Quân đoàn 1, Quân đội nhân dân Việt Nam

Quân đoàn 1
Quân đội nhân dân Việt Nam
Quân kỳ Quân hiệu
Chỉ huy Doãn Thái Đức từ năm 2018
Quốc gia	Việt Nam
Thành lập	27 tháng 10, 1973
Quân chủng	Lục quân
Phân cấp	Quân đoàn
Nhiệm vụ	lực lượng cơ động chiến lược
Bộ phận của	Bộ Quốc phòng Việt Nam
Bộ chỉ huy	Tam Điệp, Ninh Bình
Tên khác	Binh đoàn Quyết thắng
Khẩu hiệu	Thần tốc - Quyết thắng
Tham chiến	Chiến dịch Hồ Chí Minh
Chỉ huy
Tư lệnh	Doãn Thái Đức
Chỉ huy nổi tiếng	Lê Trọng Tấn Lê Quang Hòa Nguyễn Hòa Hoàng Minh Thi

Bảo tàng quân đoàn 1 thành phố Tam Điệp, Ninh Bình

Quân đoàn 1, còn có tên hiệu là Binh đoàn Quyết thắng là một trong 4 quân đoàn chủ lực cơ động, trực thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam. Đây là đơn vị cấp quân đoàn thực thụ đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam, được thành lập ngày 24 tháng 10 năm 1973 tại Ninh Bình. Vào cuối chiến dịch Hồ Chí Minh, Quân đoàn 1 là đơn vị đánh chiếm Bộ Tổng tham mưu Quân lực Việt Nam Cộng hòa, góp phần làm nên chiến thắng ngày 30/4/1975.

Lịch sử

Thiếu tướng Lê Quang Hòa, chính ủy đầu tiên của Quân đoàn 1.

Năm 1972, sau thất bại của đợt tập kích đường không trong Chiến dịch Linebacker II, chính phủ Mỹ buộc phải ký Hiệp định Paris, theo đó năm 1973 Mỹ phải rút toàn bộ quân đội về nước. Tuy nhiên tình hình quân sự tại Quân khu IV QĐNDVN cũng đang bất lợi. Quân ủy điều động một vài sư đoàn đang bị tổn thất nặng rút về phía bắc để củng cố.

Tháng 7 năm 1973, Ban Chấp hành Trung ương Đảng tiến hành hội nghị lần thứ 21, ra nghị quyết về tăng cường quân sự tiến tới thống nhất đất nước. Chấp hành nghị quyết, tháng 10 năm 1973 Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng đề nghị Bộ Chính trị Trung ương Đảng đã phê chuẩn việc thành lập các quân đoàn chủ lực. Theo đó, ngày 24 tháng 10 năm 1973, Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Quân ủy Trung ương, Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ký quyết định (số 142/QĐ-QP) thành lập Quân đoàn 1 đóng quân trên địa bàn Tam Điệp, Ninh Bình. Ban chấp hành Đảng bộ gồm 7 ủy viên, do Lê Quang Hoà làm Bí thư, Lê Trọng Tấn - Tư lệnh quân đoàn, Phó Bí thư và Hoàng Minh Thi ủy viên Thường vụ.

Quá trình phát triển

Theo quyết định của Bộ Quốc phòng, cơ cấu tổ chức của Quân đoàn gồm: Bộ Tư lệnh Quân đoàn. Ba cơ quan Quân đoàn: Bộ Tham mưu, Cục Chính trị, Cục Hậu cần. Các đơn vị khi thành lập: Sư đoàn bộ binh 308, Sư đoàn bộ binh 312, Sư đoàn bộ binh 320B (sau đổi thành 390), Sư đoàn phòng không 367, Lữ đoàn tăng thiết giáp 202, Lữ đoàn pháo binh 45, Lữ đoàn công binh 299 và Trung đoàn thông tin 140 .

