá này đã dần trở thành những món ăn không thể thiếu được trong các cuộc ăn chơi thác loạn của một bộ phận giới trẻ... phá hoại cuộc đời của những cô gái trẻ. Sự ảnh hưởng của ma túy đá còn lan đến cả đối tượng là cán bộ, công chức cấp Sở ở Việt Nam thậm chí chính là những người Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Nhiều vụ việc buôn bán ma túy đá diễn ra với hình thức ngày càng tinh vi hơn.

Sử dụng

Một chiếc bình để sử dụng ma túy đá

Ma túy đá (Methamphetamine) được sử dụng theo nhiều cách như nuốt, hút, hít, uống hoặc tiêm. Trong đó đá là dạng methamphetamine có thể dùng để hút. Loại ma túy này có thể hít trực tiếp qua đường mũi (sau khi đã được nghiền nhỏ) hoặc cũng có thể gián tiếp thông qua một bình lọc đựng nước Đá thường là tinh thể trong suốt có độ tinh khiết cao, hút bằng tâủ thuỷ tinh. Khói hút không có mùi, để lại cặn sau khi hút và cặn này có thể sử dụng để hút lại. Cảm giác tạo ra khi hút có thể kéo dài trong vòng 12 giờ hoặc lâu hơn. Chỉ một số người (tỉ lệ rất nhỏ, chỉ dưới 3% số người sử dụng) dùng methamphetamine theo đường tiêm chích

Kiểu sử dụng gồm sử dụng liên tục đến khi kiệt sức: là ngay sau khi giảm tác dụng của một liều methamphetamine, người dùng có thể dùng ngay thêm một liều nữa (cứ 2-4 giờ mỗi liều) và dùng trong vài ngày liên tiếp cho đến khi kiệt sức, không thể thức và sử dụng thêm được nữa (thường kéo dài khoảng 3-4 ngày). Người sử dụng sẽ ngủ li bì từ 24- 48 tiếng liền sau mỗi đợt sử dụng. kiểu sử dụng liên tục này (kiểu binge") gây tác hại rất lớn. Sử dụng mạn tính: dùng nhiều lần trong ngày và hầu hết các ngày trong tháng (trên 20 ngày một tháng). Sử dụng "a-ma-tơ": thỉnh thoảng dùng vào thứ 7, chủ nhật, hoặc các dịp nghỉ lễ. Người dùng có thể sử dụng một mình hoặc với bạn bè, ở nhà hoặc ở các bữa tiệc.

Để sử dụng loại ma túy này gồm một bộ phụ kiện kèm theo gồm: "cóng" hay "coóng", ống hút, bật lửa "khò", bình gas với giá khoảng 160.000 đồng, nếu giao hàng tận nơi đắt thêm 40.000-50.000 đồng. Bộ chơi "đá" còn được rao bán công khai trên mạng với giá xấp xỉ 200.000 đồng. Dụng cụ chính để "đập đá" là một chiếc bình thủy tinh - loại dụng cụ vốn được sử dụng trong các thử nghiệm hóa học hoặc bình nhựa do chính dân đập đá chế tác ra. Bên trên bình có một ống dẫn thủy tinh gắn kèm đầu nhỏ hình tròn để đựng đá, ống này theo dân chơi miền Bắc gọi là "coóng", còn miền Nam gọi là "nỏ". Một ống nhựa (hoặc thủy tinh) được dẫn trực tiếp xuống dưới bình đang ngập nước. Phía bên hông có một chiếc vòi nhựa (độ dài tùy theo dân đập đá sử dụng) dùng để hít khói đá từ coóng sau khi đã dẫn qua làn nước đựng trong bình.