Ngày 15 tháng 3 năm 1975, trong khi Chiến dịch Tây Nguyên đang thu được thắng lợi giòn giã. Quân đoàn 1 được lệnh di chuyển vào nam sẵn sàng tham chiến. Chỉ trong 12 ngày đêm, toàn bộ đội hình quân đoàn (trừ sư 308 ở lại miền Bắc làm nhiệm vụ nghi binh), đã di chuyển vượt chặng đường dài 1.789 km từ Bắc vào Nam theo đường Trường Sơn, kịp thời vào trực tiếp tham gia chiến đấu trên hướng Bắc Sài Gòn. Sau đó, quân đoàn di chuyển vào chiến trường theo tuyến Quốc lộ 1 - Đường 9 - qua Lao Bảo sang Lào - về Kon Tum theo đường 14 qua Buôn Mê Thuột, đến ngày 14 tháng 4 năm 1975 vào đến Đồng Xoài - Phước Long chuẩn bị cho trận đánh cuối cùng. Trong chiến dịch Hồ Chí Minh, Quân đoàn 1 nhận nhiệm vụ tấn công từ phía Bắc Sài Gòn, bao vây tiêu diệt đối phương ở Phú Lợi, Bến Cát, Bình Dương, Lai Khê, Tân Uyên; ngăn chặn Sư đoàn 5 Quân lực Việt Nam Cộng hòa rút về nội đô và vô hiệu hóa đơn vị này; tấn công đánh chiếm Bộ Tổng tham mưu Quân lực Việt Nam Cộng hòa, các bộ tư lệnh binh chủng ở Gò Vấp, Bình Thạnh; tổ chức một lực lượng tấn công hợp điểm với các quân đoàn khác tại Dinh Độc Lập Do phải hành quân gấp từ miền Bắc vào bằng mọi phương tiện thuỷ, bộ và đường không. Quân đoàn 1 bắt đầu tấn công chậm một ngày so với các đơn vị khác.

Lãnh đạo hiện nay

• Tư lệnh: Thiếu tướng Doãn Thái Đức
• Chính ủy: Đại tá Nguyễn Đức Hưng
• Tham mưu trưởng: Đại tá Đỗ Minh Xương
• Phó Tư lệnh: Đại tá Trương Quang Hoài
• Phó Tư lệnh: Đại tá Trương Mạnh Dũng
• Phó chính ủy: Đại tá Nguyễn Bá Thông

Tổ chức bộ máy

Cơ quan trực thuộc

• Văn phòng
• Thanh tra
• Phòng Tài chính
• Phòng Khoa học Quân sự
• Phòng Thông tin KHQS
• Phòng Điều tra Hình sự
• Bộ Tham mưu
• Cục Chính trị
• Cục Hậu cần
• Cục Kỹ thuật

Đơn vị trực thuộc Quân đoàn

• Sư đoàn Bộ binh 308 (Đoàn B08) tại Xuân Mai, Chương Mỹ, Hà Nội
• Sư đoàn Bộ binh 312 (Đoàn B12) tại Phổ Yên, Thái Nguyên
• Sư đoàn Bộ binh 390 (Đoàn B90) tại Bỉm Sơn - Thanh Hóa
• Lữ đoàn Pháo binh 368 (Đoàn B68) tại Bỉm Sơn, Thanh Hóa
• Lữ đoàn Phòng không 241 (Đoàn H41) tại Quỳnh Lưu, Nho Quan, Ninh Bình
• Lữ đoàn Xe tăng 202 (Đoàn H02) tại Phú Lộc, Nho Quan, Ninh Bình.
• Lữ đoàn Công binh 299 (Đoàn H99) tại Yên Thủy, Hòa Bình
• Trường Quân sự Quân đoàn 1 tại thành phố Tam Điệp, Ninh Bình
• Trường Trung cấp Nghề số 14 tại thành phố Tam Điệp, Ninh Bình

Đơn vị trực thuộc Cục

• Tiểu đoàn Trinh sát 701, Bộ Tham mưu
• Tiểu đoàn Cảnh vệ 702, Bộ Tham mưu
• Tiểu đoàn Trinh sát 703, Bộ Tham mưu
• Tiểu đoàn Hóa học 21, Bộ Tham mưu
• Tiểu đoàn Thông tin 140, Bộ Tham mưu
• Tiểu đoàn Đặc công, Bộ Tham mưu
• Bảo tàng Quân đoàn 1, Cục Chính trị
• Tiểu đoàn Vận tải 752, Cục Hậu cần
• Kho K54, Cục Hậu cần
• Bệnh xá cơ quan, Cục Hậu cần tại thành phố Tam Điệp, Ninh Bình
• Tiểu đoàn Kho K256, Cục Kỹ thuật
• Tiểu đoàn 879, Cục Kỹ thuật

Thành tích

• Đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (1985).
• Huân chương Quân công hạng Nhất (2008)
• Trong Binh Đoàn có 55 tập thể và 46 cán bộ, chiến sĩ được trao tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; Binh Đoàn và 2 tập thể được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh; 1 tập thể được tặng thưởng Huân chương Độc lập; 302 tập thể và cá nhân được tặng thưởng Huân chương Quân công và hơn 1.000 tập thể, cá nhân được tặng thưởng Huân chương Chiến công cùng nhiều phần thưởng khác.