Bình đập đá

Bình đập đá luôn được đổ lưng mực nước, để cản lại làn khói chết người do ma túy đá tạo ra. Trên thân bình có gắn chiếc tẩu dài khoảng 60 đến 80 phân. Chóp của bình đập đá được đính thêm một chiếc coóng với chức năng đựng đá. Luồng khí trắng kết quả từ việc đốt các muỗng đá sẽ được tuồn vào bên trong bình đập đá rồi sau đó mới theo tẩu tuồn vào khí quản của người sử dụng. Dân đi đập đá còn luôn mang theo trên 10 chiếc bật lửa gas để phục vụ cho việc đốt các muỗng đá. Những chiếc bật lửa này được tháo tung phần sắt (dùng để bảo vệ ngọn lửa) ra, đồng thời chỗ tiếp xúc giữa đá bật lửa và cần gạt gas bị chèn bởi 1 đoạn tăm (hay sắt nhỏ). Việc làm này nhằm giữ cho ngọn lửa được cháy liên tục.

Ngôn từ được dân chơi ám chỉ mỗi khi sử dụng ma túy đá là "đập đá". Tuy nhiên tại một số địa phương khác, cách gọi trên còn được dân chơi biến thể thành "phá núi", "phá đá"… "Chấm" là đơn vị dùng để định lượng cho ma túy đá. Mỗi "chấm đá" có hàm lượng tương đương với 1 gam, một "áo" như cách gọi của ketamin. Chấm đá gồm nhiều cánh nhỏ có kích thước, hình dạng tựa như mỳ chính. Số chấm đá này được các đối tượng đầu nậu lưu đựng bên trong túi ni lông nhỏ trong suốt. Việc sử dụng nilông trong suốt để đựng đá nhằm giúp dân đi mua đá không phải tốn nhiều thời gian trong quá trình kiểm định hàng. Mỗi một chấm đá được dân đập đá (khoảng 7 đến 8 người) sử dụng hết trong vòng khoảng 6 đến 8 tiếng.

Tuy nhiên, thời gian sử dụng đá cũng sẽ thay đổi theo độ phê của dân đập đá trong lúc sử dụng. Sau khi thực hiện đập đá, tức các tuần hút, một số người sẽ "dồn cóng" - gom lượng đá sót lại từ chân lên phễu cóng để hút lần cuối, đây là tuần hút dễ bị "ngáo" (say) thuốc nhất, dân mới tập chơi rất sợ, thường không dám thử. Tuy nhiên với giới đập đá sành sỏi, đây là tuần "chất" nhất, "phê" nhất nếu biết mồi lửa đều tay.

Triệu chứng và tác hại

Sơ đồ ảnh hưởng của ma túy đá lên các bộ phận cơ thể (bằng tiếng Anh)

Suy nhược

Người sử dụng "đá" thường xuyên sẽ nhanh chóng bị các triệu chứng như: mất ngủ, rối loạn hệ thống thần kinh, loạn thị, suy nhược cơ thể, giảm sức đề kháng v.v... nếu người hút "đá" trong thời gian dài sẽ rất dễ có nguy cơ đột quỵ do hiện tượng thiếu máu não, tăng nhịp cơ tim gây ra. Khi sử dụng ma túy "đá" liều lượng và cấp độ cao, người dùng sẽ bị mất ngủ, chán ăn từ 3-7 ngày liên tục, nhạy cảm với âm thanh, tiếng ồn, nói nhiều, khả năng tập trung kém, diễn đạt không logic, nặng hơn sẽ nôn ọe, chóng mặt, có cảm giác sâu bò dưới da...

Giai đoạn nghiêm trọng sẽ dẫn tới hoang tưởng ảo giác, lo sợ, bị kích động, lên cơn loạn thần hay các triệu chứng dễ nhận thấy như ảo thị, ảo giác như môi khô, mắt đỏ, đi loạng choạng, nói một mình, sợ bị đuổi đánh, sợ có người theo dõi. Những phản ứng này rất dễ dẫn tới các hành vi nguy hiểm như phóng xe nhanh gây tai nạn, cào rách mặt mũi, đánh chém nhau, thậm chí phi người từ trên cao xuống đất. Nhiều bệnh nhân bị nghiện điều trị một số trung tâm còn có những hành vi vô thức như suốt đêm mang bật lửa ra tháo rồi lại lắp vào hay tháo cuộn giấy vệ sinh giăng mắc khắp phòng ngủ...

Một số chuyên gia cho biết, ngoài những tác hại giống như sử dụng thuốc lắc ra, "đập đá" còn gây ra cho con người chứng hoang tưởng ảo giác, rối loạn hành vi nhân cách. Nó kích thích hệ thần kinh, khiến cho người sử dụng không điều khiển được mình và mất ngủ trong vài ngày liên tiếp. Do mất ngủ, nên các cơ quan sinh học nội tạng sẽ nhanh chóng bị suy yếu, kiệt quệ. Đặc biệt, đập đá thường xuyên còn là nguyên nhân gây ra hiện tượng thiếu máu não, thiếu máu cơ tim ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng bản thân...

Vô sinh

Ngoài ra, thuốc đá còn gây ức chế thần kinh, nhưng tác dụng sinh lý hoàn toàn ngược lại đối với 2 phái. Nữ thì bị ức chế thần kinh điều khiển phải thỏa mãn nhu cầu tình dục càng nhiều càng tốt (gọi là gái "xả đá"). Nam có thể bị tác dụng phụ là dương vật bị co rút lại, chỉ còn 1/3 so với bình thường và hoàn toàn mất cảm giác. Có người chơi nhu cầu sinh lý quá cao nên khi hít đá thì đòi hỏi tình dục tăng cao, có khi quan hệ tình dục cả ngày, cả đêm không biết mệt mỏi, họ tìm đến các dịch vụ "xả đá". "Đập đá" và "xả đá" là cặp bài trùng không thể thiếu được trong các cuộc chơi. Nhiều trường hợp còn tìm cách thỏa mãn cơn nghiện với việc sinh hoạt tình dục tập thể.

Nhiều chuyên gia lý giải về khía cạnh này, lý giải về hiện tượng ham muốn tình dục cao khi con nghiện sử dụng "đập đá", theo đó, đối với những người dùng thuốc lắc, việc va chạm thể xác được họ cảm nhận một cách mơ hồ, không rõ ràng, chính vì thế gần như họ không thể đạt đỉnh. Và càng không chạm được tới đỉnh thì họ càng điên cuồng trong chuyện đó. Và vì đang bị ảo giác nên họ làm chuyện đó mà không biết mệt. Khi mới dùng ma tuý, ma tuý sẽ tác động lên hệ thần kinh trung ương, làm người ta hưng phấn cực độ, làm nhiều người thức tỉnh dục vọng ghê gớm. Lúc đó vùng nhận thức ở não bị hạn chế, giải phóng phần bản năng. Tuy nhiên, họ không hề biết rằng, chỉ sau một thời gian nghiện ngập, thì khả năng đàn ông của những con nghiện sẽ biến mất. Thậm chí họ sẽ bị "liệt hẳn" vì ma túy".

Khi mới dùng ma tuý, thuốc lắc, con nghiện điên cuồng nhảy múa, điên cuồng quan hệ, khiến cho năng lượng trong cơ thể bị giải phóng rất nhiều. Khi năng lượng bị vắt kiệt, thì khó có thể tái tạo lại được. Sau một thời gian chìm trong ma tuý và thuốc lắc, nội tạng của con nghiện sẽ bị thương tổn, suy giảm chức năng nội tiết, làm ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng tình dục. Thêm nữa, sau một thời gian ai đó nghiện ngập, ma tuý sẽ làm ức chế việc sản xuất ra hoóc môn vùng dưới đồi, làm cho cơ thể không sản xuất được các testosterone, làm ảnh hưởng đến cơ chế điều hoà hooc môn tình dục.