Chỉ huy, lãnh đạo qua các thời kỳ

Tư lệnh

TT	Họ tên Năm sinh-năm mất	Thời gian đảm nhiệm	Cấp bậc tại nhiệm	Chức vụ cuối cùng	Ghi chú
1	Lê Trọng Tấn (1914-1986)	1973-1974	Thiếu tướng (1961) Trung tướng (1974)	Đại tướng (1984) Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, kiêm Tổng Tham mưu trưởng QĐNDVN.	Tư lệnh đầu tiên, Phó Tổng tham mưu trưởng kiêm chức
2	Nguyễn Hòa (1927-2014)	1974-1979	Thiếu tướng (1974) Trung tướng (1980)	Quyền Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Kế hoạch và Ngân sách của Quốc hội khóa VIII
3	Lê Nam Phong (1927-)	1979-1983	Thiếu tướng (1984) Trung tướng (1988)	Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Lục quân 2 (1987-1997)
4	Nguyễn Kiệm (1934-)	1983-1988	Thiếu tướng (1984) Trung tướng (1992)	Trung tướng (1992) Chánh Thanh tra Bộ Quốc phòng (1992-1999)
5	Nguyễn Huy Hiệu (1947-)	1988-1995	Thiếu tướng (1987) Trung tướng (1995)	Thượng tướng (2003) Thứ trưởng Bộ Quốc phòng (1998-2011)	Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân (1973) Ủy viên Trung ương Đảng (1997-2011)
6	Đỗ Trung Dương (1946-)	1995-1997	Thiếu tướng (1995)	Trung tướng (1999) Phó Tổng Tham mưu trưởng (1997-2006)
7	Nguyễn Khắc Nghiên (1951-2010)	1997-1998	Thiếu tướng (1997)	Trung tướng (2002), Thượng tướng (2007) Tổng Tham mưu trưởng (2006-2010)	Ủy viên Trung ương Đảng (2001-2011)
8	Nguyễn Xuân Sắc	1998-2002	Đại tá	Thiếu tướng, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quân sự
9	Phan Khuê Tảo(1950-)	2002-2004	Thiếu tướng (2002)	Chuẩn đô đốc, Phó Tư lệnh Quân chủng Hải quân (2004-2010)
10	Nguyễn Quốc Khánh (1956-)	2004-2005	Thiếu tướng (2004) Trung tướng (2008)	Phó Tổng Tham mưu trưởng (2009-2016) Nguyên Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Lục quân 1 (2007-2009)
11	Tô Đình Phùng (1955-)	2005-2007	Thiếu tướng (2005) Trung tướng (2010)	Cục trưởng Cục Quân huấn (2007-2010) Phó Giám đốc Học viện Quốc phòng (2010-2015)
12	Trần Quốc Phú (1953-)	2007-2009	Thiếu tướng (2007) Trung tướng (2011)	Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Lục quân I(2009-2013)
13	Trần Anh Vinh (1954-)	2009-2010	Thiếu tướng (2009) Trung tướng (2013)	Cục trưởng Cục Tác chiến Bộ Tổng Tham mưu (2010-2014)
14	Phan Văn Giang (1960-)	2010-2011	Thiếu tướng(2009) Trung tướng (2013)	Phó Tổng Tham mưu trưởng Tư lệnh Quân khu 1 (2014-2016) Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam (2016-nay)	Ủy viên Trung ương Đảng (2016-2021)
15	Nguyễn Tân Cương (1966-)	2011-2013	Thiếu tướng (2012) Trung tướng (2017)	Tư lệnh Quân khu 4 (2014-nay) Phó Tổng Tham mưu trưởng	Ủy viên TW đảng dự khuyết (2011-2016) Ủy viên Trung ương Đảng (2016-2021)
16	Trần Việt Khoa (1965-)	2013-2015	Thiếu tướng (2013)	Giám đốc Học viện Quốc phòng (Việt Nam) (2016-nay)	Ủy viên Trung ương Đảng (2016-2021)
17	Trần Duy Giang	2015-12.2017	Thiếu tướng (2015)	Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần (12.2017-nay)
18	Doãn Thái Đức (1966-)	12.2017-nay	Thiếu tướng (2018)