Nhiều con nghiện bị mất khả năng duy trì nòi giống, do testosterone sản sinh ra tinh trùng khoẻ, khi dùng ma tuý, ma tuý sẽ làm testosterone bị suy giảm, lượng tinh trùng được sản xuất ra cũng ít và yếu đi, làm ảnh hưởng đến khả năng tình dục của người đàn ông. Vì thế nghiện ma tuý lâu ngày, chuyện vô sinh hoàn toàn có thể xảy ra đối với con nghiện. Tóm lại, việc chơi ma túy "đá", nó có thể làm suy yếu sức lực, gây ảo giác dẫn đến chứng rối loạn tâm thần, thậm chí còn dẫn đến vô sinh.

Ảnh hưởng xã hội

Trào lưu "đập đá" - tiếng lóng chỉ việc sử dụng loại ma túy tổng hợp cực mạnh - đang là cơn lốc ngầm khủng khiếp tàn phá một bộ phận giới trẻ Hà Nội, và luôn là câu cửa miệng của dân chơi tại thành phố Hồ Chí Minh, nó luôn gắn liền với các cuộc ăn chơi thâu đêm suốt sáng, kể cả sinh viên trong đó độ tuổi của những người sử dụng có xu hướng trẻ hóa, cá biệt có cả học sinh cấp trung học cơ sở. qua thực tế và số liệu nghiên cứu cho thấy có tới 72% người sử dụng ma túy tổng hợp là giới trẻ ở độ tuổi 18-30 tuổi, độ tuổi trên 30 chiếm 26%, riêng độ tuổi dưới 18 ở mức 2% nhưng có xu hướng gia tăng. Đá đã tràn vào các vũ trường và quán bar ở Sài Gòn. Đá bây giờ đã thành loại ma tuý thông dụng, cơn hưng phấn mới của dân chơi. Đá như là một sự "sành điệu có lựa chọn" của những tay chơi khi đã quá chán heroin, đã quá quen với thuốc lắc, đã mệt mỏi với nước biển.

Tuy nhiên, phía sau trò chơi ảo giác cực mạnh ấy là những hậu quả khôn lường mà chắc chắn khi tham gia "chấm" đá, dân chơi đã có thể đoán trước. Sự xuất hiện của ma túy đá đồng nghĩa với việc số ca nhập viện điều trị rối loạn hệ thần kinh do ảo giác gây ra tại các bệnh viện chuyên khoa tăng lên một cách đáng kể trong khoảng thời gian ngắn. Mặc dù dân "đập đá" giảm độ tác hại từ khí "đá" gây ra bằng cách hút gián tiếp thông qua bình lọc đựng nước, tuy nhiên nó vẫn có độ tàn phá hệ thống dây thần kinh, huỷ hoại não bộ gấp nhiều lần so với thuốc lắc.

Dù vậy, đến nay nhiều thanh niên vẫn có quan niệm sai lầm cho rằng chơi ma túy "đá" chỉ gây hưng phấn tức thời nhằm giải trí cho vui, chứ hoàn toàn không gây nghiện. Thế nhưng thực tế ngược lại, mặc dù âm thầm, không vật vã như heroin nhưng ma túy "đá" gây nghiện dai dẳng, khó bỏ và sức tàn phá ghê gớm. Đặc biệt, thời gian gần đây, việc sử dụng ma túy đá rất phổ biến trong giới ăn chơi. Nhiều người lầm tưởng loại ma túy này không gây nghiện, hết dùng thì không lâm vào hội chứng cai như heroin. Thực chất, nó lại là loại ma túy gây ra nhiều ảo giác, dẫn đến loạn hành vi và ảnh hưởng tới sức khỏe người dùng. Ngoài ra, ma túy đá là bạn đồng hành của tội phạm, thú chơi "hàng đá" trở nên phổ biến trong giới tội phạm, nhiều người cướp kiếm tiền tiêu xài và mua "hàng đá" chơi nhằm thỏa mãn cơn ghiền.

Liên kết ngoài

• Methamphetamine Toxnet entry
• Methamphetamine Poison Information Monograph