Chính ủy, Phó tư lệnh Chính trị

TT	Họ tên Năm sinh-năm mất	Thời gian đảm nhiệm	Cấp bậc tại nhiệm	Chức vụ cuối cùng	Ghi chú
1	Lê Quang Hòa (1914-1993)	1973- 1974	Thiếu tướng (1959) Trung tướng (1974)	Thượng tướng (1986), Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam kiêm Tổng thanh tra Quân đội	Chính ủy đầu tiên, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị kiêm chức
2	Hoàng Minh Thi (1922- 1981)	1974-1979	Thiếu tướng (1974)	Thiếu tướng, Tư lệnh Quân khu 4
3	Đỗ Mạnh Đạo (1929- 2006)	1980-1982	Đại tá	Trung tướng (1989) Phó Tư lệnh về Chính trị Quân khu 3 (1985-1993)
4	Đỗ Trường Quân	1982-1984	Thiếu tướng	Phó Tư lệnh Chính trị, Quân đoàn 1
5	Hoàng Ngọc Chiêu	1988-1989	Thiếu tướng	Phó Tư lệnh Chính trị, Quân đoàn 1
6	Vũ Xuân Sinh	1993-1995	Thiếu tướng	Hệ trưởng Hệ Quốc phòng (Học viện Quốc phòng)
7	Nguyễn Đức Sơn (1946-)	1995-2000	Thiếu tướng(1996) Trung tướng(2004)	Cục trưởng Cục Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu(2000-2006)
8	Ngô Lương Hanh (1950-)	2000-2004	Thiếu tướng(2000) Trung tướng(2006	Trung tướng, Chính ủy Học viện Hậu cần(2004-2010)
9	Mai Quang Phấn (1953-)	2004-2005	Thiếu tướng(2005) Trung tướng(2009)	Thượng tướng (2014), Chính ủy Quân khu 4(2005-2012) Phó Chủ nhiệm Tổng cục chính trị (2012-2016)	Ủy viên Trung ương Đảng (2006-2016)
10	Đỗ Đức Tuệ (1954-)	2005-2007	Thiếu tướng(2006) Trung tướng(2011)	Trung tướng, Chính ủy Học viện Quốc phòng(2009-2014)
11	Nguyễn Văn Động (1954-)	2007-2008	Thiếu tướng(2007) Trung tướng(2011)	Trung tướng, Cục trưởng Cục Cán bộ (2008-2014)
12	Mai Văn Lý (1955-)	2008-2014	Thiếu tướng (2008) Trung tướng(2014)	Trung tướng, Phó Chủ nhiệm UBKT (2014-2015)
13	Lương Đình Hồng (1963-)	2014-2015	Thiếu tướng (2014) Trung tướng(2018)	Phó Chủ nhiệm UBKT Quân ủy Trung ương (2015-2017) Chính ủy Trường Đại học Trần Quốc Tuấn (2017-2018) Chính ủy Học viện Quốc phòng (2018-nay)
14	Nguyễn Văn Bổng (1966-)	2015-2016	Thiếu tướng (2015)	Cục trưởng Cục Tổ chức (2016-2017) Chánh Văn phòng Quân ủy Trung ương Việt Nam(2017-)
15	Đỗ Văn Thiện (1966-)	2016-2018	Thiếu tướng (2016)	Chính ủy trường Sĩ quan Lục quân 1 (2018-nay)
16	Nguyễn Văn Hùng	2018- 2019	Thiếu tướng (2018)	Chính ủy Học viện Hậu cần (2019- nay)
17	Nguyễn Đức Hưng	2019- nay	Đại tá

Phó Tư lệnh kiêm Tham mưu trưởng

TT	Họ tên Năm sinh-năm mất	Thời gian đảm nhiệm	Cấp bậc tại nhiệm	Chức vụ cuối cùng	Ghi chú
	Hoàng Đan (1928- 2003)	1973-1974	Đại tá (1973)	Thiếu tướng (1977), Cục trưởng Cục Khoa học công nghệ và môi trường, Bộ Quốc phòng
	Phùng Quang Thanh (1949-	1991	Đại tá	Đại tướng (2007), Bộ trưởng Bộ Quốc phòng
	Nguyễn Khắc Nghiên (1951- 2010)	1996-1997	Đại tá	Thượng tướng (2007), Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam
	Trần Anh Vinh (1954-)	2007-2008	Đại tá	Trung tướng, Cục trưởng Cục Tác chiến Bộ Tổng tham mưu
	Phan Văn Giang (1960-)	2008-2010	Thiếu tướng (2009)	Trung tướng, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam
	Nguyễn Tân Cương (1967- )	2010-2011
	Trần Việt Khoa (1965- )	2011-2013
	Trần Duy Giang	2013-2015	Đại tá	Tư lệnh Quân đoàn 1(2015-2017)
	Doãn Thái Đức (1966- )	2015-2018	Đại tá	Tư lệnh Quân đoàn 1 (2018-nay)
	Đỗ Minh Xương	2018-nay	Đại tá

Các tướng lĩnh khác

• 1979-1986, Đào Đình Sung, Thiếu tướng (1985), nguyên Phó Tư lệnh quân đoàn, Phó Giám đốc Học viện Quốc phòng

Liên kết ngoài

• Quân đoàn 1 tập trung nâng cao sức mạnh chiến đấu, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc
• Nguyễn Hòa - Một trong những vị tướng Hà Nội chỉ huy hiệp đồng binh chủng
• Tự hào Binh đoàn Quyết Thắng